🔵 #حافظ_و_توراتیّات
بردرِ میخانهٔ عشق، ای ملک تسبیح گوی
کاندر آنجا طینتِ آدم مُخمّر میکنند
♦️یک جا در مقالهای نوشته بودم که اشاراتی که به #تورات و #انجیل در شعرِ #شاملو میشود، از عوارضِ تأثیرِ #غرب است و او به من میگفت: هرگز چنین نیست. دیوان حافظ پر است از اشارات به تورات و داستانهای آن.
گفتم: در کجای دیوان #حافظ و در کجای دیوان #خاقانی – که خود تربیت نیمهمسیحی داشته – از جُلجتا و باغِ جِتْسِمانی سخن رفته است؟ گفت: راست میگویی و #پذیرفت.
🔹شک نیست که شعر فارسی از اساطیرِ سامی تجزیهپذیر نیست؛ بخصوص شعر غنایی ما و بهویژه اوج آن که شعر #فارسی_عرفانی است. این شعرها چنان با رموز و اشارات زندگی پیامبران سامی به هم آمیخته که اگر بخواهیم از آنها صرف نظر کنیم نیمی از شاهکارها را باید بهدور بریزیم.
🔸کافی است نگاهی به دیوان حافظ بیفکنیم و ببینیم که چه رمزها و کنایاتی پیرامونِ نام آصف برخیا و آدم (و بهشت عدن) و خضر و ابراهیم خلیل و لحن داود و زلیخا و سامری و سلیمان و شدّاد و شعیب و عیسی و قارون و موسی و نمرود و نوح در آن به وجود آمده است، اما این نکته را نباید از یاد بُرد که این نامها و اسطورههای پیوسته به آنها از صافیِ #عقاید_ اسلامی گذشته و با تصویری صددرصد اسلامی داخل ادبیات و فرهنگ ما شده است؛ در تحلیلِ نهایی، اسلام صورت پالایش– یافته و متکامل تمام ادیانی است که عهد قدیم و عهد جدید نمایندگان آن هستند.
📝اما آنچه امروز، در شعر معاصر ما، نمودار میشود آن چیزی نیست که از صافی هزار و چهارصد سالهٔ فرهنگ و تمدن اسلامی گذشته بلکه چیزی است که مستقیم از زندگی مسیحیت امروز و عقاید مسیحیان و یهودیانِ غرب مایه میگیرد و گاه از چشمانداز یک مسیحیِ زندیق.
🔸چیزی که باید بر این نکته افزود و آن هم از نشانههای همین #تأثیرپذیری است، تغییراتیست که اندکاندک در نوعِ تلقّی از تمهای اساطیری سامی در شعر معاصر ما روی میدهد. در سراسر ادبیات و عقاید ما، آن میوهٔ ممنوع، #گندم است که آدم را از بهشت راند و گرفتار عذاب زندگی اینجهانی کرد:
خال مشکین که بدان عارض گندمگون است
سرّ ِ آن دانه که شد رهزن آدم با اوست
حافظ
🔻در شعر معاصر به تأثیر ترجمهٔ شعر و فرهنگ #اروپایی، این گندم به #سیب بدل میشود:
همه میدانند
که من و تو از آن روزنهٔ سردِ عبوس
باغ را دیدیم
و از آن شاخهٔ بازیگرِ دور
سیب را چیدیم
فروغ فرخزاد
✍ نویسنده و محقق: محمدرضا #شفیعی_کدکنی
📥 ارسالی از: آقای دکتر رضا #جلیلی
─┅─═इई 💦🌺💦ईइ═─┅─
🌳 رسانه فرهنگی،
اجتماعی #فامنین_گرام
در سه پیام رسان تلگرام،ایتا و سروش👇
🌨☘️ @Famenin_Gram 🍃☘️