📝#یادداشت_ادبی 🔖رباعی‌های #سفینة_النجاة 🖌به پژوهش #جواد_هاشمی_تربت (تکمیل شده‌ی متنی که قبلا" برای سایت #کرب_و_بلا نوشتم) 💠این یادداشت مختصر ادبی، حاصل جُستاری است با نگاه به عبارت مشهور «سفینة النّجاة» راجع به امام حسین علیه‌السّلام و کاربرد و بازتاب آن در قالب «رباعی». نتیجه‌ی غور و فَحص در دواوین شعرا این مجموعه‌ی اندک را جمع آورده که به گمانم در حوزه‌ی جمع‌آوری اشعار ولایی، جای چنین کارهایی خالی است ولو این که ماحصلش یک یادداشت ادبی باشد. ⚛️شاعرانی که با عبارت مشهور «سفینة النّجاة» ـ عیناً یا ترجمتاً ـ مضمون ساخته و آن را در رباعی گنجانده‌اند، اوّلاً بیش‌تر در مصراع چهارم از آن بهره برده‌اند (جز اندک مواردی در مصراع‌های دیگر) و ثانیاً اغلب ردیف را «است حسین» انتخاب کرده‌اند. برخی از اشعار به دست آمده با سیاق مذکور به ترتیب الفبای شهرت یا تخلّص شاعر از این قرار است (از برخی اشعار که نام شاعرش معلوم نبود، فعلاً چشم پوشیدیم): ✴️#مهدی_آصفی: عقل بشر از درک تو مات است، حسین نام تو کلید مشکلات است، حسین در شأن تو این بس که رسول اکرم فرمود: سفینة النّجاة است، حسین ✴️#مهدی_آصفی: شیرازه‌ی دفتر حیات است، حسین محبوب قلوب کائنات است، حسین از قصّه‌ی فطرسِ مَلَک شد معلوم کوتاه‌ترین راه نجات است، حسین ✴️#علی_انسانی: من نرد غم لیلی لیلا زده‌ام دل‌خونم و چون لاله به صحرا زده‌ام آن جا که سفینة النّجاة است، حسین دریا، دلِ عشق و من به دریا زده‌ام ✴️#جواد_هاشمی_تربت: ای زنده‌ی عشق! ای قتیل عبرات! آزاده‌ی کربلا! اسیر کربات! ما ظلمت محضیم و تو مصباح هدی ما غرق گناهیم و تو کشتیّ نجات ✴️#محسن_حافظی: محبوب تمام کائنات است حسین مصباح هدی، فُلک نجات است حسین دین نبوی زنده شد از کشتن او احیاگر ذکر صلوات است حسین ✴️#محسن_حافظی: آیینه‌ی حق‌نمای عشق است حسین در نای زمان، نوای عشق است حسین بر فُلک نجات، آن دُر بحر شرف فرهیخته ناخدای عشق است حسین ✴️#حسین_زارعی_خائف شاهنشه کلّ کائنات است حسین بر خلق خدا، پُر برکات است حسین در بحر وجود، شیعیان را ز کرم هم لنگر و کشتی نجات است حسین ✴️#خطیبی_همدانی: مصباح هدی به کائنات است، حسین فیّاض جمیع ممکنات است، حسین کان کرم و بحر عطا و احسان یعنی که سفینه‌ی نجات است حسین ✴️#قاسم_رسا: شاهی که سفینة النّجاتش خوانند مصباح هدای کائناتش خوانند آلوده به خاک ماتم اوست هنوز آن آب که چشمه‌ی فراتش خوانند ✴️#سید_محمد_رستگار: خاک قدمش آب حیات است حسین مهریه‌ی مادرش فرات است حسین غرقیم به دریای معاصی امّا شادیم که کشتی نجات است حسین ✴️#صغیر_اصفهانی: حلّال جمیع مشکلات است حسین شوینده‌ی لوح سیّئات است حسین ای شیعه! تو را چه غم ز توفان بلا؟ جایی که سفینة النّجاة است حسین ✴️#قنبر_ثانی (محمّدرضا کوزه‌گر کالجی): محبوب خدا چشمه‌ی جاری حیات، خورشید رسل که بر روانش صلوات، فرمود به امّت که حسین بن علی مصباح هدایت است و کشتیّ نجات ✴️#سید_رضا_مؤید: از روی حسین تا نقاب افکندند در کشور عشق، انقلاب افکندند تبریک به توفان‌زدگانِ غم و درد کشتی نجات را به آب افکندند ✴️#سید_رضا_مؤید: من در بر کشتی نجات آمده‌ام در ساحل چشمه‌ی حیات آمده‌ام تا زودتر از زود گناهم بخشند قبل از عرفه در عرفات آمده‌ام ✴️#سید_رضا_مؤید: سرچشمه‌ی خیر و برکات است حسین معراج صلات‌ و صلوات است حسین فرمود نبی: نوشته بر ساقه‌ی عرش مصباح هدی، فُلک نجات است حسین ✴️#مدرسی_صادقی: سالار جمیع ممکنات است حسین فرمانده دین، اصل حیات است حسین دنیا ز بلیات بود بحر عظیم بر دوست چو کشتی نجات است حسین ✴️#عبدالعلی_نگارنده: هر چند که چشمه‌ی حیات است، حسین لب‌تشنه، لب آب فرات است، حسین غم نیست اگر غرق گناهیم همه چون بحر کرم، فُلک نجات است، حسین ✴️#میرزا_یحیی_اصفهانی: اسباب نجات کائنات است، حسین فیّاض جمیع ممکنات است، حسین چون کشتی چار موجه شد در شط خون با آن که سفینة النّجاة است حسین 🔅تکمله: در این باب یک رباعی دیگر هم دیده شده که چون وجه تمایزی با دیگران داشت، جداگانه مطرح می‌شود. این رباعی از غافل مازندرانی است که به جای واژه‌ی «سفینه»، واژه‌ی «صحیفه» در آن آمده است: ✴️#غافل_مازندرانی: در وحدت حق، مظهر ذات است، حسین مستجمعِ افرادِ صفات است، حسین یک سرّ شهادتش، از آن دان که به حشر عنوانِ صحیفه‌ی نجات است، حسین #حضرت_امام_حسین_علیه‌السلام #بازنشر #جواد_هاشمی_تربت #رباعی http://www.instagram.com/javadhashemi69/ @javadhashemi_torbat

شارع باب القبلة کربلای معلّی صبح هشتم محرّم ۱۴۴۶قمری ۲۵ تیر به افق ایران = تاسوعا هنوز آفتاب نزده، زدند... (عکس‌ها برای امسال است) #دسته_عزاداری #زنجیر_تیغ‌دار #جواد_هاشمی_تربت http://www.instagram.com/javadhashemi69/ @javadhashemi_torbat

شارع باب القبلة کربلای معلّی صبح هشتم محرّم ۱۴۴۶قمری آفتاب تابید و دید که چه دیوانه‌هایی دارد امام حسین علیه‌السّلام... (عکس‌ها برای امسال است) به افق ایران = تاسوعا جای #دیوانگان همه خالی #دسته_عزاداری #زنجیر_تیغ‌دار #جواد_هاشمی_تربت http://www.instagram.com/javadhashemi69/ @javadhashemi_torbat

نزدیک شارع السّدره کربلای معلّی شب هفتم محرّم ۱۴۴۶قمری #عکس #آرشیو #جواد_هاشمی_تربت http://www.instagram.com/javadhashemi69/ @javadhashemi_torbat

خدایا! به یازده رکعتِ شب یازدهمِ حضرت زینب کبری (سلام‌الله‌علیها) فرج منتقم رو برسون چند ماهه منتظرم این قسم و سوگند را با این تعبیر که شاعرانگی هم داره در شام عاشورا بنویسم و تبلیغ کنم. شاید به این نحو نشنیده و ندیده باشید. هر چند هنوز در کربلا شب عاشوراست ولی گفتم دیرتر نشود. #کربلا #شام_غریبان #جواد_هاشمی_تربت http://www.instagram.com/javadhashemi69/ @javadhashemi_torbat

دوست دارم اگر هیأت و جلسه‌ای داشتم، نامش را #مجانین_العقیلة سلام‌الله‌علیها بگذارم که #تضاد جالبی را به رخ می‌کشد. این انتخاب را شاید بیش از یک سال است که به ذهن دارم ولی ادبیّات عرب، حذف نون جمع را در این ترکیب ضروری می‌داند. حالا همان طور که در #فیلم دو سه بار می‌بینید، امروز (۲۷ تیر) در حرم امام حسین علیه‌السّلام، همین عنوان را منقوش بر پرچمی دیدم. نمی‌دانم، به زبان محلّی بی‌اشکال است یا به هر نحو اشتباه است و مفرّی ندارد. #جنون #عقل #کربلا #تطبیر #جواد_هاشمی_تربت http://www.instagram.com/javadhashemi69/ @javadhashemi_torbat

دوستان فرهیخته و اهل علم که در کانال، حضور دارند، متذکّر شدند که مجانین، جمع مکسّر است و با قاعده‌ی نون جمع، فرق دارد لذا ترکیب نازنین #مجانین_العقیلة سلام‌الله‌علیها صحیح است. ✔یافتن چنین نام‌هایی ادبی و بکر، لطف و طراوت خودش را دارد. به هر حال از دوستانم که دغدغه‌ی کارهای اهل بیت علیهم‌السّلام را دارند، متشکّرم. ببخشند که اسامیشان را نمی‌برم. ✔باشد که توفیق برگزاری جلساتی، تحت این عنوان داشته باشم. ✔جدّا" فرصت و بنای جلسه راه انداختن نداشتم چون به حدّ وفور هست ولی حالا که از کربلای معلّی چنین موضوعی مطرح شد، اگر کسی پیشنهادی و ابتکاری دارد، در میان بگذارد. #جنون #عقل #کربلا #تطبیر #جواد_هاشمی_تربت http://www.instagram.com/javadhashemi69/ @javadhashemi_torbat

من جونم‌و برات کنار گذاشتم کنار تلّ زینبیّه مصراعی از شور سینه‌زنی که آقا #مجید_پناهی می‌خونه. شاعرش رو نمی‌دونم. شب جمعه ۱۱ محرّم ۱۴۴۶قمری به وقت عراق [شب دوازدهم به وقت ایران] #کربلا #تل_زینبیه #عکس #جواد_هاشمی_تربت http://www.instagram.com/javadhashemi69/ @javadhashemi_torbat

آجرک الله یا امیرالمؤمنین فی مصائب بنتک المظلومة عقیلة العرب و العجم فخر المخدّرات سیّدتنا و مولاتنا زینب الکبری سلام‌الله‌علیها صبح پنج‌شنبه #نجف_اشرف ۱۱ محرّم ۱۴۴۶قمری به وقت عراق [صبح دوازدهم به وقت ایران] #عکس #جواد_هاشمی_تربت http://www.instagram.com/javadhashemi69/ @javadhashemi_torbat

حرفی تمام در یک مصراع👆 #سید_رضا_مؤید #جواد_هاشمی_تربت @javadhashemi_torbat

یه فکری کن واسه کسی که حرم نرفته #دمشق #سوریه #جواد_هاشمی_تربت http://www.instagram.com/javadhashemi69/ @javadhashemi_torbat

کوفیان بی‌پروا، حلقه حلقه، صف در صف با سرور و با شادی، می‌زدند کف بر کف طبل و کوس و نای و نی، چنگ و زنگ و ساز و دف زآن چه گشت در بازار، لایکاد ان یوصف از اسیری زینب، انّما القلم قد جف... دفتر دو عالم را سوخت خامه‌ی یحیی امسال شب عید غدیر، در هیأت #دوبانوی_دمشق شعری از میرزا یحیی مدرّس اصفهانی خواندم. از روی کاغذی که شاید بیش از ۲۰ سال پیش نوشته بودم تا در #محبان_العباس_علیه‌السلام بخوانم و خواندم. مصراعی دارد که برای شعر و سخن در باب اسارت حضرت عقیله سلام‌الله‌علیها، حرفی تمام و کمال است: از اسیری زینب، انّما القلم قد جف 😭😭😭 (یعنی: قلم، خشکید) تسِّلای خاطر امام عصر عجّل‌الله‌تعالی‌فرجه، این فایل صوتی که مدیحه‌ی مولی‌الموحّدین علیه‌السّلام رو در این روزها گذاشتم. #غدیر #غدیریه #مسمط #مسدس #میرزا_یحیی_مدرس_اصفهانی #یحیی #صوت #جواد_هاشمی_تربت http://www.instagram.com/javadhashemi69/ @javadhashemi_torbat #هفدهم_ذی_الحجه_۱۴۴۵ #دوشنبه_چهارم_تیر_ماه_۱۴۰۳