💠 بحث‌هایی کلی درباره کتاب مقدس (3)
✡️ بررسی متنی و سندی متون مقدس یهودی (قسمت اول)
🔹 ب) نسخه‌های خطی قدیمی کتاب مقدس
🌐 تعداد قطعه‌هایی از #کتاب_مقدس که از سده‌های نخستین میلادی و به صورت نسخ موجود است، به هزاران عدد می‌رسد. اما اغلب آنها جزئی و ناقص‌اند و فقط بخش‌های کوتاهی از کتاب مقدس یا یکی از #عهدین را در بر می‌گیرند. اما در این میان چهار نسخه‌ی قدیمی ذیل اهمیت دارند:
1⃣ نسخه‌ی واتیکان
🔸 این نسخه خطی که از سال 1481 میلادی در کتابخانه واتیکان بوده، در اصل متعلق به اسکندریه است. گفته می‌شود این اثر به اوایل یا اواسط قرن چهارم میلادی (325-350) تعلق دارد و در میان این چهار نسخه از همه قدیمی‌تر است. این نسخه، که در ابتدا مشتمل بر 820 ورق بوده و بخش‌هایی از آن از بین رفته و امروزه 759 ورق آن در دست است، همه‌ی #عهد_قدیم و بخش عمده‌ی عهد جدید را دربردارد. اینکه این نسخه در چه زمانی و به‌وسیله چه کسی کشف و چه زمانی به واتیکان منتقل شده است، معلوم نیست.
2⃣ نسخه‌ی سینا
🔸 این نسخه را دانشمند آلمانی، کنستانتین تیشندورف، بین سال‌های 1844 و 1859 م. در دیری در کوه سینا به تدریج کشف و تکمیل کرده است. نسخه فوق که اکنون در موزه‌ای در انگلستان موجود است، کل عهد جدید و نیز قسمت عمده‌ی عهد قدیم و نیز رساله‌ی برنابا و شبان هرماس (از نوشته‌های غیرقانونی عهد جدید) را دربردارد. تاریخ نگارش این نسخه را حدود زمان نگارش همان نسخه واتیکان و یا اندکی پس از آن می‌دانند.
3⃣ نسخه‌ی اسکندریه
🔸 این نسخه را که سفیر انگلیس در سال 1624 م. از طرف سیریل لوکار، اسقف وقت قسطنطنیه، به پادشاه انگلستان اهدا نمود امروزه در موزه‌ای در انگلستان نگهداری می‌شود و بر روی آن نوشته شده است که این کتاب از طرف آتاناسیوس به پاتریارک اسکندریه اهدا می‌شود. نسخه مذکور که گفته می‌شود مربوط به قرن پنجم میلادی است، کل عهد قدیم (غیر از چند شماره از سفر پیدایش و کتاب اول سموئیل و برخی مزامیر) و بخش عمده‌ی عهد جدید را دربر دارد. این نسخه در اصل 820 صفحه بوده که امروز 713 صفحه باقی مانده است.
4⃣ نسخه‌ی افرایم
🔸 این نسخه که از سه نسخه‌ی قبلی ناقص‌تر است و کمی از عهد قدیم و حدود نیمی از عهد جدید، یعنی بخشی از هر کتاب، را دربر دارد به قرن پنجم میلادی متعلق است. این نسخه داستانی جالب دارد. فردی در قرن دوازدهم میلادی این نسخه را در اختیار داشته و چون به زبان یونانی بوده، اهمیت آن را نمی‌دانسته است؛ پس خطوط آن را پاک کرده و بر روی آن مواعظ دانشمندی مسیحی به نام افرایم را که در قرن چهارم می‌زیسته، نوشته است. بعدها دانشمندی آلمانی در قرن نوزدهم آثار خط باقی مانده بر روی آن را بازسازی کرده و خوانده است. این نسخه اکنون در موزه‌ی ملی پاریس نگهداری می‌شود.
✍️ نویسنده: عبدالرحیم سلیمانی اردستانی
📚 منبع: كتاب «بررسی متنی و سندی متون مقدس یهودی – مسیحی»، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت)، چاپ اول: بهار 1396.
📖 متن کامل مقاله در سايت اندیشکده:
👉 http://yon.ir/otestament
✅ اندیشکده مطالعات یهود:
👉 @jscenter
🔸 هشتگ اصلی: #متون_مقدس_یهودی
💠 بحث‌هایی کلی درباره کتاب مقدس (4)
✡️ بررسی متنی و سندی متون مقدس یهودی (قسمت اول)
🌐 ج) نقادی کتاب مقدس و نقد تاریخی
1⃣ سنت یهودی درباره تاریخ پیدایش، منشأ، نویسنده و محتوای متون مقدس خود دیدگاهی خاص داشته است. از آنجا که این دیدگاه بر #الهامی_بودن این متون در تمام مراحل آن مبتنی بوده کمتر اجازه‌ی چون و چرا نسبت به آن داده می‌شده است.
2⃣ براساس این دیدگاه، #تورات را موسی (ع) نوشته و کتاب صحیفه‌ی یوشع را یوشع بن نون نوشته و همین‌طور سایر کتاب‌های #عهد_قدیم را همان کسانی نوشته‌اند که نامشان در عنوان کتاب‌ها ذکر شده است.
3⃣ برخی از کتاب‌هایی که در عنوانشان نام فردی خاص نیامده نیز به یکی از شخصیت‌های معروفی نسبت داده شده‌اند که تقریباً مقارن با همان زمانی هستند که آن کتاب‌ها درباره‌ی آن سخن می‌گویند، برای نمونه کتاب داوران به سموئیل نبی نسبت داده شده است.
4⃣ این انتساب‌ها همچنین تاریخ تقریبی نگارش این کتاب‌ها را مشخص کرده است. به‌طوری که بخش عمده‌ی اعتبار و حجیت این کتاب‌ها در گرو انتساب آنها به شخصیت‌های شناخته شده و موجه، از قبیل انبیا و دیگر بزرگان عهد قدیم بوده است.
5⃣ حال اگر این انتساب‌ها ابهام ایجاد کند و یا تاریخ نگارش این کتاب‌ها جابه‌جا شود و مثلاً چند قرن یا چند دهه به عقب بیفتد به اعتبار آنها لطمه می‌زند؛ به همین دلیل بحث نقادانه در این‌باره آسان نیست و برخی که از درون سنّت بر آن شده‌اند تا دیدگاه سنتی را در این‌باره به نقد کشند مجبور بوده‌اند سخن خود را به صورت رمزی بیان کنند.
6⃣ اما پس از قرن هجدهم و #نهضت_روشنگری بحث‌ها وارد مرحله جدیدی شد. در این زمان نیز دیدگاه سنتی درباره #کتاب_مقدس به نقد کشیده شد، اما آنچه در این دوره صورت گرفت چه به لحاظ گستردگی و چه به لحاظ روش تأثیر با قبل، بسیار متفاوت بود.
7⃣ بنابراین نقادی کتاب مقدس را باید به دو بخش قبل و بعد از #عصر_روشنگری تقسیم کنیم و اولی را «نقد قدیم» و دومی را «نقد جدید» بنامیم.
✍️ نویسنده: عبدالرحیم سلیمانی اردستانی
📚 منبع: كتاب «بررسی متنی و سندی متون مقدس یهودی – مسیحی»، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت)، چاپ اول: بهار 1396.
📖 متن کامل مقاله در سايت اندیشکده:
👉 http://yon.ir/otestament
✅ اندیشکده مطالعات یهود:
👉 @jscenter
🔸 هشتگ اصلی: #متون_مقدس_یهودی
💠 بحث‌هایی کلی درباره کتاب مقدس (5)
✡️ بررسی متنی و سندی متون مقدس یهودی (قسمت اول)
🌐 ج) نقادی کتاب مقدس و نقد تاریخی / نقد قدیم
1⃣ در قرون وسطا و پس از آن عالمانی درباره‌ی #کتاب_مقدس سخنانی گفته‌اند که با دیدگاه سنتی سازگاری نداشته است.
2⃣ با اینکه آنان نقاد دیدگاه سنتی درباره‌ی کتاب مقدس بوده‌اند، اما نقدشان به گونه‌ای نبود که اصل تقدّس و #الهامی_بودن متون مقدس را زیر سؤال ببرد.
3⃣ شاید بتوان تفاوت این دو نقد را این‌گونه خلاصه کرد که نقد قدیم دیدگاه سنتی را زیر سؤال می‌برد، در حالی‌که نقد جدید اصل تقدّس و الهامی بودن #متون_مقدس را مورد تردید قرار می‌دهد. در واقع نقد دوم به این متون مانند کتاب‌های بشری نگاه می‌کند.
4⃣ نخستین سخنان نقادانه درباره‌ی تاریخ نگارش و نویسندگان متون مقدس #یهودی را می‌توان در قرون وسطا دید.
5⃣ شاید بتوان دانشمند یهودی، #ابراهیم_بن_عزرا را از پیشگامان این بحث قلمداد کرد. او در کتابش، تفسیر سفر تثنیه، به صورتی رمزگونه به نکاتی اشاره می‌کند که حکایت از این دارد حضرت موسی، که مطابق سنّت، نویسنده‌ی #اسفار_پنجگانه تورات شمرده می‌شد، در واقع نویسنده‌ی این کتاب نیست و این کتاب قرن‌ها پس از او نوشته شده است.
6⃣ بعدها #باروخ_اسپینوزا رمزهای ابن عزرا را گشود و خود نیز شواهد متعدد دیگری را بر آن افزود و نیز پا را از #تورات هم فراتر نهاد و با عمده کتاب‌های تاریخی #عهد_قدیم با همان روش برخورد کرد.
7⃣ او به همان شیوه‌ی ابن عزرا ثابت کرد که علاوه بر تورات، کتاب‌های یوشع، داوران، روت، سموئیل و پادشاهان نیز بسیار متأخرتر از زمانی که سنّت قائل است نوشته شده‌اند.
8⃣ شیوه‌ی کار این دو نفر چنین بود که شواهدی از درون این کتاب‌ها می‌آوردند که اثبات می‌کرد فلان جمله یا عبارت نمی‌تواند نوشته‌ی همان فردی باشد که سنّت می‌گوید و یا در همان زمانی نوشته شده باشد که سنّت مدعی است.
9⃣ البته افراد دیگری را نیز می‌توان نقاد دیدگاه سنتی شمرد. کسانی مانند #اراسموس، #هوگو_گروتیوس از هلند، #ریچارد_سایمون و #ژان_استراک از فرانسه، #توماس_هابز، #جان_لاک و #اسحاق_نیوتن از انگلستان که هریک به‌گونه‌ای نقادانه به کتاب مقدس و دیدگاه سنتی درباره‌ی آن پرداخته‌اند.
✍️ نویسنده: عبدالرحیم سلیمانی اردستانی
📚 منبع: كتاب «بررسی متنی و سندی متون مقدس یهودی – مسیحی»، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت)، چاپ اول: بهار 1396.
📖 متن کامل مقاله در سايت اندیشکده:
👉 http://yon.ir/otestament
✅ اندیشکده مطالعات یهود:
👉 @jscenter
🔸 هشتگ اصلی: #متون_مقدس_یهودی
💠 بحث‌هایی کلی درباره کتاب مقدس (6)
✡️ بررسی متنی و سندی متون مقدس یهودی (قسمت اول)
🌐 ج) نقادی کتاب مقدس و نقد تاریخی / نقد جدید
1️⃣ نقادی جدید #کتاب_مقدس به جریانی گفته می‌شود که پس از جنبش قرن هجدهم اروپا و تحت تأثیر آن به وقوع پیوست و به #نهضت_روشنگری موسوم است.
2️⃣ پیروان این اندیشه بر آن بودند که انسان با #عقل_نقاد یا به تعبیر دقیق‌تر، با علم و تجربه‌ی خود می‌تواند همه‌ی زوایای مبهم عالم را کشف کند.
3️⃣ پیروان این اندیشه بر #اصالت_تجربه و مشاهده تأکید داشتند. آنان معتقد بودند که همه‌ی شناخت‌ها، حتی فلسفه، باید به علم طبیعی مبدل شود.
4️⃣ بنابراین، اندیشه‌ی #روشنگری بر جهان‌بینی خاصی متکی است و آن اینکه اگر تنها راه شناخت، تجربه است پس همه‌ی هستی در واقع تجربه‌پذیر است و آنچه تجربه نشود در واقع وجود ندارد.
5️⃣ این فرایند شامل کتاب مقدس نیز گردید. پیروان سنتیِ این متون به آنها به‌عنوان متون مقدس و کتاب خدا نگاه می‌کردند و معتقد بودند برای درک مطالب آنها باید با خضوع و خشوع و ایمان به سراغ آنها رفت.
6️⃣ اما کسانی که تحت تأثیر جریان روشنگری سراغ این متون رفتند، به آنها مانند دیگر کتاب‌های بشری نگاه می‌کردند و معتقد بودند این کتاب‌ها نیز باید مانند دیگر امور به صورتی علمی و نقادانه بررسی شود. این جریان #نقد_تاریخی_کتاب_مقدس خوانده می‌شود.
7️⃣ به هر حال کتاب مقدس نیز به آزمایشگاه علم برده شد و نتایج به دست آمده برای راست‌دینی نگران‌کننده بود.
8️⃣ یکی از مهم‌ترین نتایجی که به دست آمد و در واقع بر ایمان یهودی – مسیحی تأثیر ویران‌کننده‌ای داشت، این بود که انتساب عمده‌ی نوشته‌های این مجموعه به نویسندگان سنتی آنها مورد سؤال قرار گرفت و بلکه در بیشتر موارد قاطعانه رد شد.
9️⃣ نمونه‌ی آن پنج کتاب نخست #عهد_قدیم بود، که #تورات خوانده می‌شود. سنّت، این کتاب را به موسی (ع) منتسب می‌ساخت و معتقد بود کل این کتاب را او از خداوند دریافت کرده است؛ اما نقادان جدید نه تنها این انتساب را رد و ثابت کردند که این کتاب قرن‌ها پس از حضرت موسی نوشته شده است، بلکه با دلایلی محکم اثبات نمودند که نویسنده‌ی آن از منابعی خاص که در دسترسش بوده استفاده و این کتاب را تألیف کرده است.
🔟 از سوی دیگر در بسیاری از کتاب‌های مجموعه‌ی عهد قدیم حوادثی پیشگویی شده، اما نقادان ثابت کردند که این کتاب‌ها پس از وقوع آن حوادث نوشته شده است.
✍️ نویسنده: عبدالرحیم سلیمانی اردستانی
📚 منبع: كتاب «بررسی متنی و سندی متون مقدس یهودی – مسیحی»، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت)، چاپ اول: بهار 1396.
📖 متن کامل مقاله در سايت اندیشکده:
👉 http://yon.ir/otestament
✅ اندیشکده مطالعات یهود:
👉 @jscenter
🔸 هشتگ اصلی: #متون_مقدس_یهودی