درباره واژه "مهر" اصولا واژه‌هایی که اسم خاص هستند بیشتر اوقات محافظه‌کارند و همان صورت باستانی‌تر خود را حفظ می‌کنند و مواردی پیش می‌آید که با قوانین فونولوژی آن زمان جور درنمی‌آید و به یک دوره قبل‌تر برمی‌گردند. به‌عنوان مثال در مورد واژه Miþra (یا Mithra) به معنی "مهر" یا "ایزد مهر" ، همان‌گونه که واژه اوستایی puþra (یا puthra) به معنی "پسر" در فارسی باستان به "puça" تبدیل می‌شود. ما انتظار داریم که بر اساس قوانین فونولوژی فارسی باستان، واژه Miþra (یا Mithra) هم به شکل قانون‌مند Miça دربیاید، ولی این‌طور نمی‌شود. یعنی اسامی خاص قدیمی، ویژگی‌های قبلی خود را حفظ می‌کنند و تغییر نمی‌کنند. صورت "میثرا" از زبان مادی به فارسی باستان رسیده است. این واژه در فارسی باستان در اصل باید به صورت miça با (س) مشدد می‌رسید. چون که واجهای /پ/ و /ت/ و /ک/ در ایرانی باستان وقتی که قبل از یک همخوان قرار می‌گیرند به واج سایشی بی‌واک یعنی به ترتیب به واج‌های /ف/ و /ث/ و /خ/ تبدیل می‌شوند که البته خوشه همخوانی thr (ثر) در فارسی باستان به یک‌ نوع (س) مشدد تبدیل می‌شود که با نشانه ç نمایش داده می‌شود. مثال برای تبدیل p به f OP. fra- Av. frā Skt. pra Gk. pro (فونت یونانی ندارم) Lt. pro مثال برای تبدیل k به x OP. xrathu- خرد Av. xtathu- یا xratav- Skt. kratu خرد یا قدرت Gk. kratus قوی و همین‌طور برای تبدیل t به th Skt. mitra- Av. mithra- در فارسی باستان مطابق قانون باید شکل -miça با (س) مشدد را داشته باشیم که نداریم. به جای آن در فارسی باستان همان شکل -mithra داریم که بازمانده صورت زبان مادی این واژه است. حال می‌پردازیم به معنی این لفظ و ساخت این واژه: واژه "میترا" ی سانسکریت با افزودن پسوند tra- سانسکریت (در اصل tras-* هندواروپایی که در سانسکریت به trah- و بعد به tra- تبدیل می‌شود) به ریشه هندواروپایی -mei* ( در سانسکریت -mi*) ساخته می‌شود: *mi- + -tra = mitra این ریشه -mi سانسکریت که شکل هندواروپایی آغازین آن -mei* است در اصل به معنی "رفتن"، "حرکت کردن" است. این ریشه دارای مشتقاتی است که اشاره می‌کند به مبادله کالا و خدمات در داخل یک جامعه که مطابق آداب و رسوم باشد. "مهر" به معنی "دوست " یا "دوستی" از واژه -mitra* هندوایرانی به معنی "پیمان، ایزد پیمان به دست می‌آید. #فریبرز_کوچکی_زاد 🇮🇷 @linguiran