#رصد 🔭🔭🔭
اساس علم #هيأت بر رصد است،مواضع #نجوم و حركات آن از روى رصد تعيين مىشود.
رصد پيش يونانى ها بسيار مهم بود و آلاتى براى رصد ساخته بودند؛ در قرن سوم پيش از ميلاد يونانى ها در #اسكندريه رصدخانه اى ساختند كه در دوره #بطلميوس_قلوذى مؤلف كتاب #مجسطى به منتهاى عظمت رسيد،رصدخانه اسكندريه تا نهضت اسلام يگانه دوران خود بود،آنگاه مسلمانان در دمشق و بغداد و مصر و اندلس و مراغه و سمرقند و غيره رصدخانه بنا كردند.
📌آلات رصد: در دوره تمدن اسلامى آلات رصد از ده-بيست آلت تشكيل مىيافت كه هركدام براى غرض مخصوصى بكار مىرفت و مهمترين آن به قرار زير است:
1. #لبنه: جسم مربّع مسطّحى است كه ابعاد ستارگان و عرض شهرها و ميل كلى با آن تعيين مىشود.
2. #حلقه_اعتدالى: حلقه هایى است كه در سطح دايره معدّل نصب مىشود تا تحويل اعتدالى بدان وسيله تعيين گردد.
3. #ذات_الاوتار: چهار استوانه چهارگوشه است كه با آن تحويل ميل معلوم مىشود و منجم را از حلقه اعتدالى بى نياز میسازد.
4. #ذات_الحلق: اين آلت از حيث شكل و فايده بزرگترين و مهمترين آلات رصد محسوب مىشود و عبارت از حلقهاى است كه به جاى منطقه فلك البروج بكار مىرود و حلقه ديگرى كه بهجاى مارة الاقطاب استعمال مىشود.
_ اين دو حلقه را به نسبت تقطيع و تنصيف بر يكديگر سوار مىكنند و ديگر حلقه طول كبرى و حلقه طول صغرى كه اولى در محدّب منطقه و دومى در مقعّر منطقه سوار مىشود؛ آنگاه حلقه نصف النهار كه قطر مقعّر آن مساوى با قطر محدّب حلقه طول كبرى مى باشد و حلقة الارض قطرى دارد كه قطر محدّب آن به اندازه قطر مقعّر حلقه طول صغرى است و اين آلت را بر روى چهارپايه (كرسى) مىگذارند.
5. #ذات_السمت_و_الارتفاع: نيم حلقهاى است كه قطر آن سطحى از سطحهاى متوازى السطوح مى باشد و با آن سمت و ارتفاع آن تعيين مىگردد و رصدشناسان مسلمان آن را اختراع كردهاند.
6. #ذات_الشبتين: سه مسطره بر روى يك چهارپايه است كه بدان وسيله ارتفاع تعيين مىشود.
7. #ذات_الجيب: دو مسطره منظمى است كه دو شعبه دارد.
8. #المشتبهة_بالمناطق: آلتى است داراى سه مسطره و با آن بعد ستارگان تعيين مىشود.
9. #اسطرلاب: بر چندين نوع است و اسامى مختلف دارد:
#تامّ #مسطّح #طومارى #هلالى #زورقى #عقربى #آسى #قوسى #جنوبى #شمالى #مبطّخ #سرطق #حق_القمر #مغنى #جامعه #عصاموسى
به علاوه بسيارى از آلات رصد كه به تناسب شكل هايشان #مربّع #مستطيل و غيره ناميده مىشوند و شماره آن از حد افزون است/(براى اطلاع جامع و دقيق اصطلاحات رصد و آلات آن به كتاب #ابجد_العلوم_صدیق_قنوجی مراجعه شود)
منبع: اخترشناسان و نوآوران مسلمان ج3 ص 25
http://eitaa.com/joinchat/2780430336C5028e29338
سخنی پیرامون #مجسطی
#بطلميوس فلكى (90 - 168 م) كتابى به نام مجسطى تأليف كرد،مجسطى واژهاى است يونانى به معناى ترتيب كه با همين نام وارد زبانهاى عربى،لاتينى،فارسى،انگليسى و ... گرديد؛ اين كتاب داراى 13 مقاله پيرامون جغرافيا و فلكيات از قبيل وصف آسمان،مدارات نجوم،تقويم شمسى،حركات ماه و خورشيد و سيارات،روشها،حسابهاى آنها،خسوف،كسوف،جايگاه ستارگان،برهان بر كروى بودن زمين و آسمان،مركزيت كره زمين بر جهان،ميل فلک البروج،اختلاف عرض شهرها و نقاط زمين و ... مىباشد.
اين كتاب در زمان هارون الرشيد به عربى ترجمه شد و در روزگار مأمون دگربار ترجمه شد كه اين ترجمه بهعهده اسحاق بن حنين قرار گرفت،سپس ثابت بن قره آن را اصلاح نمود و بهتر از همه به دست باكفايت خواجه نصير الدين طوسى شرح و تحرير يافت و نام آن را «#تحرير_المجسطى» نهاد//
در قرن 12 ميلادى به دست يک راهب اندلسى به لاتينى ترجمه شد،از ديگر شارحان و مترجمان و تحريركنندگان مجسطى عبارتند از فضل بن حاتم نيريزى،محمد بن جابر بتانى،محى الدين حكيم مغربى،جابر بن افلح،ابو اسحاق بطروجى اندلسى،حجاج بن يوسف بن مطير،ثابت بن قره،چنانكه ابو ريحان بيرونى كتابى با همين شيوه و سبک و سياق به نام قانون مسعودى تأليف كرد و نيز احمد بن كثير فرغانى كتاب «المدخل الى علم الهيئة الافلاک» را بر اين منوال به نگارش آورد...
منبع: اختر شناسان و نوآوران مسلمان ج3 ص 103
http://eitaa.com/joinchat/2780430336C5028e29338