محمد علی رفیعی | فقه و اصول
#الحلقة_الثانية
#قطع_طریقی
#قطع_موضوعی
#حجیت
#منجزیت
📚 به چند مطلب زیر دقت کنید:
💠 قطع یعنی انکشاف تام، یعنی کاشفیت و طریقیت؛ پس هر جا قطع باشد طریقیت و کاشفیت و واقع نمایی -که حقیقت و واقعیتِ قطع است- وجود دارد.
پس چنان که #قطع_طریقی کاشف و واقع نماست، #قطع_موضوعی نیز واقع نما و طریق و کاشف است.
💠 واقعیت و حقیقتی که قطع از او پرده بر می دارد و او را منکشف می کند، همان مقطوع است؛ یعنی هر قطعی کاشفیت تامه دارد نسبت به مقطوعش، و طریق تام به مقطوعش است.
💠 #قطع_طریقی به حکم و تکلیف، #منجزیت و #حجیت دارد، اما #قطع_موضوعی #منجزیت و #حجیت نداشته، بلکه مُحقِّق و تولیدکننده ی حکم شرعی است، نه منجِّز.
💠 #قطع_موضوعی مُحال است که کاشف از خودِ حکم شرعی باشد؛ یعنی مقطوع در #قطع_موضوعی همیشه و همیشه چیزی غیر از حکم شرعی ای است که آن #قطع_موضوعی موضوعِ آن است، زیرا اگر فرض کنیم مقطوع در قطع موضوعی خودِ حکم باشد دور لازم می آید. (مراجعه کنید به بحث اشتراک حکم بین عالم و جاهل در اصول الفقه مرحوم مظفر)
مثلاً قطع به حرمت خمر می تواند موضوع یک حکم شرعی دیگر مانند حرمت بیع قرار گیرد (مانند همان مثالی که شهید صدر پایان بحث قطع طریقی و موضوعی بیان کرد)، اما قطع به حرمتِ خمر محال است موضوعِ حرمت خمر باشد، زیرا دور لازم می آید.
💠 هر قطعی به خودی خود مطلقاً کاشف و واقع نماست و طریقیت تامه دارد، اما #منجزیت و #حجیت قطع تنها و تنها برای قطعی است که مقطوعش حکم و تکلیف باشد؛ زیرا #حجیت و #منجزیت یعنی تکلیف آوری و استحقاق عقوبت در فرض مخالفت، در حالی که اگر مقطوع، چیزی غیر از حکم باشد بسیار واضح است که وجوب امتثالِ مقطوع هیچ معنایی ندارد.
پس قطع به خمر بودن یک مایع، و یا قطع به این که در مقابلم دیوار است، و یا قطع به این که الان هوا روشن است و... هیچ منجزیت و حجیتی ندارد؛ یعنی تکلیف آور نیست.
💠 بنا بر این، اگر مثال پایانی مرحوم شهید صدر را دقت کنید، «قطع» در قطع به حرمت خمر نسبت به خودِ حرمتِ خمر، #قطع_طریقی است و منجزیت دارد و تکلیف آور است، زیرا مقطوعش حکم است، اما همان قطع نسبت به حرمت بیع، منجزیت و حجیت ندارد، و #قطع_موضوعی است.
@fegh_osoul_rafiee
#رسائل_شیخ_انصاری
#فوائد_الأصول
#محقق_میرزای_نائینی
✅ #محقق_میرزای_نائینی در #فوائد_الأصول (ج۴/ص۳۳۱) در بیان ادلّهی نظریهی خود در بحث #استصحاب -یعنی اعتبارِ #استصحاب در خصوصِ #شکّ_در_رافع- که همان نظریهی #شیخ_انصاری است، میفرماید:
🔷️🔸️ ١- دلیل اول: بناى عقلاء
🔸️ بنای عقلاء بر این است که در هنگام شکّ در استمرار حالت سابقه، به شکِّ خود اعتنا نکرده و بر اساس همان حالت سابق عمل میکنند؛ سیرهای که اگر عقلاء آن را کنار بگذارند نظم و نظامِ زندگیِشان فرو میریزد، چه آن که همهی ارتباطات، محاورات و گفتگوها، معاملهها و داد و ستدها در بازار، و دیگر شئونِ زندگیِ انسانها مبتنی بر عمل بر طبق حالت سابق و عدمِ اعتنای به شکّ است؛ این سیره اجمالاً جای هیچ شکّ و تردیدی ندارد.
🔹️ همچنین این سیره، یک امر فطری و ارتکازی است، و منشاش در میان عقلاء اطمینان یا امیدِ از بیننرفتنِ حالت سابق نیست.
🔸️ نکتهی دیگر آن که قدر متیقّن از این سیره #شکّ_در_رافع است، و جریانِ این سیره در #شکّ_در_مقتضی معلوم نیست، بلکه ظاهراً میتوان گفت بنای عملی عقلاء در #شکّ_در_مقتضی توقّف و فحص است.
🔶️🔹️ ایشان در ادامه در نسبت بین این سیره و آیات ناهیه از عمل به ظنّ -مانند آیهی "إنَّ الظَّنَّ لَا يُغْنِي مِنَ الْحَقِّ شَيْئاً"- مینویسد: هیچ ردع و منعی از این سیرهی عقلائیه و عرفیه از جانبِ شارع وجود ندارد.
🔹️ حتی آیات ناهیه نیز نمیتواند به عنوان رادع و مانعِ اعتبارِ چنین سیرهای باشد، زیرا پیش از این توضیح دادیم که همهی مواردِ #سیرهی_عقلائیه تخصّصاً از بحث ظنّ خارج است، زیرا #علم_تعبّدی است.
📌 باید توجه داشت که #حجّیّت در امارات از نگاهِ اصولیِ #محقق_میرزای_نائینی یعنی #جعل_علمیّت و تتمیمِ کشفِ ناقصی که در اماراتِ ظنّآور وجود دارد؛ از این رو، ایشان اماراتِ ظنّآور را #علم_تعبّدی دانسته، و در نتیجه در این جا نیز مواردِ #سیره_عقلائیه را #علم_تعبّدی و البته از خارج از محدودهی اماراتِ ظنّآور میداند.
✴️@fegh_osoul_rafiee
۳-تدریسفشردهحلقتین-رفیعی-ازص۱۵تاص۲۲-۱۴۰۳۰۸۰۹.mp3
14.34M
🎙 #تدریس_فشرده_حلقَتَیْن
🔸️#الحلقة_الثالثة
🔹️#الحلقة_الثانية
#جلسه_سوم_حلقتین
#الحکم_الظاهري_و_الواقعي
#شبهة_التضاد
#شبهة_نقض_الغرض
📌 بيان اعتراضات نسبت به جعل #حکم_ظاهری و کیفیت آن
📌 تبیین نظریهی #محقق_میرزای_نائینی در مورد معنای #حجّیّت
✅ جلسه ٣
⏰ ۹ آذر ۱۴۰۳
✴️@fegh_osoul_rafiee
۴--تدریسفشردهحلقتین-رفیعی-ازص۲۲تاص۲۵-۱۴۰۳۰۹۳۰.mp3
16.17M
🎙 #تدریس_فشرده_حلقَتَیْن
🔸️#الحلقة_الثالثة
🔹️#الحلقة_الثانية
#جلسه_چهارم_حلقتین
🔴 بر محور کتاب #الحلقة_الثالثة
🔺️#شبهة_تنجّز_الواقع_المشكوك
🔺️#الأمارات_و_الأصول
📌 بيان اعتراضِ #شهید_صدر نسبت به جعلِ #حکم_ظاهری با توجه به قاعدهی #برائت_عقلی
📌 تبیین و توضیح کامل نظریهی #محقق_میرزای_نائینی و #شهید_صدر در مورد معنای #حجّیّت در #اماره و #اصل_عملی_تنزیلی و #اصل_عملی_غیرتنزیلی
✅ جلسه ۴
⏰ ۳۰ آذر ۱۴۰۳
✴️@fegh_osoul_rafiee