🚨آیا اصلا در شریعت اسلام، الزام و اجبار به حکمی شرعی داریم⁉️ ❗️آری؛ حتی در شرایطی برخی مستحبات! ❕قبل از توضیح چند یادآوری: تا اینجا معلوم شد: 1️⃣بخاطر تغییر بستره زندگی با مدرنیته، باید شبهات و چالش های پیرامون برخی احکام -از جمله فروعات شرعی حجاب- را با "ابزار فرهنگی" -نه قانون و الزام- رفع کرد تا فهم عرفی و باور عمومی نزدیک به شرع شود(1) 2️⃣بدون آن، قانون -مثل قانون حجاب- عملا متروک شده و حداکثر در بخشی خاص -که هنجار شکنی های بدحجابی است- اعمال و الزام می شود! الزام و اجبار به حجاب کامل شرعی میسر نمی شود و فقط هنجار شکنی های خاص بدحجابی و کشف حجاب مورد پیگرد واقع میشوند(مثل زمان ما). 3️⃣قوانین و پیگردهای آن در حوزه شهروندان، وقتی جواب می دهد که "عدالت حکمرانی" برقرار باشد. قوانین و وظایف مربوط به دولت و حاکمیت هم به خوبی تعقیب شود نه با قاچاق 500درصدی پوشش، تسامح اما با مصرف کننده همان پوشش در خیابان برخورد شود!(2) ...................................... ❓حال سؤال این است: اصلا اسلام، الزام و اجبار به مساله ای شرعی(مثل حجاب یا بازداشتن از بدحجابی) را مشروع می داند؟ ❗️پاسخ این است که اجبار در شرایطی مشروع است. 🔹مثال اول: زیارت رسول الله(ص) فی نفسه مستحب است؛ اما اگر مسلمین آنرا "به کلی" ترک کردند(ترک همگانی)؛ بر حاکم و والی است که بدان اجبارشان کند. در اینباره هم روایت صحیح السند(معروف به صحیحه فضلاء(3) وجود دارد(4)؛ هم اتفاق نظر فقهاء(جز ابن ادریس)(5) البته برخی تعبیر "جواز اجبار" دارند(6) و برخی "وجوب(کفایی) اجبار"(7). البته این وقتی است که تعطیلی بخاطر وضع مالی مسلمین نباشد؛ و الا بر والی است که از بیت المال برای متروک نشدن زیارت پیامبراعظم(ص) خرج کند(8). 🔹مثال دوم: اگر همه شهری(مسلمان) متفق بر ترک اذان شدند(طوری که اذان در شهر مطلقا شنیده نشود)؛ بر اذان اجبار می شوند(ولو با قتال)! این حکم هم اجماعی است(9). دراین موارد میان فقهاء بحث است که مستحب، چگونه مورد اجبار واقع می شود؟! از میان پاسخ ها، محققین قائل اند که در چنین شرایطی "بخاطر تهاون" و توهین به رسول الله(یا اسلام)، زیارت(یا اذان) ؛واجب کفایی (=بر همه واجب تا جایی که بقدر کفایت حاصل شود) می شود(10) 🔸حجاب؟! حال حجاب که فی نفسه هم واجب است -البته به شرطی که مراحل یاد شده در اول یادداشت را طی کند- اگر مورد اجبار و پیگرد قرار گیرد؛ چیز عجیبی نیست. بخصوص اگر پیگردها و الزام به ترک ها، مختص به هنجار شکنی های خاص و البته محدود در بدحجابی هایی باشد که حریم اجتماعی و خانوادگی را نشانه گرفته است. امیر المومنین(ع) نیز در شرایطی که ناهنجاری هایی از مواجهه مردان و زنان در معابر پیدا شده بود، معابر عمومی را برایشان تفکیک کرد(11). این سیره، #موقعیتی است و حکمی "جاودانه و همیشگی" نیست. مثل تدابیر پیامبر(ص) برای حضور زنان در نماز جماعت است؛ که برایشان درب جدا معلوم و جایگاهی از مسجد را مختص کرد و خواست بعد از مردان سر از سجده بردارند. .................................... 1) https://eitaa.com/m_ghanbarian/1631 2) https://eitaa.com/m_ghanbarian/1632 3)بخاطر فضیلت راویانش: حفص بن البختری، هشام بن سالم، معاویة بن عمار و... 4)وسائل الشیعه/کتاب الحج/ابواب وجوب و شرائطه/باب5/ح2 5)سرائر ج1ص647 6)دروس ج1ص473/رسائل محقق کرکی ج2ص162/مسالک الافهام ج2ص373/مستندالشیعه ج13ص330 7)ریاض المسائل ج7ص160/جواهرالکلام ج20ص51تا53 و... 8)هم در صحیحه فضلاء تصریح شده هم در فتاوا:دروس ج1ص473 و... 9)مسالک الافهام ج2ص373/تقریر بحث سید البروجردی ج2ص14 10)مسالک الافهام ج2ص375/جواهر ج20ص51تا53 و... 11)السوق فی ظل الدولة الاسلامیة /جعفرمرتضی العاملی ص67 📝محسن قنبریان ۹۹/۶/۳۱ ☑️ @m_ghanbarian