📚 #در_بزمگه_ادب 📌 ارقم و چندن 👈درنگی در بیتی از #خاقانی_شروانی 💠خاقانی در قصیده ای با مطلع: هر صبح پای صبر به دامن درآورم پرگار عجز، گرد سر و تن درآورم می گوید: در رنگ و بوى دهر نه پيچم كه رهرو ام ارقم نيم كه بال به چندن برآورم ❓در مصراع دوم خاقانی چه می گوید؟ ارقم آن گونه که هروی در کتاب بحر الجواهر ص۲۸ می گوید، ماری است سیاه و سفید و چون سیاه و سفیدی آن به مانند سواد بر صفحه کاغذ است گویا رقم و خط است و به همین دلیل آن را ارقم نامیده اند. میرزا علی اکبر #نفیسی در فرهنگ خود ج ۱ ص ۱۷۹، #ارقم را بدترين مارها معرفی کرده و آن را مار پيسه خوانده است. و اما چَندَن یا چندل، نام هندی صندل است که چوبى خوشبو و معروف است. این چوب به گفته ابن خلف #تبریزی در برهان قاطع در ولايتى می روید كه آن ولايت را زره مى گويند. به گفته علامه #همایی_رويناس نیز نام دارد و به سبب بوی خوشش آن را می سوزانند تا فضا معطر گردد. این چوب خواص دارویی نیز دارد که در ادبیات کلاسیک، شعرا به خواص آن اشاره کرده اند. 🔸 و اما نکته ای که در کشف معنی بیت خاقانی به کار می آید این است که قدما را اعتقاد آن بود که مار به #چندن یا #صندل علاقه بسیار دارد و هر جا که صندل باشد مار نیز در آنجا فراوان است. خواجه نصیرالدین #طوسی در تنسوخ نامه ایلخانی ص ۲۵۶ می گوید: «درخت كافور و صندل در جزيره هاى سخت است و بیشه های باریک... و تابستان نيز در آن بيشه ها مار بسيار بود». 🔹 در کتاب عجایب المخلوقات #قزوینی آمده است که «صندل در شهر مندورقين رويد. درختى عظيم است در بيشه هند، مار در زير وى باشد خفته؛ به وى رسيدن دشخوار بود، صندل بطبع سرد است چون نيك بسايند گرم گردد». تا بدینجا ارتباط مار و صندل یا چندن کمی روشن شد. اما خاقانی از بال برآوردن مار بر صندل سخن گفته است که استعاره از پیچیدن مار بر صندل است. 🔹ادعای خاقانی از آن روست که برخی بحث را از علاقه مار به صندل فراتر برده و آن را به پیچش مار بر صندل ارتقا داده اند. جناب خواجه طوسی می گوید: «و ماران (بسيار) جهت خنكى خود را بر درخت صندل مى پيچند». در فرهنگ انجمن آراى #ناصرى، ص۳۲۳ درباره چندن آمده است: « چندن بر وزن كندن به معنى چندل باشد كه به صندل مشهور است و چوبى است رنگين و خوشبوى و گويند مار بدان درخت مايل است و بدان پيچد». این پیچش را برخی چون #سنائی_غزنوی، به پاسبانی مار از صندل، تعبیر کرده اند. سنایی درحديقه الحقيقه می گوید: مار اگرچه به خاصيت بدخوست پاسبان درخت صندل اوست با فهم ارتباط بین مار و صندل، حال می توان تصویرگری منوچهری در تشبیه عنانی که از دو طرف گردن اسب بالا آمده به دو مار سیاهی که بر چندن افتاده را بهتر دریافت: عنان بر گردن سرخش فكنده چو دو مار سيه بر شاخ چندن ✍ محقق: دکتر رضا #جلیلی #رمضان #به_امید_خدا_کرونا_را_شکست_میدهیم ─┅─═इई 🍃🌼🍃ईइ═─┅─ 🔆 رسانه فرهنگی، اجتماعی #فامنین_گرام در سه پیام رسان تلگرام،ایتا و سروش 👇 🌺🍃 @Famenin_Gram 🍃🌸