امضای دانشمندان ایرانی، پای علوم اسلامی ردپای سنت علمیِ ایرانی در سنت علمیِ اسلامی #حکمرانی_فرهنگ_در_تاریخ_ایران 💎 فحــوا فرهنگ؛ حکمرانی و اندیشه‌ورزی @ifahva_ir

امضای دانشمندان ایرانی، پای علوم اسلامی ردپای سنت علمیِ ایرانی در سنت علمیِ اسلامی با افول ستارۀ بخت امویان و هم‌زمان، طلوع ستارۀ اقبال عباسیان، تدریجاً زمینه برای نهضت علمیِ مسلمین در عصر نخست عباسی فراهم شد. سخن در باب نهضت ترجمه و توجه ویژۀ دربار عباسی به این نهضت، بسیار است. همچنین است سخن در بابِ نسبت این نهضت با مکتب اهل‌بیت (علیهم السلام) که در این باره، رویکردها متفاوت است: عده‌ای از دانشمندان شیعه، این نسبت را تقابل می‌دانند و عده‌ای دیگر، نهضت ترجمه را به‌ظاهرْ تهدیدی می‌بینند که با هوشمندیِ امام صادق(ع)، به ویژه در ترویج علم کلام، به فرصتی برای نشر معارف ناب اهل‌بیت (علیهم السلام) تبدیل شد. بحث دربارۀ این جنبه‌های نهضت ترجمه، مجالی دیگر می‌طلبد؛ اما روی صحبت ما در این مختصر، واکاوی جنبۀ دیگری از نهضت ترجمه است و آن، عبارت است از تأثیر سنت علمیِ ایرانی بر سنت علمیِ اسلامی. یکی از نشانه‌های واضحِ این تأثیرگذاری، کثرت واژه‌های فارسی در متونی است که در خلال نهضت ترجمه، از سایر زبان‌ها به عربی برگردانده شد. آن هنگام که متون مذکور توسط دانشمندان عالَم اسلام، از زبان‌های یونانی، هندی و ایرانی به عربی (به مثابۀ زبانِ علمِ آن روزگار) برگردانده می‌شد، به واسطۀ حضور پررنگ دانشمندان و مترجمان ایرانی در روند نقل و ترجمۀ این علوم، این دانشمندانِ هوشمند، واژه‌های اصالتاً فارسی را در متون ترجمه‌شده دخیل کردند تا در قرون بعدی، کسی نتواند نقش حیاتیِ دانشمندان ایرانی در این انتقال علمی را منکر شود: اصطلاح «زیج» (مُعَرَّبِ زیگ) در علم نجوم، لفظ «هندسه» برای اطلاق شاخه‌ای از علم ریاضیات (مُعرّبِ واژۀ پهلویِ هَنْدازَگ به معنی اندازه) یا مثلاً واژه «سکنجبین» (مرکّب از دو واژۀ سِک (سرکه) و انگبین (عسل)) در متون داروشناسیِ دورۀ اسلامی، همگی به‌وضوح نمایانگر ردپای محسوسِ عالمان ایرانی در نقل و انتشار علوم اسلامی است. شاید یکی از ایده‌های امروزین، برگرفته از این الگو این باشد که اگر به فرض، دانشمندان ایرانیِ علوم مختلف، در فرآیند تولید علم، از واژه‌های اصالتاً فارسی در نظریات علمی یا در خلال خَلق برخی مفاهیمِ علوم جدید بهره گیرند، تدریجاً امضای این دانشمندان پای این تولیدات علمی، تا سالیان سال مشهود خواهد بود، ولو اینکه زبان علم، زبان انگلیسی باشد. استراتژی مطلوب آن است که به فرمایش رهبر معظم انقلاب، در چشم‌اندازی مثلاً 50ساله، فارسی تبدیل به زبان علم شود تا هر کسی كه در دنیا خواست به یافته‌های تازۀ علمی دست پیدا کند، ناچار شود فارسی یاد بگیرد؛ اما لااقل مادامی که زبان علم، زبانی غیر از فارسی است، این الگو می‌تواند در اثبات تاریخیِ سهم ایرانیان در چرخۀ تولید علوم جهانی، تاکتیکی هوشمندانه محسوب شود. 📚 منابع: - تاریخ جامع ایران، ج 13 #حکمرانی_فرهنگ_در_تاریخ_ایران 💎 فحــوا فرهنگ؛ حکمرانی و اندیشه‌ورزی @ifahva_ir

شناخت راهبرد دشمن در مورد شناخت نقشه و راهبرد دشمن، بِروز باید باشیم؛ همه‌ی ما باید بِروز باشیم... وقتی که ما می‌گوییم: «ما دشمن داریم»، ضعف خودمان و سستی‌ها و کم‌کاری‌های خودمان را میخواهیم انکار کنیم؟ نه، اینها هست امّا آن را نباید فراموش کرد. دشمن وجود دارد، چه ما بخواهیم، چه نخواهیم، چه بفهمیم، چه نفهمیم، دشمن وجود دارد، مشغول کار هم هست، دائم دارد کار می‌کند. پول خرج می‌کنند، امکانات فراهم می‌کنند، علیه جبهه‌ی حق دارند کار می‌کنند. ما غافل هم باشیم، او غافل نمیشود. «مَن نامَ لَم یُنَم عَنه‌»، امیرالمؤمنین در نهج‌البلاغه میگوید. مَن نامَ لَم یُنَم عَنه‌! این‌‌جور نیست که اگر شما در سنگر خوابت برد، در سنگر دشمن هم خواب غلبه کرده باشد و او هم خوابش برده باشد؛ نه. ممکن است شما خواب باشی، او بیدار باشد. بنابراین دشمن وجود دارد و نمی‌شود این را انکار کرد. نامۀ 62 نهج‌البلاغه «و هرکه از دشمن آسوده بخوابد دشمن نسبت به او نخواهد خفت.» (مروری بر استناد حضرت آیت‌الله خامنه‌ای به نهج‌البلاغه در دیدار رمضانی با دانشجویان) 💎 فحــوا فرهنگ؛ حکمرانی و اندیشه‌ورزی @ifahva_ir

💡 اولین دوره MPA با رویکرد حکمرانی مردمی ✅ شیپا (شبکه پیشرفت) برگزار می‌کند: 💎 سرفصل‌های دوره: - حکمرانی اقتصادی - حکمرانی فرهنگی - مسائل اجتماعی ایران - مسائل سیاسی ایران - مبانی حکمرانی مردمی 🎓 همراه با اعطای گواهی معتبر دانشگاهی ✅ برای ثبت‌نام‌ به شناسه زیر در "ایتا" یا "بله" پیام دهید👇 @mpa_shipaa 📱بصورت حضوری و مجازی؛ با امکان شرکت از سراسر کشور ⏳مهلت ثبت‌نام: تا ۶ مهرماه 🔆 در کانال شیپا عضو شوید👇 https://eitaa.com/shipaa

معرفی کتاب اسطوره‌ی خشونت مذهبی؛ ایدئولوژی عرفی و ریشه‌های تعارض مدرن مولف ویلیام تی‌.کاوانا مترجم سجاد صفارهرندی نشر ترجمان 💎 فحــوا فرهنگ؛ حکمرانی و اندیشه‌ورزی @ifahva_ir

مشارکت اجتماعی نوجوانان دانشمند کوچک یافتنی نیست، ساختنی‌ است!    💎 فحــوا فرهنگ؛ حکمرانی و اندیشه‌ورزی

دانشمند کوچک یافتنی نیست، ساختنی‌ است! پیش از این در خصوص مشارکت نوجوانان، اشاره‌ای داشتیم به 3M Young Scientist Challenge در آمریکا و به‌کار گرفتن خلاقیت دانش‌آموزان برای حل مشکلات در آمریکا. اکنون بهتر است آشنایی بیشتری با این چالش داشته باشیم که نوجوانان آمریکایی را برای حل مشکلات کشورشان ترغیب می‌کند. طرح دانشمندان جوان چیست؟ 3M Young Scientist Challenge یک مسابقه سالانه است که برای دانش‌آموزان 10 تا 14 ساله برگزار می‌شود. در این مسابقه برخی از مسائل و مشکلات کشور مطرح شده و از دانش‌آموزان خواسته می‌شود که راه‌حل‌های خود را برای حل این مشکلات، در قالب ویدیو ارسال کنند. این مشکلات می‌تواند از چالش‌های زیست‌محیطی و مسائل بهداشتی گرفته تا مسائل روزمره را شامل شود. نوجوانان باید راهکارهای علمی و خلاقانه برای حل آنها ارائه دهند. از میان هزاران ورودی، 10 فینالیست بر اساس خلاقیت، تفکر علمی و مهارت‌های ارتباطی انتخاب می‌شوند. سپس این افراد با یک مربیِ خبره 3M همراه می‌شوند تا آنها را در فرآیند اصلاح ایده‌هایشان، تبدیل مفاهیم به نمونه‌های اولیه و آماده‌سازی آنها برای ارائه نهایی راهنمایی کند. اوج این تجربه یک رویداد زنده است که در آن فینالیست‌ها پروژه‌های خود را به هیئت داوران ارائه می‌دهند و برای عنوان «دانشمند جوان برتر آمریکا» و جایزه بزرگ 25000 دلاری رقابت می‌کنند. نوجوانان آمریکایی در خلال این چالش چه چیزهایی می‌آموزند؟ تاثیر این مسابقه فراتر از حضور در یک رقابت است. نوجوانان علاوه بر مواجهه با مشکلات واقعیِ زندگی، در کنار مربیان متخصصی قرار می‌گیرند که ذهنیت آنها را به دنیای واقعی نزدیک‌تر کرده و باعث پرورش ذهنیت کنجکاوی، انعطاف‌پذیری و حل مسئله در نوجوانان می‌شود تا آنها یاد بگیرند چگونه با مشکلات مواجه شوند. علاوه بر این، چالش 3M به نوجوانان جسارت بیان ایده‌های خود را داده و بر اهمیت مهارت‌های ارتباطاتی در بیان ایده‌های پیچیده به شکلی ساده و قانع‌کننده اشاره می‌کند. البته منافع این چالش صرفا محدود به پرورش و تربیت نوجوانان نبوده و اختراعات ثبت شدۀ فراوانی را به همراه داشته که توانسته‌اند برخی از مسائل کشور آمریکا را حل کنند؛ مثل گیتانجالی رائو که در سال 2017 دستگاهی اختراع کرد که آلودگی سرب را در آب تشخیص می‌داد. طرح‌ها و برنامه‌های مشابه کشورهای دیگر برنامه‌ریزی برای افزایش مشارکت نوجوانان به آمریکا ختم نمی‌شود و کشورهای دیگری نیز هستند که به‌صورت فعالانه در این زمینه فعالیت می‌کنند که در ادامه برخی از آنها را نام می‌بریم: -چالش علم و مهندسی برای دانش آموزان دبیرستانی در ژاپن -نمایشگاه Eskom برای دانشمندان جوان در آفریقای جنوبی -CASTIC (مسابقه نوآوری علم و فناوری نوجوانان چین) انجمن ملی -علوم جوانان (NYSF) در استرالیا -چالش علم و مهندسی برای دانش‌آموزان پیش دانشگاهی در برزیل 💎 فحــوا فرهنگ؛ حکمرانی و اندیشه‌ورزی @ifahva_ir

تاریخِ یک شیرینیِ تمام‌نشدنی بازخوانیِ دو ویژگیِ نامیرایی و اثرگذاریِ زبان فارسی در بزنگاه‌های تاریخ ایران #حکمرانی_فرهنگ_در_تاریخ_ایران 💎 فحــوا فرهنگ؛ حکمرانی و اندیشه‌ورزی @ifahva_ir

قند پارسی؛ تاریخِ یک شیرینیِ تمام‌نشدنی بازخوانیِ دو ویژگیِ نامیرایی و اثرگذاریِ زبان فارسی در بزنگاه‌های تاریخ ایران زبان فارسی را در طول تاریخ ایران، باید به‌مثابۀ پدیده‌ای نامیرا و البته بسیار اثرگذار دانست؛ نامیرا بدین جهت که از گزند حوادث بنیان‌کَن تاریخ ایران، جان سالم به در بُرد و اثرگذار بدان جهت که نه تنها تهدید متجاوزان، خم به ابرویش نیاورد، بلکه این زبان فارسی بود که بر مهاجمان اثر گذاشت و به مرور زمان از ضرب خشونت آنان کاسته، رنگ‌وبویی فارسی و ایرانی به آنان بخشید. از مهم‌ترین مقاطع تاریخی که نامیرایی و اثرگذاری زبان فارسی مشهود بوده است، می‌توان به دو مقطع زیر اشاره کرد: 1️⃣ حمله اعراب به ایران: در خلال فتوح نخستینِ مسلمانان، بسیاری از سرزمین‌ها از حیث زبانی مغلوب اعراب شد؛ بدین معنا که مهم‌ترین این بلاد یعنی شام، عراق، مصر و شمال آفريقا، به تدریج عرب‌زبان شدند و آنطور که امروز نیز پیداست، عمدۀ این سرزمین‌ها کماکان در زمرۀ کشورهای عربی محسوب می‌شوند. برخلاف این جریان، زبان فارسی در ایران، به‌رغم اختیار کردن سکوتی به درازای دو قرن (از زمان فتح ایران تا تأسیس حکومت نیمه‌مستقل طاهریان در اوایل قرن سوم هجری)، در عصر سامانیان با نوعی «رنسانس ادبی» مواجه شد و توانست پس از گذشت بیش از دو قرن، مجدداً سربرآورد و با قوّت به حیات گذشتۀ خود ادامه دهد. ماحصل این رنسانس ادبی، ظهور مشاهیری چون رودکی، دقیقی توسی (نخستین سرایندۀ شاهنامه) و شهید بلخی بود. در عصر اول عباسیان، ضریب نفوذ فرهنگ ایرانی در دربار عباسی (از حیث زبانی) به حدی بود که فی المَثل در دیوانی که رسماً به زبان عربی بود، واژگان ایرانی زیادی داخل شد. این اختلاط زبانی به حدی بود که در برخی منابع، یکی از ویژگی‌های دربار هارون‌الرشید و نیز مهدی عباسی را «دوزبانه بودنِ» آن ذکر کرده‌اند! 2️⃣ حمله مغول: حملۀ مغول در قرن هفتم، نه تنها نتوانست گسستی تاریخی در فرهنگ و هویت ایرانی ایجاد کند، بلکه این ایرانیان بودند که توانستند رفته‌رفته ادب، تربیت و مدنیت را به مغولان یاد بدهند. به دیگر سخن، هجوم ویرانگر این قوم باعث مغولی شدن جامعۀ ایران نشد، بلکه به‌عکس، قوم مغول را ایرانی و بلکه فارسی‌زبان کرد. نقل است که حتی پادشاهان مغول‌نژاد، به فارسی شعر هم می‌گفتند. 📜 از دیگر اثرات جالب‌توجه زبان فارسی این بود که اُدبا، عرفا و سخنوران ایرانی، حقایق اسلامی را با جامۀ زیبای فارسی، به نحوی آراسته منتقل می‌کردند و معانی لطیف قرآنی را به قالب حكایاتی شیرین درمی‌آوردند که مثنوی معنویِ مولوی بهترین شاهد اين مدعاست. 💡 نکتۀ دیگر آنکه در طول این قرن‌ها (شاید به استثنای دو قرن نخست) توجه به زبان فارسی، به ویژه در دربار سلاطین ایرانی، الزاماً به معنای ایرانی‌گری و دوری از اسلام نبوده است؛ چنانکه برای مثال امیران سامانی، به عنوانی نخستین احیاکنندگان فارسیِ دَری در لایه‌های قدرت در ایران (پس از حملۀ تازیان)، سخت تحت تأثیر عالمان دینی بودند و به عنوان سُنی‌هایی متعصب و پیروان راستین خلفای عباسی شناخته می‌شدند. #حکمرانی_فرهنگ_در_تاریخ_ایران 📚 منابع: - مرتضی مطهری، خدمات متقابل اسلام و ایران؛ - حسین مفتخری، «ایران و اسلام؛ هویت ایرانی، میراث اسلامی»؛ - ریچارد نلسون فرای، عصر زرین فرهنگ ایران؛ - عبدالحسین زرین‌کوب، آشنایی با تاریخ ایران؛ - رسول جعفریان، تاریخ ایران اسلامی (دفتر دوم). 💎 فحــوا فرهنگ؛ حکمرانی و اندیشه‌ورزی @ifahva_ir

مروری بر کتاب «افسانه کسری بودجه» اثر استفانی کلتون 💎 فحــوا فرهنگ؛ حکمرانی و اندیشه‌ورزی @ifahva_ir

مروری بر کتاب «افسانه کسری بودجه»، اثر استفانی کلتون دولت‌ها برای حل مسائل حیاتی خود - از فقر و نابرابری گرفته تا ایجاد شغل، گسترش پوشش مراقبت‌های بهداشتی، مقابله با بحران‌های زیست‌محیطی و بازسازی زیرساخت‌های در حال فروپاشی – هنگام بررسی راه‌حل‌های مختلف، همواره خود را درگیر یک سوال جدی می‌بینند: چگونه می‌توانیم هزینه آن را بپردازیم؟ استفانی کلتون با طرح یک نظریه پولی بدیع، سعی می‌کند به ما نشان بدهد که این سوال اساساً گمراه‌کننده است. استدلال‌های کلتون نشان داد جریان‌های غالب سیاسی در مورد کسری بودجه و نقش پول و هزینه‌های دولت در اقتصاد گرفتار این دیدگاه غلط هستند که بودجه دولت مانند بودجه یک خانواده است و در نتیجه کسری بودجه برای دولت دقیقاً مانند بدهی برای یک خانواده، چالش‌آفرین است: کسری بودجه به نسل بعدی آسیب می‌رساند، سرمایه‌گذاری خصوصی را از بین می‌برد و رشد بلندمدت را تضعیف می‌کند. بنابراین دولت باید مانند یک خانواده یا یک شرکت، میان میزان بدهی و درآمد خود تناسب برقرار کند. اما کلتون به ما گوشزد می‌کند که در این زمینه دولت با یک خانواده و شرکت، تفاوت اساسی دارد: پس از فسخ قرارداد برتون وودز و کنارگذاشتن طلا به عنوان پشتوانه پول، پول تنها یک اعتبار است و مدیریت این اعتبار بر عهده دولت‌هاست؛ مدیریت اعتبار پول با مدیریت مقدار پول اساساً تفاوت دارد. برخلاف پدر یک خانواده یا مدیر یک شرکت، دولت هنگام تصمیم‌گیری لازم نیست موجودی حساب بانکی خود را بررسی کند، بلکه باید منابع طبیعی، منابع انسانی، تجهیزات، منابع ارزی لازم و سایر منابع واقعی را بررسی کند؛ منابع اعتباری با چند ضربه روی کیبورد یک کامپیوتر ایجاد می‌شود! اما چالش اساسی، درک و پذیرش این مسئولیت توسط دولت‌ها و اقتصاددانان است. برای مثال مارگارت تاچر 12 سال پس از فسخ برتون وودز چنین جملاتی می‌گفت: «اگر دولت بخواهد پول بیشتری خرج کند، تنها می‌تواند با مالیات گرفتن از شما این کار را انجام دهد؛ فکر نکنید کس دیگری وجود دارد که آن پول را پرداخت کند. چیزی به نام «پول عمومی» وجود ندارد، بلکه تنها پول موجود، پول مالیات‌دهندگان است.» بر اساس همین دیدگاه است که تصور می‌شود کسری بودجه ما را به سمت تورم و بحران مالی سوق داده و به عبارتی با مالیات غیرمستقیم از جیب مردم جبران خواهد شد. اما اگر دیدگاه خود را در مورد پول اصلاح کنیم، خواهیم دید کسری بودجه لزوماً منجر به تورم نمی‌شود. تورم زمانی رخ می‌دهد که ظرفیت منابع واقعی مورد نیاز برای انجام یک پروژه یا اجرای یک طرح، کاملاً اشغال‌شده باشد. برای مثال تصور کنید دولت می‌خواهد یک پل بسازد و در عین حال تمام کارگران ساختمانی و مهندسان در پروژه‌های دیگر مشغول به کار هستند، تمام تجهیزات راه‌سازی در حال فعالیت است و تمام ظرفیت تولید آهن و سیمان هم فعال است و تولیدات آن تماماً در پروژه‌های دیگر مصرف می‌شود؛ در این حالت است که اگر دولت بخواهد برای ساخت آن پل هزینه کند مجبور می‌شود با بخش خصوصی رقابت کند و قیمت‌ها و دستمزدها را بالا ببرد و در نتیجه تورم ایجاد می‌شود. اما چنان که کلتون می‌گوید، «ما با حالت اشتغال کامل فاصله درازی داریم»؛ کلتون درباره آمریکا این سخن را می‌گوید؛ ما در ایران با آن حالت فرضی فاصله بسیار بسیار درازتری داریم. بنابراین دولت برای جلوگیری از تورم باید تمرکز خود را به جای کسری بودجه و تأمین منابع اعتباری، به نحوه استفاده از کسری بودجه و مدیریت منابع واقعی معطوف کند. از این نظرگاه، کسری بودجه به جای اینکه برای دولت یک خط‌قرمز باشد، می‌تواند یک فرصت باشد. منابع واقعی برای حل بسیاری از مسائل حیاتی کاملاً در دسترس ماست و کسری بودجه که به درستی می‌توان آن را پول مازاد یا «پول عمومی» نامید، به جای اینکه ما را متوقف کند می‌تواند یک ابزار نجات‌بخش برای تحقق اهداف یا مقابله با بحران‌ها باشد. کلتون تأکید می‌کند که یکی از روشن‌ترین نمونه‌های این واقعیت، عملکرد مالی دولت‌ها در دوران شیوع کرونا بود: در حالی که بخش بزرگی از اقتصاد تعطیل یا راکد شده بود، دولت‌ها بدون افزایش مالیات‌ها، حجم عظیمی از پول را برای حمایت از مردم در مقابل این بحران هزینه کردند و اکثر کشورهای دنیا با کسری شدید بودجه مواجه شدند. به نظر می‌رسید این شرایط منجر به یک ابربحران مالی شده و نظام پولی کشورها منفجر شود، ولی آن چیزی که در واقعیت منفجر شد نظام‌های پولی نبود، بلکه نظریه‌های پولی بود. کلتون در گفتاری که در تد ارائه کرد با اشاره به این ماجرا جمله درخشانی گفت: «وقتی چیزها خراب می‌شوند، ما یک فرصت داریم: می‌توانیم قطعات آن‌ها را برداریم و به همان روش قدیمی سرهمشان کنیم، یا می‌توانیم به فکر راه‌های بهتری برای ساختنشان باشیم.» https://www.youtube.com/watch?v=FATQ0Yf0Fhc 💎 فحــوا فرهنگ؛ حکمرانی و اندیشه‌ورزی @ifahva_ir

تأمل... آیات هشت تا دوازده سورۀ احزاب و آن‌گاه که منافقان و آنان که در دل‌هایشان بیماری [ضعف ایمان] بود، می‌گفتند: خدا و پیامبرش جز به فریب، ما را وعده [پیروزی] نداده‌اند! فحــوا فرهنگ؛ حکمرانی و اندیشه‌ورزی @ifahva_ir

لِيَجْزِيَ اللَّهُ الصَّادِقِينَ بِصِدْقِهِمْ وَيُعَذِّبَ الْمُنَافِقِينَ إِنْ شَاءَ أَوْ يَتُوبَ عَلَيْهِمْ إِنَّ اللَّهَ كَانَ غَفُورًا رَحِيمًا ﴿٢٤﴾ تا سرانجام خدا صادقان را به سبب صدقشان پاداش دهد، و منافقان را اگر بخواهد عذاب کند یا [اگر توبه کنند] توبه آنان را بپذیرد؛ زیرا خدا همواره بسیار آمرزنده و مهربان است. (۲۴) سورۀ احزاب فحــوا فرهنگ؛ حکمرانی و اندیشه‌ورزی @ifahva_ir

علمای اسلام یا علمای صهیون؟! واکنش نخبگان دینیِ کشورهای عربیِ خلیج فارس به تحولات اخیر لبنان فحــوا فرهنگ؛ حکمرانی و اندیشه‌ورزی @ifahva_ir

علمای اسلام یا علمای صهیون؟! واکنش نخبگان دینیِ کشورهای عربیِ خلیج فارس به تحولات اخیر لبنان پس از حملات خرابکارانۀ صهیونیست‌ها به ابزارهای ارتباطی و پیجرهای لبنانی و در پی انفجار این ابزارها طی روزهای 17 و 18 سپتامبر که منجر به کشته و زخمی شدن چند هزار نفر شد، شیخ احمد الخلیلی، مفتی اعظم عُمان، این حادثه را در حالی به شدت محکوم کرد که نخبگان دینیِ هیچ‌یک از کشورهای عربیِ حاشیۀ خلیج فارس، موضعی در این خصوص نگرفتند و این اقدام جنایت‌آمیز را محکوم نکردند. در ادامه، با آغاز حملات اسرائیل به خاک لبنان که نهایتاً به شهادت سید حسن نصرالله منتهی شد، باز هم این احمد الخلیلی بود که در میان علمای این چند کشور عربی سینه سپر کرد و برای شهادت دبیرکل فقیدِ حزب‌الله لبنان پیام تسلیت صادر کرد. شیخ احمد الخلیلی، مفتی اعظم مذهب «اباضیه» در عمان، به عنوان تنها کشورِ اباضی‌مذهبِ جهان است؛ مذهبی که وهابیتِ سعودی، دائماً آن را می‌کوبد و به دیدگاه‌های دینیِ آنان توهین می‌کند. در لایۀ نخبگان دینیِ مابقی این کشورها، به ویژه عربستان، نه تنها پیامی در هم‌دردی با مردم مظلوم لبنان و حمایت از مقاومت صادر نشد، بلکه چهره‌هایی چون محمد علی الحسینی، روحانی سعودی‌لبنانیِ ضد محور مقاومت، در سخنانی طعنه‌آمیز خطاب به رهبر فقید حزب‌الله لبنان در شبکۀ «العربیه»، ضمن توصیه به وی برای نوشتن وصیت‌نامه‌اش گفت: «ایران تو را فروخته است و اکنون تو هدف اول ترور هستی!» اظهاراتی که در رسانه‌های اجتماعی نیز فراگیر شد. البته این نخستین بار نیست که نخبگان دینی سعودی، در اوج نبرد میان جبهۀ مقاومت و دشمن صهیونیست، از پشت به مقاومت خنجر می‌زنند؛ چنانکه در جنگ سال 2006 (جنگ 33روزه) نیز یکی از مفتی‌های بزرگ عربستان صراحتاً فتوا داد که به حزب‌الله کمک نشود و حتی برای پیروزی آن دعا نکنند! فحــوا فرهنگ؛ حکمرانی و اندیشه‌ورزی @ifahva_ir

تا عدالت اجرا نگردد، و قسط قرآنی (رسیدن هر کس به حق خویش) عملی نشود، هر چه از اسلام گفته شود، حرف است. جوانان آگاه، و مردم متدین ایران! بدانید که جز نظام عامل بالعدل و قائم بالقسط، یعنی مجری عدالت به نحو احسن، در همه‌چیز و در همه‌جا و برای همه‌کس، هیچ حاکمیتی اسلامی نیست و جز جامعه قائم بالقسط، یعنی جامعه سرشار از عدالت، هیچ جامعه‌ای قرآنی نیست و جز گرفتن حقوق مظلومان از توانگران و رساندن به دست آن، هیچ اصلاحی و حرکتی عاشورایی نیست. برگرفته از آثار «عاشورا و عدالت» و «قیام جاودانه»، محمد رضا حکیمی. دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ۱۳۷۳. فحــوا فرهنگ؛ حکمرانی و اندیشه‌ورزی @ifahva_ir

بسیار سفر باید نقش سفر و سفرنامه در گسترش مناسبات فرهنگی 💎 فحــوا فرهنگ؛ حکمرانی و اندیشه‌ورزی @ifahva_ir

بسیار سفر باید نقش سفر و سفرنامه در گسترش مناسبات فرهنگی سلطان محمود غزنوی جمعاً 17 بار به هند لشکر کشید؛ اما شاید آنقدری که اثر ماندگار ابوریحان بیرونی، یعنی کتاب «تحقیق ما لِلهند»، برای هندشناسان عمق فرهنگی و تمدنی داشته، آن لشکرکشی‌ها نداشته است! غرض از این مقایسه، درک اهمیت فرهنگیِ سفر و سفرنامه در قیاس با مناسبات سیاسی و جنگ قدرت‌هاست. به عنوان نمونه، یکی از ابزارهای اصلیِ گسترش مناسبات فرهنگی در قرون گذشته، سفرهای بازرگانی بوده است. گفته شده تمامی کاروان‌هایی که از مسیر راه ابریشم می‌گذشته، عوامل فرهنگی را با خود همراه می‌برده‌اند و بیشتر سفرنامه‌ها و خاطرات آن روزگار، از همین ملازمانِ بازرگانان یا حتی خودِ بازرگانان به یادگار مانده است؛ مثلاً سفرنامه سلیمان (تاجری یهودی که به نام سندباد بحری نیز معروف است) یا «صورةالارضِ» ابن حَوقَل. به عنوان نمونه‌ای دیگر، خوب است به جغرافی‌دانانِ عصر اسلامی اشاره کنیم که به سبب رسالتِ علمی خود، سفرهای طولانی و متعددی به اقصی نقاط زمین، به‌ویژه کشورهای اسلامی ترتیب می‌دادند و سفرنامه‌های آنان، گذشته از آنکه در شمار منابع جغرافیاییِ تمدن اسلامی است، سرشار از داده‌های ارزشمند تاریخی برای آشنایی با مناسبات اجتماعی و فرهنگیِ آن روزگاران است. اطلاعات تاریخیِ منبعث از این سفرنامه‌ها، چنان ارزشمند بوده که یکی از اقسام تاریخ‌نگاری‌ها از دل آن بیرون آمده است؛ یعنی آثاری تحت عناوین عمومیِ رحله، مسالک و ممالک، جهان‌نامه، کیهان‌شناخت و... نکتۀ دیگر اینکه منابع تاریخی به ما می‌گوید در آن روزگاران، به‌ویژه تا قبل از سقوط بغداد (656ق) که عمدۀ سرزمین‌های اسلامی، لااقل اسماً زیر نظر خلافت بغداد بودند، تردد میان مرزهای درونیِ خلافت اسلامی، آسان بود و پیچیدگی مرزهای سیاسی امروز را نداشت. همین سهولت سبب می‌شد تا بسیاری از دانشمندان به‌رغم سختی‌های سفر در آن دوران، دست به سفرهای پرشمار و طولانی بزنند. ناگفته نماند که سفرهای علمی یا اصطلاحاً همان «رحله»ها، خودْ یکی از شروط اساسیِ عالم شدنِ طالبان علم در آن دوران محسوب می‌شد. نقل است که در فضای علمی‌فرهنگیِ آن عصر، استادی خطاب به دانشجویان خود چنین اندرز می‌داد: «به این سو و آن سو روید که آب‌های روان، دلپذیر است و مرداب، بوی بد می‌گیرد و رنگش تغییر می‌کند.» این بدان معنا بود که طراوت و پویاییِ علم و عالِم، وابسته به حرکت او در فضاهای فرهنگی و جغرافیاییِ متنوعِ علمی بوده است. درست به همین سبب هم بود که یک طلبۀ علم، پس از آنکه از استادان بومی و محلی آنچه را كه می‌بایست بیاموزد، می‌آموخت، معمولاً زادگاهش را ترک می‌کرد و به قصد علم‌افزایی راهی سفر می‌شد. 📚 منابع: - محمدجواد مشکور؛ محمدابراهیم باستانی پاریزی؛ عبدالحسین نوایی، تاریخ روابط فرهنگی ایران؛ - جبار رحمانی، «رحله یا سفرهای علمی در تمدن اسلامی». 💎 فحــوا فرهنگ؛ حکمرانی و اندیشه‌ورزی @ifahva_ir