انتشار آنلاین مقاله در دوفصلنامه مطالعات فقه تربیتی، بهار و تابستان 1402 دسترسی انلاین http://mft.journals.miu.ac.ir/article_8678.html نوع مقاله : مقاله پژوهشی نویسنده: سیدنقی موسوی چکیده: تولّی و تبرّی به مثابه یکی از فروعات دین/مذهب شمرده می‌شود و حسب اطلاع تاکنون بحث فقهی مبسوطی، چه در منابع فقهی و چه در فقه‌های نوین مانند فقهِ اخلاق و فقهِ سیاست در این‌باره انجام نشده است. نوشتار حاضر درصدد است به این سوال پاسخ دهد که تولی و تبری از منظر فقهی چه حکمی دارد؟ آیا حکمی مولوی و تاسیسی است؟ آیا می‌تواند در قامت یک قاعده در فقه تربیتی عرضه شود؟ در ادامه بر اساس روش‌شناسی اجتهادی تلاش شد به پرسشهای فوق پاسخ داده شود و با بررسی پنج دسته از آیات و روایات این نتایج حاصل شد: 1. امر به تولّی و تبرّی، امری مولوی است، 2. این حکم، حکمی تاسیسی است؛ نه تاکیدی، 3. براساس ادله، تولّی خداوند و تبرّی از غیرخدا، واجب است. همچنین در پاسخ به پرسش دوم این نتیجه به دست آمد که وجوب تولّی و تبرّی ظرفیت مناسبی برای مطرح شدن بعنوان یک قاعده فقهی و بخصوص در فقه تربیتی دارد و بعنوان یک اصل در نظام تربیت اسلامی جلوه‌گر باشد. کلیدواژه‌ها #تربیت_ولایی #برائت #ولایت #تربیت_سیاسی #محبت #مقاله 🧷کانال و سایت سیدنقی موسوی 👉 @seyednaghimousavi 👉http://seyednaghimousavi.ir/

📚 متن كرسي علمی ترويجي: 📑مقاله برگزاری نماز جماعت در مدارس از منظر فقه تریبتی 📝حجت الاسلام دکتر سیدنقی موسوی چکیده: هدف: بررسی اجتهادی «برگزاری نماز جماعت در مدارس» و استنباط حکم آن و نیز احکام روشهای تربیتی در این زمینه و روشهای آسیب­زا، هدف این پژوهش بود. روش: این پژوهش برای حل مساله خود از روش اجتهادی مبتنی بر روش­شناسی دانش فقه (و فقه تربیتی) بهره گرفته و میزان مطلوبیت نماز جماعت و روشهای مفید و نامفید آنرا با مراجعه به قرآن و سنت و عقل و قواعد فقهی استنباط نموده است. یافته­ ها: بررسی­ها نشان می­دهد که اقامه نماز جماعت، بر کارگزاران تربیتی مدرسه از باب وظایف عام هدایتی هر مسلمان، متسحب است و بعنوان کارگزار حکومت اسلامی و یا نائب/وکیل/اجر خانواده مسلمان واجب است. همچنین در جمهوری اسلامی ایران، تکلیفی قانونی است. روشهای برگزاری نماز خود، محکوم به احکام و ضوابطی هستند و از مهمترین ضوابط شرط احتمال تاثیر و حرمت إضرار و إضلال در انتخاب سبک­ها و روشهای تربیتی است. همچنین بهره­گیری از إجبار شدید (واداشتن متربی با سلب اختیار) و إکراه شدید (واداشتن متربی با تهدید جان و آبرو) و إکراه متوسط (واداشتن متربی با تهدید به سلب حقوق الزامی) در اقامه نماز جایز نیست. همچنین درصورتی که اقامه نماز جماعت موجب تنفر از نماز و یا تثبیت نفاق و دورویی (در بلندمدت) شود، حرام و واجب است کارگزاران مدرسه، روش­های مفیدتر و مبتنی بر کارشناسی دقیق، را جایگزین نمایند..... #مقاله #فقه_مدرسه #فقه_معلمی #تربیت_اجباری #تربیت_عبادی #تربیت_دینی 💠@feqhe_tarbiati

انتشار مقاله جدید تبيين دلالت‌هاي تربيتي «رسالة الحقوق» 🖋️سيدنقي موسوي چکيده مطالعات تربيتي در وجه رايج خود در زمان حاضر با غلبة رويکردهاي سکولار و ليبرال مواجه است و لازم است تربيت‌پژوهي اسلامي و در دل آن هم‌زمان با رشد قلمروِ مطالعات فقه تربيتي، عرصة حديث‌پژوهي تربيتي نیز رشد متوازني را تجربه کند؛ همان‌طورکه لازم است ادبيات «حقوق تربيتي» با هدف ارتقای «تقنين تربيتي» و کمک به حوزة «حکمراني تربيتي» مورد توجه قرار گيرد. براين‌اساس، نوشتار حاضر درصدد است «رسالة الحقوق» امام سجاد را که نظامي از حقوق و تکاليف را ارائه کرده است، مورد شرح و تفسير و دلالت‌يابي قرار دهد. روش پژوهش، توصيفي و استنباطي است و مؤلف تلاش کرده است که در ابتدا مضامين و معاني مربوط به تربيت را براساس ضوابط فهم متن کشف کند؛ سپس با گردآوري، تجميع و طبقه‌بندي مجموعة مداليل و معاني تربيتي استنباط‌شده، آنها را در چهار محور صورت‌بندي نمايد. برخي از نتايج مهم به شرح زير است: تربيت بر والدين و حکومت واجب است و مردم در قبال همديگر و بخصوص کودکان وظيفة اصلاحي و تربيتي به‌نحو رجحاني بر عهده دارند. محوري‌ترين مفهوم در حقوق معلم عبارت است از رعايت حريم شخصيت / نقش معلم (اکرام و احترام). تربيت براساس انگارة پدري (نسبت‌به همة کودکان و مردم) و انگارة امانت‌داري (نسبت‌به دانش) تصويرسازي مي‌شود و تربيت ماهيتاً نوعي اعانه و احسان است که بر شبکه‌‌اي از حقوق و تکاليف طولي و عرضي و الزامي و غيرالزامي (واجب و مستحب) قوام يافته است. کليدواژه‌ها: #تربيت_اعتقادي، #حديث_تربيتي، #آموزش_دين، #تربيت_ديني. #مقاله

📚#مقاله تربیت جامع از منظر فقه اسلامی نوع مقاله : مقاله پژوهشی نویسندگان: مجید طرقی؛ حسن شکوری؛ احمد شهامت چکیده پروردگار عالمیان وجود هریک از آحاد بشر را با مجموعه‌ای از ظرفیت‌ها و استعدادهای بالقوه‌ سرشته است تا این ودایع شکوفا و به‌ نقطۀ کمال خود نایل آیند. فرایند «تربیت» عهده‌دار زمینه‌سازی برای این مهم است. یکی از اصول تربیتی، «جامعیت در تربیت» است. سنجش میزان اعتبار و روایی این اصل با عرضه به‌ فقه، صورت می‌گیرد. این مهم با روش استنباط اجتهادی مصطلح و به ‌کمک روش توصیفی-تحلیلی، محقق می‌‌گردد. ادلۀ عام اقامه‌شده عبارت‌اند از: قاعدۀ احسان؛ قاعدۀ نصح المؤمن؛ قاعدۀ تأمین عدالت؛ قاعدۀ اعانه بر برّ؛ قاعدۀ اتقان عمل؛ قاعدۀ حرمت اعانه بر اثم؛ قاعدۀ لاضرر و لاضرار؛ قاعدۀ دفع ضرر محتمل. بر اساس این ادله، وجوب تربیت جامع، در مرتبه‌ای که ترک آن موجب اضرار قابلِ‌توجه به ‌متربی است، ثابت می‌گردد. در مراتب فراتر، که تربیت جامع موجب رشد و بالندگی بیشتر متربی باشد، به استحباب حکم می‌شود. تعیین مصداق این مراتب، به ‌عهده عرف متخصصان تربیتیِ خبره است. ادلۀ خاص اقامه‌شده عبارت‌اند از: جامعیت دستورات قرآن نسبت به ‌ساحات تربیتی؛ آیه وقایه؛ صحیحۀ عبدالله بن سنان و دلیل عقل. 💠@feqhe_tarbiati

📚#مقاله تربیت جامع از منظر فقه اسلامی نوع مقاله : مقاله پژوهشی نویسندگان: احمد شهامت، آیت الله اعرافی فرزندپروری مستلزم رعایت نکاتی حساس و لطیف است. توجه نداشتن به اقتضائات رفتار با فرزندان، موجب بروز آسیب هایی در روند تربیت خواهد شد. در این میان، چگونگی تعامل والدین با هر یک از فرزندان در مقایسه با سایر آنها، بسیار مهم و پیچیده است. جایگاه رعایت مساوات میان فرزندان و موارد تفضیل مجاز میان آنها مسئله ای است که نوشتار حاضر با روش استنادی و تحلیلی (با تاکید بر روش شناسی استنباطی و فقهی) درصدد پاسخ به آن است. در این راستا، ادله بحث، ذیل سه عنوان وجوب مساوات میان فرزندان، رجحان استحبابی عدالت میان فرزندان و جواز تفاوت گذاری میان فرزندان مورد بررسی قرار گرفته است. بین ادله وجوب مساوات و ادله جواز تفاوت گذاری، تعارضی بدوی مشاهده می شود. از بین هفت راه جمع بین این دو دسته ادله، یک راه کار مورد قبول قرار گرفت. در این وجه جمع، بیان شده است که با کمک ارتکاز و فهم عرفی، ادله «مساوات» به موارد «نیاز» مشترک و «ظرفیت» یکسان فرزندان منصرف است و روایات «تفاوت گذاری» به لحاظ عرفی، منصرف به وجود مصلحت یا وجود نیازهای متفاوت بین فرزندان می باشد. این نتیجه ، از یک سو در راستای دلیل عقلی حسن عدل است و از سوی دیگر، منطبق بر حکم مستفاد از گروه روایات «رجحان استحبابی عدالت ورزی میان فرزندان» می باشد. 💠@feqhe_tarbiati

📚#مقاله وظایف خانواده در تعلیم قرآن به فرزندان نوع مقاله : مقاله پژوهشی نویسندگان علیرضا اعرافی احمد شهامت چکیده قرآن کریم محور اصلی هدایت‌گری در اسلام است. از این‌رو، تعلیم قرآن به سایرین‌، به‌ویژه کودکان، مورد تأکید پیشوایان دین بوده است. در فضای عمومی جامعه، این امر متولیانی دارد، اما در فضای خانواده، چه کسی باید عهده‌دار تعلیم قرآن به بچه‌ها باشد؟ وظایف والدین در تعلیم قرآن به فرزندان و حدود و شرایط آن، مسائلی است که نوشتار حاضر با روش استنادی و تحلیلی (با تأکید بر روش‌شناسی استنباطی و فقهی) در صدد پاسخ به آن است. در این مسیر، پس از استناد به ادله عامّی که شامل مسأله تحقیق حاضر است و همچنین ادله خاص، می‌توان گفت که هر یک از والدین مسئولیتی ویژه به عنوان مستحب مؤکّد و مضاعف دارند که قرآن را به فرزندانشان آموزش دهند. آموزش قرآن به فرزندان از حیث ابعاد، مستحبِ مولویِ عینیِ نفسیِ توصلیِ تعیینی می‌باشد. این حکم علاوه بر تعلیم الفاظ، شامل آموزش مفاد و تفاسیر قرآن نیز می‌شود. البته این استحباب، در مورد «تعلیم الفاظ قرآن به اندازه‌ واجبات نماز» به وجوب مبدّل می‌گردد. مناسب است تعلیم قرآن قبل از همه آموزش‌ها آغاز گردد و آن هنگامی است که کودک به «سن تمییز» می‌رسد. 💠@feqhe_tarbiati

📚#مقاله بررسی فقهی سیره معصومین در تربیت اخلاقی نوع مقاله : مقاله پژوهشی نویسندگان: حسین محمودیان و احمد امامی راد چکیده تربیت اخلاقی که حاصل نگاه علمی به تربیت و تمایز ساحت‌های مختلف آن از یکدیگر است، فرایند یاری‌رسانی به متربی برای ایجاد تغییر تدریجی در ساحت صفت و رفتار اخلاقی است که به واسطه عامل انسانی دیگر و به‌منظور زمینه‌سازی در جهت تخلق وی به فضایل اخلاقی و دوری از رذایل اخلاقی و نهایتاً نیل به کمال اخلاقی صورت می‌گیرد. این مقاله با روش تحقیقی تحلیلی محتوا، سیره معصومین( در تربیت اخلاقی را از نگاه فقهی بررسی کرده و به این نتیجه رسیده است که علاوه بر وجود تربیت اخلاقی در سیره این بزرگواران، این امر به دو صورت «پیش‌گیرانه و درمان‌گرانه» جاری بوده و با روش‌های گوناگون: موعظه، سالم‌سازی محیط، امر و نهی، سؤال و جواب، نظارت و مراقبت انجام می‌گرفت. فضائل و رذایل اخلاقی نیز از مواردی است که در این مقاله مورد بررسی قرار گرفته است. 💠@feqhe_tarbiati

📚#مقاله وظیفه‌مندی عمومی در تربیت اخلاقی در فقه تربیتی نوع مقاله : مقاله پژوهشی نویسندگان: آیت الله اعرافی، حسین محمودیان، احمد شهامت چکیده بخش گسترده‌ای از تعاملات افراد جامعه در ارتباط با یکدیگر شکل می‌گیرد. حاصل این ارتباط‌ها و تعامل روزمره تأثیر و تأثرهای چشمگیری است که به تدریج اثرات خود را در رفتار و شخصیت هر فرد نمایان می‌سازد. بخشی از این تأثیر و تأثرات در حوزه اخلاقیات رخ می‌دهد. با وجود چنین بستر مهمی، آیا افراد جامعه نسبت به تربیت اخلاقی یکدیگر وظیفه‌ای دارند؟ با مراجعه به منابع دینی، برخی ادله را می‎توان بر وظیفه‎مندی آحاد جامعه در زمینه تربیت اخلاقی دیگران اقامه کرد. این نوشتار با رویکرد فقهی و استنباط اجتهادی درپی جمع‌آوری و تحلیل این ادله و استخراج حکم فقهی-تربیتیِ این مسئله است. برای اثبات وظیفه‌مندی عموم مکلفان در تربیت اخلاقی، پنج دلیل خاص (آیات تزکیه، سیره معصومین، معتبره رسالة الحقوق، روایت اسماعیل و دلیل عقلی) و چهار دلیل عام اقامه شد. این پنج دلیل دارای دلالت تام بر رجحان استحبابی هستند. 💠@feqhe_tarbiati

انتشار مقاله جدید تبيين دلالت‌هاي تربيتي «رسالة الحقوق» 🖋️سيدنقي موسوي چکيده مطالعات تربيتي در وجه رايج خود در زمان حاضر با غلبة رويکردهاي سکولار و ليبرال مواجه است و لازم است تربيت‌پژوهي اسلامي و در دل آن هم‌زمان با رشد قلمروِ مطالعات فقه تربيتي، عرصة حديث‌پژوهي تربيتي نیز رشد متوازني را تجربه کند؛ همان‌طورکه لازم است ادبيات «حقوق تربيتي» با هدف ارتقای «تقنين تربيتي» و کمک به حوزة «حکمراني تربيتي» مورد توجه قرار گيرد. براين‌اساس، نوشتار حاضر درصدد است «رسالة الحقوق» امام سجاد را که نظامي از حقوق و تکاليف را ارائه کرده است، مورد شرح و تفسير و دلالت‌يابي قرار دهد. روش پژوهش، توصيفي و استنباطي است و مؤلف تلاش کرده است که در ابتدا مضامين و معاني مربوط به تربيت را براساس ضوابط فهم متن کشف کند؛ سپس با گردآوري، تجميع و طبقه‌بندي مجموعة مداليل و معاني تربيتي استنباط‌شده، آنها را در چهار محور صورت‌بندي نمايد. برخي از نتايج مهم به شرح زير است: تربيت بر والدين و حکومت واجب است و مردم در قبال همديگر و بخصوص کودکان وظيفة اصلاحي و تربيتي به‌نحو رجحاني بر عهده دارند. ...... کليدواژه‌ها: #تربيت_اعتقادي، #حديث_تربيتي، #آموزش_دين، #تربيت_ديني. #مقاله 🧷کانال و سایت سیدنقی موسوی 👉 @seyednaghimousavi 👉http://seyednaghimousavi.ir/

انتشار مقاله جدید نوع مقاله : مقاله پژوهشی نویسنده: سیدنقی موسوی چکیده: تولّی و تبرّی به مثابه یکی از فروعات دین/مذهب شمرده می‌شود و حسب اطلاع تاکنون بحث فقهی مبسوطی، چه در منابع فقهی و چه در فقه‌های نوین مانند فقهِ اخلاق و فقهِ سیاست در این‌باره انجام نشده است. نوشتار حاضر درصدد است به این سوال پاسخ دهد که تولی و تبری از منظر فقهی چه حکمی دارد؟ آیا حکمی مولوی و تاسیسی است؟ آیا می‌تواند در قامت یک قاعده در فقه تربیتی عرضه شود؟ در ادامه بر اساس روش‌شناسی اجتهادی تلاش شد به پرسشهای فوق پاسخ داده شود و با بررسی پنج دسته از آیات و روایات این نتایج حاصل شد: 1. امر به تولّی و تبرّی، امری مولوی است، 2. این حکم، حکمی تاسیسی است؛ نه تاکیدی، 3. براساس ادله، تولّی خداوند و تبرّی از غیرخدا، واجب است. همچنین در پاسخ به پرسش دوم این نتیجه به دست آمد که وجوب تولّی و تبرّی ظرفیت مناسبی برای مطرح شدن بعنوان یک قاعده فقهی و بخصوص در فقه تربیتی دارد و بعنوان یک اصل در نظام تربیت اسلامی جلوه‌گر باشد. کلیدواژه‌ها #تربیت_ولایی #برائت #ولایت #تربیت_سیاسی #محبت #مقاله 🧷کانال و سایت سیدنقی موسوی 👉 @seyednaghimousavi 👉http://seyednaghimousavi.ir/

مقاله : فقه و اخلاق معلمی: هم‌نشینی یا جانشینی سیدنقی موسوی چکیده ادبیات اخلاق حرفه‎ای در حال رشد است و به مرزهای آموزش و تربیت رسیده و مقولاتی چون اخلاق حرفه‎ای معلم را به بار نشانده است که لازم است برای بومی‎سازی آن تلاش نمود. همچنین فقه تربیتی به‌عنوان عرصه‌ای جدید در تربیت−پژوهی در حال تکوین است و می‌توان از قلمروی بنام فقه معلمی سخن گفت. نسبت‎سنجی اخلاق معلمی و فقه معلمی در دو مقام پژوهش (تولید علم) و آموزش (برنامه آموزشی و درسی) ضرورت دارد و مسأله این مقاله است. نوشتار حاضر با روش توصیفی و تحلیلی ضمن تبیین چیستی فقه معلمی و اخلاق معلمی آن دو را نسبت‎سنجی نموده و به این نتیجه رسیده که این دو حوزه مطالعاتی ضمن تمایز، ترابط زیادی با یکدیگر دارند و در مقام پژوهش، اخلاق معلمی (اسلامی) می‎تواند به فقه معلمی تکیه کند و تَن به روش‎شناسی اجتهادی وی دهد تا نظام جامعی از احکام، آداب و اخلاق معلمی به صورت روشمند استنباط شود. در پایان سرفصل درس اخلاق معلمی در برنامه درسی تربیت معلم، مورد ارزیابی قرار گرفته و پیشنهاداتی ارائه شده است. کلیدواژه‌ها #فقه_تربیتی #مطالعات_معلمی #تربیت_معلم #فقه_اخلاق #فقه_معلمی #اخلاق_حرفه_ای #مقاله 🧷کانال و سایت سیدنقی موسوی 👉 @seyednaghimousavi 👉http://seyednaghimousavi.ir/

📚 #مقاله: بررسی قاعده فقهی علم نافع در تعلیم و تعلم نویسندگان علیرضا اعرافی مجید طرقی حسین مولودی چکیده در تاریخ فقه، قواعد فقهیه به عنوان عام فوق در استنباط احکام شرعی به ویژه مسائل مستحدثه، نقش بی‌بدیلی دارند. فقه تربیتی نیز به عنوان فقه نوین نیازمند برخورداری از پشتوانۀ قواعد فقهی متناسب با خود است. این مهم هنگامی ضرورت می‌یابد که در بسیاری از مسائل تعلیم و تعلم ادلۀ مصرحی وجود ندارد. قاعدۀ فقهی علم نافع در تعلیم و تعلم، قابلیت تطبیق بر بسیاری از مسائل تعلیم و تعلم را دارد. مؤلف به شیوۀ اجتهاد جواهری که سنت پذیرفته شده حوزه‌های علمیه است وفادار بوده و با روش تحلیلی - توصیفی و انتقادی، ادلۀ قول مشهور در رجحان تعلیم و تعلم علم نافع و مرجوحیت تعلیم و تعلم علم غیر نافع را از منظر فقهی بررسی کرده است. اولویت تعلیم و تعلم، علم دینی و علم نافع اخروی نسبت به علوم دیگر، استحباب تعلیم و تعلم علم نافع، مرجوحیت تعلم علم غیر نافع و اباحه تعلیم علم غیر نافع صرف نظر از عناوین ثانویه، از نتایجی است که این تحقیق به آن دست‌ یافته است.