﷽
#پرونده_ویژه
#غربالگری
#بخش_اول
قبلاً درباره غربالگری مختصراً نوشته‌ام. اینکه یک فرایند غیرعلمی بوده و نادرست وارد سیستم شده و…
در این سلسه نوشتار، مایلم این بحث را تشریح کنم. سعی میکنم با بیان ساده باشد:
1⃣ غربالگری چیست؟
غربالگری فرایندی است که در آن تلاش میشود یک مشکل یا بیماری در مراحل اولیه و قبل از ایجاد علائم یا عوارض و مشکلات با بار مالی، اقتصادی، طبی و… کشف شود.
هدف کلی ارتقاء سلامت فرد و جامعه است.
پس غربالگری یک عبارت (term) کلی در علم پزشکی است و مثال های متعدد دارد: غربالگری دیابت، کم کاری تیروئید، سرطان و…
اما منظور ما در این متن، همان غربالگری دوران بارداری است که در سه ماهه اول برای کشف مشکلی در جنین انجام میشود و در ذهن عموم مردم هم به عنوان غربالگری شناخته میشود. توجه شود که سونوگرافی «آنومالی اسکن» یا اکوی قلب ربطی به غربالگری متداول ندارد و نباید خَلط موضوع شود.
2⃣ غربالگری چه اصول علمی دارد؟
غربالگری یا screening از مباحث مهم رشته ما (پزشکی پیشگیری و اجتماعی) و اپیدمیولوژی است.
یک غربالگری برای اینکه علمی و استاندارد باشد و به نتایج مناسب و مفید بینجامد و باعث ارتقاء سلامت شود نه اینکه #فاجعه بیافریند، باید از چند اصل علمی منطقی پیروی کند که برخی عبارتند از:
- باید برای یک مشکل مهم سلامتی یا بیماری های #شایع انجام شود. غربالگری باید دست روی مشکلی بگذارد که بار آن بیماری در جامعه قابل توجه باشد.
اگر برای بیماری #نادر انجام میشود باید به #شدت و #دقت با سازوکار مناسب، نسبت به موارد «#مثبت_کاذب» (افرادی که غربالگری مثبت دارند اما درواقع مشکلی ندارند و اشتباه برچسب خورده اند) مراقب بود.
- آزمایش غربالگری باید ساده باشد، با قیمت مناسب انجام شود، دقیق و معتبر باشد.
- باید بیماری مورد غربالگری به گونه‌ای باشد که بتوان پس از کشف، مداخله‌ای مفید و مؤثر با پیامد خوب برای آن انجام داد. مثلاً برای فشارخون، می‌توان به افراد مبتلا رژیم غذایی و دستور ورزشی یا دارو داد.
- غربالگری باید مبتنی بر شواهد، در جمعیت انتخابی مناسب انجام شود.
مثلا غربالگری کل جامعه برای فشارخون درست نیست؛ لازم نیست کودک ۶ ساله مورد این غربالگری قرار بگیرد. یا همه افراد جامعه برای تیروئید غربالگری نمیشوند.
- غربالگری باید ایمن باشد، آسیب زا نباشد.
یعنی برای کسی صدمات جانی و سلامتی نداشته باشد. خط قرمز غربالگری، تهدید سلامتی و ایجاد عارضه است. حال اگر این عارضه، #مرگ باشد، آیا آن غربالگری می‌تواند قابل قبول باشد؟!
یعنی به عنوان مثال نمی‌توان برای غربالگری یک بیماری قلبی، تستی برای افراد انجام داد که در نتیجه انجام آن، ده درصد افراد جان خود را از دست بدهند! و بگوییم اشکال ندارد در عوض ۹۰ نفر زنده ماندند و از بین آنها چند نفر مبتلا کشف شد که می‌توان برای زندگی بهتر به آنها کمک کرد! جان آن ده نفر چه میشود؟!
- برای غربالگری باید شواهد پذیرش بالینی، اجتماعی و اخلاقی برنامه توسط کادر پزشکی و عموم مردم موجود باشد. غربالگری باید در جامعه مورد پذیرش باشد. غربالگری نباید اجباری باشد.
- باید مدیریت و نظارت بسیار دقیقی بر برنامه غربالگری وجود داشته باشد. باید مجموعه‌ای از معیارها و استانداردهای دقیق برای نظارت و ارزیابی غربالگری وجود داشته باشد.
پس به طور خلاصه،
غربالگری نمی‌تواند بی ضابطه و بدون #مطالعات_پشتیبان راه اندازی و اجرا شود. باید شیوع آن بیماری، بار بیماری، اهمیت بیماری محاسبه و بررسی شود👈 اگر قابل توجه بود، غربالگری علمی و دقیق طراحی شود 👈 محاسبات اقتصاد سلامت (HTA) انجام شود 👈 اگر مورد تأیید بود، برنامه از جهات اخلاقی و پیوست‌های انسانی اجتماعی مورد بررسی قرار بگیرد 👈 پس از ارائه مستندات و شواهد، وارد سیستم شود 👈 در تمام مدت اجرا تحت نظارت دقیق باشد.
✍ د. موحدی‌نیا | مادر، پزشک، دستیار تخصصی پزشکی پیشگیری و اجتماعی دانشگاه تهران
@hejrat_kon
#غربالگری #غربال_گری #بارداری #جنین #داون #سقط #غربالگری
📚منبع: آکسفورد ۲۰۲۲ Global Public Health فصل ۱۱.۴
اپیدمیولوژی گوردیس فصل ۵
﷽
#پرونده_ویژه
#غربالگری
#بخش_سوم
❓غربالگری داون در همه دنیا انجام میشه؟
به شکل‌های مختلف در برخی کشورها بله. اما به شکلی که در ایران انجام میشه، تقریباً هیچ جا!
اصول علمی غربالگری رو یادتونه؟ جامعه مناسب؟
تو کشورهای مختلف برای غربالگری بارداری، این جامعه هدف براساس «سن مادر» انتخاب میشه. یعنی تقريباً هیچ جا از دَم، مادر ۱۷ ساله رو همزمان با مادر ۴۷ ساله، با کلی فشار و تهدید و استرس، نمیفرستن غربالگری! اما ما - در اون روند قبلی- میفرستادیم!
در سوئد ۳۳% در هلند ۳۰% و در کانادا حدود ۳۳/۶% زنان باردار تحت غربالگری قرار می‌گیرند؛
طبق پژوهشی در دانشگاه تهران در کشور ما حدود ٩۴% زنان باردار تحت غربالگری قرار می‌گرفتند!!
❗️ در دنیا روی آزمایشگاه ها نظارت بسیار دقیق، برخط و روزانه هست که مبادا مثبت کاذب هاشون از حدی بالاتر بره، یعنی اشتباهی به افرادی که درواقع سالم هستند برچسب نزنند. این اتفاق (+ کاذب) تا یه حدی طبیعیه. اما نباید زیاد باشه وگرنه اون تست به درد نمیخوره و آسیبش از نفعش بیشتره.
در بسیاری از کشورها نظارت دقیق وجود داره بر اینکه نهایتاً چند درصد غربالگری ها میتونن برای تست های تکمیلی ارجاع داده بشن.
این عدد تو کانادا ۵% در انگلستان حدود ۱.۸ تا ۲/۵% و تو استرالیا ۳/۴ تا ۵% هست. و اگر بیش از این باشه، تخلف و نقص محسوب میشه.
در ایران چی؟
متأسفانه ۱۲/۵ تا ۱۶ % موارد برای تست های گران قیمت پیشرفته ارجاع می‌شدند!
چند برابر استاندارد جهان؟!
چند هزار نفر برچسب اشتباه و تحمیل استرس و هزینه؟
تلخ تر اینکه آزمایشگاه ها - تعمداً و مغایر با استاندارد دنیا- Range یا گستره نتیجه مثبت رو هم بازتر (wide) کرده بودن تا افراد بیشتری مثبت اولیه بشن و هیییچ داونی از دست در نره!
استاندارد و نظارت؟ هیچ!
گوشت قربانی؟ مادر و جنین…
❓خب حالا روند چجوری بوده تو ایران:
سالانه حدود یک میلیون بارداری رو در نظر بگیریم.
حدود ۹۵% رو میفرستادیم غربالگری🤦♂
اون هم به چه شکلی و چه ادبیاتی و چه اجبار و فشاری (انگشت و امضا گرفتن، انگ بی سوادی و نفهمیدن به والدین و…)
گفتیم شیوع داون «یک در هزار» نفره
اما طبق بررسی و ارزیابی، در اون روند معیوب قبلی، روی «یک نفر از هر شش نفر» برچسب داون می‌خورد!
میشه حدود ۱۵۰ هزار بارداری!
در حالی که در بدترین حالت، هزار بارداری داون بوده!
یعنی ۱۴۹ هزار آدم سالم برچسب بیماری میخوردن!!
تا همینجا یعنی این غربالگری یک فضاحت علمی بوده!
(منفی کاذب هم داره آزمایش. یعنی مواردی بوده که داون بودن اما با آزمایش و اونهمه بگیر و ببند، تشخیص داده نمیشدن)
❓خب حالا چه اشکالی داره؟
اشکال رو برید از میلیون ها مادری که تا جواب تست غربالگری شون بیاد تحت استرس و فشار بی حد بودن بپرسید! خانواده هایی که مردن و زنده شدن تا جواب بیاد!
اگر انسان هستیم، اگر دلمون برای زن و خانواده میسوزه، بریم ببینیم میلیون ها مادر بارداری که باید در آرامش باشن، با یک سیستم اشتباه و روند اشتباه در این سال‌ها چه بر سرشون اومد!
ادامه داره
و نکات جالبی روشن میشه
✍ د. موحدی‌نیا | مادر، پزشک، دستیار تخصصی پزشکی پیشگیری و اجتماعی دانشگاه تهران
@hejrat_kon
#غربال_گری #سقط #بارداری #غربالگری
#نشربامنبع