ایدئولوژی «من می‌خرم و مصرف می‌کنم، پس هستم» شعار این نوع جهان‌بینی را «من می‌خرم و مصرف می‌کنم، پس هستم» این نوع نگاه به عنوان یک ایدئولوژی مطرح است. اندیشمندان این نظریه مفهوم میان مصرف و مصرف‌گرایی را بر مبنای الگوی متعارف می‌چینند که در آن اگر شما یک حد کفافی از مصرف را داشته باشید که با مختصات زندگی خودتان نیاز شما را تأمین می‌کند، این میزان، الگوی مصرف شما است و مصرف فراتر از آن به معنای مصرف‌گرایی است. وقتی که مصرف برای تأمین نیاز نیست، بلکه برای خود مصرف و تأمین نیاز روانی مصرف است، به معنای مصرف‌گرایی است که برخی از روان‌شناسان این مقوله را به عقده‌ها و برخی به عزت نفس پایین داشتن نسبت می‌دهند.

مصرف فقط یک موضوع اقتصادی نیست، بلکه اکنون به معنای نمادی از فرهنگ، هویت و سبک زندگی مردم مطرح است.

در جامعه ما پس از جنگ تحمیلی، رقابت برای اشرافی‌گری در نماز جمعه مطرح و بیان شد که اکنون دوره آن است که مصرف کنیم و اشرافی‌گری را ترویج دهیم که همین نگاه موجب شد کم کم سیمای شهرها عوض شود.

همین روند موجب افزایش مصرف در کشور شد، به نحوی که وقتی اکنون میانگین مصرف برخی اقلام را در ایران با آمارهای جهانی مقایسه می‌کنیم، می‌بینیم که چندین برابر استاندارد جهانی است مثلاً میزان مصرف شکر، روغن و

مصرف؛ ریشه بسیاری از مشکلات خانوادگی همسری که برایش مهم است چه بپوشد و چگونه خود و خانه خود را نشان دهد، تناقض نیاز خانواده به ازخودگذشتگی را در خانواده ایرانی ایجاد و باعث بسیاری از اختلاف‌ها می‌شود به نحوی که اکنون یکی از دغدغه‌های جدی مرکز ملی پاسخگویی مسئله مصرف است. عده‌ای به دلیل اینکه همسرشان خرجی نمی‌دهد، دچار مشکل هستند و عده‌ای چون همسرشان زیاد خرج می‌کند.

دنیای کنونی تناقضی را در خانواده به وجود می‌آورد؛ بخشی از مفهوم خانواده از خودگذشتگی، فداکاری، مسئولیت پذیری و ... است، اما از سوی دیگر اکنون مسائلی از قبیل توسعه فردگرایی، لذت‌طلبی، کام‌جویی و ... به وجود آمده که مفاهیم اصلی خانواده را تغییر داده است.

آثار قناعت؛ سلامت جسم و روان در روایت‌های دینی قناعت به عنوان یکی از فضیلت‌های همسری که می‌خواهید انتخاب کنید و موجب تحکیم خانواده می‌شود، 👈بر اساس نتایج تحقیقات صورت گرفته در منابع دینی و ایرانی، نتایج قناعت: عزت نفسی، آرامش روان، آزادگی، شادکامی، عفت و خودکنترلی، حفظ و سلامت دین، فقر زدایی، بهزیستی روانی، سلامت جسمانی و ... است. آثار عدم قناعت در منابع اسلامی و ایرانی نیز افکار وسواسی، عدم رضایت از زندگی، غمگینی، پایین بودن حیا، عدم سلامت جسمی و ... عنوان شده است. مؤلفه‌هایی که در حوزه شناختی بر روی مسئله قناعت تأثیرگذار هستند شناخت صحیح خداوند شامل مالکیت خداوند، رازقیت خداوند و خیرباوری نسبت به مسائلی که خدا برای انسان رقم می‌زند از مؤلفه‌های شناختی مرتبط با قناعت است. ↩️شناخت دنیا و آخرت و این مسئله که دنیا محل گذر و جایگاه گذار است. شناخت منزلت انسان، شناخت صحیح اولویت‌های زندگی، اهمیت امنیت اقتصادی و رفاه ضمنی و ... نیز سایر مؤلفه‌های شناختی تأثیر گذار بر روی مسئله قناعت هستند. سازه‌های مؤثر بر قناعت را صبر، رضامندی، توکل، عزت، کرامت نفس و ... برای اصلاح رفتار مصرف‌گرایی، پروتکلی در بازسازی شناختی تهیه شده است و برای تغییر هر کدام از مفاهیم خودشناسی و خداشناسی راهبرها و راه کارهای اجرایی طراحی شده است. از راه‌کارهای راهبرد بعدی تبیین مفهوم قناعت، شناخت آثار و آموزش‌های رفتاری مرتبط با قناعت است. در پروتکل مطرح شده که طی ۱۱ هفته با ایجاد هیجان مثبت، نوشتن نامه قدردانی نسبت به داشته‌ها برای خدا، دوستی با افراد قانع، نوشتن داستان با موضوع قناعت، تهیه قلک قناعت و پس‌انداز کردن هزینه‌هایی که از راه قناعت پس‌انداز می‌کنیم و بعد هزینه کردن پول قلک برای کارهایی که مورد پسند خداوند است و ... قناعت را در خانواده عملیاتی و اجرایی می‌کنیم.

🔰برخی از آثار و نتایج: برخی از آثارو نتایج "گنج تمام نشدنی" عبارتند از: 1-حیاة طیبه »مَن عمل صالحاً من ذکرٍ او اُنثی و هو مومنَ فلنحییَّهُ حیاهً طیبه. هر مرد و زن با ایمانی که کار نیکی انجام دهد او را زندگی پاکیزه خواهیم بخشید.» از حضرت علی(ع) پرسیدند که منظور خداوند از حیاه طیبه چیست فرمودند: هی القناعهِ. 2-هدایت پیامبر اکرم(ص) فرمودند: خوشا بحال آنکه با اسلام هدایت شود و معیشت او به حد کفاف باشد و قناعت کند. 3-رضایت خداوند امام صادق(ع) می فرمایند: هر که به معاش اندک خدا راضی گردد خدا هم به عمل اندک او راضی شود. امام رضا(ع) فرموده اند: کسیکه جز به روزی زیاد قناعت نکند، جز عمل بسیار او را بس نباشد و هر که روزی اندک کفایتش کند عمل اندک هم کافیش باشد. 4-موجب عزت انسان همان طور که حضرت علی(ع) می فرمایند: عزّت و سربلندی نتیجه قناعت است. پس میوه قناعت عزت و آبرو برای انسان است. 5-سبکی حساب در روز قیامت حضرت علی(ع) فرموده است: اِقنَع بِما اوتیتَهُ َحِفَّ علیکَ الحساب . به آنچه داده شدی قناعت ورز تا حساب روز قیامت بر تو سبک و آسان گردد.(

⬅️علل قناعت گریزی حال ببینیم با این همه تاکید که بر قناعت و فواید آن شده، چرا برخی از مردم جامعه از آن گریزان هستند: 1-تجمل‌گرایی؛ انسان‌های تجمل‌گرا نمی‌توانند قانع باشند. در جامعه‌ای که نمایش زیاد می‌شود، قناعت کم‌رنگ می‌شود. 2-بی‌شخصیتی و بی‌هویتی هم یکی دیگر علل گریز مردم از قناعت است، اما انسان‌های متشخص، خود را با ثروتشان بروز نمی‌دهند.

1. آسايش، راحتي و رضايتمندي انسان به صورت فطري طالب راحتي و آسايش است. گاهي به اشتباه مصداق رفاه و آسايش را تشخيص مي‌دهد. براي اينكه اشتباه نكند و حريص نباشد، بايد بداند اولين ثمرة شيرين قناعت، آسايش و راحتي است براي كسي كه اين ويژگي را دارا است. هنگامي كه فرد به آنچه در اختيار دارد، اكتفا مي‏كند و در زندگي، خود را با در نظر داشتن امكانات موجود، اداره مي‏كند، سختي بسياري از امور همچون فعاليت‏هاي طاقت فرسا، نگراني از كمبودها، اظهار نياز به ديگران و... را از خود دور مي‏سازد. از اين‌رو، رسول خدا(ص) قناعت را عين راحتي دانسته و فرموده‏اند: «القناعة راحة؛ قناعت راحتي است».20 اميرالمؤمنين(ع) راحتي را ثمره قناعت به شمار آورده و فرموده‏اند: «ثمرة القناعة الراحة؛ راحتي و آرامش نتيجه قناعت است». هم‌چنين حضرت مي‌فرمايد: «حرم الحريص القناعه، فافتقد الراحه؛ حريص چون از قناعت محروم است، راحتي ندارد». در حديثي ديگر مي‌فرمايد: «القناعه مال لاينفد؛ قناعت ثروتي پايان نايافتني است كه به دنبال خود عزت مي‌آورد». غزالي مي‌گويد: «هيچ كس را عيش خوش تر از قانع نبود، هيچ كس اندوهگين‌تر از حسود نبود، هيچ كس سبك بارتر از تارك دنيا نبود و هيچ كس پشيمان‌تر از عالم بدكار نبود». در بُعد خانوادگي نيز اكتفا كردن فرد به امكانات موجود، بسياري از نگراني‏ها را از زندگي مشترك دور مي‏سازد. مرد يا زني كه به همسر خود به عنوان دارايي موجود خود نگاه مي‏كند و او را بدون مقايسه با نقاط قوت ديگران مي‏نگرد، در حقيقت آرامش و راحتي خود را تأمين كرده است. همچنان كه افرادي كه تنها نقاط ضعف همسر خويش را در نظر مي‏گيرند و آن را با نقاط قوت ديگران مقايسه مي‏كنند، همواره روحي ناآرام دارند. ساير امكانات زندگي نيز همين طور است. كساني كه به آنچه دارند، راضي‏اند و خود را براي به دست‌آوردن آنچه ندارند، به زحمت نمي‏اندازند، يا در افسوس نداشتن آن به سر نمي‏برند، زندگي را با روحي آرام و به دور از دغدغه و نگراني مي‏گذرانند. در حديثي از امير مؤمنان(ع) آمده است: «الرضا ينفي الحزن؛ رضايت و قناعت اندوه را از بين مي‏برد».

جانسون مي‌گويد: «براي دست‌يابي به احساس رضايت، بايد شعار ايمان به خدا جاي "درست همين كه به شغل برسم، داراي خانه شوم، سرمايه‌دار گردم و..." را بگيرد».

2. برخورداري از زندگي شيرين راحتي و آسايش ناشي از قناعت، زمينه برخورداري همسران از زندگي دل‏پذير و گوارا را فراهم مي‏سازد. اين نتيجه ارزشمند با تعابير گوناگوني در متون ديني بيان شده است. در روايتي از قناعت، به زندگي گوارا تعبير شده است: 🔹«عن الصادق(ع) خمس من لم يكن فيه لم يتهنأ العيش الصحة و الا من و الغني و القناعة و الانيس الموافق؛ كسي كه پنج چيز در او نباشد، زندگي برايش گوارا نيست. سلامتي، امنيت، بي نيازي، قناعت و همسر موافق» 🔹در برخي از روايات، قناعت را گواراترين زندگي به شمار آورده است: «عن علي(ع): القناعة اهنأ العيش؛گواراترين زندگي قناعت است». در تعبيري ديگر قناعت مصداق حيات طيبه دانسته شده است: «سئل علي(ع) عن قوله تعالي «فلنحيينّه حياةً طيبةً، فقال هي القناعة؛از امير مؤمنان(ع) در باره سخن خداوند متعال كه فرمود: ما به او حيات طيبه عطا مي‏كنيم، سؤال شد. پس حضرت فرمودند: حيات طيبه قناعت است. نه تنها قناعت حيات طيبه است، بلكه پاك‏ترين زندگي قناعت است». 👈عن علي(ع): اطيب العيش القناعة؛ پاك‏ترين زندگي قناعت است». در جاي ديگر حضرت امير(ع)زيبايي زندگي را قناعت ديده، فرموده‏اند: «جمال العيش القناعة؛قناعت زيبايي زندگي است». همه اين تعابير بيانگر آن است كه فرد قانع، از همسر خود راضي، از امكاناتي كه در اختيار دارد، راضي و از همه مهم‏تر از خداي خود راضي است. و بر اساس اين رضايت، ضمن آنكه از باطني آرام برخوردار است، اعضا و جوارح خود را نيز براي دسترسي به آنچه ندارد، به زحمت نمي‏اندازد. آيا حيات طيّبه چيزي جز اين است؟