#حاشیه‌نگاری بر یادداشت "پدیده سردار سلیمانی؛ آغاز دوباره برای فرهنگ" ✍️ سیدصابررضایی 🔸مرور مدعای مقاله به صورت مختصر فرهنگ دارای لایه های پنهانی در نهاد انسان هاست که این لایه های پنهان در وجود همة انسان ها بوده و ثابت و لایتغیرند و اگر چه کمرنگ می شوند ولی از بین نمی روند واین همان ودیعه خدایی است که خداوند در وجود انسانها گذاشته است. حوداث مهمی که به عنوان محرک یا نشانه ای عمل می کنند که این لایة های پنهان را زنده کرده و به صورت کنش های اجتماعی ظهور می دهد. با این بیان فطت خدایی به عنوان بخش جدایی ناپذیر از فرهنگ همیشه در نهاد انسان ها بوده و همین امر نشان می دهد فرهنگ از نقطة صفر آغاز نمی شود و لزوما همة ی اجزاء فرهنگ به عنوان فعل اختیاری و ساخته دست بشر نیست. 🔸قضاوت ابتدایی این تحلیل در نگاه اول با بیانات مقام معظم رهبری در تحلیل حرکت عظیم مردمی پس از شهادت سردار همخوانی دارد. ایشان شخصیت سردار سلیمانی را نشانه ای بر باورها و علقه های فطری دانستتند و همین امر را عامل حرکت عمومی مردم دانستند. علاوه بر این روایاتی نظیر لیثیروا لهم دفائن العقول و لیستأدوهم میثاق فطرته که نقش انبیاء را تغییر فرهنگ عمومی جامعه تصویر می کنند، می توانند موید خوبی برای این نظریه باشند. 🔸بررسی و تحلیل اگر فرهنگ را به معنای همان معرفت عمومی و مشترکی بدانیم که از باورها و ارزش ها گرفته تا کنش ها و فناوری های مادی و اجتماعی و نماد را شامل شود. در این ناحیه می توان ادعا کرد که به نوعی سخن نویسنده در این این ناحیه تنافی چندانی با این تعریف ندارد و می توان همان گزاره ها و نهاده های فطری را از نوع همین معرفت مشترک تلقی کرد. اما نکته اینجاست که کسانی چون دی استنلی ایتزن به صراحت بنیادهای طبیعی و غریزی یا فطری را به عنوان زمینه های شکل گیری فرهنگ ونه خود فرهنگ دانستند. علت این امر این است که ایشان فرهنگ را محصول ارتباطات انسانی و کنش های اختیاری آنها می دانستند و معتقد بودند که فرهنگ تنها از ناحیه کنش های اختیاری و ارتباطی حاصل می شود. از طرف دیگر ایشان با تکیه بر این تعریف فرهنگ پذیری را مستلزم تربیت و آموزش می داند. با این پیش فرض نویشندة این مقاله اولا گزاره های فطری و احساسات مشترک فطری را نیز جزئی از فرهنگ دانسته و با این بیان قید اختیاری بودن را از فرهنگ جدا می کند و بخشی از فرهنگ را همان احساسات و داشته های فطری الهی می داند که غیر قابل تغییر و بی نیاز از آموزش اند. ایشان با این بیان بخشی از فرآیند مدیریت و یا تغییر فرهنگ را در ایجاد نشانه ها یا شُک هایی به جامعه می داند که به این میثاق فطری خویش بازگردند و کنش های خود را براساس آن سامان دهند. این بیان در بارة رسالت انبیاء در نهج البلاغه نیز آمده است که لیثیروا لهم دفائن العقول و لیستأدوهم میثاق فطرته و یا مقام معظم رهبری در شیوة تربیتی اخلاقی امام خمینی ره می فرمایند: من البتّه نمیتوانم قاطعاً ادّعا کنم که آن جلسات را ایشان تشکیل میدادند برای اینکه بعدها به نهضت عظیم سیاسی منتهی بشود؛ این را من نمیدانم. لکن آنچه مسلّم است اینکه این حرکت‌آفرینی، این تحریک غریزه‌های معنوی و فطرت و سرشت انسانی از راه درس اخلاق و تذکّر و آماده کردن دلها، شیوه‌ی امام بزرگوار بود؛ از اینجا ایشان شروع کردند تا ایجاد تحوّل در سطح وسیع یک ملّت؛ چه در دوران مبارزات -که حالا من مقداری از نمونه‌های این تحوّل را عرض میکنم- و چه بعد از پیروزی انقلاب، ایشان به معنای واقعی کلمه در ملّت ایران تحوّل ایجاد کردند.14/3/99 این بیان نشان از نقش بی بدیل این عنصر به عنوان متغیری مستقل در تغییر و تحول متغیرهای تابع فرهنگی آن است به نوعی که حتی توانسته انقلاب سیاسی و اجتماعی در ایران را رقم زند. با این بیان می توان ادعا کرد فارق نظریة فرهنگی مزبور یا نظریه های فرهنگی نظیر دی استنلی در توجه به فطرت الهی به عنوان یکی از مهم ترین متغیر های مستقل در عرصة فرهنگ است و به جهت نقش اساسی آن در رستاخیز فرهنگ توحیدی و بازیابی سایر اجزاء فرهنگ بدون شک لازم است در مطالعات و تحلیل های فرهنگی مورد توجه قرار گیرد. به نظر می رسد این بخش از بیانات ایشان از منظر توصیف فرهنگ و تغییرات فرهنگ نکتة #دقیق و #قابل‌پذیرشی باشد. #کانال‌یادداشت‌های‌فرهنگی 🌐 @farhang_nevesht