💢#خلاصه_مجمع_البیان 15:
💠 مباحث آیه «الم» (#سوره_بقره آیه 1) :
☄️مبحث الاعراب:
🔅در مورد اعراب جایگاه "الم" چند دیدگاه وجود دارد:
🔻ب: اعراب نصب
▫️1. مفعول برای فعل محذوف «اتلُ»
▫️2. منصوب فعل قسم؛ در این صورت تقدیر این چنین بوده «اقسم بالم». مانند «اُقسِمُ بالله» که حرف قسم حذف شده و "الله" به عنوان مفعول به فعل قسم چسبیده و سپس فعل قسم نیز حذف شده است. و نتیجه «اللهَ لاَفعَلَنَّ» شده است. پس "الم" منصوب است بنا بر حذف فعل و حرف قسم که «ذلک الکتاب» جواب قسم خواهد بود.
🌷تفسیر #مجمع_البیان https://eitaa.com/majmaolbayan
💢#خلاصه_مجمع_البیان 15:
💠 مباحث آیه «الم» (#سوره_بقره آیه 1) :
☄️مبحث الاعراب:
🔅در مورد اعراب جایگاه "الم" چند دیدگاه وجود دارد:
🔻ج: بدون اعراب
▪️بر مبنای کسانی که "الم" را اسم نمی دانند و بلکه حرف می دانند، یا حرف هایی به جای کلام یا حرف های مقطعه؛ در این صورت "الم" نه خودش معرب است و نه محلی از اعراب دارد. چرا که مفرد، محلی از اعراب ندارد و جمله است که محل از اعراب پیدا می کند. این حروف مبنی هستند و اصل در بنا سکون است. بنا بر این الفْ لامْ میمْ خواهد بود. هم چنان که در حروف الفبا و عدد مبنی بر سکون خواهد بود.
🌱اما اگر الف که حکایت از حروف الف در الفبا دارد، اسم برای او باشد معرب خواهد بود. مانند قول شاعر: «کما بیّنتْ کافٌ تلوح و میمُها» که در این مثال کاف و میم اسم و معرب هستند.
🌷تفسیر #مجمع_البیان https://eitaa.com/majmaolbayan
💢#خلاصه_مجمع_البیان 15:
💠 مباحث آیه «ذَلِكَ الْكِتَابُ لَا رَيْبَ فِيهِ هُدًى لِلْمُتَّقِينَ » (#سوره_بقره آیه 2) :
☄️مبحث القراءة:
🔻قرائت کلمه «فِيهِ»:
🔹اشباع هاء: ابن کثیر در تمام مواردی که قبل از هاء ضمیر یا ساکن یا واو ساکن باشد، حرکت هاء را اشباع می کند و در این آیه به صورت «بِهِی» تلاوت می کند. اما قتیبه این قاعده را فقط در آیه «فَمُلَاقِيهِ» (یک انشقاق) و «سَأُصْلِيهِ » (26 مدثر) جاری می کند.
🔹عدم اشباع هاء: اما بقیه قراء هاء ضمیر را فقط در صورتی اشباع می کنند که ماقبل آن متحرک باشد. مثل «بِهِ» که «بّهِی» تلفظ می گردد.
🌱نتیجه اینکه در این آیه فقط ابن کثیر قائل به اشباع هاء ضمیر به صورت «فیهی» می باشد.
🌷تفسیر #مجمع_البیان https://eitaa.com/majmaolbayan
💢#خلاصه_مجمع_البیان 15:
💠 مباحث آیه «ذَلِكَ الْكِتَابُ لَا رَيْبَ فِيهِ هُدًى لِلْمُتَّقِينَ » (#سوره_بقره آیه 2) :
☄️مبحث الحجة:
🔻دلیل کسانی که در مانند «فیه» قائل به اشباع هستند.
🌱«فیه» در عربی به چهار وجه "فیهُ" "فیهِ" و "فیهی" و "فیهو" تلفظ می گردد و اصل در آن "فیهو" می باشد. اما دلیل اینکه «فِیهُو» به فیه تبدیل می شود آن است حرکت هاء به خاطر یاء یا کسره فاء به کسره تبدیل می شود: «فِیهِو». حرف واو هم به خاطر شباهت هاء به الف در داشتن نوعی خفاء به یاء تبدیل می شود و نتیجه می شود: «فِیهِی»
🌦این گروه قبول دارند که هاء‌مانعیت کمی دارد؛ اما بالاخره مانع هست و بین اینکه التقای ساکنین پیش نیاید کفایت می کند.
🔺دلیل کسانی که در مانند «فیه» قائل به اشباع نیستند.
🌱این گروه معتقدند در کلمه «فِیهِی»، حرف هاء حاجز غیر حصین است و مانند این است که وجود ندارد. در این صورت اگر هاء نباشد، دو حرف یاء ساکن کنار همدیگر قرار می گیرند و برای رفع التقاء ساکنین حرف یاء آخر را حذف می کنند و نتیجه می شود «فِیهِ».
🌦هم چنان که کلمه "ردَّ "اگر مجهول شود، «رَُدُّ» و به آن ضمیر هایء اضافه شود، حرکت دال از ضمه به فتحه تغییر پیدا می کند. «رَُدَّها»به خاطر اینکه هاء حاجز غیر حصین است و مانعیت ایجاد نمی کند و گویا الف به دال مضموم می چسبد و متناسب با الف فتحه است نه ضمه.
🌷تفسیر #مجمع_البیان https://eitaa.com/majmaolbayan
16.mp3
9.7M
💢#جلسه شانزدهم تفسیر مجمع البیان؛ با بیان استاد عابدی
▫️مبحث "اللغة" در ریشه یابی لغات آیه 2 سوره بقره
▫️مبحث "الاعراب" در ترکیب عبارات آیه دوم
🌷تفسیر #مجمع_البیان
https://eitaa.com/majmaolbayan
💢#خلاصه_مجمع_البیان 16:
💠 مباحث آیه «ذَلِكَ الْكِتَابُ لَا رَيْبَ فِيهِ هُدًى لِلْمُتَّقِينَ » (#سوره_بقره آیه 2) :
☄️مبحث اللغة:
🌱کلمه ذالک:
🔅در این کلمه "ذا" اسم اشاره به دور (که "ها" برای اشاره به نزدیک است و با «لام تأکید» جمع نمی شود)، "لام" حرف تأکید است که به خاطر رفع التقای ساکنین بین "لام" و "الف"، مکسور شده است. "کاف" حرف خطاب است و حروف محلی از اعراب ندارند.
🌱کلمه الکتاب:
🔅"کتاب" مصدر به معنای "مکتوب" است. اصل معنای آن جمع کردن است. چنانکه به لشکر از جهت اجتماع سربازها "کتیبه" و در جمع کردن بین پلک های شتر "کتبت البغلة" استفاده می شود.
🌱کلمه ریب:
🔅ریب به معنای شک و یا بدترین شک است. در جایی که شک، ظنی باشد، "اراب" بر وزن افعال و اگر شک، قطعی باشد، "راب" بر وزن ثلاثی مجرد استفاده می شود. لازمه شک مظنون، تحقیق و لازمه شک مقطوع، اقدام است. فعل "راب" دو مفعولی است که اولی بدون واسطه و دومی با واسطه حرف جر من می آید. مثل رابنی الشیءُ من فلان.
🌷تفسیر #مجمع_البیان
https://eitaa.com/majmaolbayan
💢#خلاصه_مجمع_البیان 16:
💠 مباحث آیه «ذَلِكَ الْكِتَابُ لَا رَيْبَ فِيهِ هُدًى لِلْمُتَّقِينَ » (#سوره_بقره آیه 2) :
☄️مبحث اللغة:
🌱کلمه هدی:
🔹"هُدَی" بر وزن "فُعَلٌ" مصدر به معنای دلالت و راهنمایی است. این مصدر مانند مصدر "کینونة" برای "کان"، مختص معتلات است و به همین خاطر در شمار اوزان ثلاثی نیامده است. این ماده دو مفعولی بوده که مفعول دومش با واسطه حرف جر "الی" یا "لام" متعدی می شود. در آیه «اهْدِنَا الصِّرَاطَ الْمُسْتَقِيمَ» حرف جر حذف شده و مفعول به فعل چسبیده است. گویا شخص در این آیه از خداوند می خواهد به وعده رسیدن به «سُبُلَ السَّلَامِ« (16 مائده) وفا کند و او را به آنجا هدایت کند.
🌷تفسیر #مجمع_البیان
https://eitaa.com/majmaolbayan
💢#خلاصه_مجمع_البیان 16:
💠 مباحث آیه «ذَلِكَ الْكِتَابُ لَا رَيْبَ فِيهِ هُدًى لِلْمُتَّقِينَ » (#سوره_بقره آیه 2) :
☄️مبحث اللغة:
🌱کلمه متقین:
🔅کلمه "متقین" از باب "افتعال"، به شکل "مُوتَقِیین" بر وزن "مُفتَعِلِیِین" بوده است. سپس "واو" به "تاء" تبدیل شده، در "تاء" دیگر ادغام می شود. در مرحله بعد کسره "یاء" به خاطر سنگینی حذف شده و یکی از "یاء" ها به خاطر التقای ساکنین حذف می شود و نتیجه "متقین" می گردد. کلمه "تقوا" نیز در اصل "وقوی" بوده که "واو" به "تاء" تبدیل شده، مانند "تراث" که در اصل "وراث" بوده.
🔹معنای تقوا، قرار دادن مانع بین دو چیز است. همچنان که سپر بین خطر و فرد مانع می شود. می گویند: «اتقاه بالتُرس».
🌷تفسیر #مجمع_البیان
https://eitaa.com/majmaolbayan
💢#خلاصه_مجمع_البیان 16:
💠 مباحث آیه «ذَلِكَ الْكِتَابُ لَا رَيْبَ فِيهِ هُدًى لِلْمُتَّقِينَ » (#سوره_بقره آیه 2) :
☄️مبحث الاعراب:
🌱اعراب ذلک الکتاب:
▪️"ذلک" در موضع رفع است بنا بر چند وجه:
1️⃣وجه اول: "ذَلِكَ " خبر برای "الم"
2️⃣وجه دوم: مبتدا باشد و "الْكِتَابُ " خبرش.
3️⃣وجه سوم: "ذَلِكَ " مبتدا، "الْكِتَابُ " عطف بیان، صفت یا بدل، و "لَا رَيْبَ فِيهِ" خبر.
4️⃣وجه چهارم: "ذَلِكَ " مبتدا "لاریب فیه"، جمله در موضع حال که فعل "اشیر" در "ذلک" عامل آن، و "هُدًى " خبر "ذَلِكَ ".
5️⃣وجه پنجم: "ذَلِكَ " مبتدا، "الْكِتَابُ " عطف بیان، "لَا رَيْبَ فِيهِ" و "هُدًى " خبر اول و دوم. مانند «هذا حلو حامض».
6️⃣وجه ششم: "ذَلِكَ " خبر برای مبتدای محذوف "هو".
🌦نکته: در اقوال یک، دو، سه و شش، هدی در موضع حال است یعنی هادیاً للکتقین و عامل حال معنای اشاره (اشیر) یا فعل عام استقر که متعلق فیه است، می باشد.
🌷تفسیر #مجمع_البیان https://eitaa.com/majmaolbayan
💢#خلاصه_مجمع_البیان 16:
💠 مباحث آیه «ذَلِكَ الْكِتَابُ لَا رَيْبَ فِيهِ هُدًى لِلْمُتَّقِينَ » (#سوره_بقره آیه 2) :
☄️مبحث الاعراب:
🌱اعراب لاریب فیه:
🔺این عبارت دو نوع ترکیب می شود:
▪️الف: "لا" حرف منفی و مفرد باشد. در این صورت "لا" حرف نفی و "ریب" اسم آن و مبنی بر فتح خواهد بود.
▪️ب. "لاریب" مرکب باشد و مبنی بر فتح مثل "بعلبک". در این صورت محلا مرفوع می شود بنا بر ابتدائیت و "فیه" خبر برای آن خواهد بود. البته جایز است که "فیه" صفت برای "لاریب" باشد و خبر آن مقدر خواهد بود.
💢نکته: ترکیب دانستن "لاریب" تأکید بیشتری دارد و گویا "لا" جزئی از اسم می شود و قابلیت مدخول حرف جر قرار گرفتن را هم می باید مثل «جئتک بلامال و لازاد»
🌷تفسیر #مجمع_البیان https://eitaa.com/majmaolbayan
💢#خلاصه_مجمع_البیان 16:
💠 مباحث آیه «ذَلِكَ الْكِتَابُ لَا رَيْبَ فِيهِ هُدًى لِلْمُتَّقِينَ » (#سوره_بقره آیه 2) :
☄️مبحث الاعراب:
🌱اعراب هدی:
🔺قبلا گفته شد که "ذلک" اگر مبتدا قرار داده شود، "هدی" خبر آن خواهد بود. علاوه بر این نظر، دیدگاه های دیگری ناظر به نقش مرفوعی "هدی" وجود دارد:
1️⃣یک: "لاریب" مبتدا و "فیه" خبر آن باشد. در این صورت جمله به صورت «لاریب فیه فیه هدی للمتقین» تصور می شود. اگر "فیه" مذکور در آیه خبر "لاریب" باشد، در تلاوت روی "فیه" وقف شده و شروع از "هدی" خواهد بود. اما اگر "فیه"مذکور، خبر مقدم "هدی" باشد، "فیه"مقدر، خبر "لاریب" خواهد بود. در این صورت وقف بر "لاریب" خواهد بود و شروع تلاوت از "فیه". ("هدی" مبتدای مؤخر است برای "فیه" مذکور یا مقدر)
2️⃣دو: "الم" را اسم سوره دانسته و مبتدا بگیریم در این صورت "فیه" خبر آن خواهد بود.
3️⃣سه: "هدی" خبر باشد برای مبتدای محذوف مثل «هو هدی».
♻️خلاصه اینکه "هدی" می تواند خبر برای ذلک، مبتدای مؤخر برای فیه، خبر برای الم و خبر برای مبتدای محذوف "هو" باشد.
🌷تفسیر #مجمع_البیان https://eitaa.com/majmaolbayan
17.mp3
13.38M
💢#جلسه هفدهم تفسیر مجمع البیان؛ با بیان استاد عابدی
▫️مبحث "المعنی"
🌷تفسیر #مجمع_البیان
https://eitaa.com/majmaolbayan