#الحلقة_الثانیة
#قبح_عقاب_بلابيان
#قبح_عقاب_بلاقطع
#برائت_عقلی
#بیان
📚 يكى از اشکالات شهید صدر به قاعده ی #قبح_عقاب_بلابیان که هم در حلقات آن را ذکر می کند و هم در مباحث خارج اصول خود، اشکالی است که ادعا می کند اصحاب مسلك #برائت_عقلى (یعنی مشهور اصولیان) که معتقد به #قبح_عقاب_بلابیان هستند دچار یک محذور هستند که برای رهایی از آن به ناچار باید دست به توجیهات غیر مفید بزنند.
📌 اشکال ایشان آن است که مراد از #بیان در این قاعده ی مشهور یعنی «علم» و «قطع» و «یقین» که شامل صورت ظن به تکلیف نمی شود. به دیگر بیان، اگر کسی ظن به تکلیف نیز داشته باشد «عدم بیان» بر او صدق می کند و داخل در موضوع #برائت_عقلى است.
از این رو، در واقع این قاعده می گوید: «اگر مکلف قطع و یقین به تکلیف ندارد، مطلقا قبیح است که مولی به خاطر مخالفت با آن تکلیف غیر معلوم و غیر یقینی او را عذاب کند».
📎 پس، اگر مکلفی حتی به واسطه ی اماراتی مانند خبر ثقه و ظهورات ظن آور و شهرت فتوایی و... به تکلیفی برسد و با آن تکلیف مخالفت کند، مولی نمی تواند به خاطر مخالفت با آن تکلیف، او را عذاب کند، زیرا بنا بر #برائت_عقلى عذاب و عقاب تنها در برابر تكلیف قطعی و یقینی جائز است.
⛔ نتیجه ی سخن شهید صدر آن است که با توجه به آن که اکثر تکالیف و احکام شرعی به صورت ظنّی برای فقیه ثابت می شود و احکام یقینی و قطعی بسیار اندک است، اگر #برائت_عقلى را بپذیریم به ناچار باید قبول کنیم که مخالفت با اغلب احکام و تکالیف فقهی بنا بر قاعده ی عقلی #قبح_عقاب_بلابیان هیچ استحقاق عقابی ندارد.
❎ نکته ی بسیار مهم آن است که احکام و قواعد عقلی غیر قابل تخصیص است و نمی توان ظنون معتبره (مانند خبر ثقه و ظواهر) را از ذیل عموم قاعده ی مذکور تخصیص زد؛ پس یا باید دست از قاعده ی #برائت_عقلى برداریم و یا باید این تالی فاسد را بپذیریم.
@fegh_osoul_rafiee