✔️آيا در انتخابات چهاردهم شاهد پوپولیسم خواهيم بود؟ 🔻
✍#محمدرضا_یوسفی
🔹 هر گاه مردم از منظر اقتصادي با بيكاري و تورم روبرو باشند و سياست هاي اقتصادي دولت كارآمد نباشد. ساير حوزه هاي زندگي نيز با چالش مواجه شده باشد، مردم از نظم مستقري كه توسط نهادهاي حاكم و بازيگران سياسي ايجاد شده، نااميد گشته و نسبت به حكومت بي اعتماد مي شوند. نتيجه آن در عدم مشارکت فعال شهروندان در انتخابات خود را نشان مي دهد.
🔹 عدم مشاركت معلول انبوه بحرانها و نااميدي از تغيير وضعيت ناشي از مسير انتخابات است. در اين شرايط، فضا براي شعارهاي پوپوليستي فراهم مي گردد.
🔹 پوپوليستها با درك شرايط موجود، تلاش مي كنند تا خود را به عنوان صداي مردم نااميد و بي اعتماد معرفي كرده و دوگانه سازي ما و آنها را ايجاد و يا تشديد كنند. رانتخواري و فساد گسترده برخي مقامات و تساهل نسبت به آنان نيز ابزاري براي پوپوليستها خواهد بود. آنان نظم مستقر ناكارآمد را زير سوال برده و وعده هاي پرطمطراق مي دهند.
🔹 پوپوليستها، مردم را سكوي پرش خود قرار مي دهند تا به اهداف سياسي شان برسند. در واقع آنان عوامفريبي مي كننند. آنان دست بر كمبودها و نارضايتي هاي مردم گذارده، شكاف ها را پررنگ تر كرده، مقصر را دولت يا دولتهاي مستقر مي دانند تا از اين طريق مردم را جذب كنند.
🔹 در دوران پس از انقلاب، اولين بار به طور ملموس اين امر در شعارهاي انتخاباتي سال 84 مشاهده شد. سپس در تمامي انتخابات رياست جمهوري كشور به گونه اي تكرار شد. در حوزه اقتصاد، بياني از نابرابري گسترده تحت عنوان شعار چهار درصدي ها در گفته يك كانديدا و يا در حوزه فرهنگ، جداكردن زن و مرد در خيابانها توسط كانديداي رقيب و ... از نمونه هاي آن بود. آنان با اينگونه شعارها، حس نفرت و ترس را از روي كار آمدن طرف مقابل افزايش داده و شوق به بهبود اوضاع را در صورت روي كارآمدن خود ايجاد مي كنند و در نهايت بر موج احساسات سوار مي شوند.
🔹 با وجود اين، كانديداهاي پوپوليست، به محدوديتهاي حاكم مانند محدوديت هاي قانوني و رايج، محدوديت هاي مالي، محدويت هاي بين المللي و مانند آن توجه ندارند. همچنين راه حل هاي سطحي و مردم پسند مي دهند. هيچ سازوكاري براي تحقق وعده هاي تخيلي و توخالي خود ندارند. آنان هيچ تحليل عميقي از مشكلات كشور ارائه نمي دهند. نتيجه در صورت پيروزي آنها، افزودن مشكلات كشور و تعميق بحرانهاست.
🔹 در شرايط كنوني از سويي زمينه براي حركتهاي پوپوليستي فراهم است. ركود تورمي، زندگي اقتصادي مردم را به شدت تحت تاثير قرار داده است. سياست هاي ناكارآمد دولت سيزدهم، فشار بر زندگي مردم را بيشتر كرد. نرخ ارز در اين سه سال بيش از 160 درصد رشد داشته، طبقه متوسط ريزش بيشتري نسبت به گذشته داشته، طبقات محروم فشار بيشتري را حس مي كنند و انواع ناترازي هاي تجاري، بانكي، بودجه اي نيز به اقتصاد فشار آورده است. از سوي ديگر دولت سيزدهم وعده داد كه گشت ارشاد را تبديل به گشت ارشاد مديران كند. امري كه تحقق نيافت و مردم در حوزه سبك زندگي نيز دچار محدوديت هاي بيشتري شدند. هنر در اين دوران بيشتر از گذشته دچار محدوديت شده، فيلترينگ بيشتر شد و.. از اين رو نااميدي و بي اعتمادي بر فضاي عمومي كاملا مشهود بود كه نتيجه آن در مشاركت مردم در دو انتخابات گذشته قابل مشاهده بود. اين حجم از بي اعتمادي و نااميدي اقتضاي سر بر آوردن يك پوپوليسم ديگر را در كشور دارد. مطالعات تجربي كشورهاي مشابه نيز اين امر را تاييد مي كند
🔹 با وجود اين، دو نكته موجب شده است كه احتمال وقوع پوپوليسم در اين انتخابات كاهش يابد.
اول، يك توافق نانوشته بر عدم نقد جدي دولت سيزدهم به ويژه با توجه به حادثه تلخ سقوط هليكوپتر مرحوم رئيسي كه امكان مانور حركتهاي پوپوليستي را محدود مي كند.
دوم، سرخوردگي شديد قشر خاكستري كه امروز درصد قابل اعتنايي از مردم را تشكيل مي دهند. آنان پس از اتفاقات تلخ سال 88 ، تجربه چند صندوق انتخابات را داشتند كه مشاركت بالاي انتخابات 92 و 96 را رقم زدند. اما نتايج آن شد كه شد. از اين رو آنان اكنون از صندوق نااميد هستند زيرا درك بيشتري نسبت به گذشته از ساختار سياسي كشور دارند. اين درك موجب شده تا گروههايي از نظام عبور كنند و به ويژه پس از اعتراضات سال 1401 به انفعال روي آورند.
🔹 اما گروهي ديگر از اين قشر، اگر به عرصه انتخابات وارد شوند با درك محدوديت هاي ساختاري آشكار و پنهان و به اميد بهبودي معين و شايد كوچك و متوقف كردن ريلي كه از ديد آنان براي كشور بسيار خطرناك بود، به صندوق هاي راي روي مي آورند. از اين رو فريب شعارهاي پوپوليستي را نمي خورند و واقع گرایانه تر به انتخابات نگاه خواهند کرد.
@majmaqomh
@yousefimohamadreza
🔸آموزههای کوتاه اخلاقی از امام باقر(ع)
✍#محمدجعفر_سعیدیانفر
۱) تعاون اجتماعی
عَنْ أَبِي حَمْزَةَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع يَقُولُ: الْخَلْقُ عِيَالُ اللَّهِ فَأَحَبُّهُمْ إِلَيْهِ أَحْسَنُهُمْ صَنِيعاً إِلَى عِيَالِهِ (مستدرك الوسائل، ج۱۲، ص۳۸۷)
امام باقر(ع) فرمود همه مردم عيال (تحت سرپرستی و نيازمند) خداوند هستند، پس محبوبترين خلق به درگاه خدا کسی است که به عيال خدا (مردم) سودی رساند (جهت تعاون در نیازمندیها و رفع سختی و مشکلات آنان تلاش کند.)
۲) ویژگیهای شیعیان
عَن الباقِر عليه السلام : اِنَّ بَعْضَ اَصَحْابِهِ سَأَلَهُ فَقالَ جُعِلتُ فَدِاكَ اِنَّ الشّيعَهَ عِنْدَنا كثيروُنَ، فَقالَ:هَلْ يَعْطِفُ الغَنِىُّ عَلى الفَقيرَ، فَقالَ: يَتَجاوَزُ المُحْسِنُ عَنْ المُسى ء وَ يَتَواسُونَ؟ قُلْتُ: لا، فقالَ عليه السلام : لَيْسَ هؤُلاءِ الشّيعَةَ، الشَّيعَةُ مَنْ يَفْعَلُ هذا (قضاء حقوق المؤمنين، ص۲۱، ح ۲۲)
يكى از ياران امام باقر(ع) به آن حضرت گفت: شيعيان در منطقه ما زيادند. حضرت فرمود: آيـا توانـگر آنان بر فقير مهر مىورزد؟ و نيكوكار از بدكار مىگذرد؟ و مواسات و بذل و بخشش مالى دارند؟ گفت: خير. حضرت فرمود: اينان شيعه نيستند. شيعه كسى است كه چنين باشد. (در جفرافیای مکانی و اسمی شیعه هستند؛ ولی تشیع حقییقی نیاز به پیروی آگاهانه و عملگرایانه اخلاق مدار از اسلام، پیامبر اکرم(ص) و امامان معصوم(ع) و داشتن رابطه عاطفی با اهل بیت(ع) دارد.)
۳) پرهیز از فرصتسوزی و از دست دادن زمان
إیّاکَ و التَّفریطَ عِندَ إمکانِ الفُرصَهِ فَإنَّهُ مَیَدانٌ یَجری لأِهلِهِ الخُسران (تحف العقول، ص۲۸۶)
امام محمدباقر(ع) فرمود: مبادا فرصتهای به دست آمده را از دست بدهی که در این میدان آن که وقت را ضایع کند (زمان را از دست بدهد) زیان میبیند (و فرصتسوزی جز زیان و خسران چیزی نیست. البته توجه داریم که استفاده بهینه از فرصتها که مورد تاکید و مطلوب امام(ع ) است و غیر از فرصتطلبی مذموم است.)
۴) شعار دهندگان عدالت ابزار
قَالَ الباقر(ع) إِنَّ أَشَدَّ النَّاسِ حَسْرَةً يَوْمَ الْقِيَامَةِ عَبْدٌ وَصَفَ عَدْلًا ثُمَّ خَالَفَهُ إِلَى غَيْرِه (تحف العقول، ص۲۹۸)
حسرت زدهترين مردم به روز رستاخيز بندهاى است كه عدالت و عمل عادلانهاى را توصيف كرده و بستاید ولى خود خلاف آن را به كار بسته و عملى ديگر نمايد.
۵)شعار دهندگان عدالت ابزار و سرنگونان جهنمی
فى قَوْلِ اللّهِ عَزَّوَجَلَّ فَکُبْکِبُوا فیها هُمْ وَ الْغاوُنَ قالَ هُمْ قَوْمٌ وَصَفُوا عَدْلاً بِأَلْسِنَتِهِمْ ثُمَّ خالَفُوهُ إِلى غَیْرِه (اصول کافی، ج۱، ص۶۰)
امام باقر(ع) درباره آیه شریفه «فَکُبْکِبُوا فیها هُمْ وَ الْغاوُنَ»؛ یعنی اینها و گمراهان در دوزخ سرنگون گردند، فرمود: ایشان گروهى باشند که عدالت را به زبان بستایند؛ (و شعار عدالتطلبی را ابزار رسیدن به اهداف خود قرار دهند) امّا در عمل با آن مخالفت ورزند.
#آموزههای_اخلاقی
🆔@majmaqomh
🔖#مقاله_هفته
🔰خدا همچون کنشگری اخلاقی (۱)
📝#ابوالقاسم_فنائی
📍این مقاله بخش نخست از پژوهشی مفصل دربارهیِ سرشت کنشگری خداوند را گزارش میکند. دو پرسش اصلی این پژوهش اینهاست:
(۱) آیا خدا کنشگری اخلاقی است؟
(۲) اگر آری، آیا اخلاق الاهی همان اخلاق انسانی است یا اخلاق الاهی کلاً یا بعضاً با اخلاق انسانی تفاوت دارد؟
🔖در رابطه با پرسش نخست، نویسنده به بررسی سه نظریهیِ رقیب زیر میپردازد: «خدا همچون کنشگری خودکامه»، «خدا همچون کنشگری مصلحتاندیش» و «خدا همچون کنشگری اخلاقی». در این پژوهش به سود ایدهیِ خدا همچون کنشگری اخلاقی، و علیه دو تلقی دیگر از سرشت کنشگریِ خداوند، استدلال خواهد شد. در رابطه با پرسش دوم، نویسنده از این نظریه دفاع میکند که اخلاق الاهی و اخلاق انسانی از حیث «محتوای هنجاری» هیچ تفاوتی با یکدیگر ندارند، هرچند از سایر جهات با یکدیگر تفاوتهای چشمگیری دارند.
🔖بخش نخست این پژوهش که در این مقاله ارائه میشود پس از طرح کلیات و مباحث مقدماتی، به نظریهیِ «خدا همچون کنشگری خودکامه» میپردازد و برخی از استدلالهایی را بررسی و نقد میکند که به سود این تلقی از سرشت خداوند اقامه شده یا میتوان اقامه کرد. بخشهای دوم و سوم این پژوهش که در قالب مقالاتی دیگر در شمارههای آیندهیِ همین مجله انتشار خواهد یافت به شرح و بسط دو تلقی دیگر از سرشت خداوند میپردازد.
🔸📎لینک دریافت مقاله
@majmaqomh
🔸گفتارهایی درباره اسلام رحمانی- عقلانی
🎤دکتر #عبدالرحیم_سلیمانی
📍جلسه چهل و هفتم: استفاده شیعی از آیه تطهیر در بوته نقد
⏱زمان برگزاری: شنبه ۲۶ خرداد ساعت ۱۸
🏛مکان:صفائیه، کوچه ۳۹، پلاک ۳۹، مجمع مدرسین و محققین حوزه علمیه قم
#اسلام_رحمانی_عقلانی
🆔@majmaqomh
🆔@soleimanisaa
🔖#بیانیه_انتخابات
🟢 بیانیه مجمع مدرسین و محققین حوزه علمیه قم و انجمن محققان و مدرسان حوزه علمیه اصفهان در حمایت از دکتر مسعود پزشکیان
"بسم الله الرحمن الرحیم"
ان الله یامرکم ان تودوا الامانات الی اهلها ( سوره مبارکه نساء، آیه ۵۸) خدا به شما فرمان می دهد تا امانتها را به صاحبانشان بازگردانید.
امروز مردم ایران با مشکلات بسیاری مواجه هستند. وضعیت بغرنج اقتصادی، تورم بالا، رشد پایین اقتصادی، بیثباتی اقتصادی و ... موجب گسترده شدن و شدت یافتن فقر در جامعه، ریزش طبقه متوسط و گسترش نابرابریها شده است. همچنین محدودیتهای شدید در عرصه دانش، فرهنگ و هنر به شکلهای اخراج اساتید و معلمان، گشتهای خیابانی، تنگ نظریها در حوزه هنر و مانند آن موجب انزوای فرهیختگان جامعه و مهاجرت آنان شده است. در عرصه بینالملل نیز طولانی شدن دوره تحریم، موجب انزوای ایران در جهان بهویژه در سطح اقتصادی شده و همین امر منشأ دیگر مشکلات و نارسایی شده است.
وقایع سه سال اخیر اعم از دو مدیریت حکومتی انتخابات 1400 و 1402 و اعتراضات مردمی سال 1401 موجب تشدید شکاف دولت-ملت شد و شرایط به گونهای رقم خورد که یأس و ناامیدی را در کنشگران سیاسی، دلسوزان و به طور کلی جامعه تزریق کرد.
هرچند رد صلاحیتهای گسترده کاندیداها، نشانه اعمال نظر شورای نگهبان و مورد انتقاد است؛ اما در این میان حضور آقای دکتر مسعود پزشکیان در چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری را به فال نیک میگیریم و امیدواریم صداقت، پاکدستی و کاردانی ایشان باعث شود تا امور کشور در جهت منافع ملی و حقوق مردم جریان یابد.
دکتر پزشکیان در بزنگاههای حساس تاریخی، تعهد و مسئولیتپذیری خویش را به نمایش گذارده و مدافع حقوق مردم بوده است. به خوبی میدانیم کشور در شرایط نامطلوبی به سر میبرد و آگاهیم که رئیس جمهور با انواع محدودیتها و مسیری پر از سنگلاخ روبروست؛ از این رو سطح انتظارات خود را با واقعیتهای موجود تنظیم میکنیم و توقع داریم:
✔️۱. جناب پزشکیان با توجه به محدودیتهای موجود، وعدههایی واقعگرایانه و امکانپذیر دهند.
✔️۲. انتظار این است که وزیران و همکارانی دارای تجربه، توانمند و متخصص انتخاب کنند.
✔️۳. با اندیشمندان و صاحب نظران تعامل داشته باشند.
✔️۴. بهبود روابط خارجی ایران و برداشتن تحریمهای ظالمانه را وجه همت خود قرار دهند.
✔️۵. فرهنگ، هنر، دانشگاه و سینما را که از پایههای کلیدی هر نظام اجتماعی است، مورد توجه ویژه قرار دهند و وزارت علوم و ارشاد را به جایگاهی در شأن اسلام و ایران برسانند.
✔️۶. به دو اصل شفافیت و پاسخگویی برای مبارزه با فساد در حکمرانی اهتمام داشته باشند.
✔️۷. شایستهسالاری و مبارزه با فساد برای اصلاح و اعتلای کشور (مورد اشاره امیر المومنین در دو خطبه ۱۵ و ۱۶) را در دستور کار خود قرار دهند.
✔️۸. ساز و کاری برگزینند که شکاف دولت-ملت کاهش یابد و در حد مقدورات خویش جامعه و بهویژه جوانان و زنان را به آینده امیدوار سازند.
✔️۹. ازآنجاکه دین دولتی و حکومتی جذابیتی نداشته و باعث دینگریزی شده است، دخالت دولت در مسائل دینی و اعتقادی مردم را به حداقل برسانند.
✔️۱۰. حقوق مصرح مردم در قانون اساسی از جمله آزادیهای مدنی، فعالیت احزاب و مطبوعات در چارچوب قانون اساسی را مورد توجه و تاکید عملی قرار دهند.
✔️ ۱۱. به مقابله با برخوردهای امنیتی که به خاطر اظهار فكر و عقیده صورت میگیرد، اهتمام داشته باشند.
در پایان امیدواریم سازوکاری برای پاسداشت قانون اساسی (که از وظایف رییس جمهور است) اندیشیده شود، هرچند میدانیم دایره اختیارات رییس جمهور محدود است.
🔸مجمع مدرسین و محققین حوزه علمیه قم
🔸انجمن محققان و مدرسان حوزه علمیه اصفهان
۱۴۰۳/۳/۲۶
🆔@majmaqomh
⚡️دیدار دکتر پزشکیان با اعضای مجمع مدرسین و محققین حوزه علمیه قم
🔹کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری در سفر به قم، در مجمع مدرسین و محققین حوزه علمیه قم حاضر شد.
🔹در این نشست، چند نفر از اعضای مجمع، نقطه نظرات خود درباره انتخابات را بیان کردند.
@majmaqomh
🔰ولایت به مثابه امانت یا قیمومیت!
✍️#سید_علی_میر_موسوی
🟢غدیرخم؛ برکه و آبگیری در نزدیکی جحفه، در ۱۸ ذی الحجه سال دهم هجری، رویدادی سرنوشت ساز را شاهد بود، که برنامه و مسیر آینده را مشخص می کرد؛ اعلام ولایت علی(ع). مناقشه بر سر معنای ولایت از همان زمان درگرفت و دست کم دو دیدگاه در این باره طرح شد: نخست معنایی گسترده و فراگیر که جانشینی پیامبر در همه شأن های معنوی، دینی و دنیوی؛ از جمله رهبری سیاسی جامعه را در بر می گرفت. دوم معنایی محدود که بیشتر جنبه معنوی و دینی داشت و بر دوستی و محبتی ویژه دلالت می کرد. با درگذشت پیامبر و بحران جانشینی در ماجرای سقیفه، آثار این اختلاف آشکار شد.
🔹بی تردید علی (ع) خود را برای رهبری سیاسی پس از رسول خدا شایسته تر از دیگران می دانست. هنگامی که او برای بیعت با ابوبکر در فشار قرار گرفت، بر این شایستگی تاکید کرد و در سخنانی خطاب به مهاجران اعلام کرد: « مادام كه در بين ما خواننده كتاب خدا، فقيه در دين او، دانا به سنن پيامبرش، كاردان در امر رعيت، گرداننده بديها از ايشان و توزيعگر برابر ميان ايشان باشد همانا بر اين كار از شما سزاوارتريم. به خداي كه اين امر از ماست پس، از هوا پيروي نكنيد مبادا از راه خدا گمراه شويد و بر دوري خود از حق بيفزاييد.»(ابن قتیبه، الامامه و السیاسه،ص ۱۲)
🔹تاریخ در گزارش جدال و مناقشاتی که میان امام علی (ع) و رقیبانش، بر سر این که وی شایسته ترین فرد برای جانشینی و رهبری سیاسی پیامبر بوده، چندان سخنی درباره استناد به غدیر ثبت نکرده است. سخنان پیامبر در غدیر نیز مطلق بوده و در آن تصریحی به انتصاب علی(ع) به رهبری سیاسی نشده است. هر چند از ظاهر این سخنان، تعیین و معرفی وی به عنوان شایسته ترین فرد را می توان استفاده کرد. به هر حال نه تنها از نظر شیعه بلکه از دیدگاه برخی از معتزله، درباره این که علی (ع) شایسته ترین فرد برای رهبری سیاسی امت بوده است، تردیدی نیست. اگر چه بر سر انتصابی یا انتخابی بودن آن اختلاف نظر وجود دارد و در این نوشتار مجال پرداختن به آن نیست.
🔹آنچه اهمیت دارد بحث درباره سرشت و چیستی ولایت و پاسخ به این پرسش است که ولایت سیاسی نوعی امانت است یا قیمومیت؟ اين بحث یکی از نقاط عطف در اندیشه سیاسی عصر جدید است، که نقشی با اهمیت در چرخش به سوی دموکراسی داشته است. در اندیشه سیاسی معاصر شیعه دست کم دو تفسیر از این مفهوم ارائه شده است: میرزای نایینی آن را «عبارت از امانت دارى نوع و ولايت بر نظم و حفظ و اقامه ساير وظايف راجعه به نگهبانى»می دانست، از این رو ولایت سیاسی را با ولایت در باب وقف مقایسه می کرد، که متولی وظیفه دارد آن را بر اساس مصلحت موقوف علیهم اداره کند. آیت الله خمینی اما آن را سلطنتی از مقوله قیمومیت می دانست و معتقد بود« قيم ملت با قيم صغار از لحاظ وظيفه و موقعيت هيچ فرقى ندارد.»
🔹با نگاهی به سخنان امام علی (ع) می توان دریافت که از دیدگاه ایشان نیز ولایت از مقوله امانت است. او در نامه ای به اشعث بن قیس والی آذربایجان می نویسد: و همانا شغل تو به منزله طعمه و خوراکی برای تو نيست، بلکه آن امانتی است که بر ذمه و گردن تو نهاده شده و تو از طرف کسی که فوق تو می باشد سرپرستی مردمی را که بر آنان فرمان می رانی، به عهده داری، چنين حقی برای تو نيست که با رعيت و کسانی که امور ايشان به تو سپرده شده، با استبداد و خودکامگی رفتار نمايی»(نهج البلاغه،نامه ۵)
🔹امانت دانستن حکومت یکی از مقدمات لازم برای دموکراتیک کردن آن است، زیرا به گفته نایینی امانت در معرض خیانت و تعدی و تفریط است، از این رو محدود کردن و اعمال نظارت بر آن ضرورت دارد. در اندیشه سیاسی جدید غرب نیز جان لاک از نخستین کسانی بود که با چنین تفسیری از حکومت، در این راستا گام برداشت. بخش پیشگیری از جرایم و عدالت کیفری سازمان ملل نیز در سال ۱۹۹۷ مقامات و مناصب عمومی را امانت دانسته و آن را در چهار اصل تعریف کرده است:
✔️1.منصب عمومی امانت است؛ یعنی مستلزم وظیفه عمل در جهت منافع عمومی است و انجام آن به نهایت وفاداری صاحب منصبان به منافع عمومی کشور در چارچوب مقرر در نهادهای دموکراتیک دولت نیاز دارد.
✔️2. صاحب منصبان در انجام این وظایف و روابط با مردم بی دقیق، منصف و بی طرف باشند هرگز نباید رفتار جانبدارانه و غیر موجه به هیچ فرد و گروهی داشته باشند و یاتبعیضی ناروا علیه فرد یا گروهی مرتکب شوند.
✔️3. قدرت خود جهت پیشبرد منافع مالی خود و خانواده استفاده نکنند، هرگز نباید وارد هیچ معامله ای شوند یا پستی را قبول کنند یا منفعتی مالی یا تجاری داشته باشند که با منصب عمومی در تعارض باشد.
✔️4.هرگز نباید به صورت مستقیم یا غیر مستقیم هدیه یا هر نوع مساعدتی که ممکن است انجام وظایف شان را تحت تاثیر قرار دهد، دریافت کنند.
@majmaqomh
✔️غدیر و مسئلۀ ما🔻
✍#رضا_بابایی
🟢مهمترین و بزرگترین نزاع در میان مسلمانان، بر سر جانشینی پیامبر اسلام(ص) است. همۀ مسلمانان برای پیامبر(ص) دو منصب میشناسند: نبوت و سرپرستی سیاسی مسلمانان در عصر رسالت. اهل سنت، ارتحال پیامبر را پایان هر دو منصب میدانند؛ اما شیعیان به ادامۀ هر دو منصب(منهای وحی و رسالت پیامبرانه) در قالب امامت عقیده دارند. درنگ در ریشهها و زمینههای اجتماعی و نیز ماهیت دینی این نزاع بزرگ تاریخی و گاه خونین، مجالی دیگر میطلبد؛ اکنون به نکتهای دیگر اشاره میکنم:
🔹نزاع بر سر جانشینی پیامبر، اگرچه مسلمانان را به دو گروه متخاصم تبدیل کرده است، در بیشتر باورها و احکام فقهی و مناسک دینی و زیستجهان فردی یا اجتماعی آنان، تفاوتی مهم پدید نیاورده است. آن مقدار اختلافات فقهی و مناسکی و اعتقادی که در میان اهل سنت و شیعیان وجود دارد، چندان نیست که بتوان از تقابل و تفاوتی در حد «دو مذهب» سخن گفت؛ مگر اینکه بگوییم مهمترین اصل در مسلمانی، مسئلۀ جانشینی است، که در این صورت، امامت، هم مبدأ اختلاف خواهد بود و هم مهمترین پیامد آن؛ وگرنه در دیگر اصول و فروع دین، چنان اختلاف و نزاعی نیست که پیدایی دو مذهب را توجیه کند؛ چنانکه اختلافات فقهی و کلامی در میان دانشمندان یک مذهب، منشأ مذهبسازی نمیشود. من میپذیرم که شیوۀ تعیین جانشین برای پیامبر بسیار مهم است، اما مهمتر از آن، این است که اختلاف بر سر جانشین، چه تفاوتهای واقعی و ملموس در مهمات دینی مانند اخلاق و معنویت و یگانهپرستی و نوعدوستی به وجود میآورد.
🔹برخی باورها، به گونهای است که اختلاف بر سر آنها بهحقیقت منشأ دوگانگی است. مثلا کسی که به خدا و معاد عقیده دارد، در شیوۀ زندگی و علایق و جهانبینی و شناختها و ارزشها و... با منکر خدا و معاد متفاوت است. عقیده به خدا مانند آگاهی از گم شدن تیر و کمان شخصی گمنام در روستایی گمنام نیست.
🔹در فلسفۀ اسلامی، اختلاف شدیدی است بر سر اینکه اصالت با وجود است یا ماهیت. اما این اختلاف شدید، تأثیری در رفتار و اخلاق و منش و مرام و معنویت فلیسوفان ندارد. آیا اختلاف تشیع و تسنن، از جنس اختلاف فیلسوفان بر سر اصالت وجود است، یا همچون اختلاف کاتولیک و پروتستانتیسم است که دو الهیات و دو نگاه به انسان و جامعه، و پیامدهایی متفاوت در حد تفاوت آلمان و اسپانیا دارند؟ آیا عقیده به امامت، حوزههای مختلف نظری و عملی و مناسکی و عاطفی ما را بهکل دگرگون میکند و از ما انسانی متفاوت میسازد؟ آیا عقیدۀ اهل سنت به عدالت صحابه، آنان را در ایمان و عمل صالح، ممتازتر کرده است؟ هیچ تردیدی نیست که اصل امامت، منشأ دوگانگی در جهان اسلام است؛ سخن بر سر این است که معتقدان به امامت و منکران آن، به غیر از اصل امامت، در چه حوزههای دیگری اختلاف پیدا میکنند و این اختلافات جزئی یا کلی، چه کم و کیفی دارد. پیروان سنت که همۀ اصحاب – حتی معاویه - را انسانهایی ممتاز میدانند، از این رهگذر به چه مقصودی در عالم نظر و عمل رسیدهاند که شیعیان نرسیدهاند؟
🔹 ولایت چون ولایت است مهم است یا چون تغییری در رفتار و گفتار ما میدهد؟ اگر اهمیت آن به نفس آن باشد، باید همچون عدالت، در شمار بدیهیات قرار گیرد که چنین نیست. ولایت اهل بیت، مهم است اگر کسی را از ولایت طاغوت بیرون بیاورد و طاغوت، ظلم و جهالت و قساوت و گناه و بیانصافی است. بنابراین اگر کسی از راهی دیگر به همین مقصود برسد، در ولایت طاغوت نیست؛ چه اهل سنت باشد و چه پیرو هر دین دیگری. پیروان اهل بیت(ع) نیز آن مقدار که اخلاقیتر و طرفدار صلح و مدارا و همزیستی و حرمت نهادن به جان و مال و آبروی انسانها و کاستن از رنجها و شقاقها و منازعات باشند، سهمی و حظی از سعادت دارند.
🔹اعتقاد به مرجعیت اهل بیت(ع)، اگر کسی را مهربانتر و منصفتر و مؤدبتر و معنویتر و نوعدوستتر و بخشندهتر نکند، هیچ سودی ندارد، حتی اگر بر سر آن عقیده جان دهند و همۀ عمر را در عشق آن، به سر برند. آیا سیاستزدگی نیست اگر دربارۀ جایگاه سیاسی اهل بیت در تاریخ اسلام غیرت ورزیم اما هیچ امتیازی در اخلاق و معنویت و سلوک اجتماعی بر دیگران نداشته باشیم؟ اسلام اگر دین سیاسی هم باشد، مبلغ سیاستزدگی نیست. کسی که با دیدن چند خبر واحد، همۀ انصاف و تاریخ و صراحتهای قرآنی و صدها روایت دیگر را وامینهد و رسالت خود را در این جهان پیچیده و پر از رنج و عذاب انسانها، لعن و نفرین اصحاب پیامبر تعریف میکند، پیرو اهل بیت نیست؛ بندۀ هویتی است که محیط برای او ساخته است. «نزاع برای نزاع»، ابلهانهترین رفتار اجتماعی بشر است. تبدیل عقیدۀ دینی به ماهیت اجتماعی یا هویت فردی، فرایندی خطرناک است که دود آن، نخست به چشم همان عقیده میرود.
@majmaqomh
🔰ولایت و جباریت!
✍#سید_علی_میرموسوی
🔹ولایت از مفاهیم کلیدی در نظام معنایی اسلام و به ویژه تشیع است که گستره معنایی آن حوزه سیاست را نیز در بر می گیرد. بر این اساس در قرآن از ولایت پیامبر و مومنان و در برابرآن از ولایت طاغوت سخن به میان آمده است. از دیدگاه قرآن ولایت هرگز مطلقه نیست، بلکه حد و مرز و قیودی دارد. یکی از مهم ترین قیود ولایت جباریت است، که پیامبر به روشنی از آن منع شده است(ما انت علیهم بجبار،س50/ آ45). پرسش این است که جباریت چیست و در چه صورتی ولایت به جباریت تبدیل می شود؟
🔹جباریت مفهومی پر طنین و دراز دامن در تاریخ اندیشه سیاسی است که معادل آن در یونانی تیرانی(Tyranny) و در فارسی خودکامگی است. این مفهوم در اصل به معنای تحمیل نفوذ و اراده بر دیگری بدون خواست و رضایت اوست. اما سرشت جباریت چنان که پاسکال به درستی تحلیل کرده است، گرایش به قدرت بر کل جهان و فراتر از حوزهی خاص خویش است. او می نویسد:
در اجتماع «دسته ها و گروه های گوناگونی وجود دارند- تنومندان، زیبا رویان، باهوشان، پارسایان و ....- و هر فردی تنها در قلمرو خود، نه در جای دیگر سروری دارد . اما گاهی اوقات این دسته ها با هم تلاقی میکنند و تنومند و زیباروی برای سروری بر یکدیگر مبارزه میکنند؛ بیهوده، چرا که سروریِ آنها از نوع متفاوتی است. آنها یکدیگر را اشتباه درک میکنند و مرتکب این اشتباه میشوند که هر کدام به دنبال سلطه همگانی هستند...»
🔹از این دیدگاه هر فردی در حوزه شایستگی و توانایی خود، از نفوذ و اقتدار برخوردار است. از این نظر ولایت نیز به معنای حق نفوذ و اعمال قدرت در حوزه ای است که فرد شایستگی و توانایی آن را دارد. ولی به گفته پاسکال ممکن است افراد با احساس شایستگی در یک حوزه دچار سوء تفاهم شوند و قلمرو نفوذ و توانایی خود را از حوزه خود گسترش دهند و در پی سلطه بر دیگران بر آیند. جباریت به همین وضعیت اشاره دارد و پاسکال آن را چنین توضیح می دهد:
«جباریّت. عبارات زیر نادرست و جبّارانه هستند: «چون خوش تیپ هستم، پس باید مورد احترام قرار گیرم.»«من قوی هستم، پس مردم باید مرا دوست داشته باشند...» « من .... هستم و غیره».
جباریّت این است که فردی بخواهد با وسیله ای چیزی را به دست آورد که فقط با وسیله دیگری می توان به دست آورد. ما در قبال ویژگیهای مختلف، وظایف متفاوتی داریم: عشق پاسخی مناسب به دلربایی، ترس پاسخی مناسب به توانمندی، و باور پاسخی مناسب به دانایی است.»( Blaise Pascal, The Pensées, trans. J.M. Cohen (Harmondsworth, England, 1961), p. 96 (no. 244).)
🔹بر این اساس می توان ادعا کرد ولایت و جباریت دو مفهوم همِستار و در اصل با یکدیگر ناسازگارند. در واقع ولایت ریشه در نیاز متقابل انسان ها به یکدیگر برای جبران نقص ها و تامین نیازهایشان دارد. هر فردی در حوزه ای مزیت و برتری دارد و به اعتبار این برتری می تواند نیازها و کاستی های دیگران را برطرف کند. اگر او از حوزه ای که در آن برتری دارد، فراتر رود و در پی اعمال سلطه و سروری بر دیگران برآید به جباریت کشانده شده است.
🔹برای مثال ولایت پدر و مادر بر فرزند را در نظر بگیرید. این ولایت به دلیل درک بهتری که آن ها از مصلحت فرزند دارند تنها به همین حوزه محدود می شود و تا زمانی ادامه می یابد که فرزند همچنان از درک این مصلحت ناتوان است. بنابراین هر گونه تصمیم و اقدام که ناظر به مصلحت فرزند نباشد و یا با آن ناسازگار باشد، فراتر رفتن از حوزه شایستگی و نوعی جباریت است. به همین سان فقیه نیز تنها در حوزه خود که فهم احکام دینی است ولایت دارد و اگر از این حوزه فراتر رود به جباریت کشیده شده است. از این رو شیخ انصاری با گسترش دامنه این ولایت به تصرف در اموال و نفوس مخالفت می کند. شیخ محمد حسین غروی نیز تصریح می کند که فقیه به اعتبار فقاهت خویش هیچ مزیتی بر دیگران برای تصدی امور سیاسی ندارد.
🔹محدود شدن ولایت به حوزه خاص خود نه تنها از جباریت جلوگیری می کند، بلکه همچنان که والزر در نظریه ارزش مندِ« برابری پیچیده» طرح کرده است، می تواند به گسترش برابری در جامعه کمک کند. به طور خلاصه بر اساس این نظریه نابرابریها در یک حوزه خاص (مثلا قدرت) به طور خودکار به نابرابریهای بیشتر در حوزههای دیگر (مثلا ثروت یا تحصیلات) منجر نمیشود. در چنین جامعه ای انحصارها و نابرابریها در هر حوزه به طور جداگانه وجود دارند و به هم مرتبط نیستند. از این رو تصدی قدرت سیاسی ثروت دارندگان آن را افزایش نمی دهد. در حالی که در جوامع با نابرابری ساده، نابرابری در یک حوزه ( ثروت) میتواند به طور قابل توجهی بر نابرابری در حوزههای دیگر (قدرت یا تحصیلات) تاثیر بگذارد. البته بحث در باره نظریه برابری پیچیده مجالی دیگر می طلبد. کوتاه سخن این که با درک تحلیل درست مفهوم ولایت می توان رابطه متضاد ان با جباریت را دریافت.
@majmaqomh
▪️پیام تسلیت مجمع مدرسین و محققین حوزه علمیه قم به مناسبت درگذشت حجت الاسلام والمسلمین حاج شیخ محمدعلی اصفهانیوطن (ره)
بسم الله الرحمن الرحیم
انا لله وانا الیه راجعون
درگذشت عالم مخلص حجتالاسلام والمسلمین حاج شیخ محمدعلی اصفهانیوطن، از دوستداران آیتالله العظمی منتظری(ره) را به خانواده محترم آن مرحوم و علاقمندان ایشان تسلیت میگوئیم. از خداوند باری تعالی برای ایشان رحمت، مغفرت و حشر با صالحین و برای خانواده و همه بازماندگان صبر و اجر خواهانیم.
مجمع مدرسین و محققین حوزه علمیه قم
۱۴۰۳/۴/۶
@majmaqomh
▪️پیام تسلیت مجمع مدرسین و محققین حوزه علمیه به مناسبت درگذشت برادر گرامی جناب حجت الاسلام والمسلمین حاج آقای عبداللهیان
بسم الله الرحمن الرحیم
انا لله و انا الیه راجعون
حضرت مستطاب حجت الاسلام و المسلمین حاج محمد عبداللهیان دام عزه
خبر درگذشت برادر گرامیتان موجب تأثر گردید. این مصیبت را به حضرتعالی و همه بازماندگان تسلیت میگوییم و از خداوند متعال برای آن مرحوم رحمت و مغفرت و برای بازماندگان صبر و اجر مسألت داریم.
مجمع مدرسین و محققین حوزه علمیه قم
۱۴۰۳/۴/۷
@majmaqomh
▪️پیام تسلیت مجمع مدرسین و محققین حوزه علمیه قم بهمناسبت درگذشت حجتالاسلام والمسلمین حاج سید احمد هاشمی نژاد (ره)
بسم الله الرحمن الرحیم
انا لله وانا الیه راجعون
درگذشت عالم مبارز حجتالاسلام والمسلمین حاج سید احمد هاشمی نژاد از مبارزان دوره پهلوی موجب تأثر و تأسف گردید.
این مصیبت را به خانواده، فرزندان و دوستداران آن مرحوم تسلیت میگوییم. از خداوند منان برای آن مرحوم رحمت، مغفرت و علو درجات و برای بازماندگان صبر و اجر مسالت داریم.
مجمع مدرسین و محققین حوزه علمیه قم
۱۴۰۳/۴/۶
@majmaqomh
🔸گفتارهایی درباره اسلام رحمانی- عقلانی
🎤دکتر #عبدالرحیم_سلیمانی
📍جلسه چهل و هشتم: ضرورت توجه به خواست مردم در حکومت علوی
⏱زمان برگزاری: شنبه ۹ تیر ۱۴۰۳، ساعت ۱۸
🏛مکان:صفائیه، کوچه ۳۹، پلاک ۳۹، مجمع مدرسین و محققین حوزه علمیه قم
#اسلام_رحمانی_عقلانی
🆔@majmaqomh
🆔@soleimanisaa
🔰 مسیر نامقدر تاریخ
✍#رضا_احمدی
🟣معمولاً رخدادهای تاریخی براساس نظام علت و معلول و مبتنی بر قواعدی جریان پیدا می کنند. علت و زمان انتخابات، برای دولت سیزدهم، از مسیرهای نامقدر تاریخ ماست.
گرچه برخی آن را رأی علیه جبههء کفرمی نامند و بعضی نیز کمک و اعانه، به ظلم نام نهادند. کسانی که رأی دادند و آنانی که معترضانه با صندوقهای رأی قهر کردند، باطل السحر کسانی شدند که همیشه با تدابیری می¬خواهند مسیر مقدرتاریخ را رقم زنند. در این انتخابات نامقدر، بسیاری از خیال¬های خوش بعضی تعبیر نشد، بر خلاف خوابهای دیده شده، کسانی دیگر به مرحله دوم راه یافتند و...دوستانی که با صندوق رأی قهر کرده¬اند، دارای مطالباتی هستند که طی سال¬ها محقق نشده است و امیدی به تحقق آن ندارند
🟠 ما باید بدانیم که در ایران زندگی می¬کنیم که هر اتفاقی امکان وقوع دارد. همانگونه که در همین انتخابات رخ داد.
عالم سیاست، میدان آرمانها و آرزوها نیست. توقع ما از حکومت و جامعهء ایران نباید مانند، کشوری باشد که 400 سال تمرین دمکراسی کرده باشد. دمکراسی و انتخابات¬های جهان سومی نیازمند زمان است تا بتواند، جایگاه واقعی خود را پیدا کند.در ایران زیر ساخت¬های حکومت کثرت گرا، که بر نهادهای فراگیراقتصادی، اجتماعی و سیاسی استوار باشد وجود ندارد. زیرا نهادهای فرا گیر و کثرت گرا بوجود نیامده است، پس باید مطالبات را اندک اندک محقق کرد. گرچه اعتبار حکومتها از نرخ کمی مشارکت در انتخابات در معمولاً لطمه می خورد، ولی به آن بی اعتنا هستند.
🔵 ما با جریانهای ذی نفوذ سیاسی روبرو هستیم که مشارکت اندک را فرصت می دانند، پس ما برای خنثی سازی و بی اثر کردن مهندسی آنها باید در انتخابات مشارکت داشته باشیم.
قدرت سیاسی از قهر با صندوق انتخابات آسیبی نمی¬ بیند، اما اینکه چه کسی بر مصدر امورقرار گیرد در سرنوست مهین ما موثر است. جریانی که درکی از تحریم¬ها ندارد و بلکه آن را نعمت الهی می داند، چگونه با آنها می¬توان سخن گفت. با بانیان پانزده سال فشار بر کشور که هستی مردم را تباه کرده اند و این تباهی را فرصت می دانند، چه باید گفت؟ یا کسانی که توسعه را برای کشور امری مضر می¬دانند و مردم را دعوت می کنند که به کسی رأی دهید که در مقابل توسعه قرار گیرد. این جریانات پشت دین، ایمان و اقتصاد مردم سنگر گرفته اند. قهر با صندق رای مساوی با مصدر نشینی این تفکرات است.
🟠 پس قهر با صندوق رأی که یگانه راه اثر بخشی در روند تغییرهاست، مشکلی را حل نمی کند، آنهایی که در پی انقلاب دیگری هستند، دستاوردی برای میهن به ارمغان نخواهند آورد. تاریخ ملتها و دولتها گواه براین است که از مسیر انقلاب ملتی به توسعه و آزادی نخواهد رسید.
@majmaqomh
🔖#بیانیه_انتخابات
🟣بیانیه مجمع مدرسین و محققین حوزه علمیه قم در حمایت از "دکتر مسعود پزشکیان در مرحله دوم" انتخابات ۱۴۰۳
بسمه تعالی
حضرت علی (ع): ألا کلّکمْ راعٍ وَ کلّکمْ مَسْؤُولٌ عَنْ رَعِیّتهِ.
مجمع مدرسین و محققین حوزه علمیه قم در مرحله نخست انتخابات چهاردهمین دوره ریاست جمهوری، حمایت خود را از دکتر مسعود پزشکیان اعلام داشت. اینک که دومین مرحله انتخابات ریاست جمهوری در پیش است و دو نامزد با دو ریکرد کاملا متفاوت در روز جمعه آینده با هم رقابت خواهند کرد؛ لازم است نکاتی را به استحضار ملت بزرگوار ایران برسانیم:
1⃣ کسانی که به هر دلیل در انتخابات مرحله نخست شرکت نکردند و از این طریق نارضایتی خویش را از روند سیاستهای نظام اعلام کردند، میدانند اکنون جریانی با شبکهای قوی و در سایه، درصدد به دست گرفتن رسمی قدرت در ایران است که در صورت موفقیت، کشور را بیش از پیش دچار بحران خواهد کرد. با قدرتیابی چنین جریانی ایران بیشتر از گذشته در دام تحریمها گرفتار میشود و نتیجه آن ایرانی منزوی و ضعیف خواهد بود. تداوم این تفکر ممکن است ایران را ذیل فصل هفتم منشور شورای امنیت سازمان ملل باز گرداند و با تحریمهای شدید بینالمللی مواجه کند.
جریان موسوم به دولت سایه که در سالهای اخیر نفوذ زیادی در ارگانهای دولتی داشته و دارد، از طریق مخالفت با FATF و برجام، به بنبست کشیدن مذاکرات هستهای و توافقات بینالمللی و اقدامات تخریبی دیگر، باعث وارد آمدن زیانهای صدها میلیارد دلاری به ملت ایران، گسترش فساد و ریختن مبالغ زیادی از بیتالمال به جیب کاسبان تحریم شد. آنان همچنین با تفکر بسته در حوزه فرهنگ و سیاست و نگاه صفر و صد به مسائل، فشارها بر جامعه ایران را دوچندان کرده و خواهند کرد.
2⃣ جریان پایداری که پشتوانه فکری و سیاسی آقای سعید جلیلی است، اعتقادی به دموکراسی و حق حاکمیت مردم ندارد. این تفکر در سالهای اخیر باعث اخراج بسیاری از اساتید دانشگاه و ایجاد فشار حداکثری به جامعه هنری ایران شد. آنان همچنین در این چند سال با تشدید فیلترینگ، گشت ارشاد و ... محدودیتهای زیادی بر جامعه تحمیل کردند.
3⃣ در مقابل تفکرات جریان پایداری و نماینده آنها در مواجهه با مسائل داخلی و خارجی، رویکرد آقای دکتر پژشکیان بر همگان واضح و آشکار است. تعامل مسالمتآمیز با دیگر کشورها و مذاکرات عزتمندانه با حضور کارشناسان از برنامههای اوست و تأکید میکند تا سایه شوم تحریمها از سر ملت و کشور برداشته نشود، اوضاع داخلی و اقتصاد ایران به سامان نمیرسد. اتخاذ چنین رویکردهایی باعث شده است تا نخبگان، کارشناسان و دانشگاهیان زیادی از دکتر پزشکیان حمایت کنند و بر ضرورت رای دادن به ایشان تأکید ورزند.
4⃣تقاضای ما از ملت شریف ایران این است که با حضور فراگیر خود در پای صندوقهای رای در روز جمعه، مانع از حاکمیت کامل تفکرات جبهه پایداری در ایران و سوء استفاده از نهادهای قانونی کشور شوند؛ چنانچه در چند روز گذشته شاهد بودیم که اعضای دو نهاد قانونی کشور یعنی مجلس شورای اسلامی و شورای شهر تهران بر خلاف اخلاق و قانون و تحت فشار و نفوذ جبهه پایداری، از آقای جلیلی حمایت کردند.
مجمع مدرسین و محققین حوزه علمیه قم نیز همراه با دیگر نخبگان و دانشگاهیان فرهیخته از مردم بزرگوار ایران بهویژه دوستانی که بنای شرکت در انتخابات را ندارند، تقاضا میکند تا روز جمعه با حضور در پای صندوقهای رای، خطر بزرگی که کشور را تهدید میکند، از سر راه برداشته و با انتخاب دکتر پزشکیان جلوی خیل حوادث تلخ و ناگوار را بگیرند.
🔸"مجمع مدرسین و محققین حوزه علمیه قم "🔸
۱۱ تیر ۱۴۰۳
@majmaqomh
#بیانیه_انتخابات
🔴بیانیه مجمع مدرسین و محققین حوزه علمیه قم درباره اعزام طلاب برای جهاد تبیین!
بسم الله الرحمن الرحیم
بر اساس گزارشهای موثق، برخی نهادهای حوزوی اقدام به اعزام طلاب برای جهاد تبیین (تبلیغ یک کاندیدای خاص) در مرحله دوم انتخابات ریاست جمهوری کردهاند.
سنت حوزهها همواره بر این بوده که در ایام ماه مبارک رمضان و ماه محرم درسها را تعطیل میکردند و طلاب برای تبلیغ دینی اعزام میشدند؛ اما اینکه برای انتخابات و در حمایت از یک نامزد انتخابات، چنین اقدامی کنند، زیاد سابقه نداشته است.
شنیدهها حاکی از این است که برخی از معاونین و مشاورین شورای عالی حوزه در جمکران جلسه گذاشته و تصمیم فوق را اتخاذ نمودهاند. اخبار رسیده حاکی از آنست که این اعزام برای تبلیغ از یک کاندیدا و تخریب کاندیدای دیگر است.
متاسفانه چند سالی است با نفوذ نهادهای خاص در حوزه و ضعف مدیریت، استقلال این نهاد دیرپا که همواره مراجع گذشته از جمله مرحوم امام خمینی بر آن پای فشردهاند، از بین رفته و حوزه وارد خط بازیهای سیاسی شده است.
تقاضای ما از مراجع بزرگوار و اساتید محترم این است که جلوی این نفوذهای مخل را بگیرند. اگر کاندیدای مورد نظر مدیران حوزه در انتخابات شکست بخورد یا پیروز شود و در کارنامه و مدیریت ناکام بماند، در هر دو حال اعتبار حوزه را مخدوش میسازد. هرچند اکنون نیز مردم ضعفها و معضلات کشور را از چشم روحانیت و حوزهها میبینند؛ ولی تصمیم اخیر ممکن است بر بیاعتباری حوزه بیفزاید.
مجمع مدرسین و محققین حوزه علمیه قم از مراجع محترم میخواهد پاسدار استقلال حوزه باشند و مانع اتخاد چنین تصمیمهایی شوند که به بیاعتباری حوزهها منجر میشود.
مجمع مدرسین و محققین حوزه علمیه قم
۱۲ تیر ۱۴۰۳
@majmaqomh
🔖#یادداشت
#اختصاصی
⚡️طرح های خیالی «جهش بزرگ رو به جلو» مائو برای چین نتیجهای جز تباهی ، قحطی و مرگ خاموش چهل میلیون نفر را به ارمغان نیاورد.
🔰 زندگی در قفس
✍️#رضا_احمدی
🔸تاریخ گذشته ای است که حال را می¬سازد. نهادها در بستر زمان شکل می¬گیرند. نهادها در حال و آینده تأثیرگذار هستند. بعضی از ایدئولوژی¬ها معمولاً انسانهای متوهم و زیاده خواه و اسیر ذهنیت ها می¬سازد. آنگاه که این ذهنیت ها در قالب قدرت سیاسی آشکار¬شود، چرخهء شومی را برای ملت خود رقم می زنند. قرن بیستم، شاهد ظهورحکومتهای مطلقه گرای جدید با هدف نابودی امپریالیسم آمریکا، شکل گرفتند، و برای انسان قرن بیستم. «زندگی در قفس» را به ارمغان آوردند.
📍مطلق گرایی جدید
انقلابیون، حکومت مستبد و استثماری را سرنگون ساختند و به جای آن نشستند، آنها طبقه جدیدی شدند که راه حکومتهای مستبد گذشته را در پیش گرفتند و همان امتیازهای سابق را برای خویش و وابستگان خود تعیین کردند.
برای ملت خود فقر، فلاکت و عقب ماندگی بوجود آوردند. و در یک کلام «زندگی در قفس» را برای ملت به ساختند. به چند نمونه از حکومت های در قفس اشاره می شود.
📍حکومت طبقه کارگر
در اکتبر 1917 حکومت تزاری روسیه، برچیده شد. لنین رهبر بلشویکها قدرت را بدست گرفت. مالکیت خصوصی را ملغی و برنامه اشتراک سازی را به اجرا در آوردند، لنین مخالفان و صاحبان سرمایه را به اتهام ضد انقلاب، به جوخه های اعدام سپرد.و ارتباط مردم شوروی را با جهان قطع کرد.صدور انقلاب را در برنامه قرارداد و جنبش های کمونسیتی را مورد حمایت قرار داد. امپریالیست امریکا و غرب را دشمن اعلام کرد و دور شوروی دیوار کشید . هیچ کس حق ارتباط با خارج را نداشت. بدین گونه مردمشان را در قفس کردند؛ سپس رفیق استالین به قدرت رسید، برای یک دست سازی جامعه ، چهل میلیون نفر را قتل عام کرد تا بهشت کمونیست را ایجاد نماید. و سرانجام سیاستهای رفقا، منتهی به آسیبهای شدید اجتماعی و عقب ماندگی شوروی از فناویهای نو، و... سرمایه های کشور در زمینه تولید سلاح و رقابت های هسته ای هزینه کردند و کشور را به سوی فروپاشی و تجزیه سوق دادند. در سال 1991 اتحاد جماهیر شوروی از هم پاشید.
📍 انقلاب دهقانی
در سال 1949 انقلاب کمونیستی چین به رهبری مائو تسه دونگ، به پیروزی رسید. رهبران جدید همه رقیبان و منتقدان را به اتهام خیانت اعدام کردند. مائو اراضی کشاورزی را ملی، و مالکیت خصوصی را لغو کرد.مزارع اشتراکی تأسیس و همه مجبور بودند در این مزارع کار کنند. مردم برای مسافرت باید جواز دریافت می کردند. امپریالسیم امریکا و غرب دشمن اعلام شد و ارتباط با این کشورها مجازات مرگ را در پی داشت. مائو دربهای کشور را بر روی جهان بست.
📍 جهش بزرگ
مائو طرح های خیالی چون «جهش بزرگ به جلو» برای صنعتی شدن چین را به اجرا درآورد که نتیجه آن جز تباهی و قحطی و مرگ خاموش چهل میلیون نفر را به ارمغان نیاورد.
📍انقلاب فرهنگی
مائو با بهره گیری از فناوری های جدید نیز مخالف بود. او می خواست آثار فرهنگ غربی را از جامعه بزداید، و این اندیشه ها را برای انقلاب خطرناک می دانست. در مه 1966 فرمان انقلاب فرهنگی را صادر کرد و سربازان سرخ، برای یک دست سازی فرهنگی، دست به کار شدند مخالفان و کسانی که انقلابی نمی اندیشدند، شناسایی، پاکسازی، تصفیه و زندانی و یا آنها را به اردوگاههای کار اجباری اعزام کردند. سرنوشت انقلاب فرهنگی چون «جهش بزرگ» جز تباه کردن اقتصاد و زندگی بسیاری انسانها نبود. این مصیبت در زمان مائو ادامه یافت. پس از مرگ مائو خط مشی ها تغییر و زمینه رشد و خیزش چین آغاز شد.
📍حکومت موریثی
در سال ۱۹۴۵ کره شمالی مستقل شد و حزب کمونیستی به رهبری کیم ایل-سونگ، قدرت را بدست گرفت. پس از مرگ او پسرش کیم جونگ-ایل و سپس کوچکترین نوهاش رهبری این کشور را بر عهده دارد. رهبرکره خط و مشی اشتراکی را پیش گرفت. مالکیت خصوصی را لغو و اقتصاد بازار را تعطیل،ارتباط با خارج ممنوع، غرب و امریکا را دشمن اعلام کردند. منتقد و مخالف را دشمن و ستون پنجم.نامیدند. دور کشور را دیوار کشیدند. و با شعار خود کفایی، برنامه های توسعه طلبانه اتمی و نظامی، تحریم ها کره شمالی را به فقیرترین کشور دنیا تبدیل کرد و مردم هر روز باید از نعمت خاندان کیم شکر گزاری کنند.
📍بهشت کمونیست
خِمِرهای سُرخ طرفدار ایدئولوژی مائویستی از سال ۱۹۷۵ تا ۱۹۷۹ در کامبوج به قدرت رسیدند. .پل پوت رهبر کامبوج، مالکیت حصوصی و حتی پیمانهای زناشویی، خانواده را لغو کرد، آنها با دنیا قطع ارتباط و مخالفان را قتل عام کردند. پل پوت می¬خواست بهشت اشتراکی را بوجود بیاورد، در این راه ۱٫۷ میلیون نفر را طی چهار سال به قتل رساند.
حکومتهای مطلق گرا سرنوشت و دستاورد مشابهی دارند، حکومت را گرفتار شعارها و توهمات بی بنیان مارکسیستی کردند، سرمایه ها و فرصت را نابود ساختند.
@majmaqomh
🟣پیام تبریک مجمع مدرسین و محققین حوزه علمیه قم به مناسبت پیروزی دکتر مسعود پزشکیان در رقابتهای چهاردهمین انتخابات ریاست جمهوری
" بسم الله الرحمن الرحیم "
إِنْ أُرِيدُ إِلَّا الْإِصْلَاحَ مَا اسْتَطَعْتُ ۚ وَمَا تَوْفِيقِي إِلَّا بِاللَّهِ (سوره هود:۸۸)
🔸پیروزی جناب دکتر مسعود پزشکیان در انتخابات چهاردهمین دوره ریاست جمهوری، نوید مسرتبخشی برای ملت بزرگوار ایران بود و ما این پیروزی را به آحاد مردم تبریک میگوییم. همه آنانکه رای به ایشان دادند، یا کسانیکه به هر دلیلی به رقیب ایشان رای دادند و آنانی که پای صندوق حضور نیافتند، همگی دل در گرو استقلال، رشد و توسعه ایران دارند و دکتر پزشکیان را رییس جمهور قانونی و برگزیده خود میدانند.
🔸شعارها و رویکرد آقای پزشکیان برای مدیریت اجرایی کشور در گفتگوها و مناظرهها شفاف و آشکار بود. همگان امیدوارند تا وعدهها و سیاستهای ایشان در جهت تنشزدایی با دنیای خارج، گشایشهای اقتصادی و برخورد باز و کریمانه با مردم در حوزه فرهنگ محقق شود. بیشک تحقق این وعدهها بدون همکاری و همراهی مجلس و سایر قوا و نهادها میسر نخواهد شد. همچنین مردم حامی وی نیز نباید تصور کنند که وظیفه خویش را با دادن رأی به انجام رسانیدهاند. ریاست جمهوری جناب پزشکیان آغاز راهی پر سنگلاخ است که بجز با حمایت، همفکری و پایمردی مردم به سرانجام نخواهد رسید.
🔸مجمع مدرسین و محققین حوزه علمیه قم ضمن تبریک به آقای دکتر پزشکیان و شادباش به ملت ایران، انتظار دارد در تعامل سازنده میان همه قوای کشور با رئیس جمهور منتخب مردم و همچنین پافشاری جناب پزشکیان بر حقوق مردم و بهویژه زنان و دختران این مرز و بوم، راه برای توسعه و پیشرفت کشور هموار شود.
" مجمع مدرسین و محققین حوزه علمیه قم"
۱۶ تیر ۱۴۰۳
@majmaqomh
#یادداشت
⚡️جمهوری ایرانی فاقد سنت و بی ریشه بود؛ نه تنها نصی نداشت، بلکه با کژتابی و فهم نادرست آن فرصتی برای نظریه پردازی برای آن نیز فراهم نشد
🔰جمهوریت ناکام(۱)
✍#علی_میرموسوی
📍«خوب، دکتر، ما چه داریم - جمهوری یا سلطنت؟» او پاسخ داد: «یک جمهوری، اگر می توانید آن را حفظ کنید.» این سخن بنجامین فرانکلین، از پدران بنیان گذار جمهوری در ایالات متحده آمریکا، بر اهمیت بیشتر حفظ جمهوری نسبت به تاسیس آن تاکید دارد. اما پرسش مهم تر این است که چگونه می توان از جمهوریت پاسداری کرد و رمز ناکامی آن چیست؟
📍در پاسخ به اختصار می توان ادعا کرد بهره مندی از سنت جمهوری خواهی که مشروطیت را مقدمه جمهوریت می داند و برپایه برداشتی از آزادی استوار است که رهایی از قدرت خودسرانه در کانون آن قرار دارد، نقشی با اهمیت در حفظ و تداوم جمهوریت دارد. جمهوری اسلامی بر چنین سنتی و برداشتی استوار نبود، از این رو جمهوریت در آن ناکام ماند.
📍ایرانیان در دو سده اخیر دو انقلاب را تجربه کرده اند که ناکامی هر چند با تفاوت هایی، سرنوشت مشترک آن ها بوده است. تفاوت اصلی این دو در این بود که مشروطیت به معنای حکومت محدود در چارچوب قانون، در زمینه ای کاملاً متفاوت شکل گرفت و بر سنت و پیشینه ای از مشروطه خواهی مدرن استوار بود که پیدایش و شکل گیری آن در ایران ۸۰ سال پیش از پیروزی مشروطیت آغاز شد. مشروطه ایرانی ریشه در این سنت داشت.
📍در این بستر خوانشی مشروطه خواهانه از دین بر اسلامی کردن مشروطه برتری یافت. در نتیجه اهداف مربوط به نوسازی ساختار قدرت به عنوان بخشی از پروژه مشروطه محقق شد. مقدمات حکومت قانون تا حد زیادی فراهم شد و به تعبیر شادروان استاد طباطبایی ایده تبدیل شریعت به قانون و جایگزینی حقوق به جای فقه در عرصه عمومی جا افتاد. بدین سان لایه ای جدید بر سنت افزوده شد که هر چند نص یا متنی نداشت، ولی در پرتو عقل عقلایی توانست در قالب قانون اساسی و لوایح ۱۴ گانه نصی برای آن فراهم کند. بدین سان نظریه مشروطه متاخر از آن و بر اساس این نص تدوین یافت.
📍اما در انقلاب اسلامی، جمهوریت در شرایطی مطرح شد که سنت جمهوری خواهی در ایران شکل نگرفته بود و بیشتر از الگوهای چپ و کمونیستی مایه می گرفت. از این رو با سنت جمهوری خواهی مدرن که بر مشروطیت استوار بود، جز در ظاهر نسبتی نداشت و به عنوان بدیل مشروطیت و در عرض آن طرح شد. در حالی که رابطه این دو طولی است و در نبودِ مشروطیت و ناکامی آن نمی توان به جمهوریت چشم دوخت.
📍جمهوری ایرانی فاقد سنت و بی ریشه بود؛ نه تنها نصی نداشت، بلکه با کژتابی و فهم نادرست آن فرصتی برای نظریه پردازی برای آن نیز فراهم نشد. بنابراین می توان گفت جمهوریت در گفتمان اسلام سیاسی به شکل نارس و ابتر طرح و تاسیس شد و یکی از عوامل مهم ناکامی آن همین بود. از این نظر مشروطیت بر جمهوریت تقدم دارد و جمهوری خواهی در غیاب مشروطه خواهی راه به جایی نخواهد برد. استدلال بر این ادعا به درنگ و تاملی در سنت جمهوری خواهی نیاز دارد که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.
@majmaqomh
🔰سلام بر دولت نامقدس
✍#محسن_حسام_مظاهری
🔸دولتی که «دولت امام زمان» نیست، «زمینهساز ظهور» نیست، «با عنایت امام هشتم» رأی نیاورده.
یک دولت عرفی است که در رقابتی نابرابر و دشوار، با رأی شکنندهی بخشی از مردم و عدم حضور و قهر نیمی از مردم بر سر کار آمده و باید با کارنامه و میزان کارآمدی ارزیابیاش کرد و بدون لکنت نقدش کرد و منافع جامعه را از او مطالبه کرد؛ بدون آنکه متهم به تقدسشکنی شویم.
🔸و درود بر رییسجمهوری که گرچه شخصاً متدین است و اصول و زبان دیندارانه دارد، اما دین را نردبانی برای رسیدن به قدرت نساخت و در تبلیغات انتخاباتی از شعارها و مناسک دینی استفادهی ابزاری نکرد و رقابت بر سر منصبی دنیایی را رنگ تقدس نزد و لشکر مبلغان مذهبی و دینی برای رأیآوردنش بسیج نشدند و چوب حراج به معتقدات دینی مردم نزدند.
🔸از امروز فصل تازهای در حیات جامعهی ایرانی رقم میخورد که امیدوارم برای همهی مردم ایران، هم آنها که به رییسجمهور منتخب رأی دادند، هم آنها که به رقیب او رأی دادند، و هم آن 50 درصد که پای صندوق نیامدند، فصل مبارک و امیدبخشی باشد.
🔸امیدوارم دکتر پزشکیان، با استفاده از مشاوران و همکاران کاردان و مسئولیتپذیر و میهندوست و بهرهمندی از مشورت و نقد همهی صاحبنظران و دلسوزان کشور، فراتر از مناسبات باندی و جناحی، بتواند مسیر توسعهی پایدار کشور را دنبال کند؛ دو آموزهی انصاف و عدالت را فراموش نکند؛
🔸 فضیلتهای صداقت، مردمداری و پاکدستیاش را همچنان حفظ کند؛ مراقب نفوذ سهمخواهان و فرصتطلبان و مفسدان در حلقهی پیرامونی و دولت خود باشد؛ به تکثر جامعهی ایرانی در همهی اشکالش (فرهنگی، سیاسی، قومیتی، مذهبی، سبک زندگی و...) احترام بگذارد و تفاوتها را نه تهدید که فرصت بهشمار آورد؛ در احقاق حقوق زنان و عدالت جنسیتی بکوشد؛ در توزیع فرصتهای شغلی، شایستگی و رقابت علمی و تجربی را جایگزین وفاداری و سرسپردگی به سیستم کند؛
🔸برابر تمامیتخواهیها و فشارها برای محدودکردن آزادیها و تضییع حقوق شهروندان ایستادگی کند؛ از سنگینی فشار معیشتی و اقتصادی بر دوش مردم بکاهد؛ طبقات فرودست و حاشیهنشینهای قدرت را فراموش نکند و چنانکه خود بارها گفته است «صدای بیصدایان» باشد؛ رفتار و گفتاری نداشته باشد که تشدیدکنندهی گسلها و شکافهای جامعه است و به فضای دوقطبی و رادیکال دامن میزند؛ با حذف مداخلات گسترده و نابهجای نهاد دولت، بستر رشد و تقویت جامعهی مدنی را فراهم کند؛ و نهایتاً بتواند کارنامهای موفق و نامی خوش از خود در تاریخ ایران بهجا گذارد.
@majmaqomh
🔰اخلاق پیروزی، اخلاق شکست:
گذر از سیاست پوپولیستی بهسوی سیاست برای زندگی
✍#محمدمهدی_مجاهدی
بیا که نوبت صلح است و دوستی و عنایت
به شرط آن که نگوییم از آن چه رفت حکایت
🔸انتخابات تیرگان ۱۴۰۳ بسی بیش از دیگر دورههای انتخاباتی، عرصهی رقابت میان دوگونه پوپولیسم پیچیده بود: پوپولیسم مردمگرا و پوپولیسم مردمفریب.
سیاست پس از انقلاب بهویژه در عرصهی انتخابات همیشه مایهای و پایهای پوپولیستی داشته است. اما از نهمین دورهی ریاستجمهوری بهاینسو، انتخابات در ایران وارد فاز پوپولیسم پیچیده شد، پوپولیسمی بدخیم که چرخ سیاست را به سنگلاخ پسااخلاق و پساحقیقت گرفتار کرد و آثار آن هنوز برجا ست، آثاری زشت که مانند ویرانیهای جنگ یا تحریمهای اقتصادی بهآسانی و بهارزانی زدوده نخواهد شد.
به همت خودحقپنداران، سالها ست فضای زهرآلود پساحقیقت و پسااخلاق پیشفرض رقابتهای انتخاباتی شده است. وضعیت پسااخلاق فضایی است که معیار حسن و قبح اخلاقی در آن پریشان و بلکه پنهان میشود. وضعیت پساحقیقت فضایی است که معیار صدق و کذب در آن آشفته و بلکه مفقود میگردد.
🔸بازنده و برنده، ناگزیر، زود یا دیر، خواهند فهمید در بازی پوپولیسم پیچیده و فراگیر، هیچکس در مقیاس ملی و بینانسلی و میانمدت و بلندمدت برنده نیست. این بازی برای همه خودویرانگر است.
اهالی کوی تنگ و ملالتزده و ملامتبردهی علوم انسانی و علوم اجتماعی، باید بکوشیم گام آیندهی سیاست در ایران از دامچالهی پوپولیسم پیچیده و فراگیر فرابگذرد.
🔸چنان که امروز در پیام رئیسجمهور به تضمن و التزام آمده بود،* برندگان هر انتخاباتی شایسته است باد مستی پیروزی را از سر بنهند، و دل از خیال خلود در این «فیروزه ایوان» ساده کنند و حدّ و قدْرِ قدرت را بشناسند «که بیش از پنج روزی نیست حکم میر نوروزی.»
خُرده توانی و مایهای از علوم انسانی و خِرَد اجتماعی و تجربهی سیاسی اگر نزد نیروهای میانهرو و دوراندیش هست، شایسته است حالا صَرف پراکندن دانش سیاسی میان عموم مردم (و نخبگان؟) شود.
@majmaqomh
🟢عاشورا و چگونگی ما
✍#رضا_بابایی
🔖سالهاست که با آمدن ماه محرم، چندین پرسش هم به سراغ من میآید. از خود میپرسم: چرا عاشورا و هزار سال عزاداری برای امام حسین(ع) و لعن یزید و ابن زیاد، نتوانسته است تأثیری بر سرنوشت جمعی ما بگذارد؟ چرا عاشوراییان نتوانستند جامعۀ شیعی را رشک جهانیان کنند؟ دربارۀ عاشورا هر چندوچونی روا باشد، در این تردیدی نیست که شهدای کربلا، به قول مولانا در داستان عزاداران اهل حلب، انسانهایی «پاکباخته»، «دلیر»، «سبکبار»، «چشمسیر»، «متوکل» و «جانسپار» بودند؛ نه تنپرست و بردۀ دنیا و مضطرب. چرا مردمی که برای امام حسین میگریند، در پاکباختگی و سبکباری و فداکاری، تفاوتی مهم و معنادار با ملتهای دیگر ندارند، اگر نگوییم از ایشان عقبترند؟
🔖برای این گونه پرسشها پاسخی اگر باشد، همان است که شاعر گفته است:
چو تیره شود مرد را روزگار
همه آن کند کِش نیاید به کار
(کِش = که او را)
جامعهای که دچار مناسبات غلط و ساختارهای منحط است و اسیر آرمانهای ویرانگر و فرهنگ نابارور، اگر دست به سوی زر برد، آن را خاکستر میکند.
کاملی گر خاک گیرد زر شود
ناقص ار زر بُرد خاکستر شود
عاشورا و دین و مانند آن، اینچنین را آنچنان نمیکند، «آنچنان را آنچنانتر میکند.»
@majmaqomh
📚#معرفی_کتاب
اعتراض حسین اعتراض خداست
درباره آخرین اثر منتشرشده داود فیرحی
✍#فرزاد_نعمتی
🔖واقعه عاشورا آمیختگی منحصربهفردی با زیست جمعی ایرانیان پیدا کرده و از همین روی همچنان از نظر خیلی از محققان علوم دینی و سیاسی، عرضه روایتی صحیح از آن، واجد آثاری قابل ملاحظه در زندگانی مردمان این روزگار است؛ کمااینکه برخی تحلیلها در چرایی وقوع انقلاب ۱۳۵۷، ارائه روایتی انقلابی از حرکت حسینبنعلی را نزد گروهی از روشنفکران دینی که شاخصترینشان علی شریعتی بود، عمدهترین عامل میدانند و معتقدند آرمان «تشیع علوی» شریعتی که در برابر «تشیع صفوی» ایستاد، تاثیری شگفتانگیز در بسیج مردم داشت.
به هر روی رخداد و ابعاد مختلف واقعه عاشورا همواره مدنظر اندیشمندان مسلمان بهخصوص نوگرایان دینی بوده است. در این زمینه البته گاهی میان آنان نیز اختلافنظرهایی دیده میشود.
🔖شاید بسیاری از ما سخنرانی گلایهآمیز احمد قابل را به یاد داشته باشیم که متاثر از خوانش صالحی نجفآبادی، به طور غیرمستقیم، خوانش شریعتی از عاشورا و تعمد امام در شهادت با هدف رسواسازی بنیامیه را مورد تردید قرار میداد.
اینک، انتشار کتابی از داود فیرحی توسط نشر نی ، استاد برجسته علوم سیاسی دانشگاه تهران که او را نیز باید در زمره نواندیشان دینی دانست، نشان میدهد تأمل درباره عاشورا و دلالتهای سیاسی آن همچنان در میان متفکران مسلمان جاری و ساری است و ازقضا میتوان همچنان امیدوار به عرضه روایتهایی بدیع و خلاقانه از آن بود.
🔖 «عاشورا؛ فساد و اصلاح»، مجموعه ۹ سخنرانی فیرحی بین سالهای ۱۳۸۶ تا ۱۳۹۹ است که عناوین آن عبارتند از: «جامعهشناسی سیاسی حادثه عاشورا»، «عاشورا و اخلاق مقاومت»، «تحلیل مسئله عاشورا از چشمانداز بیعت و رأی»، «عاشورا و مسئله بیعت»، «عاشورا و بحران خلافت»، «عاشورای ۶۱ هجری و آستانه سرنوشت»، «عاشورا و مفهوم اصلاح؛ بازگشت به بنیانگذار» و «عاشورا و سنت خلافت».
🔖همانطور که از این عناوین برمیآید، فیرحی در این سخنرانیها حول مفاهیم و دغدغههای سیاسی میگردد و میخواهد نشان بدهد که در بازهای ۲۴ ساله (از سال ۴۱ هجری یا شروع حکومت معاویه تا ۶۴ هجری که معاویه دوم فرزند یزید از خلافت استعفا میدهد و قدرت از آلمعاویه به بنیمروان منتقل میشود) چه بر سر جامعه مسلمین گذشته است، چه نیروهایی در کدامین جغرافیای سیاسی جهان اسلام اعم از مکه، مدینه، کوفه و شام دست به تثبیت قدرت زدهاند و چه تفسیری از دولت، مشروعیت، سنت نبوی، بیعت، خلافت و حکمرانی داشتهاند. توضیح تمام این مسائل که در کتاب آمده، در گنجایش این معرفی کوتاه نیست، اما برای نمونه و برای جلبتوجه خوانندگان به اهمیت این سخنرانیهای تنقیحشده میتوان به دو متن نخست این کتاب اشارهای کوتاه داشت.
🔖در سخنرانی «جامعهشناسی سیاسی حادثه عاشورا»، فیرحی به ما از روند تبدیل خلافت به پادشاهی در حکومت معاویه سخن میگوید. با این همه در تحلیل نیروهای سیاسی این دوره این نکته مهم را نیز متذکر میشود که در سپاه شام و در میان قبیله بنیامیه نیز اختلافهایی جدی وجود داشته است که میتوان آنها را در صفبندی سه گروه بنیمعاویه، بنیمروان و بنیعاص احصاء کرد.
🔖در چنین شرایطی او به روابط کوفیان و قریش نیز میپردازد و ضمن بیان تحلیلهایی دقیق از تدابیری که معاویه برای حفظ قدرت در بنیمعاویه انجام میدهد، ما را بدین نتیجه سوق میدهد که امام در ماتریس معادلات قدرت آن زمان، انتخابی دیگر نداشته است.
بهتعبیر فیرحی: «نیاز نیست که انسان معصوم باشد تا پیشبینی کند چه اتفاقی در شرف وقوع است». به بیانی دیگر امام میداند که «این کاروان حرکت میکند و مرگ هم سایه به سایه در پی آن میآید»، اما «گاهی جنبشهای اجتماعی در سرنوشتی قرار میگیرند که رهبران چارهای جز طی طریق ندارند و اگر از آن منصرف شوند، کل سرمایه اجتماعی آن جنبش را به هدر میدهند.»
🔖طبق این تفسیر که در متن دوم «عاشورا و اخلاق مقاومت» نگاهی اخلاقی-سیاسی نیز بدان میشود، امام در برابر دولتی نامشروع نهفقط باید از حق مقاومت خود استفاده کند، بلکه چارهای نیز از آن ندارد. فیرحی میگوید که میان «ظلم» (تعرض حاکم به حقوق شهروند) و «ضیم» (ظلمی که علاوه بر تعرض، شهروند را تحقیر نیز بکند)، تفاوتی وجود دارد و آنچه حسینبنعلی در برابر خود میبیند، فقط ظلم نیست، ضیم است.
🔖از نظر فیرحی در چنین شرایطی در جوامع انسانی، «اباهالضیم» یا همان کسانی که تحقیر را نمیپذیرند، چونان چشم خدا و نگاهبان مردم، فریاد اعتراض سر میدهند. در چنین مسیری، آزادگی فرمان خداوند است و این انسانهای غیرتمند اجازه نمیدهند که ظلم به عادت تبدیل شود. با چنین تفسیری است که فیرحی میگوید: «اعتراض امام حسین (ع)، اعتراض خداست.»
@majmaqomh
#یادداشت
⚡️جمهوری ایرانی فاقد سنت و بی ریشه بود؛ نه تنها نصی نداشت، بلکه با کژتابی و فهم نادرست آن فرصتی برای نظریه پردازی برای آن نیز فراهم نشد
🔰جمهوریت ناکام(۱)
✍#علی_میرموسوی
📍«خوب، دکتر، ما چه داریم - جمهوری یا سلطنت؟» او پاسخ داد: «یک جمهوری، اگر می توانید آن را حفظ کنید.» این سخن بنجامین فرانکلین، از پدران بنیان گذار جمهوری در ایالات متحده آمریکا، بر اهمیت بیشتر حفظ جمهوری نسبت به تاسیس آن تاکید دارد. اما پرسش مهم تر این است که چگونه می توان از جمهوریت پاسداری کرد و رمز ناکامی آن چیست؟
📍در پاسخ به اختصار می توان ادعا کرد بهره مندی از سنت جمهوری خواهی که مشروطیت را مقدمه جمهوریت می داند و برپایه برداشتی از آزادی استوار است که رهایی از قدرت خودسرانه در کانون آن قرار دارد، نقشی با اهمیت در حفظ و تداوم جمهوریت دارد. جمهوری اسلامی بر چنین سنتی و برداشتی استوار نبود، از این رو جمهوریت در آن ناکام ماند.
📍ایرانیان در دو سده اخیر دو انقلاب را تجربه کرده اند که ناکامی هر چند با تفاوت هایی، سرنوشت مشترک آن ها بوده است. تفاوت اصلی این دو در این بود که مشروطیت به معنای حکومت محدود در چارچوب قانون، در زمینه ای کاملاً متفاوت شکل گرفت و بر سنت و پیشینه ای از مشروطه خواهی مدرن استوار بود که پیدایش و شکل گیری آن در ایران ۸۰ سال پیش از پیروزی مشروطیت آغاز شد. مشروطه ایرانی ریشه در این سنت داشت.
📍در این بستر خوانشی مشروطه خواهانه از دین بر اسلامی کردن مشروطه برتری یافت. در نتیجه اهداف مربوط به نوسازی ساختار قدرت به عنوان بخشی از پروژه مشروطه محقق شد. مقدمات حکومت قانون تا حد زیادی فراهم شد و به تعبیر شادروان استاد طباطبایی ایده تبدیل شریعت به قانون و جایگزینی حقوق به جای فقه در عرصه عمومی جا افتاد. بدین سان لایه ای جدید بر سنت افزوده شد که هر چند نص یا متنی نداشت، ولی در پرتو عقل عقلایی توانست در قالب قانون اساسی و لوایح ۱۴ گانه نصی برای آن فراهم کند. بدین سان نظریه مشروطه متاخر از آن و بر اساس این نص تدوین یافت.
📍اما در انقلاب اسلامی، جمهوریت در شرایطی مطرح شد که سنت جمهوری خواهی در ایران شکل نگرفته بود و بیشتر از الگوهای چپ و کمونیستی مایه می گرفت. از این رو با سنت جمهوری خواهی مدرن که بر مشروطیت استوار بود، جز در ظاهر نسبتی نداشت و به عنوان بدیل مشروطیت و در عرض آن طرح شد. در حالی که رابطه این دو طولی است و در نبودِ مشروطیت و ناکامی آن نمی توان به جمهوریت چشم دوخت.
📍جمهوری ایرانی فاقد سنت و بی ریشه بود؛ نه تنها نصی نداشت، بلکه با کژتابی و فهم نادرست آن فرصتی برای نظریه پردازی برای آن نیز فراهم نشد. بنابراین می توان گفت جمهوریت در گفتمان اسلام سیاسی به شکل نارس و ابتر طرح و تاسیس شد و یکی از عوامل مهم ناکامی آن همین بود. از این نظر مشروطیت بر جمهوریت تقدم دارد و جمهوری خواهی در غیاب مشروطه خواهی راه به جایی نخواهد برد. استدلال بر این ادعا به درنگ و تاملی در سنت جمهوری خواهی نیاز دارد که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.
@majmaqomh
⚡️گفتمان عزاداران نسبت به گفتمان نهاد دین ،گفتمان متساهلتری است.
⚡️ در گفتمان عزادارن رستگاری دستیافتنیتر و کمهزینهتر است.
🟢 گفتمان عزاداران و نهاد دین
✍#مهراب_صادقنیا
📍 از سال ۳۵۲ هجری که حکومت آل بویه عزاداری شیعیان به یاد مصیبتهای کربلا را قانونی اعلام کرد تا کنون، عزاداری بخشِ پررنگی از هویّت شیعیان بوده است. اگر چه سوگواری در این قرنها فراز و فرودهایی داشته است، ولی شیعیان هیچ وقت این بخش از هویّت خود را فراموش نکردهاند. در تمام این مدّت، عزاداری ذیل گفتمان دین گنجانده میشده و عزاداران مشارکت در سوگواری را مشارکت در یک امر مذهبی به شمار میآوردند.
🔸 سوگواران با برپایی عزاداری جهان قدسی را بیشتر تجربه میکنند و خود را به امر مقدس نزدیکتر میکنند. در گفتمانِ عزاداران «دستگاه امام حسین علیهالسلام» خیمهی مقدسی است که هم به دردهایشان التیام میبخشد و هم زمینهی بخشایش، توبه، رضایتمندی الهی، و رستگاری محتوم آنجهانی آنان را فراهم میآورد. در گفتمان عزادارن همه سهیم هستند. از آدم تا خاتم برای امام حسین علیه السلام سوگواری کردهاند و تا امام زمان عج که در سوگ جد خود گریسته و به هنگام ظهور منتقم خون آن جناب خواهد بود. این گفتمان چنان مقدس است که خود را از هر پرسش کلامی، فلسفی، تاریخی، و حتی فقهی کناره میکشد. کمتر فقیهی به دستگاه امام حسین وارد میشود، کمتر متکلّمی به خود اجازه میدهد از اشعار غلوآمیز مدّاحان خُرده بگیرد، و کمتر موّرخِ دینی حاضر است گزارشهای غیرمعتبر راویان و منبریها را به چالش بکشد.
📍 گفتمان عزاداران در روزگار ما بویژه، گفتمان متساهلی است. دست کم از گفتمان نهاد دین (فقه) متساهلتر است. گفتمان دین تکلیفگراست. باید و نباید دارد. برای رسیدن به رستگاری تمرین، ممارست، مراقبت، و یک عمر جان کندن توصیّه میکند. تازه اگر بعد از این همه تلاش و پرهیزگاری، عبادت آدمی «عبادت مقبوله» باشد. در منطق نهاد دین، رسیدن به رستگاری، راه دور و درازی است و مجاهدت لازم دارد؛ در حالیکه در گفتمان عزادارن رستگاری دستیافتنیتر و کمهزینهتر است. اگر کسی «یک بیت شعر برای امام حسین بسراید، گریه کند، کسی را بگریاند، و یا خود را به گریه بزند بهشت بر او واجب است.» در این گفتمان « باب الحسین علیه السلام گشادهتر و کشتی حسین علیه السلام پرشتابتر است.» عزاداران باور دارند که « هر چشمی روز قیامت گریان است مگر چشمی که بر حسین گریه کرده است.» و یا به قول آیتالله بهجت «خدا اشک عزاداران را چون مروارید میخرد.»
🔸در این گفتمان همه میتوانند باشند، هر کس با هر کیش و مذهبی میتواند به امید رستگاری سهلالوصول خود در این گفتمان شرکت کند. مفهوم محوری عزاداری «عشق است و جنون» این دو مفهوم بیشتر به رابطهی سوگواران با امام حسین ناظر است و نه پیامی که از عاشورا میتوان گرفت. البته نهاد دین همواره کوشیده است که عزاداری را با فقه، با شریعت و احکام اخلاقی خود گره بزند و به عزاداران یادآور شود که امام حسین برای اقامهی نماز شهید شد، ولی گفتمان عزاداران همچنان همان رستگاری قریبالوصول را دنبال میکند.
📍فاصله میان گفتمان نهاد دین و گفتمان سوگواران روز به روز عمیقتر میشود. از روزگار حکومت مغول که عزاداریها از مساجد به حسینه و خانقاه رفت تا کنون فاصلهی میان نهاد دین و گفتمان عزاداران پر نشده است. فقه در بارهی عزاداری ادبیات لاغری دارد. فقیهان در مواجههی با عزاداری دست به عصا فتوا میدهند. هر از چندی که یک فقیه و یا مرجع تقلید با ادبیاتی همراه با احتیاط و تکریم، هیئتها را نصیحت میکند، مدّاحها کامشان تلخ میشود و میخواهند کسی در «دستگاه امام حسین علیهالسلام» دخالت نکند.
🔸 اگر گفتمان دین دیر بجنبد، گفتمان عزاداران فاصله را تبدیل به ستیزه خواهد کرد. آنچه در گفتمان عزاداری میگذرد مثل هر عمل دیگری، مشمول یک حکم فقهی است و باورداشتهای عزاداران مثل هر باورداشت دیگری موضوع علم کلام نهاد دین نمیتواند این فاصله را بپذیرد و گفتمان موجود عزاداران نمیخواهد این فاصله برداشته شود.
@majmaqomh