تشبیه در حقیقت این صنعت ادبی، به معنای کشف یا نشان دادن شباهت دو شی یا دو امر متفاوت است. همان که همراهان عزیز می دانند تشبیه دارای چهار رکن:وجه شبه ،مشبه به، مشبه، ادات تشبیه می‌باشد حضرت علی (ع) فرمودند: «فَإِنَّ الْأَمْرَ يَنْزِلُ مِنَ السَّمَاءِ إِلَى الْأَرْضِ [كَقَطْرِ] كَقَطَرَاتِ الْمَطَرِ إِلَى كُلِّ نَفْسٍ بِمَا قُسِمَ لَهَا مِنْ زِيَادَةٍ أَوْ نُقْصَانٍ» مواهب پروردگار، مانند قطره هاى باران، از آسمان به زمين نازل مى شود و به هر کس سهمى زياد يا کم، (مطابق آنچه خداوند مقدّر فرموده) مى رسد وجه شبه: فرود آمدن مقدرات تعیین شده در آسمان است که همانند باران از آسمان نازل می شود ‌. #خطبه_۲۳ #ادبیات_نهج_البلاغه https://eitaa.com/hamgamnahjolbalageh

ویژگی های جهان پس از مرگ امیر المومنین (ع) از لحظه مرگ به بعد را با تعابیری منحصر به فرد به تصویر می کشند که مهم ترین آن عبارتند از ۱ هراس بی پایان «: فى يَومٍ تَشْخَصُ فيهِ الاَبْصارُ، وَ تُظْلِمُ لَهُ الاَقْطارُ... فَلا شَفيعٌ يَشْفَعُ، وَ لا حَميمٌ يَدْفَعُ، وَ لا مَعْذِرَةٌ تَنْفَعُ» [قيامت] روزى است كه در آن، چشم ها خيره مى مانند و همه جا تيره و تار مى شود... نه شفيعى شفاعت (پا در ميانى) مى كند و نه خويشاوندى مانع عذاب مى شود و نه عذرى سودمند مى افتد. ۲ گریز ناپذیری امام علی(ع)از همگان می خواهد که بیشتر در این حادثه تفکر کنند. ایشان فرمودند: به خدا سوگند، اگر از شمشیر این جهان بگریزید از شمشیر آن جهان گریختن نتوانید ۳نهان آشکار همگان می کوشند تا عیوب و گناهان خود را از دیگران پنهان کنند. اما روز قیامت هر آنچه مخفی و پوشیده بوده، آشکار می گردد حضرت فرمودند: عمل کنید برای روزی که ذخیره ها برای آن اندوخته شود و نهفته ها در آن کار است. #خطبه_۲۲۳ #خطبه_۱۲۴ #معاد_باوری_نهج_البلاغه https://eitaa.com/hamgamnahjolbalageh

توحید صفاتی همان گونه که ذات خدا یگانه است، صفات اونیز یکتا و بی مانند است. حضرت علی (ع) می فرمایند:«وَ كُلُّ عَزِيزٍ غَيْرَهُ ذَلِيلٌ وَ كُلُّ قَوِيٍّ غَيْرَهُ ضَعِيفٌ وَ كُلُّ مَالِكٍ غَيْرَهُ مَمْلُوكٌ وَ كُلُّ عَالِمٍ غَيْرَهُ مُتَعَلِّمٌ وَ كُلُّ قَادِرٍ غَيْرَهُ يَقْدِرُ وَ يَعْجَزُ»هر عزيزى غير او ذليل است و هر قويّى، غير او ضعيف است و هر مالکى غير او، مملوک است و هر عالمى غير او، دانش آموز است و هر قدرتمندى غير او ناتوان است. این خطبه و فراز های که ملاحظه می‌فرمایید اوصاف حق تعالی را بیان نموده که شریکی برای او قابل تصور نیست در حقیقت این فراز ترجمانی از آیه شریفه «فَإِنَّ الْعِزَّةَ لِلَّهِ جَمِيعًا» (سوره نساء آیه ۱۳۹) است. در حقیقت اگر چه در جمع مردم افراد عزیز و توانمند....وجود دارد، اما نمی توان عزت و توانایی آنان را با خدا مقایسه کرد و اگر در مقام مقایسه باشیم بی تردید. تمامی توانمندان جهان در برابر خدا ناتوانند همچنان که همه دانشمندان عالم در برابر خداوند متعال، طفلان نو آموزی هستند که چیزی نمی دانند‌‌. نکته مهم آنست که این نوع توحید علم ساز است و انسانی با این افق دید همواره می کوشد تا دانسته های خود را افزایش داده و می داند برای بهره مندی تام، راهی جز راه الله وجود ندارد این همان نوید قرآن کریم به همه پارسایان است که فرمود:«وَاتَّقُوا اللَّهَ ۖ وَيُعَلِّمُكُمُ اللَّهُ»(سوره بقره آیه ۲۸۲) #خطبه_۶۵ #خوانش_قرآنی_نهج_البلاغه #خداشناسی #توحید_صفاتی https://eitaa.com/hamgamnahjolbalageh

پیوند نهج البلاغه با قرآن کتاب ارزشمند نهج البلاغه دربردارنده مضامین قرآنی است که نشان از همنشینی و علاقه وافر حضرت به قرآن کریم است. «وَ اعْلَمُوا أَنَّ هَذَا الْقُرْآنَ هُوَ النَّاصِحُ الَّذِي لَا يَغُشُّ وَ الْهَادِي الَّذِي لَا يُضِلُّ وَ الْمُحَدِّثُ الَّذِي لَا يَكْذِبُ، وَ مَا جَالَسَ هَذَا الْقُرْآنَ أَحَدٌ إِلَّا قَامَ عَنْهُ بِزِيَادَةٍ أَوْ نُقْصَانٍ، زِيَادَةٍ فِي هُدًى أَوْ نُقْصَانٍ مِنْ عَمًى؛ وَ اعْلَمُوا أَنَّهُ لَيْسَ عَلَى أَحَدٍ بَعْدَ الْقُرْآنِ مِنْ فَاقَةٍ وَ لَا لِأَحَدٍ قَبْلَ الْقُرْآنِ مِنْ غِنًى، فَاسْتَشْفُوهُ مِنْ أَدْوَائِكُمْ وَ اسْتَعِينُوا بِهِ عَلَى لَأْوَائِكُمْ، فَإِنَّ فِيهِ شِفَاءً مِنْ أَكْبَرِ الدَّاءِ وَ هُوَ الْكُفْرُ وَ النِّفَاقُ وَ الْغَيُّ وَ الضَّلَالُ...» بدانيد اين قرآن، پند دهنده اى است که هرگز کسى را نمى فريبد و هدايتگرى است که هيچ گاه گمراه نمى سازد و سخنگويى است که هرگز دروغ نمى گويد. هيچ کس در کنار اين قرآن ننشسته جز اين که از کنار آن با زياده يا نقصانى برخاسته ; زيادتى در هدايت يا نقصانى از کوردلى و جهالت.و بدانيد هيچ کس با داشتن قرآن، فقر و بيچارگى ندارد و هيچ کس بدون آن غنا و بى نيازى نخواهد داشت. حال که چنين است براى درمان بيمارى هاى خود از قرآن شفا بطلبيد و براى پيروزى بر شدايد و مشکلات از آن يارى بجوييد ; زيرا در قرآن شفاى سخت ترين بيمارى ها يعنى کفر و نفاق و جهل و ضلالت است... #خطبه_۱۷۶ https://eitaa.com/hamgamnahjolbalageh

#خطبه_۱۷۶ https://eitaa.com/hamgamnahjolbalageh

استعاره استعاره از صنایع مهم ادبی است که در نهج البلاغه نیز به کار رفته است. استعاره در لغت معنی عاریت خواستن و در اصطلاح ادبی به معنای آوردن و نشان دادن چیزی در لفظ به جای چیز دیگری، به علت وجود شباهت میان آن دو و به منظور مبالغه در تشبیه است. آنچه در خطبه ۴۲ نهج البلاغه آمده است این گونه است که حضرت فرمودند:«اى مردم! وحشتناکترين چيزى که از آن بر شما مى ترسم، دو چيز است: پيروى از هواى (نفس) و آرزوى دراز، امّا پيروى از هوا (انسان را) از حق باز مى دارد، و امّا آرزوى دراز موجب فراموشى آخرت مى شود.» در این کلام امام با استفاده از صنعت ادبی استعاره، حوزه معنوی زندگی، زندگی دنیا و آخرت را در قالب مفهوم رابطه خویشاوندی و انسان سازی مفهوم سازی شده است. این نوع تصویر سازی ها فهم را راحت تر می نماید #ادبیات_نهج_البلاغه #خطبه_۴۲ https://eitaa.com/hamgamnahjolbalageh

ویژگی های جهان پس از مرگ ۴- پایان تنهایی و آیین حسابرسی حضرت در روایتی فرمودند:«بعد الموت، البعث حَتَّى إِذَا تَصَرَّمَتِ الْأُمُورُ وَ تَقَضَّتِ الدُّهُورُ وَ أَزِفَ النُّشُورُ، أَخْرَجَهُمْ مِنْ ضَرَائِحِ الْقُبُورِ وَ أَوْكَارِ الطُّيُورِ وَ أَوْجِرَةِ السِّبَاعِ وَ مَطَارِحِ الْمَهَالِكِ سِرَاعاً إِلَى أَمْرِهِ مُهْطِعِينَ إِلَى مَعَادِهِ رَعِيلًا صُمُوتاً قِيَاماً صُفُوفاً، يَنْفُذُهُمُ الْبَصَرُ وَ يُسْمِعُهُمُ الدَّاعِي، عَلَيْهِمْ لَبُوسُ الِاسْتِكَانَةِ وَ ضَرَعُ الِاسْتِسْلَامِ وَ الذِّلَّةِ، قَدْ ضَلَّتِ الْحِيَلُ وَ انْقَطَعَ الْأَمَلُ، وَ هَوَتِ الْأَفْئِدَةُ كَاظِمَةً وَ خَشَعَتِ الْأَصْوَاتُ مُهَيْنِمَةً، وَ أَلْجَمَ الْعَرَقُ وَ عَظُمَ الشَّفَقُ وَ أُرْعِدَتِ الْأَسْمَاعُ لِزَبْرَةِ الدَّاعِي إِلَى فَصْلِ الْخِطَابِ وَ مُقَايَضَةِ الْجَزَاءِ وَ نَكَالِ الْعِقَابِ وَ نَوَالِ الثَّوَابِ.» اوضاع اين جهان ناپايدار، همچنان ادامه مى يابد و زمانها پشت سر هم، سپرى مى شود و رستاخيز نزديک مى گردد، در اين هنگام آنها (انسانها) را از شکاف قبرها و آشيانه هاى پرندگان و لانه هاى درندگان و ميدان هاى هلاکت خارج مى سازند و با شتاب بسوى فرمان (و دادگاه) پروردگار حرکت مى کنند، در حالى که گردن کشيده اند (و نگران سرنوشت خويشند و هنگامى که در دادگاه الهى حضور مى يابند) به صورت گروههاى خاموش، صف به صف ايستاده، به گونه اى که چشم بخوبى آنها را مى بيند و صداى دعوت کننده (الهى) به آنها مى رسد; لباس نياز و مسکنت و تسليم و خضوع، بر تن پوشيده اند. راههاى چاره بسته شده و اميد و آرزو قطع گرديده است. قلبها از کار افتاده و نفس ها در سينه حبس شده و صداها بسيار ضعيف و کوتاه است. عرق، لجام بر دهان ها زده و وحشتى عظيم، همه را فراگرفته است. گوشها از صداى رعدآساى دعوت کننده بسوى حسابرسىِ پروردگار، به لرزه درآيد، و همه بايد نتيجه اعمال خود را دريابند: مجازات و کيفر الهى، يا نعمت و ثواب را. در جملات این فراز از خطبه حضرت امیر چه رازی نهفته است که حتی در این زمان که قیامتی هنوز برپا نگشته همگان را به فکر فرو میبرد.! جز این نیست که همگان حتی بهشتیان نیز این لحظات را تجربه می‌کنند و تنها گروهی از مومنان راستین و همنشینان قرآن از این معرکه هولناک رهایی خواهند یافت. #معاد_باوری_نهج_البلاغه #خطبه_۸۳ https://eitaa.com/hamgamnahjolbalageh

#خوانش_قرآنی_نهج_البلاغه #خطبه_۸۳ https://eitaa.com/hamgamnahjolbalageh

یاد مرگ و ذکر معاد در کلام حضرت علی (ع): مصطفی دلشاد تهرانی استاد قرآن و حدیث و پژوهشگر نهج البلاغه و مثنوی معنوی در یادداشتی درباره اثرات یاد مرگ و مرگ اندیشی از دیدگاه امام علی (ع) پرداخته است: در آموزه‌های امام علی (ع) و در نهج البلاغه یاد مرگ و مرگ اندیشی بسیار برجسته دیده می‌شود که هیچ چیز چون آن، آدمی را از گردنفرازی و گردنکشی فرود نمی‌آورد و به تواضع و فروتنی در برابر حقیقت هستی نمی‌کشاند.  آن حضرت در ضمن خطبه‌ای به مردمان چنین سفارش فرموده است: «أُوصِیکُمْ بِذِکْرِ الْمَوْتِ وَ إِقْلاَلِ الْغَفْلَةِ عَنْهُ، وَ کَیْفَ غَفْلَتُکُمْ عَمَّا لَیْسَ یُغْفِلُکُمْ، طَمَعُکُمْ فِیمَنْ لَیْسَ یُمْهِلُکُمْ! فَکَفَی وَاعِظًا بِمَوْتَی عَایَنْتُمُوهُمْ، حُمِلُوا إِلَی قُبُورِهِمْ غَیْرَ رَاکِبِینَ، وَ أُنْزِلُوا فِیهَا غَیْرَ نَازِلِینَ، فَکَأَنَّهُمْ لَمْ یَکُونُوا لِلدُّنْیَا عُمَّارًا، وَ کَأَنَّ الاْخِرَةَ لَمْ تَزَلْ لَهُمْ دَارًا. أَوْحَشُوا مَا کَانُوا یُوطِنُونَ، وَأَوْطَنُوا مَا کَانُوا یُوحِشُونَ، وَ اشْتَغَلُوا بِمَا فَارَقُوا، وَ أَضَاعُوا مَا إِلَیْهِ انْتَقَلُوا. لاَ عَنْ قَبِیحٍ یَسْتَطِیعُونَ انْتِقَالاً، وَ لاَ فِی حَسَنٍ یَسْتَطِیعُونَ ازْدِیَادًا. أَنِسُوا بِالدُّنْیَا فَغَرَّتْهُمْ، وَ وَثِقُوا بِهَا فَصَرَعَتْهُمْ. فَسَابِقُوا رَحِمَکُمُ اللهُ إِلَی مَنَازِلِکُمُ الَّتِی أُمِرْتُمْ أَنْ تَعْمُرُوهَا، وَ الَّتِی رَغِبْتُمْ فِیهَا، وَ دُعِیتُمْ إِلَیْهَا. وَ اسْتَتِمُّوا نِعَمَ اللهِ عَلَیْکُمْ بِالصَّبْرِ عَلَی طَاعَتِهِ، وَ الْمُجَانَبَةِ لِمَعْصِیَتِهِ، فَإِنَّ غَدًا مِنَ الْیَوْمِ قَرِیبٌ. مَا أَسْرَعَ السَّاعَاتِ فِی الْیَوْمِ، وَ أَسْرَعَ الاَْیَّامَ فِی الشَّهْرِ، وَ أَسْرَعَ الشُّهُورَ فِی السَّنَةِ، وَ أَسْرَعَ السِّنِینَ فِی الْعُمُرِ!» (نهج البلاغه، خطبۀ ۱۸۸) شما را به یاد کردن مرگ و کاستن بیخبری‌تان از آن سفارش می‌کنم. چگونه از چیزی غافلید که شما را رها نمی‌کند و از شما غافل نیست؟ چگونه از کسی که مهلت نمی‌دهد (ملک الموت) مهلت می‌طلبید؟ برای پند دادن به شما مردگان بسنده‌اند که آنان را دیدید. بر دوش‌ها به گورهایشان بردند، نه خود سوار بودند؛ در گورهایشان فرود آوردند، نه خود فرود آمدند. گویی آنان آباد کننده دنیا نبودند، و گویی همیشه آخرت خانه‌هایشان بود، و پیوسته در آن غنودند. آنچه را وطنِ خود گرفته بودند، از آن رمیدند؛ و در آنجا که از آن می‌رمیدند، آرمیدند. بدانچه از آن جدا شدند، سرگرم گردیدند؛ و جایی را که بدان رفتند، تباه گردانیدند. نه از زشتی، باز گردیدن توانند؛ و نه بر کارِ نیک، افزودن. به دنیا خو گرفتند و آنان را فریفته ساخت؛ و بدان اعتماد کردند و بر خاکشان انداخت. پس بر یکدیگر پیشی گیرید خدایتان بیامرزد! در خانه‌هایتان که شما را آباد کردنِ آن فرموده‌اند، و بدانچه خواهان آنتان ساخته‌اند و بدان خوانده‌اند. و با شکیبایی بر طاعتِ خدا و دوری گزیدن از معصیتِ او، کامل ساختن نعمتهایش را بخواهید، که فردا به امروز نزدیک است، و چه شتابان گذرد ساعتها در روز، و روزها در ماه، و ماه‌ها در سال، و سال‌ها در دورانِ زندگانیِ کوتاه. یاد مرگ و مرگ اندیشی وسیله‌ای نیکو در مهار آدمی و دست مایه‌ای پر توان برای پرواپیشه نمودن انسان است. امیرمومنان علی (ع) فرزند خود حسن (ع) و همۀ فرزندان معنوی خویش را بدین روش نیکوی تربیتی، یادآور شده و فرمودند:«فرزندم! بسیار یاد مرگ کن، و یاد آنچه با آن بر می‌آیی، و آنچه پس از مردن روی بدان نمایی، تا چون بر تو در آید سازِ خویش را آراسته باشی و کمرِ خود را بسته، و ناگهان نیاید و تو را مغلوب نماید» #معاد_باوری_نهج_البلاغه #خطبه_۱۸۸ #نامه_۳۱ https://eitaa.com/hamgamnahjolbalageh

خداوندا ! تو مايه اميد هر بيچاره و حلاّل مشکلات هر طلب کننده اى❤️🙏 #خطبه_۱۱۵ https://eitaa.com/hamgamnahjolbalageh

توحید افعالی مقصود از این نوع از توحید،آن است که در جهان هستی هیچ کاری بدون اذن، اراده و مشیت الهی تحقق نمی یابد و خداوند علت تمامی علت های هستی و مسبب تمام سبب هاست. حضرت علی (ع) فرمودند:«اللَّهُمَّ دَاحِيَ الْمَدْحُوَّاتِ وَ دَاعِمَ الْمَسْمُوكَاتِ وَ جَابِلَ الْقُلُوبِ عَلَى فِطْرَتِهَا شَقِيِّهَا وَ سَعِيدِهَا.»بار خدايا! اى گستراننده گسترده ها، و اى نگهدارنده آسمان هاى رفيع، و اى کسى که دلها را با فطرت هاى ويژه آفريدى: هم آنان که سرانجام به بدبختى گراييدند و هم آنان که سعادتمند شدند. یا در خطبه ۸۳ فرمودند:«حمد خدايى را كه به قدرت خود برتر است و پيروز و به فضل و بخشايش خود بر همگان نزديك. بخشنده هر فايدتى است و دفع كننده هر سختى و بلايى است» باور به توحید افعالی همان اعتقاد به یکتایی خدا در آفرینش، تدبیر، روزی رساندن و... است . #خداشناسی #خطبه_۷۲ https://eitaa.com/hamgamnahjolbalageh

بی هدف خلق نشده ایم چه زیبا حضرت فرمودند:«وَ اعْلَمُوا عِبَادَ اللَّهِ أَنَّهُ لَمْ يَخْلُقْكُمْ عَبَثاً»اى بندگان خدا، بدانيد كه خداوندتان بيهوده نيافريده است. اين سخن در واقع برگرفته از کلام خداست که مى فرمايد: «(أَفَحَسِبْتُمْ أَنَّمَا خَلَقْنَاکُمْ عَبَثاً وَأَنَّکُمْ إِلَيْنَا لاَ تُرْجَعُونَ); آيا چنين پنداشته ايد که ما شما را بيهوده آفريده ايم و به سوى ما باز نمى گرديد» در ادبیات فارسی نیز به گونه های مختلفی به این معارف ژرف و عمیق اشاره شده است همچنان که مولانا در این ابیات به رابطه نقاش و اثرش پرداخته است همچنان که بی هدف اثری خلق نمی شود همین گونه است رابطه خدا که خالق این جهان است با تمامی مخلوقاتش #خوانش_قرآنی_نهج_البلاغه #خطبه_۱۹۵ https://eitaa.com/hamgamnahjolbalageh

نکات لازم در برداشت های صحیح از قرآن کریم ۱- پرهیز از تفسیر به رأی امام علی (ع) در مواجهه با قرآن چنین فرمودند:«وَ اتَّهِمُوا عَلَيْهِ آرَاءَكُمْ وَ اسْتَغِشُّوا فِيهِ أَهْوَاءَكُمْ»رأى و نظر خود را برابر قرآن متّهم كنيد، و خواسته هاى خود را با قرآن نادرست بشماريد. ۲-نیاز به مفسر حضرت امیر فرمودند:«وَ هَذَا اَلْقُرْآنُ إِنَّمَا هُوَ خَطٌّ مَسْطُورٌ(مستور) بَيْنَ اَلدَّفَّتَيْنِ، لاَ يَنْطِقُ بِلِسَانٍ وَ لاَ بُدَّ لَهُ مِنْ تَرْجُمَانٍ؛ وَ إِنَّمَا يَنْطِقُ عَنْهُ اَلرِّجَالُ.»ولى قرآن خطوطى است که در ميان دو جلد قرار گرفته و سخن نمى گويد، بلکه نيازمند به ترجمان است، و تنها انسانها(ى آگاه و قرآن شناس) مى توانند از آن سخن بگويند. ۳-راهکارهای تفسیر حضرت علی (ع)همواره در تفسیر آیات به این نکته توجه داشتند که باید مفاهیم قرآن به عمل درآید و از نور هدایت آن استفاده نمود.برای فهم قرآن باید از خود قرآن بهره گرفت(تفسیر قرآن به قرآن) #خطبه_۱۷۶ #خطبه_۱۲۵ #قرآن_نهج_البلاغه https://eitaa.com/hamgamnahjolbalageh

کرانه های وجودی انسان قسمت دوم ۲-ضعف انسان خداوند در احکام خود به انسان تخفیف داده، زیرا انسان ضعیف آفریده شده است«يُرِيدُ اللَّهُ أَنْ يُخَفِّفَ عَنْكُمْ ۚ وَخُلِقَ الْإِنْسَانُ ضَعِيفًا»(نساء/۲۸) این آیه به منزله علت است برای جمله قبل که چون خلقت انسان ضعیف است در احکام به او تخفیف داده شده است به دلیل آنکه انسان قوای بدنی محدودی دارد ولی از جهت قوای عقلانی نسبت به سایر مخلوقات بسیار متمایز است‌. امام علی علیه السلام در موارد متعددی با اشاره به ضعف انسان کرانه‌های وجودی او را متذکر می‌شود همچنان که فرمودند:«بر خويشتن رحم کنيد، چنان که شما اين حقيقت را درباره خويش در مصائب دنيا آزموده ايد. آيا ناراحتى يکى از شما را که خارى به بدنش فرو مى رود و يا زمين خوردنى که او را کمى مجروح مى سازد و يا ريگهاى داغ بيابان (در فصل گرما) که او را آزار مى دهد، مشاهده کرده ايد؟ حال چگونه خواهيد بود هنگامى که در ميان دو طبقه از آتش برکنار سنگ هاى گداخته در مجاورت شيطان قرار گيريد؟» یا در موردی دیگرامام(عليه السلام) فرمود: بيچاره فرزند آدم، سرآمد زندگي اش نامعلوم، عوامل بيماري اش ناپيدا و (تمام) اعمالش در جايي محفوط است. پشه او را آزار مي دهد و گلوگير شدن (آب يا غذا) موجب مرگ او مى شود و عرق، او را متعفن و بدبو مى سازد. این‌ها از محدودیت‌های مهم آدمی است اول: مرگ نقطه پایانیست پس از آن همه فعالیت‌ها و جنبش‌های دنیوی متوقف می‌شود و انسان هیچگونه اراده و قدرتی بر آن ندارد دوم بیماری نیز چنان انسان را محدود می‌کند که گاهی توان حرکت و یا انرژی کافی برای نوشیدن آب را نداشته باشد بیماری‌های روان نیز می‌تواند تعادل فکری و عملی انسان را محدود سازد. سوم: آنکه ضعف بدنی یا کوچک‌ترین صدمه مثل زمین خوردن و یا گزیدن پشه می‌تواند انسان را نالان کند. چهارم:ضعف اخلاقی و روحی چنانکه در مقابل در مقابل کم ترین رفتار دیگران واکنش نشان می‌دهد و گاهی از کوره در می‌رود پنجم: مسئولیت اخروی برابر اعمالی که از او صادر می‌شود انسان را محدود می‌کند انسان امانت‌دار است و هرچند به ظاهر آزاد است اما نمی‌تواند هرگونه خواست عمل کند و باید مراقب رفتار خود باشد و در برابر آن پاسخگو باشد در حقیقت انسان با اراده خود خودش را محدود می‌کند. #روان_شناسی_نهج_البلاغه #خوانش_قرآنی_نهج_البلاغه #خطبه_۱۸۳ #حکمت_۴۱۹ https://eitaa.com/hamgamnahjolbalageh

خلقت دوباره انسان ها یکی از ادعاهایی که منکران معاد بیان می کردند، این بود که آفرینش دوباره انسان ها ناممکن است؛ لیکن قرآن مجید در پاسخ آنها می فرمود که آیا خلقت دوباره انسان ها، از آفرینش نخستین آنها دشوارتر است. آری، خداوند متعال با قدرت خویش، انسان ها را بار دیگر خواهد آفرید تا با حسابرسی اعمالشان، زندگی همراه با نعمت و رحمت، یانقمت وعذاب برای ایشان شروع شود. در فرمایشی از امیرمؤمنان آمده است: «تا آن زمان که پرونده این جهان بسته شود و خواست الهی فرا رسد و آخر آفریدگان به آغاز آن بپیوندد و فرمان خدا در آفرینش دوباره در رسد، آن گاه آسمان را به حرکت آورد و از هم بشکافد و زمین را به شدت بلرزاند و تکان سخت دهد که کوه ها از جا کنده شده و در برابر هیبت و جلال پروردگاری بر یکدیگر کوبیده و متلاشی شده و با خاک یکسان گردد. سپس هر کس را که در زمین به خاک سپرده شده، درآورد و پس از فرسودگی تازه شان گرداند و پس از پراکنده شدن، همه را گرد آورد. سپس برای حسابرسی و روشن شدن اعمال از هم جدا سازد». #معاد_باوری_نهج_البلاغه #خطبه_۱۰۹ https://eitaa.com/hamgamnahjolbalageh

استغاثه : اين صفت در مورد کسی به کار می رود که ندای فريادرسی و اعانت دارد و در کلام حضرت در عبارت : فيالله و للشوری (خطبه۳) پس ای خدا از تو ياری می جويم برای شورايی که تشکيل شد. يک بار ديگر اين کلام دل انگيز مولا را باید دید که آرايه سجع در آن موج می زند آن زمان که امام از ميدان صفين باز می گشت به قبرستانی که پشت دروازه کوفه بود رسيد رو کرد به طرف قبرستان و فرمود: يا اهل الديار الموحشه٬ و المحال المقفره ٬ و القبور المظلمه ٬ يا اهل التربه٬ يا اهل الغربه٬  يا اهل الوحده٬ يا اهل الوحشه ای ساکنان خانه های وحشتناک و مکانهای خالی و قبرستانهای تاريک ٬ ای خاک نشينان٬ ای غريبان٬ ای تنهايان٬ ای وحشت زدگان انتم لنا فرط سابق و نحن لکم تبع لا حق شما در اين راه بر ما پيش قدم شديد و ما نيز به شما ملحق خواهيم شد ٬ اگر از احوال دنيا بپرسيد به شما می گوييم : اما الدور فقد سکنت و اما الازواج فقد نکحت و اما الاموال فقد قسمت  اما خانه هايتان را ديگران صاحب شدند ٬ همسرانتان به ازدواج افراد ديگر در آمدند و اموالتان تقسيم شد  هذا خبر عندنا فما خبر ما عندکم اين خبری است که در نزد ما هست ٬ در نزد شما چه خبر ؟ ثم التفت الی اصحابه فقال اما لواذن لهم فی الکلام لا خبرکم ان «خير الزاد التقو سپس رو به اصحابش کرد و فرمود : اگر به آنها اجازه سخن داده می شد به شما خبر می دادند که مهمترين زاد و توشه در سفر آخرت پرهيزگاری است(حکمت ۱۳۰) #ادبیات_نهج_البلاغه #خطبه_۳ #حکمت_۱۳۰ https://eitaa.com/hamgamnahjolbalageh

عَظُمَ الْخَالِقُ فِی أَنْفُسِهِمْ فَصَغُرَ مَا دُونَهُ فِی أَعْیُنِهِمْ فَهُمْ وَ الْجَنَّةُ کَمَنْ قَدْ رَآهَا فَهُمْ فِیهَا مُنَعَّمُونَ وَ هُمْ وَ النَّارُ کَمَنْ قَدْ رَآهَا فَهُمْ فِیهَا مُعَذَّبُونَ ....)).خداوند در باطنشان بزرگ، و غیر او در دیدگانشان کوچک است. آنان با بهشت چنانند که گویی آن را دیده و در فضایش غرق نعمتند، و با عذاب جهنم چنانند که گویی آن را مشاهده نموده و در آن معذبند. مقام معظم رهبری اینگونه فرمودند: علاج دنیاپرستی را هم امیرالمؤمنین در خطبه‌ی متقین بیان فرموده است: «عظم الخالق فی انفسهم فصغر ما دونه فی اعینهم»(۱) علاج دلبستن و مجذوب شدن به دنیا این است که انسان تقوا پیشه کند که از خواص تقوا یکی همین است که «عظم الخالق فی انفسهم»؛ خدا در دل انسان، در جان انسان آنچنان جایگاهی پیدا میکند که همه چیز در نظر او کوچک میشود. این مقامات دنیوی، این اموال، این زیبائی‌ها، این جلوه‌های زندگی مادی، این لذتهای گوناگون در نظر انسان حقیر میشود و بر اثر عظمت یاد الهی در دل انسان، اهمیت پیدا نمیکند. از خصوصیات تقوا همین است. خود او هم - امیرالمؤمنین - مظهر کامل همین معنا بود. در این خطبه‌ی معروف «نوف بکالی» که حالا من یک فقره‌ای از آن را بعد عرض میکنم، میگوید حضرت ایستاد روی سنگی، لباس ساده پشمیِ مندرسِ کم‌قیمتی بر تن او بود و نعلی از برگ خرما یا از پوست درخت خرما به پای او بود؛ چنین وضعیت فقیرانه و زاهدانه‌ای حاکم و مدیر آن کشور عظیم اسلامی داشت؛ اینجور زندگی میکرد و این بیانات عظیم، این جواهر حکمت را بر زبان جاری میکرد. #معاد_باوری_نهج_البلاغه #خطبه_۱۹۳ https://farsi.khamenei.ir/amp-content?id=23157 https://eitaa.com/hamgamnahjolbalageh

دلایل یکتاپرستی متکلمان و فیلسوفان در اثبات وجود خدا و نیز یگانگی او برهان‌های متعددی را اقامه نموده اند. در این بخش قصد داریم به مهم‌ترین برهان‌های امام علی علیه السلام در خصوص توحید اشاره نماییم. ۱- فطرت: یکی از روش های امام علیه السلام در شناساندن خدا، بیدار کردن فطرت آدمیان است؛ زیرا خداشناسی معرفتی است که خداوند فطرت آدمیان را بر آن سرشته است. زمانی که به دنیا می‌آیند دارای گونه‌ای معرفت به ذات و صفات خداوند هستند؛ اما گذر عمر، محیط رشد و... آنان را از این فطرت الهی دور می‌کند؛ از این رو آن حضرت از مردمان می‌خواهد که با یادآوری سفارش پیامبران و درنگ در اسرار آفرینش به خود آیند و زنگار از فطرت غبار آلود خویش بزدایند؛ زیرا با بازگشت به فطرت اولیه بدون تردید خدا را یگانه خواهند یافت. فلسفه فرستادن پیامبران در دیدگاه امام علی علیه السلام بیدار باش فطرت و بازگشت به میثاق و پیمان ازلی باخدا است؛ چنانکه می‌فرماید:«خداوند سبحان، از فرزندان آدم پيامبرانى برگزيد و از آنها پيمان گرفت که وحى الهى را به خوبى حفظ کنند و امانت رسالت را به مردم ابلاغ نمايند، اين در زمانى بود که اکثر مردم پيمانى را که خداوند از آنها گرفته بود دگرگون ساختند و همتا و شريکان، براى او قرار دادند و شياطين، آنها را از معرفت خداوند بازداشتند و از عبادت او جدا کردند، به اين دليل خداوند، پيامبرانش را در ميان آنها مبعوث کرد و رسولان خود را پى در پى به سوى آنان فرستاد تا پيمان فطرت را از آنها مطالبه کنند و نعمتهاى فراموش شده الهى را به آنان يادآورى نمايند و با ابلاغ دستورات او حجّت را بر آنها تمام کنند و گنجهاى پنهانى عقلها را براى آنها آشکار سازند و قدرت خدا را به آنها نشان دهند، از جمله: سقف برافراشته آسمان که بر فراز آنهاست و گاهواره زمين که در زير پاى آنها نهاده شده و وسايل زندگى که حيات به آنها مى بخشد و سرآمدهاى عمر که آنان را فانى مى سازد و مشکلات و رنجهايى که آنان را پير مى کند و حوادثى که پى در پى بر آنان وارد مى شود.» #خداشناسی #خطبه_۱ #خوانش_قرآنی_نهج_البلاغه https://eitaa.com/hamgamnahjolbalageh

جبر و اختیار قسمت سوم ارسال پیامبران الهی بر اساس پذیرش اراده و اختیار در انسان است که خداوند انبیای خود را هت تبلیغ و هدایت مردم می‌فرستد یعنی در اثر فعالیت‌های تبلیغی رفتار ناصواب مردم ه تدریج تغییر و در جهت فضیلت و معنویت و سعادت متحول می‌شود. وعده و وعیدها بشارت‌ها و انزارها بیم و امیدها و بالاخره تمجید اعمال نیکوکاران و پاداش آنها و همچنین توبیخ بدکاران و مجازات ایشان که به وسیله پیامبران الهی اعلام می‌شود همگی شاهد بر وجود اراده و اختیار انسان در اعمال و رفتار اوست مام علی علیه السلام می‌فرمایند:«خداوند رسولان خود را برانگیخت و پیامبرانش را پی در پی به سوی مردم فرستاد تا از آنان بخواهد که عهد فطرت الهی را ادا کند نعمت‌های فراموش شده خدا را به یادشان آورد و با ابلاغ احکام الهی حجت را بر ایشان تمام کند..... خداوند سبحان هیچگاه نبوده که آفریدگان را بدون پیامبر قرار دهد یا کتابی در دسترس آنان نگذارد یا حجتی بر آنان نگمارد یا از نشان دادن راه راست دریغ کند».(خطبه ۱) حضرت(ع) در خطبه اشباح و خطبه ۱۴۴ به ابعاد مختلف این‌ موضوع اشاره فرموده اند. #روان_شناسی_نهج_البلاغه #خطبه_۱ https://eitaa.co/hamgamnahjolbalageh

استدلال‌های عقلی لازم به ذکر است که استدلال‌های نهج البلاغه درباره خدا بسیار متنوع است گاه آنچنان تعقلی محض است که بدون مقدمات علمی گسترده نمی‌توان آنها را فهمید مانند: «کسى که براى خدا کيفيّتى قائل گردد او را يگانه ندانسته و آن کس که براى او مانند قرار داده به حقيقتش پى نبرده و هر کس او را به چيزى تشبيه کند به مقصد نرسيده و آن کس که به او اشاره کند يا در وهم و انديشه آورد، او را منزّه (از صفات مخلوقات) ندانسته است. (کنه ذاتش هرگز شناخته نمى شود، زيرا) آنچه کنه ذاتش شناخته شده مصنوع و مخلوق است و آنچه بقايش به ديگرى وابسته است معلول علّتى است. او فاعلى است که نيازمند به حرکت دادن ابزار و آلات نيست و مدبّرى است که احتياج به جولان فکر وانديشه ندارد، بى نياز است امّا نه به اين معنا که (قبلا از شخص يا چيزى) بهره گرفته باشد. نه زمانها با او قرين است و نه ابزار و وسايل از او حمايت مى کند (بلکه) وجودش بر زمان پيشى گرفته و بر عدم، سبقت جسته و ازليّتش بر آغاز مقدّم بوده است. با آفرينش حواس (براى مخلوقات) معلوم شد که او از داشتن حواس پيراسته است و با آفرينش اشياى متضاد معلوم شد که ضدى براى او نيست و با قرين ساختن موجودات به يکديگر روشن شد که قرين و همتايى ندارد، نور را ضد ظلمت، و رنگهاى روشن را ضد رنگهاى تيره و تار، و خشکى را ضد رطوبت و گرمى را ضد سردى قرار داده....» قدرت و سلطنت او مانع از آن است که آنچه در آفریدگان او موثر افتد در او نیز موثر افتد، خداییست که نه دگرگون می‌شود نه زوال می‌یابد و نه رواست که افول کند. غیرتناهی بودن اوصاف ذاتی،اولیت و آخریت،بساط حق و غیره دیگر مباحث تعقلی نهج البلاغه است که به گونه‌ای بی‌نظیر از زبان حضرت علی علیه السلام. #خداشناسی #خطبه_۱۸۶ https://eitaa.com/hamgamnahjolbalageh

تضمین مزدوج این آرایه ادبی آن است که گوینده در کلام خود دو یا چند لفظ را بیاورد که در حرف روی یکی باشند یا در عبارت عربی دو لفظ مسجع را در کنار هم بیاورند مانند: سود بازار جهان بنگر و آزار جهان گر شما را نه بس این سود و زیان، ما را بس تضمین مزدوج از زیبایی‌های بدیست که در قرآن و نهج البلاغه به کار رفته است مانند آیه شریفه «وَيَدْعُونَنَا رَغَبًا وَرَهَبًا» هم‌چنین امام در بیان حقیقت دنیا می‌فرمایند:«أَلَا وَ هِيَ الْمُتَصَدِّيَةُ الْعَنُونُ وَ الْجَامِحَةُ الْحَرُونُ وَ الْمَائِنَةُ الْخَئُونُ وَ الْجَحُودُ الْكَنُودُ وَ الْعَنُودُ الصَّدُودُ وَ الْحَيُودُ الْمَيُودُ...»آگاه باشيد دنيا همچون زن هرزه عشوه گر و خودنمايى است که مردم را به سوى خود فرا مى خواند و يا همچون حيوان سرکشى است که صاحبش را از خود مى راند، دروغگويى است پر خيانت، ناسپاسى است حق نشناس و دشمنى است باز دارنده و پشت کننده اى است مضطرب و نگران! #ادبیات_نهج_البلاغه #خطبه_۱۹۱ #تضمین_مزدوج https://eitaa.com/hamgamnahjolbalageh

جبر و اختیار قسمت چهارم مسئولیت: یکی از نشانه‌های اختیار در انسان مسئولیت وی در قبال اعمال خود است در آیات قرآن مکرر به اینکه انسان مسئول است و در مورد این مسئولیت مورد بازخواست قرار می‌گیرد اشاره شده است مانند «وَ قِفُوهُمْ إِنَّهُمْ مَسْؤُلُون»(صافات۲۴) امام علی علیه السلام می‌فرماید در مورد بندگان خدا و شهرهایش خویشتن داری و تقوای الهی را رعایت کنید زیرا شما حتی نسبت به زمین‌ها و حیوانات نیز مسئول هستید. خداوند را فرمان برید و او را نافرمانی نکنید چون خیری دیدید آن را برگیرید و هرگاه شری دیدید از آن روی برگردانید (خطبه ۱۶۷) بنابراین با توجه به شواهد و دلایل بر مشیت انسان،آزمون و امتحان ،ارسال پیامبران و مسئولیت انسان به روشنی اراده و اختیار در انسان تایید می‌شود وجبر و اجبار مردود خواهد بود اما در مورد قلمرو اختیار همانطور که بر همگان واضح است گستره اختیار انسان محدود بوده و در بسیاری از امور مانند: والدین، مکان و زمان تولد، ویژگی‌های بیولوژیکی و فیزیولوژیکی و غیره امکان انتخاب برای آدمی وجود ندارد و البته انسان نسبت به این گونه امور نیز تکلیف و مسئولیتی ندارد. #خوانش_قرآنی_نهج_البلاغه #روان_شناسی_نهج_البلاغه #خطبه_۱۶۷ https://eitaa.co/hamgamnahjolbalageh

لازم به ذکر است آنچه که در هشتگ ادبیات و نهج البلاغه مرورگر برگرفته از شرح منهاج البراعه مرحوم میرزا حبیب الله خویی و کتاب شناخت نامه نهج البلاغه احمد غلامعلی آمده است این مباحث می‌تواند مورد پژوهش محققان و مشتاقان صنایع ادبی و ادبیات قرار گیرد: زیبایی‌های معنوی نهج البلاغه وصف ناشدنی است و تمام قالب‌های ادبی نیز ظرفیت وصف کلام امام را ندارند حقیقتاً معانی کلام حضرت برای همگان پند آموز و برای محققان و اندیشمندان بسیار ژرف خواهد بود. کدام ذهن بشری یارای آن دارد که حقیقت دنیا، نوع نگرش به آن و چگونگی بهره بردن از آن را در چنین ایجازی بیان کند که حضرت فرمود: «وَ مَنْ أَبْصَرَ بِهَا بَصَّرَتْهُ، وَ مَنْ أَبْصَرَ إِلَیْهَا أَعْمَتْهُ» هر کس با آن نگریست او را بینا کرد و آن کس که در آن نگریست او را کور کرد؟ به نقل از علی دشتی: (اگر صاحب انديشه اى درست در كلام امام كه فرمود: «من أبصر بها بصرته» انديشه كند در آن معناى شگرف، و بينشى ژرف مى نگرد، كه هرگز به پايان آن نتوان رسيد، و ژرفاى كلام امام را نخواهد ديد. چه سخن شگفتی!!! دنیا همچون وسیله‌ای است و برای دنیا دیده عبرت بین لازم است تا در پس آن دیده بصیرت روشن شود و آنکه دنیا را هدف بداند و به دیده تمنا بدان بنگرد دیدگانش کور خواهد شد. #ادبیات_نهج_البلاغه #خطبه_۸۲ https://eitaa.co/hamgamnahjolbalageh

#معاد_باوری_نهج_البلاغه #خطبه_۱۲۳ https://eitaa.co/hamgamnahjolbalageh

اندیشه در نشانه‌های تدبیر امام علی علیه السلام هر آنچه را که خدا آفریده حجت و دلیل بر وجود او می‌داند(خطبه ۹۱) و از این رو از مردم می‌خواهد در خود و پدیده‌های اطراف خود به خوبی نگاه کنند و خدا را ببینند. حضرت در خصوص شگفتی آفرینش انسان می فرماید:«ای انسان ای آفریده راست قامت، ای پدیده نگهداری شده در تاریکی های رحم های مادران، و قرار داده شده در پرده های تو در تو آغاز آفرینش تو از گل و لای بود، و سپس در جایگاه آرامی نهاده شدی تا زمانی مشخّص و سر آمدی تعیین شده، و آنگاه که در شکم مادرت حرکت می کردی، نه دعوتی را می توانستی پاسخ دهی، و نه صدایی را می شنیدی. سپس تو را از قرار گاهت بیرون کردند و به خانه ای آوردند که آن را ندیده بودی و راههای سودش را نمی توانستی. پس چه کسی تو را در مکیدن شیر، از پستان مادر هدایت کرد و به هنگام نیاز جایگاه های طلب کردن و خواستن را به تو شناساند؟ هرگز، آن کس که در توصیف پدیده ای با شکل و اندازه و ابزار مشخّص درمانده باشد، بدون تردید از وصف پروردگارش ناتوان تر، و از شناخت خدا با حدّ و مرز پدیده ها دورتر است» آفریده‌های الهی مانند کوه‌ها ،زمین ،مورچه‌ها ،طاووس ،پرندگان و .....همگی شانه‌های یکتایی خدا هستند که در نهج البلاغه به آنها استدلال شده است. #خداشناسی #خطبه_۹۱ #خطبه_۱۶۳ https://eitaa.co/hamgamnahjolbalageh