📜 توقیعات امام زمان عجل‌الله تعالی‌فرجه ✅در فرهنگ شيعى ، واژه #توقيع بر مكاتبه ها ، منشورها و نامه هاى امامان عليهم السلام حتّى بدون دريافت نامه و درخواست قبلى ، اطلاق مى شود و گاه برخى پيام هاى شفاهى امام عصر عليه السلام را نيز توقيع ناميده اند. نخستين نوشته از امامان عليهم السلام كه آن را توقيع ناميده اند ، دست خطّ مبارك امام كاظم عليه السلام به درخواست كتبى دايى حسن بن على وشّاء است. او درخواست كرده تا امام عليه السلام براى پسردار شدن وى ، دعا كند و راوى ، پاسخ امام عليه السلام به اين درخواست را چنين گزارش كرده است : فوقّع فى الكتاب : «قَد قَضَى اللَّهُ - تَبارَكَ وَ تَعالى  - حاجتَكَ وَ سَمِّه مُحَمَّداً» روايت هايى نيز به توقيعات امام رضا عليه السلام اشاره دارند و چند نوشته تاريخدار امام جواد عليه السلام نيز در دسترس اند . البتّه به موازات تشديد حصر امامان عليهم السلام و گسترده شدن جامعه شيعى ، مكاتبات و توقيعات امام هادى عليه السلام و امام عسكرى عليه السلام فراوان تر شده اند 🔆پس از آغاز امامت امام زمان (عج) و تعيين نخستين نايب ايشان ، عثمان بن سعيد عَمرى ، او و سپس فرزندش محمّد ، سؤالات و درخواست هاى شيعيان را به امام عصر عليه السلام ارائه مى دادند و پاسخ ها را در همان نامه ها و گاه به صورت مستقل گرفته ، به صاحبان آنها مى رساندند. شيخ صدوق و شيخ طوسى برخى از توقيعات دوره غيبت را نقل كرده اند كه برخى در زمان سفارت محمّد بن عثمان عَمرى (نايب دوم) و برخى در زمان ابو القاسم حسين بن روح نوبختى (نايب سوم امام عصر عليه السلام ) به نگارش در آمده اند . 📚بر اساس اسناد موجود در كتب مشهور و كهن حديثى بويژه الكافى ، الغيبةى طوسى و كمال الدين ، حدود يكصد توقيع موجود است كه بيشتر آنها در دوره طولانى سفارت سفير دوم و نيز سفير سوم صادر شده اند كه با توجّه به كوتاهى دوره سفير اوّل و چهارم ، طبيعى مى نمايد. 📊بيشتر توقيع ها و مكاتبه هاى امام زمان عليه السلام ، در دو كتاب #كمال_الدين شيخ صدوق و #الغيبة شيخ طوسى نقل شده اند. همزمان با صدور و نشر توقيع ها ، برخى محدّثان به گردآورى آنها همّت گماشتند . از جمله مؤلّف پُركار ، عبد اللَّه بن جعفر #حميرى، بزرگ قميان در نيمه دوم قرن سوم و از عالمان دوران غيبت صغرا ، چهار كتاب در اين باره نوشت كه يكى از آنها ويژه توقيع هاى ولىّ عصر عليه السلام ، به نام #قرب_الإسناد إلى صاحب الأمر عليه السلام است. #كلينى - كه خود در عصر غيبت صغرا مى زيسته و در مراكز اصلى حديث (قم ، رى و بغداد) حضور داشته - ، پيش تر از اين دو ، توقيع هايى را در نخستين جلد #الكافى گزارش كرده است . بعدها و در كتاب هاى حديثى متأخّر ، مانند : الاحتجاج ، معادن الحكمة ، بحار الأنوار و نيز كتاب هايى كه در دوره معاصر در باره امام زمان عليه السلام و يا مكاتبه هاى ايشان و امامان عليهم السلام نوشته شده اند ، مانند آنچه آية اللَّه احمدى ميانجى در جلد هفتم #مكاتيب_الأئمّة آورده است ، گزارش هاى مفصّل و دقيقى در باره توقيع ها به چشم مى آيند. #توقیعات #مکاتبات_ائمه #توقیعات_امام_زمان_عج #سفرای_امام #نواب_اربعه #کمال_الدین #الغیبة 🌐http://hadith.net/post/45274/ #کانال_علوم‌_ومعارف_حدیث @MaarefHadith