📌 بنیان علوم انسانی
فیلسوف انقلاب اسلامی استاد شهید مطهری:
🔹در علوم انسانی میبینیم سخن از انسان کامل و انسان ناقص است، سخن از انسان پایین افتاده و انسان مترقی و متعالی است. آن انسانی که از نظر علوم انسانی، از نظر علوم اخلاقی، از نظر علوم اجتماعی ممکن است کامل باشد و ممکن است ناقص، قابل ستایش و تقدیر و تکریم باشد و یا به هیچ وجه قابل ستایش و تعظیم نباشد بلکه شایسته تحقیر باشد، کدام انسان است؟ معیار انسانیت چیست و در کجاست؟
🔸این چگونه است که میان مثلًا چومبه و لومومبا فرق میگذاریم؟ در چه چیزِ آنها فرق میگذاریم؟ چه چیز، یکی را انسان منحطّ قابل نکوهش و حتی مستحق اعدام قرار داده است و دیگری را انسانی قابل ستایش؛ با اینکه از جنبههای زیستشناسی اگر هر دو را کالبدشکافی کنند شبیه یکدیگرند، حتی جهازات روانیشان هم شبیه یکدیگر است: هر دو دارای قلب، سلسله اعصاب، کبد، کلیه، ماهیچهها، معده و... هستند و چه بسا که اعضای بدن انسان قابل نکوهش از اعضای بدن انسان متعالی بهتر کار کند. پس چه چیز در این است و چه چیز در آن که باعث تفاوت این دو شده است؟.
🔹این همان مسئله بسیار بسیار مهمی است که از قدیم در علوم انسانی و نیز در ادیان و مذاهب مطرح بوده است. مثلًا قرآن انسانهایی را برتر و بالاتر از فرشته و شایسته مسجودیت ملائک میداند، چنانکه میگوید: ما به فرشتگان گفتیم به آدم سجده کنید. ولی در مورد انسانهایی نیز میگوید که چهارپایان بر اینها برتری دارند.
🔸چه مقیاسها و معیارهایی است که این مقدار تفاوت را به وجود آورده است؟ این امر به دین و مذهب هم ارتباط ندارد و حتی مسئله انسان در سطحی قرار گرفته است که با موضوع خدا هم صددرصد بستگی ندارد؛ یعنی فیلسوفان مادی جهان هم که به خدا و دین و مذهب اعتقاد ندارند، باز مسئله انسان و انسانیت و مسئله انسان برتر و انسان فروتر را مطرح کردهاند. در اینجا این سؤال مطرح میشود که از نظر مکاتب مادی، انسان برتر و انسان فروتر چگونه انسانهایی هستند و ملاک برتری و ملاک فروتری چیست؟ این سؤال بود، حال ببینیم جواب چیست
استاد مطهری، آزادی معنوی، ص230
✅ #امتداد_حکمت_و_فلسفه
https://eitaa.com/hekmat121
📌ماهیت حکمت عملی و علم انسانی
در کتاب تحصیل السعاده
ابو نصر فارابی
✅ #امتداد_حکمت_و_فلسفه
https://eitaa.com/hekmat121
📌 معنای انتقاد
فیلسوف انقلاب اسلامی استاد شهید مطهری:
🔸به طور کلی برای هر انسانی لازم است که دارای فکر نقّادی باشد. قوه نقّادی و انتقاد کردن به معنای عیبگرفتن نیست.
🔹معنای انتقاد، یک شیء را در محک قرار دادن و به وسیله محک زدن به آن، سالم و ناسالم را تشخیص دادن است. مثلًا انتقاد از یک کتاب معنایش این نیست که حتماً باید معایب آن کتاب نمودار بشود، بلکه باید هرچه از معایب و محاسن داشته باشد آشکار بشود.
🔸 انسان باید در هر چیزی که از دیگران میشنود نقّاد باشد، یعنی آن را بررسی و تجزیه و تحلیل کند. صرف اینکه یک حرفی در میان مردم شهرت پیدا میکند خصوصاً که با یک بیان زیبا و قشنگ باشد، دلیل بر این نیست که انسان حتماً باید آن را بپذیرد و قبول کند. به ویژه در امر دین و آنچه که مربوط به دین است، انسان باید نقّاد باشد.
✍ استاد مطهری، اسلام و نیازهای زمان، ج 1، ص171
✅ #امتداد_حکمت_و_فلسفه
https://eitaa.com/hekmat121
📌 معنای انتقاد
فیلسوف انقلاب اسلامی استاد شهید مطهری:
🔹مسئله تجزیه کردن یک سخن .. یعنی عناصر درست را از عناصر نادرست جدا کردن. فرق است میان اینکه انسان از دو سخن درستش را بگیرد و نادرستش را رها کند، و تجزیه کردن یک سخن که انسان عناصر درستش را بگیرد و عناصر نادرستش را الغاء کند و اینقدر تشخیص داشته باشد که بگوید از این سخن این قسمتش درست است و این قسمتش نادرست. این همان مطلبی است که در روایات تعبیر به نقد و انتقاد شده است.
🔸وقتی میگویند: انْتَقَدَ الدِّرْهَمَ یا: انْتَقَدَ الْکلامَ (که در هر دو مورد به کار میرود) یعنی اظْهَرَ عُیوبَهُ وَ مَحاسِنَهُ [عیوب و محاسن آن درهم یا کلام را آشکار کرد] چنانکه سکهای را که به محک میزنند، آن طلای خالص و به اصطلاح عیارش را به دست میآورند. کلامی را نقد کردن نیز یعنی خوبیهای آن را از بدیهای آن جدا کردن.
🔹در این زمینه احادیث زیاد و عجیبی داریم. یکی این است که در روایات ما از حضرت مسیح روایت شده است که میفرمود: خُذِ الْحَقَّ مِنْ اهْلِ الْباطِلِ وَ لا تَأْخُذِ الْباطِلَ مِنْ اهْلِ الْحَقِ. در اینجا ظاهراً توجه به این است که شما به گوینده سخن توجه نداشته باشید، سخن شناس باشید، تکیهتان روی گوینده سخن نباشد؛ ای بسا حق را از اهل باطل بشنوید بگیرید، وای بسا باطل را از اهل حق بشنوید نگیرید. شاهدم این جمله آخر است که فرمود: کونوا نُقّادَ الْکلامِ [بحارالانوار] صرّافِ سخن باشید.
استاد مطهری، تعلیم و تربیت در اسلام، ص33
✅ #امتداد_حکمت_و_فلسفه
https://eitaa.com/hekmat121
📌 معنای انتقاد
فیلسوف انقلاب اسلامی استاد شهید مطهری:
🔸ما میخواهیم ارزشهای اصیل انسانی را بر مبنای اسلام بشناسیم؛ یعنی میخواهیم بفهمیم اسلام ارزشهای اصیل انسانی را چه چیز میداند.
🔹ما تا مکتبهای مختلف را طرح و سپس نقد نکنیم، نمیتوانیم نظر اسلام را بشناسیم. منظور از نقد، نقد به معنی واقعی است که به معنی ایراد گرفتن نیست. نقد به معنی واقعی مانند عمل صرّاف است، یعنی آن کاری که صراف با یک سکه انجام میدهد. او سکه را به محک میگذارد و عیارش را به دست میآورد؛ میخواهد بفهمد چند درصد یک سکه طلای خالص یا نقره خالص است و چقدر مخلوط دارد. بنابراین، نه این است که نقد کردن همهاش رد کردن باشد. نقد کردن یعنی اینکه ببینیم که با معیارها و محکهای اسلامی، آن سکهها چه از آب در میآید.
🔹سکهای را فلاسفه عرضه داشتهاند، سکهای را عرفا عرضه داشتهاند و سکههایی را مکتبهای دیگر. ما اینها را یک یک طرح میکنیم، و تا سکههای دیگران را دقیقاً بررسی نکنیم نمیتوانیم سکه اسلامی را بشناسیم که آن سکهای که اسلام طرح و پیشنهاد میکند چگونه سکهای است، و الّا اگر اینها را طرح نکنیم و من از پیش خود بگویم که ارزشهای اصیل انسانی عبارت از فلان چیزهاست، مطمئن هستم یک نفر هم نیست که بگوید خیر، یک چیز دیگر هم در اینجا هست و یا بگوید چرا این یک ارزش است و دیگری یک ارزش نیست؟ ولی وقتی که مکتبهای دیگر را طرح میکنیم و به معنای واقعی نقد میکنیم یعنی در محک اسلامی میگذاریم، آن وقت میتوانیم خیلی منطقی و مستدل بگوییم که ارزشهای اسلامی در باب انسان و ارزشهای انسانیای که اسلام برای آنها واقعاً ارزش قائل است چیست، و حتی میتوانیم درصد هریک را بیان کنیم؛ یعنی اگر مجموعه ارزشها را صد حساب کنیم، روی حساسیتهایی که خود اسلام در این زمینهها نشان داده است میتوانیم بگوییم فلان ارزش مثلًا پنجاه درصد [ارزشهای انسانی را تشکیل داده] است و دیگری سی درصد و سومی ده درصد.
✍ استاد مطهری، انسان کامل، ص167
✅ #امتداد_حکمت_و_فلسفه
https://eitaa.com/hekmat121
📌 درست فهمیدن اسلام
آیت الله العظمی خامنهای:
مرکز پخش: دفتر مرکزی حزب جمهوری اسلامی
جزوه حاضر متن گفتار استاد ارجمند آقای سید علی خامنه ای است که در کانون فرهنگی اسلامی اهواز در شب 16 خرداد 1358 تحت عنوان «درست فهمیدن اسلام» ایراد شده است.
متن کامل:
https://sahebnews.ir/165919/
✅ #امتداد_حکمت_و_فلسفه
https://eitaa.com/hekmat121
📌 آداب حکمرانی:
✍حکیم سخندان سعدی شیرازی:
یکی را از ملوک عجم حکایت کنند که دست تطاول به مال رعیت دراز کرده بود و جور و اذیت آغاز کرده تا به جایی که خلق از مکاید فعلش به جهان برفتند و از کربت جورش راه غربت گرفتند چون رعیت کم شد ارتفاع ولایت نقصان پذیرفت و خزانه تهی ماند و دشمنان زور آوردند.
هر که فریاد رس روز مصیبت خواهد
گو در ایام سلامت به جوانمردی کوش
بنده حلقه به گوش ار ننوازی برود
لطف کن لطف که بیگانه شود حلقه به گوش
باری به مجلس او در کتاب شاهنامه همیخواندند در زوال مملکت ضحّاک و عهد فریدون وزیر ملک را پرسید هیچ توان دانستن که فریدون که گنج و ملک و حشم نداشت چگونه برو مملکت مقرر شد گفت آن چنان که شنیدی خلقی برو به تعصب گرد آمدند و تقویت کردند و پادشاهی یافت گفت ای ملک چو گرد آمدن خلقی موجب پادشاهیست تو مر خلق را پریشان برای چه میکنی مگر سر پادشاهی کردن نداری
همان به که لشکر به جان پروری
که سلطان به لشکر کند سروری
ملک گفت موجب گرد آمدن سپاه و رعیت چه باشد گفت پادشه را کرم باید تا برو گرد آیند و رحمت تا در پناه دولتش ایمن نشینند و ترا این هر دو نیست
نکند جور پیشه سلطانی
که نیاید ز گرگ چوپانی
پادشاهی که طرح ظلم افکند
پای دیوار ملک خویش بکند
ملک را پند وزیر ناصح موافق طبع مخالف نیامد روی از این سخن در هم کشید و به زندانش فرستاد. بسی بر نیامد که بنی عمّ سلطان به منازعت خاستند و ملک پدر خواستند، قومی که از دست تطاول او به جان آمده بودند و پریشان شده بر ایشان گرد آمدند و تقویت کردند تا ملک از تصرف این به در رفت و بر آنان مقرر شد.
پادشاهی کو روا دارد ستم بر زیر دست
دوستدارش روز سختی دشمن زور آورست
با رعیت صلح کن وز جنگ خصم ایمن نشین
زان که شاهنشاه عادل را رعیت لشکرست
✅ #امتداد_حکمت_و_فلسفه
https://eitaa.com/hekmat121
📌 تلنگر
هنگامی که شهید مطهری خطر چپ اسلامی و هگلیسم اسلامی را تذکر میداد و نقد و افشای اسلام انقلابی و فلسفهی شدن تضادگرا (دیالکتیک) میپرداخت کم نبودند افراد دلسوز و برخی از بزرگانی که ایشان را تمسخر میکردند و از مماشات در جبهه مبارزان سخن میگفتند.
اما تاریخ به ما نشان داد که چه کسی را باید تمسخر کرد و از چه کسی باید تجلیل کرد.
✅ #امتداد_حکمت_و_فلسفه
https://eitaa.com/hekmat121
📌شناخت اسلام به صورت یک مکتب
فیلسوف انقلاب اسلامی استاد شهید مطهری:
🔸اولین شرط برای یک نفر مبلّغ شناسایی خود مکتب است، شناسایی ماهیت پیام است؛ یعنی کسی که میخواهد پیامی را به جامعه برساند باید خودش با ماهیت آن پیام آشنا باشد، باید فهمیده باشد که هدف این مکتب چیست، اصول و پایههای این مکتب چیست، راه این مکتب چیست و به کجا میرسد، اخلاق و اقتصاد و سیاست این مکتب چیست، معارف این مکتب چیست، توحید و معاد این مکتب چیست، احکام و مقررات این مکتب چیست. آخر مگر کسی میتواند پیامی را به مردم برساند بدون آنکه خودش آن پیام را شناخته و درک کرده باشد؟! این مثل این است که بگوییم یک نفر مرجع تقلید باشد اما فقه نخوانده باشد. چطور میشود کسی مرجع تقلید باشد و بخواهد براساس فقه فتوا بدهد و فقه نخوانده باشد؟! و یا مثل این است که یک نفر میخواهد طبیب باشد اما پزشکی نخوانده باشد. از اینجا معلوم میشود که برای یک نفر مبلّغ تا چه اندازه وسعت اطلاعات علمی و شناخت اسلام، آن هم به صورت یک مکتب لازم است.
🔹اسلام خودش یک مکتب است، یک اندام است، یک مجموعه هماهنگ است؛ یعنی تک تک شناختن هم فایده ندارد؛ باید همه را در آن اندام و ترکیبی که وجود دارد بشناسیم. ارزیابی ما درباره مسائل اسلامی باید درست باشد. برای یک اندام، یک عضو به تنهایی ارزش ندارد. در اندام انسان، دست، پا، بینی، چشم، گوش، اعضای درونی مثل معده، روده، قلب و مغز هر کدام یک عضو هستند، ولی آیا ارزش این اعضا در این اندام (با اینکه همه لازم و واجب هستند) یک جور است؟ آیا اگر لازم شد ما یک عضو را فدای دیگری کنیم، کدام عضو را فدای عضو دیگر میکنیم؟ آیا اگر لازم شد، قلب را فدای دست میکنیم یا دست را فدای قلب؟ معلوم است که دست را فدای قلب میکنیم چون بدون دست میتواند زنده بماند ولی بدون قلب نمیتواند، بدون کبد یا مغز و اعصاب نمیتواند زنده بماند.
🔸 اسلام هم این گونه است، که این خودش بحثی است به نام «اهمّ و مهم».
استاد مطهری، حماسه حسینی، ج 1، ص389
✅ #امتداد_حکمت_و_فلسفه
https://eitaa.com/hekmat121
🟢 جفای به اسلام با نفی حکمت الهی اسلامی
از کانال رسمی «بنیاد شهید مطهری»
✅ #امتداد_حکمت_و_فلسفه
https://eitaa.com/hekmat121
📌 ماهیت پادشاهی و حکمرانی
سعدی شیرازی:
🔹حکایت ۱۸ باب اول گلستان
ملک زادهای گنج فراوان از پدر میراث یافت دست کرم بر گشاد و داد سخاوت بداد و نعمت بی دریغ بر سپاه و رعیت بریخت
نیاساید مشام از طبله عود
بر آتش نه که چون عنبر ببوید
بزرگی بایدت بخشندگی کن
که دانه تا نیفشانی نروید
یکی از جُلَسای بیتدبیر نصیحتش آغاز کرد که: «ملوک پیشین مر این نعمت را به سعی اندوختهاند و برای #مصلحتی نهاده دست از این حرکت کوتاه کن که واقعهها در پیش است و دشمنان از پس، نباید که وقت حاجت فرومانی.»
اگر گنجی کنی بر عامیان بخش
رسد هر کدخدایی را برنجی
چرا نستانی از هر یک جوی سیم
که گرد آید تو را هر وقت گنجی
ملک روی از این سخن به هم آورد و مر او را زجر فرمود و گفت: «مرا خداوند تعالی مالک این مملکت گردانیده است تا #بخورم و #ببخشم نه #پاسبان که #نگاه_دارم»
قارون هلاک شد که چهل خانه گنج داشت
نوشیروان نمرد که نام نکو گذاشت
🔸 تحلیل و بررسی:
دو نگاه به پادشاهی از منظر ملکزاده و جالس مطرح است:
۱. نگرش ملک زاده: ماهیت پادشاهی عبارت است از خوردن و بخشیدن سرمایهها برای رضایت رعیت؛
۲. نگرش جالس بیتدبیر: ماهیت پادشاهی عبارت است از پاسبانی و نگهداری سرمایهها برای مواجه با حوادث و وقت حاجت.
🔹 پرسش:
بر اساس الگوی اسلامی - ایرانی #پیشرفت کدام نگاه درست است و تدبیر و کدام نشان بیتدبیری⁉️
#سعدی
#حکمرانی
✅ #امتداد_حکمت_و_فلسفه
https://eitaa.com/hekmat121