خودخدمتی! #امام‌رضا | #زبان_فارسی | #واژه‌گزینی در حرم مطهر امام‌رضا علیه‌السلام واژه‌سازی‌های دلنشینی به چشم می‌خورد: زائربر، مُهریار (خادمی که مهرهای نماز را سامان می‌دهد). چندی است خدمت تازه‌ای در حرم به راه افتاده: کفشداری‌های بدون کفشدار و شمارۀ کفش. زائر کفشش را در خانه‌های شماره‌داری می‌گذارد، در را قفل می‌کند و کلید را با خود می‌برد. ازاین‌جهت، این کفشداری‌های جدید نیازی به خادم کفشدار ندارد، که البته به‌تازگی خادمانی هم زائران را در همین کفشداری‌ها یاری می‌رسانند. القصه، اسم این کفشداری‌های جدید را گذاشته‌اند کفشداری خودخدمتی یا خودخدمت؛ یعنی زائر خودش به خودش خدمت می‌کند. نچسب نیست؟ برای این نوع کفشداری، چه نامی پیش می‌نهید: کفش‌بانی، کفش‌کَن، جاکفشی، یا نامی دیگر؟ منبع: کانال #مهنه‌وِشت 🇮🇷 @linguiran

دادگستری 🗞آقایان هر قدر می‌خواهید باد به بیرق لغت دادگستری بکنید، مردم عدلیه را برای اختصارش ترک نمی‌کنند و دادگستریِ شما با وجود اینکه وضع‌شدۀ فرهنگستان هم هست روی کاغذ خواهد ماند... این است که من به آقایان توصیه می‌کنم این‌قدر زور به خاطرۀ خود نیاورند و لغت جعل نکنند. 📚شرح زندگانی من. عبدالله مستوفی. ج ۳. تهران: زوار، ۱۳۸۴. ص ۳۷۳-۳۷۴. 🔸کمتر از صد سال پیش در همین مملکت به دادگستری می‌گفتند عدلیه. بقیۀ ادارات هم بر همین شیوه نام‌گذاری شده بود: عدلیه: دادگستری نظمیه: شهربانی بلدیه: شهرداری مالیه: دارایی احصاییه: آمار اطفاییه: آتش‌نشانی صحیه: بهداری 🔸بعضی از این نام‌ها همچنان در برخی کشورها استفاده می‌شود؛ در ترکیه همچنان عدلیه و بلدیه و نظمیه هست و آمار و سرشماری در افغانستان برعهدۀ «ادارۀ ملی احصائیه و معلومات» است. اما چرا در ایران فرهنگستان تصمیم گرفت این نام‌ها را تغییر دهد؟ به یکی از این دلایل اشاره می‌کنم: 🔸«دادِ» فارسی معادلی برای «عدلِ» عربی است. مسئلۀ فرهنگستان فقط لغت عدلیه نبوده. وقتی دادگستری جا افتاد، کلمات دیگری هم که با «داد» ساخته شده بودند در یک مجموعه کنار هم جای خود را پیدا کردند: دادگاه (در برابر محکمه) دادسرا (در برابر پارکه یا parquet فرانسوی) دادسِتان (در برابر مدعی‌العموم) دادرس (در برابر قاضی) دادیار (در برابر وکیل عمومی) 🔸کلمات سایر ادارات را هم می‌توانیم به همین قیاس بررسی کنیم و به‌ خاطر بیاوریم که پیش‌بینی‌های بزرگانی مانند عبدالله مستوفی درست از آب درنیامد و دادگستری و خوشه‌واژه‌هایش محدود به کاغذ نشد ولی ماجرای ناسازگاری ما فارسی‌زبانان با واژه‌های نوساختۀ فارسی همچنان تازه است و ادامه دارد. کانال تلگرامی زبانشناسیک #واژه‌سازی #واژه‌گزینی #فرهنگستان 🇮🇷 @linguiran