#فصلنامه_علمی_پژوهشی ✅ نمایی از فصلنامه‌های علمی_پژوهشی مجمع عالی حکمت اسلامی ⬅️جمله معروف و مشهور « إذا ظهرت الحقايق بطلت الشرايع» هرگز به معنای رفع تکلیف در این دنیا نیست ▫️در بین سخنان اهل معرفت یا اشعار شاعران #عارف، گاه ابیات و عباراتی به چشم می‌خورد که اگر معنای آنها شرح و توضیح داده نشود و مقصود گوینده کلام به‏خوبی تبیین نگردد، به‏صورت آموزه‌ای مخالف با دستورات #شرع مقدس جلوه‌گر می‌شود. از جمله این عبارات که موجب گردیده برخی از علمای دین، عارفان راستین را به #اباحه‌گری و شریعت‏گریزی متهم سازند، جمله معروف و مشهور « إذا ظهرت الحقايق بطلت الشرايع» است. 🔹مدعای ما این است که این عبارت و عبارت‌هایی از این دست، هرگز به معنای رفع #تکلیف در این دنیا نیست، بلکه مقصود از این عبارت، همان معنایی است که از برخی آیات و روایات استفاده می‌شود؛ یعنی تا وقتی مرگ فرا نرسیده و هنوز حجاب دنیا از جلو دیدگان برطرف نگشته و پرده‌ها کنار نرفته، شرایع اعتبار دارند و انسان می‌تواند بر اساس آنها در طریقت قدم نهاده و بدین‌گونه مقدمات قرب و وصول خویش را به حقیقت فراهم آورد؛ لیکن وقتی مرگ او فرا برسد و حجاب‌ها و پرده‌ها از جلو چشمانش کنار روند، شرایع برای او اعتباری ندارد و دیگر نمی‌تواند کاری انجام دهد، بلکه او می‌ماند و اعمالی که انجام داده است. 📚 موضوع مقاله: بررسی مسئله «ظهور حقایق و بطلان شرایع» در عرفان اسلامی 🖋حسن رمضانی #مجمع_عالی_حکمت_اسلامی 🆔@hekmateislami

#فصلنامه_علمی_پژوهشی ✅ نمایی از فصلنامه‌های علمی_پژوهشی مجمع عالی حکمت اسلامی ⬅️حکیم آقاعلی مدرس زنوزی و اصالت وجود ▫️حکیم آقاعلی مدرس زنوزی (1234-1307ق) پس از صدرالمتألهین و مولا علی نوری، یکی از برجسته‌ترین فیلسوفان در حوزه #حکمت_متعالیه است. ویژگی بارز او، جمع میان نظام حکمی صدرایی و روش تحلیلی سینوی است. 🔸یکی از مسائلی که او به‌مناسبت در بدایع مطرح کرده، مسئله #اصالت_وجود و اعتباریت ماهیت است. وی به‌تبع مولا علی نوری در تصویر این مسئله دو تقریر دارد. در تقریری، مدعا به نحوی تصویر شده است که صدق آن بدیهی یا قریب به بدیهی است و بهتر است بگوییم در این تقریر مدعا در ضمن برهانی با مقدماتی بدیهی تصویر شده است؛ به‌طوری‌که در ضمن آن، مدعا، هم تصویر می‌شود هم اثبات‌ و در نتیجه، باید این تقریر را برهان بر درستی مدعا، بلکه بهترین برهان بر آن دانست؛ برخلاف آن، در تقریر دیگر او، درستی مدعا بدیهی یا قریب به بدیهی نیست و نیازمند برهان است. 👈این مقاله توضیح و شرح درباره این دو تقریر است. 📚 موضوع مقاله: تقریر حکیم مدرس از تصویر اصالت وجود 🖋عبدالرسول عبودیت #مجمع_عالی_حکمت_اسلامی 🆔@hekmateislami

#فصلنامه_علمی_پژوهشی ✅ نمایی از فصلنامه‌های علمی_پژوهشی مجمع عالی حکمت اسلامی ⬅️ با ارجاع مفاهیم فلسفی به علم حضوری، قضایای برآمده از این دسته مفاهیم ضمانت صحت می‏‌یابد ▫️از مباحث مهم معرفت‌‏شناسی، مبنا پیدا کردن برای علم و معرفت است؛ مبنایی که ضمانت صحت داشته باشد و ضمانت آن ذاتی باشد و از غیر کسب نکرده باشد. 🔸از جمله این مبناگروی، ارجاع علوم حصولی به علم حضوری است که از سوی مرحوم علامه‌طباطبایی برجسته و تبیین شد و دستاوردهای مهم معرفت‏شناسی دارد؛ به ‏ویژه با توجه به توسعه آن از سوی شاگردان ایشان همچون شهید مطهری. 🔹از جمله این ارجاعات، ارجاع مفاهیم فلسفی به علوم حضوری است که مفهوم علت و معلول از این دسته مفاهیم است؛ مفاهیمی که از سوی هیوم ساخته ذهنی و از سوی کانت قالب ذهنی پنداشته شد و معرفت‌‏شناسی را به سمت شکاکیت و نوعی نسبیّت کشاند. 👈با ارجاع این دسته از مفاهیم به علم حضوری، قضایای برآمده از این دسته مفاهیم ضمانت صحت می‏‌یابد و می‌تواند ناظر به واقع باشد؛ هر چند بدون این ارجاع نیز اصل علیّت و بدیهیات اولیه بشر قابل دفاع است که نوشتاری جدا می‌طلبد و اصل مطلب در کلمات فارابی آمده است. 📚 موضوع مقاله: ارجاع علم حصولی به علم حضوری از نظر علامه طباطبایی 🖋حسن معلمی #مجمع_عالی_حکمت_اسلامی 🆔@hekmateislami

#فصلنامه_علمی_پژوهشی ✅ نمایی از فصلنامه‌های علمی_پژوهشی مجمع عالی حکمت اسلامی ⬅️ اشتراک و افتراق برهان صدیقین ملاصدرا و آقاعلی مدرس 🔸هر دو فیلسوف برهانشان را با نفی اصالت #ماهیت و اثبات اصالت وجود آغاز می‌کنند و به تشکیک وجود می‌رسند. اما #ملاصدرا از تشکیک وجود، مراتب وجود و اعلامرتبه را استخراج و براین‌اساس وجود را به مستغنی از غیر و محتاج به غیر تقسیم می‌کند. 🔹اما آقاعلی مدرس از تشکیک وجود به مراتب وجود منتقل نمی‌شود، که دراین‌صورت مانند ملاصدرا باید وجود را مقسم مراتب و لابشرط در نظر بگیرد، بلکه نظرش را به خود وجود ازآن‌نظرکه وجود است، معطوف می‌کند و آن را حقیقت وجود می‌نامد و احکام آن را بررسی می‌کند و به این نتیجه می‌رسد که حکم وجود ازآن‌روی که وجود است، این است که مبدأ ندارد و هر چیزی که مبدأ ندارد، واجب‌الوجود است. پس حقیقت وجود، واجب‌الوجود است. روشن است که حقیقت وجود همان اعلامرتبة وجود است؛ زیرا غیر از اعلامرتبة وجود، همة مراتب دیگر دارای نقص و عدم‌اند و و نقص و عدم نشانه معلولیت است. بنابراین، آقاعلی مدرس از تقسیم وجود برای اثبات واجب‌الوجود بهره نمی‌گیرد؛ برخلاف ملاصدرا که از تقسیم بهره گرفته است. 📚 موضوع مقاله: تقریر برهان صدیقین آقاعلی مدرس زنوزی (سیری در «رسالة في طریقة الصدیقین» آقاعلی مدرس) 🖋عسکری سلیمانی امیری #مجمع_عالی_حکمت_اسلامی 🆔@hekmateislami

#فصلنامه_علمی_پژوهشی ✅ نمایی از فصلنامه‌های علمی_پژوهشی مجمع عالی حکمت اسلامی ⬅️ برهان صدیقین در کلام آقاعلی مدرس زنوزی 🔸برهان صدیقین که از ابداعات فیلسوفان مسلمان است، از معتبرترین برهان‏ها بر وجود حق ‏تعالی و صفات ذاتیه و فعلیه اوست. در این عرصه فیلسوفانی چون ابن‌سینا، ملاصدرا و تابعان ملاصدرا از ملاعلی نوری تا علامه‌طباطبایی قلم زده‌اند. 🔹آقاعلی مدرس یکی از فیلسوفان صدرایی است که در رسالة في طریقة الصدیقین خود برهان ویژه‌ای اقامه کرده است. در این برهان او از ماهیت من حیث هي آغاز می‌کند و با اثبات اصالت و تشکیک وجود، بدون روی‏آوری به تقسیم وجود، احکام حقیقت وجود یا وجود من حیث هو وجود را به دست می‌آورد و نشان می‌دهد وجود من حیث هو وجود واجب‏الوجود است و از واجب‏الوجود صفات ذاتیة و سپس صفات فعلیه‌اش را نتیجه می‌گیرد. 👈این برهان ازآنجا‌که بر تقسیم وجود مبتنی نیست، از برهان‌های صدیقینی که از تقسیم وجود بهره می‌گیرند، برتر است؛ زیرا در برهان‌های تقسیم، قسمی از آن وجود ممکن است. ازاین‌رو، محتمل است که قسم ممکن که همان وجود خلقی است، وجود واجب و خدای متعال را نتیجه داده باشد. اگر چنین احتمالی روا باشد، احتمالاً برهان صدیقین نباشد؛ درحالی‌که اگر از تقسیم وجود بهره نگرفته باشیم، این احتمال به‌طور کلی منتفی است. 📚 موضوع مقاله: تقریر برهان صدیقین آقاعلی مدرس زنوزی (سیری در «رسالة في طریقة الصدیقین» آقاعلی مدرس) 🖋عسکری سلیمانی امیری #مجمع_عالی_حکمت_اسلامی 🆔@hekmateislami

✅ نمایی از فصلنامه‌های علمی_پژوهشی مجمع عالی حکمت اسلامی ⬅️ حمل الشيء علی نفسه... 🔸«حمل الشيء علی نفسه» از جمله قضايايي است كه مفاد آن از زمان ارسطو مطرح شده است. مهم‌ترين پرسش‌ها درباره اين موضوع عبارت‌اند از: 1. آيا حمل الشيء علي نفسه حداقل شرايط يك قضيه را دارد؟ 2. آيا اين قضيه گزارشي از عالم واقع مي‌دهد؟ و 3. رابطه آن با اصل عدم تناقض چگونه است و در مباني منطقي كدام يك از اين دو اصل مقدم‌اند؟ 🔹منطق‌دانان مسلمان ذيل عنوان «حمل الشيء علی نفسه» و #فيلسوفان غرب ذيل واژه‌هاي «توتولوژي»، «اصل هوهويت» و «قضاياي تحليلي» به مباحث مربوط به آن پرداخته‌اند. دراين‌ميان، شيوه ورود و خروج مدرس #زنوزي به مسائل اين نوع حمل و تقرير وي از مشکلات اين موضوع، از امتياز ويژه‌اي برخوردار است. ⬅️در اين مقاله پس از بررسي ديدگاه‌هاي فيلسوفان و منطق‌دانان مسلمان، به تحليل ديدگاه‌هاي مدرس زنوزي و مقايسه ميان ديدگاه‌هاي منطق‌دانان مسلمان و فيلسوفان غرب پرداخته و در پايان نظر برگزيده خود را در باب هر يك از مهم‌ترين مسائل اين موضوع بيان كرده است. 📚 موضوع مقاله: «حمل الشيء علی نفسه»در رساله حمليه و نزد منطق‌دانان مسلمان و فيلسوفان غرب 🖋احمد ابوترابی #فصلنامه_علمی_پژوهشی #مجمع_عالی_حکمت_اسلامی 🆔@hekmateislami

✅ نمایی از فصلنامه‌های علمی_پژوهشی مجمع عالی حکمت اسلامی ⬅️ از جمله برهانهایی که بر اثبات وجود خدا اقامه شده، «برهان نفس» است 🔹اندیشمندان و فیلسوفان از راه‌های گوناگونی به اثبات #خدا پرداختند. یکی از این راه‌ها، راه نفس است و برهانی که از این طریق بر اثبات وجود خدا اقامه شده، «برهان نفس» نامیده می‏شود. در فلسفه اسلامی نخستین‏ بار سهروردی، که #نفس‌شناسی را نقطه آغاز فلسفه ‏ورزی خود قرار داده بود، از این طریق به اثبات خدا پرداخت و فیلسوفان بعدی مانند ملاصدرا، سبزواری و علامه‌طباطبایی راه او را ادامه دادند. 🔸در #فلسفه_غرب، دکارت که نخستین اصل فلسفی خود را وجود اندیشنده و اندیشه‌های او اعلان کرده بود، درصدد برآمد از طریق وجود نفس و وجود مفهوم خدا در آن، به اثبات خدا بپردازد. برهان #دکارت، «برهان علامت تجاری» نامیده شده است، ولی چون او نیز از طریق نفس و ویژگی آن به اثبات خدا پرداخته است، می‌توان برهان او را نیز برهان نفس خواند و با برهان نفس در فلسفه‌ اسلامی مقایسه کرد. برهان دکارت ناتمام است؛ زیرا بر تقریری از اصل علیت مبتنی است که در آن، میان حیثیت هستی‏شناختی و معرفت‏شناختی مفاهیم ذهنی خلط شده است، اما برهان فلسفه نفس در فلسفه اسلامی تام است. 📚 موضوع مقاله: بررسی تطبیقی برهان نفس در فلسفه اسلامی و فلسفه غرب 🖋یارعلی کرد فیروزجایی #فصلنامه_علمی_پژوهشی #مجمع_عالی_حکمت_اسلامی 🆔@hekmateislami

✅ نمایی از فصلنامه‌های علمی_پژوهشی مجمع عالی حکمت اسلامی ⬅️ احوال روانی و شرایط روان‌شناختی نیز در پدیدایی و عمق تجربه‌های دینی مؤثر است ▫️پایه‌های زیستی در تجربه دینی قابل انکار نیست، اما بحث در این است که آیا می‌توان تجربه دینی را صرفاً به عوامل زیستی و فیزیولوژیک تقلیل داد؟ بر اساس شواهد تجربی و بیان‌های فیلسوفان اسلامی در این مقال پاسخ سؤال منفی است. اوضاع و احوال روانی و شرایط روان‌شناختی نیز در پدیدایی و عمق تجربه‌های دینی مؤثر است. صفای باطن، ریاضت‌های علمی و عملی، تهذیب نفس، مراقبه، ذکر و... از جمله این شرایط است. 📚 موضوع مقاله: روان‌شناسی تجربه دینی 🖋مسعود آذربایجانی #فصلنامه_علمی_پژوهشی #مجمع_عالی_حکمت_اسلامی 🆔@hekmateislami

✅ نمایی از فصلنامه‌های علمی_پژوهشی مجمع عالی حکمت اسلامی ⬅️ تفسیر فیض کاشانی از معرفت‌الله بالله 🔹«معرفة‌الله بالله» در نگاه جناب #فیض_کاشانی، همان نگاه آیت‌بینی است که در روایات و آیات به آن اشاره شده است. از این رو، ایشان به آیه «إِنَّ فِی خَلْقِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ اخْتِلافِ اللَّیْلِ وَ النَّهارِ لَآیاتٍ لِأُولِی الْأَلْبابِ» استشهاد می‌کند. در این آیه و آیات مشابه، زمین و آسمان و هر آنچه در آن‌هاست، آیات الهی معرفی شده‌اند. 👈نکته مهم این است که اگر بخواهیم به جنبه ماهوی این اشیاء نظر کنیم، وجود آیت بی‌معنا خواهد بود؛ زیرا همان‌گونه که حکما فرموده‌اند: «الماهیة من حیث هی هی لیست الا هی». از این رو، هر ماهیتی تنها بیانگر ذاتیات خودش است و هیچ چیز دیگری را جز خودش نشان نمی‌دهد. به عبارت دیگر، ماهیتِ خودنما نمی‌تواند مرآتی برای حق باشد؛ اما وقتی به وجه یلی‌الربی اشیا نظر می‌شود، پیش از آنکه خود شیء دیده شود، علت حقیقی او دیده می‌شود، زیرا او عین ربط به علت خویش است و هیچ استقلالی از علتش ندارد. 📚 موضوع مقاله: تأثیر اصالت وجود در تفسیر روایت «إعرفوا الله بالله» با تکیه بر دیدگاه فیض کاشانی 🖋سجاد ضیایی #فصلنامه_علمی_پژوهشی #مجمع_عالی_حکمت_اسلامی 🆔@hekmateislami

✅ نمایی از فصلنامه‌های علمی-پژوهشی مجمع عالی حکمت اسلامی ⬅️تحلیل تاریخی قاعده «ثبوت الشيء لنفسه» در منطق 🔸بحث درباره‌ی «حملُ الشیءِ علی نفسه» پیشینه‌ای به درازای تاریخ علم #منطق دارد؛ چراکه مفاد آن در آثار #ارسطو نیز قابل بازیابی است، هرچند کاربرد این اصطلاح، سابقه‌ای کمتر دارد. 🔹یکی از عباراتی که در آثار فلسفی و منطقی مسلمانان به‌کار رفته و پیوند روشنی با بحث «حملُ الشیءِ علی نفسه» دارد، عبارت «ثبوت الشیءِ لنفسه» است. 🔸از مجموع کاربردهای قاعده‌ی «#ثبوت_الشیءِ_لنفسه» به‌روشنی به دست می‌آید که منطق‌دانان مسلمان، قصد تفکیک میان این قاعده و قاعده‌ی «حملُ الشیءِ علی نفسه» را نداشته‌اند، بلکه گاهی آن را به معنای «حملُ الشیءِ علی نفسه» و گاه به‌عنوان مبنای این نوع حمل به‌کار برده‌اند؛ بدین معنا که چون ثبوت در عالم واقع، مبنای حمل در ذهن است و ثبوت هر چیزی بر خودش، ضروری است، پس «حملُ الشیءِ علی نفسه» نیز ضروری خواهد بود. 📚 موضوع مقاله: «حملُ الشیءِ علی نفسه» در رساله‌ی حملیه و نزد منطق‌دانان مسلمان و فیلسوفان غرب 🖋 نویسنده: احمد ابوترابی #فصلنامه_علمی_پژوهشی #مجمع_عالی_حکمت_اسلامی 🆔 @hekmateislami

✅ نمایی از فصلنامه‌ علمی-پژوهشی مجمع عالی حکمت اسلامی ⬅️ وجوه اشتراک و افتراق بدن مثالی فلسفی و بدن برزخی دینی 🔸بر اساس دیدگاه حکمت متعالیه، انسان دارای #بدن_مثالی است. این بدن از یک طرف برخی از خصوصیات بدن مادی مانند شکل و اندازه را دارد و از طرف دیگر فاقد خصوصیاتی مانند قوه و استعداد است. 🔹در آموزه‌های دینی به وجود «بدن برزخی» اشاره شده است. در دیدگاه رایج، بدن مثالی در فلسفه همان #بدن_برزخی در دین است. این تطبیق اگرچه فی‌الجمله صحیح است و این دو دارای خصوصیات مشترکی هستند، اما تفاوت‌هایی نیز با یکدیگر دارند. یکی از این تفاوت‌ها، تفاوت در قوه و استعداد است. 👈بر اساس مبانی فلسفی رایج، بدن مثالی مانند موجودات مجرد فاقد قوه، استعداد و لوازم مربوط به آنهاست. اما در آموزه‌های دینی، شواهدی بر وجود برخی خصوصیات در عالم برزخ (به‌عنوان موطن بدن برزخی) یافت می شود که این خصوصیات مستلزم وجود قوه، استعداد و لوازم آنها در بدن برزخی است. 📚 موضوع مقاله: اوصاف بدن مثالی در حکمت متعالیه و آموزه‌های دینی؛ شماره ۲۶ پاییز ۱۳۹۹ 🖋 نویسنده: احمد شه‌گلی #فصلنامه_علمی_پژوهشی #مجمع_عالی_حکمت_اسلامی 🆔 @hekmateislami

✅ نمایی از فصلنامه‌ علمی-پژوهشی مجمع عالی حکمت اسلامی ⬅️معیارهای شناخت و حقیقت‌یابی در محتوای موسیقی بر مبنای حکمت متعالیه 🔸محتوای #موسیقی از آن ‌جهت‌ که صرفاً بیانگر عواطف و احساسات انسانی است، چیزی بیش از یک احساس عاطفی در نفس مخاطب به وجود نمی‏آورد. بنابراین، واقعیتی که موسیقی ما را با آن مواجه می‌کند، همان انفعال عاطفی است؛ نه چیزی بیش و نه چیزی کمتر. 🔹ازآنجاکه این قسم مُدرَکات، در شمار مُدرَکات حضوری نفس انسانی است، متصف به کذب نمی‏شود؛ اما ازآنجاکه بر مبنای هستی‌شناختی حکمت متعالیه، تشکیک مراتب بر همه مراتب وجود حکم‏فرماست، می‌توان به تناسب تکامل‏ یافتگی هر نفس، محتوای موسیقی منبعث از آن نفس را، متصف به وصف «عالی» و «دانی» دانست. ازاین‌رو، هرچه میزان اتصاف نفس به اوصاف امکانی و حدود ماهوی کمتر باشد، انفعالات ایجادشده در آن نیز عالی‏تر خواهد بود. 🔸این مقاله درصدد است که «ملاک شناخت» و «معیار شناخت» را در محتوای موسیقی بر مبنای معرفت‌شناختی #حکمت_متعالیه مورد بررسی و تفصیل قرار دهد. 📚 موضوع مقاله: سنجش شناخت در محتوای موسیقی در نظام معرفت‌شناسی حکمت متعالیه؛ شماره ۱۵ زمستان ۱۳۹۶ 🖋 نویسنده: حسین شایسته ، عبدالحسین خسروپناه #فصلنامه_علمی_پژوهشی #مجمع_عالی_حکمت_اسلامی 🆔 @hekmateislami