#یادداشت
🟠گزارش هاي مهمل در بستر اقتصاد از هم گسيخته
✍#محمدرضا_يوسفي
🔖رهبري در جمع كارگزاران حكومت به طرح اين نكته پرداختند كه آقاي رئيسي در مواجهه با شركت هاي بزرگ دولتي كه درآمدهاي ارزي خود را به بازار نيمايي عرضه نمي كردند، از آنان خواست كه پروژههای بزرگ آبی، پالایشگاهی و نیروگاهی در مناطقی از کشور را اجرا كنند. آن شركت ها نيز پس از مدتي گزارشي از عملكرد خود به آقاي رئيسي ارائه كردند. رهبري در اين باره بيان كردند كه «البته گزارشی که از اقدامات آن شرکتها به ایشان داده بودند، گزارشی مهمل بود و بههرحال، این قابل قبول نیست که درآمد ارزی شرکتهای دولتی در اختیار دولت و بانک مرکزی قرار نگیرد و برای حل این مسئله باید تدبیری اتخاذ شود»( تابناك، ۱۹ اسفند ۱۴۰۳).
🔖 اين سخن رهبري، بيان كننده يك ضعف مهم در ساختار اجرايي كشور است كه بايد به چگونگي شكل گيري آن و راهكارهاي برون رفت از آن انديشيد.
در سال 1397 كه تحريم ها تشديد شد و كشور با كاهش درآمدهاي نفتي مواجه شد. بنگاه هاي خاص وابسته به حاكميت كه از منابع يارانه اي استفاده مي كنند حاضر نشدند كه ارز حاصله را در بازار نيمايي عرضه كنند. رئيس بانك مركزي وقت تلاش كرد تا آنان را متقاعد كند ارز خود را در آن بازار عرضه كنند و موفق نشد. سپس تلاش كرد تا آنان را متقاعد كند بخشي از درآمد ارزي را در آن بازار عرضه كنند هر چند تا اندازه اي اين اتفاق رخ داد اما ايشان كاملا موفق نشد.
🔖 بيان رهبري نشان مي دهد كه رئيسي نااميد از اين شركتها شده و تلاش كرده تا توافقي با آنان داشته، اين شركتها را وادار كند در طرح هاي بزرگ آبی، پالایشگاهی و نیروگاهی كشور مشاركت كنند. اين توافق حاصل شده، اما گزارشي مهمل از عملكرد اين شركتها به ايشان داده شد كه از ظاهر سخن رهبري به دست مي آيد كه رئيس جمهور وقت متوجه مهمل بودن آن نشده است اما رهبري به مهمل بودن آن اذعان دارد.
🔖به نظر مي رسد روند سابق ادامه داشته است زيرا پس از حذف ارز نيمايي و ايجاد بازتر ارز توافقي، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس اظهار کرد: امروز محمدرضا فرزین رئیس کل بانک مرکزی جلسهای با پتروشیمیها داشت تا ارزهای در اختیار خود را عرضه کنند( همشهري 10 دي 1403).
🔖پرسش اين است كه چرا دولتها با وجود تفاوت ديدگاه سياسي و جناحي نمي توانند اين شركتها را وادار كنند تا درآمدهاي ارزي خود را به طور كامل در اين بازار عرضه كنند. چند نكته در اين راستا مي تواند علت آن را توضيح دهد.
🔖هر چند در قانون اساسي، سه بخش دولتي، تعاوني و خصوصي تعريف شده است اما به واقع بخش چهارمي در اقتصاد وجود دارد كه نه دولتي و نه تعاوني و نه خصوصي است. اين بخش، نهادهاي عمومي غيردولتي ناميده مي شود. شركت هاي وابسته به ستاد اجرايي فرمان امام، قرارگاه خاتم و آستان قدس رضوي را مي توان از اين قبيل دانست. بنگاه هاي وابسته به اين نهادها رشد زيادي داشته است گروه اقتصادي مفيد در نفت و انرژي، گروه اقتصادي تدبير نيز حوزه گسترده اي از اقتصاد را شامل مي شود. هلدينگ ها و شركت هاي وابسته به قرارگاه خاتم نيز حوزه گسترده اي را شامل مي شود. به طور دقيق سهم اين بخش از كل اقتصاد روشن نيست. ادعاهايي نيز كه تاكنون شده، حدس و گمانه زني است. هيچ داده مستند و روشني از عملكرد اين شركتها ارايه نشده است.
🔖از سوي ديگر با شركت هاي شبه دولتي نيز مواجه هستيم. مدیرکل ارزیابی عملکرد شرکتها و کنترل کیفیت دیوان محاسبات گفت: تعداد دقیق شرکتهای دولتی، مؤسسات بیمه و بانکهای دولتی که در پیوست بودجه 1402 آمده، 341 مورد است، اما اگر تعداد شرکتهایی که تحت کنترل و مدیریت دولت است و همچنین شرکتهای وابسته به نهادهای عمومی غیردولتی را اضافه کنیم، تعداد کل شرکتها به 3 هزار و 255 مورد میرسد. تعداد شرکتهای شبهدولتی که از نظر ماهیت دولتی نیستند، اما تحت کنترل دولت هستند و دولت در عزل و نصبها و راهبریها ورود دارد به 2 هزار و 116 مورد میرسد ( شرق،24 دی ۱۴۰۲ ). بر اساس اين گزارش، تعداد شركت های بخش عمومي غيردولتي 798 شركت است. اما حجم و سهم آنان از اقتصاد مشخص نشده است.
🔖در اين ساختار اقتصادي يك بخش دولتي، بخش شبه دولتي، بخش عمومي غيردولتي و در كنار اينها دو بخش بسيار ضعيف خصوصي و تعاوني در حال فعاليت هستند. هر كدام از اين بخش ها بر اساس ساختار مدیریتی و الزامات آن عمل كرده و به يقين در مجموع به زيان منافع ملي است. شايد اين تعدد و از هم گسيختگي در هيچ جاي دنيا نظير نداشته باشد.
@yousefimohamadreza
🌐https://eitaa.com/majmaqomh
4_5969978105916299768.mp3
زمان:
حجم:
16.55M
🎧#پوشه_شنیداری
🛑سقوط حکومتها در نتیجه گستره فساد
🎙#محمدرضا_یوسفی
🔸 سخنرانی دکتر محمدرضا یوسفی در شب نوزدهم رمضان در مجمع مدرسین و محققین حوزه علمیه قم
◽️پس از نارضایتی گسترده اصحاب رسول خدا و مردم از حکومت عثمان، مردم به اعتراض از شهرهای بزرگ به مدینه آمدند. آنان برای اصلاح حکومت با روش مسالمت آمیز، حضرت علی را نماینده خویش قرار دادند.
◽️ خطبه ١٦٤ نهج البلاغه به شرح گفتگوی حضرت با خلیفه سوم پرداخته و نتایج مدیریت ناسالم و ناکارآمد را به نام دین بیان می کند.
@yousefimohamadreza
🌐https://eitaa.com/majmaqomh
⚡️ آیا زکات در دوران جدید می تواند رفع فقر کند؟
✍#محمدرضا_یوسفی
◻️ در آذر ماه 1363 لایحه مالیات های مستقیم به مجلس رفت. برخی از نمایندگان به استناد نظر امام در تحریرالوسیله, اخذ مالیات را شرعا حرام دانسته, ضرورت اخذ مالیات های اسلامی را مطرح کردند. مرحوم آذری قمی و جناب محمد یزدی از مهمترین مخالفان در مجلس بودند. مجله نور علم متعلق به جامعه مدرسین مقالات متعددی. را در دفاع از این نظر منتشر کرد. بحث کش و قوس فراوانی در مجلس یافت تا در نهایت با نظر موافق امام این لایحه به تصویب رسید.
اخیرا برخی ادعا کرده اند که مالیات متعلق به نظام های غربی است و ما در اسلام چیزی به نام مالیات نداشته, بلکه زکات در اسلام طرح شده که اگر اکنون رواج یابد برکات زیادی برای جامعه دارد.
🔖 سخن ایشان سه ادعاست. اول اینکه در اسلام زکات داریم و نه مالیات. دوم اینکه اگر زکات اخذ شود برکات زیادی برای جامعه دارد. و سوم اینکه مالیات از غرب آمده است. به نظر می رسد حداقل دو ادعای اول ایشان مخدوش است.
◽️ بر اساس آیه 41 سوره انفال, خمس غنائم به عنوان منبع درآمدی دولت بیان شده است. بر اساس آیه 103 سوره توبه زکات واجب شده است. بر اساس آیه 29 سوره توبه جزیه واجب شده و بالاخره بر اساس سوره حشر فیئ نیز جزء منابع دولت است. در دوران خلیفه دوم خراج بر زمینهای مفتوح العنوه واجب شد که مورد تایید امیرالمومنین نیز بود این نوع .مالیات از ایرانیان اخذ شده بود. همچنین در دوران خلیفه دوم مالیات عشر بر تجار غیرمسلمانی که از روم وارد حوزه مسلمانان میشدند بسته شد که این نیز در زمان امیرالمومنین ادامه یافت.
🔖موارد یادشده نشان می دهد که مالیات در صدر اسلام منحصر به زکات نبوده است. دوم اینکه مسلمانان رفتاری عقلایی داشته و ابایی از گرفتن سنت ها و روشهای منطقی سایر ملتها نداشتند چنانچه پس از گسترش دامنه متصرفات و ضرورت تدوین دیوان از ایرانیانی که تجربه کار در دیوان آن زمان را داشتند استفاده شد. بنابراین مسلمانان نخست نسبت به اخذ دستاوردهای تمدن آن روز با روی گشاده برخورد می کردند.
◽️اما این ادعا که اگر زکات در جامعه امروز رواج یابد برکات فراوانی دارد اگر بر مبنای نظر مشهور فقهاء مبنی بر انحصار زکات در موارد نه گانه سخن گفته شده است و متظور از برکات نیز فقرزدایی باشد, البته که سخن درستی به نظر نمی آید.
🔖توضیح اینکه بخش عمده حیوانات متعلق زکات معلوفه هستند و زکات به آنان تعلق نمی گیرد. از سوی دیگر اگر منظور از نقدین همان دینار و درهم باشد که اساسا موضوع منتفی بوده و امروزه رواج ندارند تا زکات اخذ شود. البته شهید صدر, مرحوم مغنیه و اخیرا جناب قائینی به دلیل اینکه مناط تعلق زکات بر نقدین را پول رایج بودن میدانند پولهای کاغذی را نیز مشمول زکات دانسته اند اما این تلاش علمی بدون ثمر عملی است زیرا پول های کاغذی امروز صامت نیستند.
◽️ در مورد زکات بر گندم, جو, خرما و کشمش نیز خوشبختانه مطالعات تجربی خوبی انجام شده است. در مطالعه ثامنی کیوانی, اگر زکات بر غلات اخذ شود تنها 1.6 درصد هزینه های دولت پوشش داده میشود. کیاء الحسینی و دیگران نیز در چندین مطالعه نشان داده اند که اگر زکات اخذ شود حتی فقر غذایی را نیز برطرف نمی کند. نتیجه اینکه زکات بر مبنای مشهور فقهاء نه می تواند فقرزدایی کند و نه تامین هزینه های دولت. لذا به نظر می رسد باید حافظه تاریخی داشته و مباحث سال 63 را مجدد مرور کنیم. زیرا تکرار اشتباه اشتباه دیگری است.
🌐https://eitaa.com/majmaqomh
🟣نقدی بر معیار بودن دستمزد برای زکات فطره
✍#محمدرضا_یوسفی
🏷یکی از اساتید بزرگوار فرموده اند که زکات فطره در زمان پیامبر اسلام (ص) یک صاع خرما بوده است و چون در آن زمان دستمزد یک کارگر دو صاع خرما بوده است یعنی فطریه برابر دستمزد نصف روز یک کارگر بوده است لذا احتیاط این است که واجدین شرایط در این زمان، نصف درآمد یک روز خود را به عنوان زکات فطره پرداخت نمایند سپس فرمودند افراد با درآمد بالا احتیاط نموده و بر طبق دستمزد خود فطریه بپردازند. ایشان برای یک صاع خرما موضوعیت قائل نشده و آن را عنوان مشیر به دستمزد روزانه نیروی کار دانستهاند.
🏷نکاتی چند در باره این نظر قابل ذکر است اول اینکه چرا یک صاع را عنوان مشیر در نظر گرفته اند. دوم اینکه چرا عنوان مشیر دستمزد روزانه در نظر گرفته شده است. ممکن است چنانچه برخی بیان کرده اند یک صاع به این دلیل انتخاب شده باشد که معادل قوت یک روز باشد.
🏷 نکته مهم این است که معیار قرار دادن قیمت های نسبی که تابع عرضه و تقاضا هستند اشتباهی فنی و محرز است. زیرا دستمزد نیروی کار یک قیمت متغیر است که تابع عرضه و تقاضاست. در اقتصادهای کشاورزی در تابستان تقاضای نیروی کار افزایش می یابد و در نتیجه دستمزدها افزایش می یابند و بر عکس در زمستان عرضه نیروی کار افزایش می یابد و تقاضا نیز کاهش خواهد یافت لذا دستمزدها به دلیل شرایط عرضه و تقاضا تغییر می یابند. انتظار این است که دستمزدها در اقتصادهای آن زمان که تحرک نیروی کار مانند امروز نبوده است, در زمستان کمتر از تابستان میشد. این نکته بر عکس خرماست زیرا خرما در تابستان به دلیل وفور به طور نسبی قیمتش از زمستان کمتر خواهد بود حال آیا می توان یک قیمت نسبی در یک دوره زمانی را مبنا قرار داد؟ بر این اساس در زمستان قیمت خرما افزایش و دستمزدها کاهش و در تابستان قیمت خرما کاهش و دستمزدها افزایش یافته یعنی ایندو رفتار قیمتی این دو معکوس است. لذا قیمت نسبی خرما و دستمزد نیروی کار در زمستان با تابستان فرق میکرد از این رو نمیتوان دستمزد را شاخص خوبی برای زکات فطره در نظر گرفت.
🏷 نکته دیگر اینکه بر فرض که یک صاع خرما عنوان مشیر دستمزد روزانه نیروی کار باشد پرسش این است که کدام نیروی کار معیار بوده است؟ چنانچه میدانیم نیروی کار ماهر و غیر ماهر وجود دارد و نیروی کار ماهر هم تنوع زیادی داشته است. این امر نسبت به همه زمانها صادق است. به عنوان مثال, وقتی ابولولو شکایت ارباب خود مغیره را به نزد خلیفه برد و از یک دینار تعیین شده شکایت کرد خلیفه گفت تو دارای مهارت هستی و این رقم برای تو زیاد نیست. لذا پرسش است که بر فرض که یک صاع عنوان مشیر به دستمزد روزانه باشد, طبیعی است که با توجه به تنوع نیروی کار در آن زمان, تنها نیروی کار غیرماهر معیار بوده است لذا نمیتوان معیار را دستمزد روزانه هر فرد مکلف بر حسب خودش قرار داد.
🏷نتیجه اینکه هیچ دلیلی و قرینه ای بر اینکه صاع عنوان مشیر باشد وجود ندارد. و عنوان مشیر قراردادن دستمزد نادرست است و نادرست تر مقیاس قرار دادن دستمزد هر فرد است.
🌐https://eitaa.com/majmaqomh
🔻🔻🔻زيان هاي نااطميناني ها بر اقتصاد ايران
📝📝📝#محمدرضا_يوسفي
🖊زندگي انساني و از جمله فعاليت هاي اقتصادي توام با سطوح مختلف نااطميناني است. كارآفريني كه قصد تاسيس بنگاه اقتصادي دارد، با ناطميناني مواجه بوده و در فضاي غیرقطعی، تصمیمگیری مي كند. ايشان بر اساس تمامي داده هاي موجود، به ارزيابي طرح پرداخته، عایدی انتظاری را برآورد كرده و با در نظر گرفتن سطوح مختلف نااطميناني، تصميم به فعاليت اقتصادي اعم از سرمايه گذاري در بازار حقيقي و يا بازارهاي مالي مي گيرد.
🖊 سطح ديگر عدم قطعيت، هنگامي است كه داده هاي كافي براي تصميم وجود نداشته، امكان برآورد از آينده بسيار ضعيف است. در اينجا افراد دچار سردرگمي مي شوند. اين نوع نااطميناني كه قابل سنجش نيست موجب مي شود كه افراد در اين محيط اقدامي نكرده و به تعبيري از آن خارج شوند. هر چقدر ناطميناني هاي سنجش ناپذير در كشوري افزايش يابد، فرار سرمايه فيزيكي بيشتري رخ مي دهد زيرا افراد به دنبال فضاي با ثباتي هستند كه طرح ها فابل ارزيابي با ضريبي از خطا باشند. همچنين در اين شرايط، تمايل به مهاجرت براي افراد بيشتر مي شود. هر دو نوع مهاجرت فيزيكي و انساني براي افراد هزينه سنگيني دارد اما به دليل نااطميناني ها اين هزينه مقرون به صرفه مي شود. بنابراين نتيجه نخست اين شرايط، خروج سرمايه انساني و فيزيكي از كشور و كاهش رشد اقتصادي و پيامدهاي توسعه اي آن است. يكي ديگر از تاثيرات اين نوع از نااطميناني ها، تبديل افق بلندمدت به افق كوتاه مدت سرممايه گذاران است. از اين رو سرمايه گذاري در بخش هاي مولد كاهش و به جاي آن سفته بازي گسترش مي يابد. به عبارتي، انگیزه سرمایهگذاری و رشد اقتصادی بلندمدت افت مي كند.
🖊 اثر اين نوع نااطميناني منحصر در بعد اقتصادي نيست، بلكه پيامدهاي نامطلوب اجتماعی جبرانناپذیري مانند كاهش نرخ ازدواج و افزايش طلاق و فرزندآوري و در نهايت رشد پايين تر جمعيت از سطح بهينه را به دنبال دارد.
🖊 اين نوع نااطميناني بر حوزه سياست نيز تاثير گذارده، موجب گسترش پوپوليسم و وعده هاي ناشدني مي شود. حكومت ها براي دوام خويش مجبور به تخصيص رانتي منابع مي شوند و اين امر به گستره فساد در كشور مي انجامد. و شايد مهمترين اثر سياسي نااطميناني، كاهش انگيزه حاكميت در انجام اصلاحات سياسي و اقتصادي باشد.
🖊ايران بيش از يك دهه است كه دچار نااطميناني از نوع دوم شده است. نه فقط مردم كه مقامات نيز قدرت پيش بيني آينده نزديك را ندارند. نگراني از آينده و ناتواني در تشخيص روندها منجر به سردرگمي ها شده است. اين امر را مي توان در محاورات روزمره و يا سخنان متناقض مقامات كاملا دريافت. اينكه چه خواهد شد؟ توافقي رخ خواهد داد؟ اگر توافق رخ دهد، الزامات آن كدام است و..
🖊 به جرأت مي توان گفت يكي از مهمترين ويژگي هاي جامعه امروز ما، اين نااطميناني است كه عميقا بر تمامي ابعاد زندگي ما اثرگذار بوده است.
🖊با وجود اينكه زيان هاي گسترده اين نااطميناني در زندگي مردم مشهود است به گونه اي كه طي يك دهه، جمعيت فقيران دو برابر شده است و درآمد سرانه كشور نيز حداقل بيست درصد كاهش يافته است، ناتواني مردم در كاهش اين دغدغه موجب شده است تا نگاه آنان به مقامات بوده و از خود مي پرسند، حاكميت در اين شرايط چگونه تصميم خواهد گرفت آيا با توافق كشور را به ثبات خواهد رساند و يا شرايط به گونه اي ديگر رقم خواهد خورد. اين امر يأس و افسردگي را بر جامعه حاكم مي كند.
🖊حاكميت با نگاه و رفتار خويش تاكنون توسعه اجتماعی- اقتصادی بلندمدت کشور را دچار مخاطره جدي كرده و سرمايه اجتماعي در اين راستا تخريب شده است.
🖊 علت هاي متعددي براي تحقق اين وضعيت مي توان بر شمرد كه شايد مهمترين آنها تقدم نگاه تقابل خير و شر در روابط بين الملل و قائل شدن به رسالتي جهاني در تقابل با شر باشد. نگاه آخرالزماني از علل وقوع اين شرايط است.
@yousefimohamadreza
🌐https://eitaa.com/majmaqomh
🔻🔻🔻نوسانات نرخ ارز و رانتجويان در فضاي مذاكرات
📝📝📝#محمدرضا_يوسفي
🖊 نرخ ارز متغيري کلیدی و مهم در اقتصاد بوده، عاملي مهم در موازنه پرداختها است. با توجه به جایگاه نفت در اقتصاد ایران، ارز منبع مهم درآمدی برای دولت و عاملی بر تأمین بودجه است.
🖊ارز نيز كالايي بسان ديگر كالاهاست كه دارای بازاری با دو طرف عرضه و تقاضاست. از اين رو در ساختار اقتصادی و سیاسی کشورهای توسعهیافته، نرخ ارز، شناور مدیریت شده از تلاقی صادرکنندگان و واردکنندگان به دست میآید. در این کشورها، اقتصاد باثبات بوده و براساس منطق اقتصاد بازار، صادرکنندگان در نقش عرضهکننده و واردکنندگان نیز در نقش تقاضاکننده ارز هستند. اهداف دلالی و سفتهبازی در اين بازار وجود ندارد. در اين فضا نرخ ارز به طور طبیعی تعیین میشود. بر اين اساس كتاب هاي اقتصاد متعارف نيز نرخ ارز را در شرايط شناور پيشنهاد مي دهند.
🖊 در ايران نيز نيز گروه زيادي معتقدند كه نرخ ارز بايد شناور باشد. ذهنيت عمومي اين است كه اين اقدام موجب كاهش رانت و فساد مي شود.
🖊 اما ساختار اقتصاد ایران ساختاری منحصر به فرد بوده، متشكل از بخش خصوصی ضعیف، بخش دولتی، بخش عمومي غيردولتي و بخش شبه دولتي است. دقت در درآمدهاي ارزي كشور نشان مي دهد كه بخش خصوصی واقعي کمترین سهم در صادرات را دارد. اکنون بخش دولتی از طریق فروش منابع طبیعی نفت و گاز، بخش هاي شبه دولتي و عمومي غيردولتي نيز شامل فولادیها، معدنیها، پتروشیمیها و مانند آن هستند که از منابع عمومی یارانهای بهره میبرند و محصولات را عمدتا در بازارهای جهانی عرضه میکنند. دولت بخش مهمی از ارز را به بانک مرکزی داده و با دریافت پول به تأمین مالی خود میپردازد و موجب افزایش پایه پولی و نقدینگی میشود.
🖊 بنابراين تركيب صادرات به نفع بخش حاكميتي و دولتي با اتكاء بر منابع طبيعي است. از اين رو آزادسازی نرخ ارز، بیشترین نفع را نصيب بخش هاي يادشده مي كند. زیرا هزینهها یارانهای و درآمدها از طریق بازارهای جهانی به دست میآید. در نتيجه ذینفعان اصلی آزادسازی نرخ ارز این دو گروه بوده و بازار رقابتی وجود ندارد. به عبارتی نقش دولت و بخش هاي عمومي غيردولتي و شبه دولتي در تعيين اين نرخ تعیینکننده هستند.
با وجود ملاحظات يادشده نمي توان ارز را مانند ساير كالاها در نظر گرفت. و نرخ آن را به بازار موكول كرد زيرا بازار ارز بازاري رقابتي نيست و در سلطه گروههاي خاص ذينفعان است. اين گروه از افزايش قيمت ارز بيشترين نفع را مي برند. هر چند اثرات تورمي آن بر كسي پوشيده نيست. روشن است كه هرگونه اصلاح قيمتي را بايد در يك بسته سياستي دنبال كرد در غير اين صورت موجب ناترازي هاي اقتصادي و فشار بر زندگي مردم خواهد شد.
در آذر ماه بانك مركزي تحت فشارهاي ذينفعان، نرخ ارز توافقي را با استدلال كشف قيمت بازار و كاهش رانت و فساد مطرح كرد. بعدهاها مشخص شد كه نامه برخي از فعالان اقتصادي در بهار سال 1403 شروع كننده اين اقدام بوده است.
🖊تا پيش از مذاكره شنبه 22 فروردين، نرخ دلار 107 هزار تومان را نيز ديده بود اما در روز شنبه اين نرخ كاهش يافته و در بالاي 80 هزار تومان قرار گرفت. طبيعي است كه طرفداران نرخ ارز شناور كه معتقدند ارز مانند ساير كالاهاست در اينجا بايد به عدم دخالت بانك مركزي معتقد باشند. اما باكمال تعجب گروهي كه تاكنون از نرخ ارز آزاد طرفداري كرده و فضا را براي افزايش آن ايجاد كردند، اكنون معتقدند كه بانك مركزي بايد دخالت كرده و مانع كاهش بيشتر نرخ ارز شود. از منظر ذينفعان اين استدلال قابل فهم است آنان از كاهش اين نرخ زيان مي بينند. گروه رسانه اي وابسته به ذينفعان در حال فضاسازي مبني بر بازگشت نرخ ارز به همان نرخهاي سابق در اندك زماني هستند. همچنين اين احتمال قوي وجود دارد كه به زودي با كاهش عرضه ارز توسط همان انحصارات مواجه شده تا ارز دوباره مسير صعودي را طي كند.
🖊وظيفه بانك مركزي است كه منافع ملي را در نظر گرفته، نظارت و كنترل دقيق تري بر بازار توافقي ارز داشته و از هرگونه اقدام در تامين منافع ذينفعان پرهيز كند.
🌐https://eitaa.com/majmaqomh
⚡️توافق پايدار پاياني بر ايران هراسي و اسلام هراسي خواهد بود
🟣منافع و آينده ایران با تحقق توافق پايدار
✍#محمدرضا_يوسفي
🏷 دو هفته است كه مذاکره ایران و آمریکا آغاز شده، روز چهارشنبه نيز گفتگوهاي كارشناسي طرفين انجام مي شود كه خود نشان از توافقي كلي ميان طرفين است. اينكه ايران مذاكره با امريكا و به ويژه امريكا در دوره ترامپ كه در سال 1397 از برجام خارج شده بود را پذيرفته است، حكايت از تغييري مهم در عرصه سیاست خارجی ماست.
🏷طبيعي است مذاكره يك معامله طرفيني است كه هر كدام براي به دست آوردن امتياز بايد امتيازي تقديم كنند. در اين راستا بايد ديد طرفين خواهان چه چيزي بوده و چه هدف يا اهدافي را دنبال كرده و چه كارتهايي براي بازي دارند.
🏷 برخي تصور مي كنند كه ايران به دليل تغيير شرايط منطقه اي از هفت اكتير تاكنون، در موضع ضعف نسبت به مذاكرات برجام قرار داشته و مجبور به اعطاي امتيازات بيشتري است. از اين رو با اين تلقي، نظر مساعدي نسبت به مذاكرات ندارند. اينان به اين نكته توجه ندارند كه موقعيت امريكا نيز نسبت به آن زمان تغییر کرده و از اين رو، همان ترامپي كه از برجام خارج شد، خواهان مذاكره با ايران است و با نگاه به بسترسازي براي يك شراكت بلندمدت با ايران تلاش مي كند.
🏷 اين توافق براي ايران، منطقه، جهان و قدرت هاي سياسي و اقتصادي مانند امريكا، چين، روسيه، هند سودمند و اثرگذار است. به همين دليل طرفين اين بار در تلاش براي حصول به دستيابي به يك توافق پايدار و برد ـ برد هستند و فضاي جهاني نيز براي اين توافق مساعدتر است.
🏷ايران فرصت هاي زيادي را تاكنون از دست داده و در نتيجه، امروز با انواع مشكلات دست و پنجه نرم كرده، انواع ناترازي ها و نااطميناني ها بر كشور حاكم بوده، سطح رفاه جامعه به شدت كاهش يافته، صنايع فرسوده و زيرساختها آسيب ديده، امكان سرمايه گذاري و رشد اقتصادي پايين آمده، سرمايه اجتماعي نيز افول كرده و اقتصاد ايران در انزوا به سر مي برد. از اين رو ادامه مسير گذشته ديگر امكان پذير و عقلايي نيست. توافق موفق و پايدار مي تواند به رفع تحريم منجر شده، تجارت خارجي را توسعه داده، سرمايه گذاري خارجي را ممكن ساخته و ظرفيت هاي كشور را فعال كند.
🏷 به نظر مي رسد طرف مذاكره، خواستار سطحي معين از غني سازي، عدم اقدامات منطقه اي به گونه سابق و امكان شراكت اقتصادي با ايران است. البته ايران نيز مخالفت با تجاوزگري هاي اسرائيل را در قالب ديپلماتيك پيگير خواهد بود. امري كه مورد قبول نهادهاي بين المللي است.
🏷 ايران با توجه به ظرفيت منابع خدادادي، سرمايه انساني، گردشگري، داشتن بازاري بزرگ و موقعيت ژئوپلتيك خود با ورود به اقتصاد جهاني مي تواند به سرعت به مركز ثقل منطقه تبديل شده و در جايگاه نخست منطقه قرار گيرد. در پرتو اين توافق، امكان گستره تجارت با دو قطب شرق و غرب فراهم شده، سرمايه گذاري هاي چين، امريكا و اروپا مي تواند رخ دهد. تامين نيازهاي اروپا، چين و هند و برخورداري از تنوع خريداران، قدرت چانه زني كشور را افزايش مي دهد. آخرين سخن اينكه توافق پايدار پاياني به ايران هراسي و اسلام هراسي خواهد بود.
🏷براي دستيابي به اين افق ها، نياز به تغيير رويكرد حاكميت است. با توجه به تجربه گذشته و شرايط كنوني كشور، تيم مذاكره كننده بايد خواسته هاي خود را بر اساس توسعه و افزايش سطح رفاه كشور تعريف كند. نگاه هاي كوتاه مدت جهت خروج از بحران و بازگشت به همان سازوكار سابق پيامد مثبتي نداشته و نخواهد داشت. همراه با دستيابي به توافق، انجام اصلاحات داخلي در جهت سلامت و كارايي نظام ضروري است.
🌐https://eitaa.com/majmaqomh
🟣فراتر از تقدیس، ضرورت نواندیشی
✍#محمدرضا_یوسفی
🏷دوازدهم اردیبهشت ۱۳۵۸ پس از کمتر از سه ماه از گذشت پیروزی انقلاب، یکی از برجسته ترین و به روزترین عالمان دینی در زمانی که ایران بیش از دیگر زمانها به وی نیاز داشت، به شهادت رسید.
🏷مطهری میراث گرانبهایی را از خود به جای گذارد. کتابهای وی در تیراژهای زیاد و در چاپ های متعدد منتشر شده است. موسسه تنظیم نشر آثار وی تلاش کرده تا آثارش بازنشر شده و دیدگاههای وی معرفی گردد.
🏷هر چند روز دوازدهم اردیبهشت به دلیل کشته شدن یکی از معلمان در حرکت اعتراضی معلمان در سال ۱۳۴۰ موجب شد تا حکومت وقت جهت دلجویی از معلمان، این روز را روز معلم اعلام کند، اما همزمانی شهادت مطهری و روز معلم موجب پررنگ شدن این روز در دوران پس از انقلاب شده تا بدانجا که تصور عموم این است که شهادت ایشان موجب این نامگذاری شده است.
🏷به هر روی، یکی از نکات مهم چگونگی مواجهه با میراث بزرگانی مانند مطهری است.
زمانی شهید مطهری، آشنایی ما با امیرالمومنین را چنین تشبیه کرده بود: فرض کنیم یک دانشمند بسیار برجسته در همسایگی ما وجود دارد. هر روز صبح وی را می بینیم و احوالپرسی می کنیم اما اگر از ما بپرسند که وی را می شناسید چیزی جز همان ظواهر از وی نمی دانیم.
این نکته در مورد خود ایشان هم صادق است.
🏷حمایت های حکومتی از انتشار کتابهای وی، برگزاری مراسم، مواجهه رسانه ملی موجب حجابی بر چهره واقعی مطهری شده، وی را به عنوان فردی همسو معرفی کرده و این امر موجب شده است که مطهری از دو سو به انزوا کشیده شود. از سویی حکومت، به مداحی وی پرداخته و از سوی دیگر نسل جوان با تلقی عالم حکومتی از وی فاصله گرفته است.
این در حالی است که میراث مطهری برای اندیشه دینی، نهادهای دینی بسیار ارزشمند و قابل مطالعه بوده است.
🏷مطهری مانند دیگر بزرگان علمی و دینی پله ای از نردبان رشد جوامع هستند و یا به تعبیری باید از شانه های محکم آنان بالا رفت و افق های دوردست تر را مشاهده کرد. هیچگاه نباید در آنها توقف کرد.
🏷 تمجیدها و مداحی های برخی، از امثال مطهری چیزی بر جامعه امروز نمی افزاید. باید آثار آنان بازخوانی، نقد، اصلاح و تکمیل شود. این نوع مواجهه باعث ماندگاری نام آنان در تاریخ خواهد شد.
🏷 مطهری در حوزه های مختلف فکری از خود میراث به جای گذارده است. فصل مشترک تمامی این فعالیتهای علمی و دینی، معرفی دین به زبانی مستدل، منطقی و قابل فهم برای نسل مخاطب خود بوده است.
او نگاهی به جریانهای فکری و فرهنگی زمانه خود داشت و در تلاش بود تا پاسخ های متقنی به شبهات زمانه خود دهد. انجام رسالت دینی در تمامی فعالیت های وی مشهود بود.
🏷 او ضمن ضروری دانستن نهاد روحانیت، تندترین نقدها را به این نهاد کرده است.
دیدگاههای وی در مورد حاکمیت دینی و نقش روحانیت و همچنین در مورد مجاری آسیب پذیری انقلاب نیاز به معرفی، بازخوانی، اصلاح و تکمیل دارد.
🏷 به هر حال زمانه ما، زمانه ای متفاوت شده است و اقتضائات دیگری دارد و بزرگداشت این بزرگان نیز به مداحی آنان نیست بلکه نگاه نقادانه لازم است.
🏷بدون تردید شهیدان مطهری، صدر، بهشتی و مانند آنان، شخصیت هایی به یادماندنی و مایه اعتبار روحانیت هستند اما زمان آن رسیده است که دستاوردهای اینان بازخوانی، اصلاح و تکمیل گردد.
🌐https://eitaa.com/majmaqomh
🔰از نگاه ایدئوژیک، سایه سنگین تحریمها تا ضرورت اصلاح ساختاری
✍#محمدرضا_یوسفی
🔹 تحريم، جنگ خاموش امريكا عليه ايران بود كه تاثيرات گسترده اي بر اقتصاد ايران گذارد به گونه اي كه مي توان اقتصاد ايران را به دو دوره پيشاتحريم و پس از آن تقسيم كرد. نگاهي به متغيرهاي كلان اقتصادي شامل تورم، بیکاری و رشد اقتصادی، اين نكته را به خوبي نشان مي دهد.
🔹 بر اساس داده هاي بانك مركزي، متوسط تورم از سال 69 تا 90، 5 /18 درصد بوده است اين رقم در دهه 90 متوسط تورم اقتصاد ایران به 25 درصد رسيده و از خروج ترامپ تا 1401 به ميانگين 42.4 درصد رسيد. تفاوت نرخها بيان كننده تاثير تحريم است. رشد تورم به معناي رشد فقر و نابرابري در جامعه است.
متغير دوم، رشد اقتصادي است. متوسط رشد اقتصادی کشور از سال 69 تا سال 1390، حدود 5 /4 درصد بوده است در حالي كه ميانگين رشد اقتصادی دهه 90 تقریباً صفر بوده است. اين كاهش بيان كننده كاهش سطح رفاه عمومي جامعه، فقيرتر شدن فقراء، كاهش سرمايه گذاري، فرسوده شدن زيرساخت هاي صنعتي كشور و كاهش شديد فرصت اشتغال زايي براي جوانان است. بنابراين دوران تحريم دوراني كاملا متفاوت از دوران پيش از آن بوده است و آينده كشور را نيز تحت الشعاع خود قرار داده است.
🔹 تاثيرات تحريم تنها در سطح متغيرهاي كلان نيست. تحريم از طرفي موجب كاهش درآمدهاي نفتي شد و از طرفي موجب شد تا اين سرمايه ملي زير قيمت هاي جهاني فروش رود. از سوي ديگر، گروهي جهت دور زدن تحريم شكل گرفت كه در ايران به كاسبان تحريم شهرت يافتند. به مرور تحريم موجب گسترش فساد در ساختار اداري و اقتصادي كشور شده است. شاخص ادراک فساد، میزان فساد در بخش عمومی ۱۸۰ کشور را ارزيابي كرده، نمره کشورها بین صفر (بسیار فاسد) تا ۱۰۰ (بسیار پاک) است. شاخص ادراک فساد در ایران در دوران تحريم روندی نامطلوب داشته؛ بر اساس این شاخص، نمره ایران از ۲۸ در سال 91 به ۲۳ در سال 1403رسیده است. فساد مانند برخي بيماري ها، خصلت مسري دارد و اين امر بر گستره آن افزوده و از فساد سازمان يافته به فساد سيستماتيك تغيير حالت مي دهد.
🔹 مقايسه كسري هاي بودجه دوران پيشاتحريم و پس از آن نيز نشان مي دهد كه شدت كسري بودجه در اين دوران تشديد شده است. رشد كسري هاي بودجه عامل مهم در كاهش اجراي طرح هاي مهم و به تعويق افتادن آنها مي شود. تحريم موجب شده است كه دولت مسئوليت هايي را بر عهده گيرد كه از توانش خارج است. تداوم اين وضعيت در طول بيش از يك دهه موجب شده تا ساختار دولت به شدت آسيب ببيند. امري كه با رفع تحريم نيز به دليل وابستگي به مسير به راحتي برطرف نخواهد شد. نظام مالي كشور اعم از بانكها، بيمه و بورس نيز از وضعيت تحريم ها آسيب ديده اند. تحريم موجب شد تا كشور نتواند به حل چالش هاي اساسي بپردازد و امروز با چالش هاي متنوع روبرو هستيم. همه اين چالشها براي دولت بار مالي ايجاد كرده اما دولت با وجود هزينه ناتوان از حل آنهاست. آخرين نكته انزوا از بازار جهاني است.
🔹 بنابراين تحريم يك جنگ تخريب گر بوده است. بخش مهمي از وضعيت نابسامان كنوني به دليل رويكرد ايدئولوزيك مبني بر نگاه به تقسيم بندي خير و شر در روابط بين الملل و اعتقاد به رسالت جهاني در پيشبرد جبهه حق و خير بر شر و باطل است. نگاهي كه آخرالزمان را نزديك مي بيند و رسالت زمينه سازي براي آن قائل است. اين در حالي است كه رابطه دولت ـ ملت بر پايه توسعه كشور شكل مي گيرد.
بر اين اساس ضروري ترين امر تغيير رويكرد ايدئولوژيك به رويكردي توسعه گرا است و با اين رويكرد تلاش نمود تا در مذاكرات به توافقي پايدار رسيد. اين تصور كه رفع تحريم پايان مشكلات كشور است تصور نادرستي است اما رفع تحريم برداشتن سايه جنگ، نااطميناني، انزوا از كشور بوده و آغازي براي انجام اصلاحات ساختاري.
🌐https://eitaa.com/majmaqomh
🔰توافق هستهای: از دلگرمی تا چالشها،
چه در انتظار ایران و آمریکا است؟
✍#محمدرضا_يوسفي
🔹 دور چهارم مذاكرات ايران و امريكا برگزار شد و طرفين آن را دلگرم كننده و البته سخت توصيف كردند. نكته مثبت اين است كه طرفين خواهان توافق بوده و انگيزه اي براي درگيري ندارند.
🔹 به نظر مي رسد امريكا ضمن پذيرش سطحي از غنیسازی در ایران، خواهان نظارت کامل بر برنامه هستهای است. ايران نيز چنانچه بارها اعلام كرده است كه به دنبال اهداف صلح جويانه است با اين درخواست مشكلي ندارد.
🔹 شايد يكي از مهمترين دلايل خروج ترامپ از برجام، حساسيت ايران نسبت به ورود شركت هاي امريكايي و در نتيجه، فقدان بازده اقتصادي بود. اكنون پس از گذشت حدود هفت سال، ترامپ و همكاران وي به صراحت خواهان مشاركت اقتصادي با ايران هستند. از سوي ديگر موقعيت ايران نيز نسبت به سال 97 تغيير كرده است. حوادث پس از هفت اكتبر تاثيرات منطقه اي آن، درگيري مستقيم اسرائيل و ايران موقعيتي جديد ايجاد كرده است كه نظام نيز پذيراي مشاركت اقتصادي امريكايي ها و سرمايه گذاري آنان در ايران است. امري كه اگر در همان سال پذيرفته مي شد امروز وضعيت ديگري را تجربه كرده بوديم.
🔹 سرمايه گذاري امريكا در حوزه هاي نفت و به طور كلي انرژي در ايران يك بازي برد برد محسوب مي شود. اين بازي برد برد تضميني براي تحقق توافقي پايدار مي تواند باشد. ذينفعان از اين نوع مشاركت، طبيعي است در برابر لابي هاي جنگ طلب در امريكا اعم از لابي اسرائيلي ها و براندازان خواهند ايستاد.
🔹 يكي از مشكلات در دوران گذشته، گروههاي مخالف برجام در ايران بود. بخشي از اين گروهها، تحت تاثير شعارهاي چند دهه، جهان را دوقطبي و محل جنگ خير و شر دانسته كه امريكا و اسرائيل و همسويان آنها در جبهه شر و ايران و همراهان در جبهه حق ايستاده اند. نبردي سهمگين ميان اين دو جبهه برقرار بوده و ما با نگاهي آخرالزماني رسالت داريم تا براي محو و نابودي جبهه شر تلاش كنيم تا زمينه ظهور فراهم آيد. ديدگاهي كه از اساس نادرست است.
گروه دوم كاسبان تحريم هستند. آنان در جريان برجام از ايجاد هر گونه اختلالي در امر مذاكره كوتاهي نكردند.
🔹 خطر اين دو گروه براي برهم زدن اين توافق پابرجاست. گروه سومي را نيز مي توان به آنان اضافه كرد. گروهي كه از مدتها پيش خواهان مذاكرات و پايان بخشيدن به تخاصمات بودند. اكنون كه ايران و امريكا مسير توافق را طي مي كنند، آنان به جاي حمايت صريح از اين مسير، سعي در يادآوري پافشاري هاي گذشته بر عدم مذاكرات و خسارتهاي ناشي از آن دارند. اين رويكرد گذشته نگر بسيار آسيب زا بوده و مي تواند مخالفان ايدئولوژيك توافق را تحريك كرده و از سويي نيز هراس كاسبان تحريم را دوچندان كند.
🔹 موضع درست اين است كه سعي شود متناسب با وضعيت گروههاي سه گانه داخلي با هر كدام مواجه شد. از سويي نادرستي مباني نگاه ايدئولوژيك را تبيين كرده و از سوي ديگر با نگاهي به آموزه هاي نورث، منافع كاسبان تحريم را در جهت رانت مولد سوق داد و از سوي ديگر به برخي گروههاي منتقد كه تصور مي كنند كه در هر شرايطي بايد سخني در نقد گفته شود، توجه داد كه توافق ايران و امريكا پس از خصومت چند دهه كه كشور از آن بسيار آسيب ديده است، آسان نيست و همه بايد كمك كنيم تا اين مسير به خوبي طي شود و سپس براي چگونگي بهبود شرايط كشور انديشه و تلاش كنيم.
🌐https://eitaa.com/majmaqomh
🟠پیامدهای قدرتیابی سطحینگران برای جامعه و دین
📝#محمدرضا_یوسفی
🔻از مهمترین اهداف انبیاء و به ویژه پیامبر خاتم، رهانیدن انسان ها از بندهایی است که مانع تعالی انسان ها و جوامع شده است. برخلاف افراد فرصت طلب و سودجو که خواهان رواج خرافات و سطحی نگری در دینند تا بتوانند از مردم سوء استفاده کنند، پیامبر آمده است تا انسان ها با آگاهی دست به انتخاب زده، زنجیرهای جهل و نادانی، بت پرستی، شخص پرستی، خرافات و مانند آن که مانع از رشد فکری و اخلاقی مردم است، را از پای آنان بگشایند. تاکید بسیار قرآن بر تشویق به تعقل، تفکر و تاکید بر جایگاه علم از این بابت است تا انسان هایی دارای اندیشه ای بلند تربیت شوند.
🔻در سال نهم هجری، فرزند پیامبر به نام ابراهیم در 18 ماهگی در گذشت. آن روز خورشید گرفت.گروهی علت را مرگ فرزند پیامبر دانستند. اما پیامبر بر فراز منبر رفتند و فرمودند: « آفتاب و ماه از نشانه های قدرت خداوند هستند آنها بر طبق سنن طبیعی و قوانینی که خدا بر آنها مقرر داشته است در مسیر خاصی می گردند، هرگز برای مرگ کسی و یا تولد کسی نمی گیرند». پیامبر هیچ خرافه و دروغی را برای پیشبرد دین بکار نبرد. بر این اساس دین و پیامبر سعی می کنند تا مردم قدرت تشخیص پیدا کنند، سخنان را بشنوند و با افکار متنوع آشنا شده، بهترین آنان را برگزینند. چنانچه خداوند در آیه 11 سورۀ مجادله به کسانی که سخنان را می شنوند و از بهترین آنان پیروی می کنند، بشارت داده است.
🔻دلیل این همه تاکید بر مبارزه با جهالت و خرافه گرایی این است که از طریق رشد انسانهای سطحی در دین، تنگ نظری در امور دینی شکل گرفته و افراد، خود حق پندار شده، تحمل و مدارای خویش را از دست می دهند. آنان به دلیل نگاه سطحی شان، توانایی درک اهم و مهم را ندارند و موازین دینی را زیر پا می گذارند.
آنان به قیمت ایجاد تنفر از دین، می خواهند با بی حجابی مبارزه کنند. به دلیل فقدان بینش عمیق دینی، تحت تاثیر شخصیت ها قرار می گیرند و ابزار دست این و آن می شوند و ناخودآگاه، بندگی انسان می کنند و با همه این اوصاف، نقش کلیدی برای خود در جامعه قائل شده و از این طریق مانعی بر سر راه تعالی جامعه می شوند.
🔻خوارج یکی ازنمونه های بارز تاریخی این افراد است. افرادی بسیار سطحی، خود حق پندار، لجوج، فاقد توان تحمل دیگر افکار و عقاید که فریب دنیاپرستان را خوردند و ظاهر قرآن را گرفته، روح و تجسم آن را رها کردند و از این طریق ضربه های جبران ناپذیری بر اسلام علوی زدند و موجب حاکمیت بنی امیه شدند.
🔻 در هر دوره ای اگر اينها میدان را به دست گیرند، سعی می کنند مانند خود را تکثیر کنند و جامعه را به جمود، ظاهرگرايى و تحجّر بكشانند. به جای تاکید بر ارزشهای دینی بر ظواهر تکیه می کنند. معیار دینداری را نه رواج صداقت، وفای به عهد، امانتداری و رشد اعتماد اجتماعی که ازدیاد مساجد ساخته شده با امکانات عمومی، انجام مناسک و نذری و امثال آن می دانند. مگر نه اين است كه پيغمبر فرمود «دو دسته پشت مرا شكستند عالمان غیر متعهد و جاهلان مقدس مآب» این جاهلان گمان می کنند که حق را کاملا دریافته اند. از این رو بستری برای گفتگو لازم ندانسته، همه را از مسیر دین بیرون می دانند. دغدغه اسلام را دارند اما بیشترین ضربه را به دین می زنند. به تعبیر شهید مطهری، گروهی تنگ نظر که اسلام و مسلمانى را در چهارديوارى انديشههاى محدود خود محصور كرده، ادعا می کنند كه همه بد مىفهمند و راه خطا مىروند. به دلیل تنگ نظری، زود تكفير و تفسيق مىكنند. وای به حال جامعه ای که اینان بالا آیند و موقعیتی پیدا کنند و تصمیم ساز شوند. چه خسارتهایی که برای دین و جامعه به بار نمی آورند. رفتارشان موجب دین گریزی می شود. چنانچه امیرالمومنین خطاب به خوارج فرمود: « شما تيرهايى هستيد در دست شيطان كه از شما براى زدن نشانۀ خود استفاده مىكند و به وسيلۀ شما، مردم را در ترديد و گمراهى قرار مى دهد».
🔻سطحی نگری دینی به همراه ناتوانایی در تحلیل اجتماعی موجب می شود تا گاه از دیوار سفارتخانه بالا روند و به آن افتخار کنند. گاه بر دیوار سفارتخانه ای شعار بنویسند و از بیت المال، هزینه های آن پرداخت شود. با وجود اینکه گسترش فقر در جامعه موجب رشد آسیب های اجتماعی شده، چنانچه به گفته يك نماینده مجلس، جمعیت زیر خط فقر به بیش از سی میلیون نفر یعنی بیش از 35 درصد مردم رسیده است، دغدغۀ اینان، روسری ( و نه حجاب) زنان است. پیامبر فرمود اگر فقر از دری وارد شود، ایمان از دری دیگر خارج می شود. یعنی فقر مادر بی ایمانی، کج ایمانی و رشد گناهان در جامعه می باشد. امروز فقر، منکر بزرگ کشور ماست.
🌐https://eitaa.com/majmaqomh
🔰ايران و خاورميانه در حال تغيير
✍#محمدرضا_يوسفي
🔹 معادلات روابط بين الملل در قرن ۲۱ به سرعت در حال تغيير است. با فروپاشي اردوگاه كمونيسم پايان تاريخ، آنطور كه جهان غرب انتظار داشت رخ نداد. اكنون جهان به سوي جهان چند قطبي بر مبناي منافع اقتصادي در حال چرخش است.
🔹 مدتهاست كه توليدناخالص داخلي چين، كشورهاي اروپايي را پشت سر گذارده، اكنون از تمامي اتحاديه اروپا پيشي گرفته و پس از امريكا در رتبه دوم قرار دارد. بدين ترتيب جايگاه جهاني اروپا رو به افول گذارده، با مشكلات متعددي دست و پنجه نرم می کند.
🔹 سفر ترامپ به كشورهاي حاشيه خلیج فارس، یک اقدام راهبردی در جهت انجام قراردادهای جديد اقتصادی و تعمیق نفوذ منطقه اي آمریکا در فضاي جديد جهاني است. امريكا به كشورهاي خليج فارس، به چشم شركاي بلندمدت نگاه كرده كه در قبال تضمين امنيت اين كشورها، قراردادهاي گسترده مالي و توسعه همكاري در حوزه هوش مصنوعی و فناوریهای پیشرفته را در دستور كار خود دارد. از اين رو افرادي مانند زاكربرگ و ايلان ماسك براي تحقق اين ايده، ترامپ را همراهي كردند.
🔹 از منظر امريكا، خاورميانه جديد با اتكاء به منابع عظيم انرژي و ورود فناوري جديد مي تواند در آینده جايگزين اروپا شود و اين چالشي بزرگ براي اروپاي امروز است.
🔹از سوی دیگر، مدتهاست كه كشورهاي حاشيه خليج فارس اين تغيير را درك كرده و با رويكردي باز به استقبال آن رفته اند. به همين دليل به بازتعریف نقش خود بهعنوان قطب جهانی نوآوری پرداخته اند. آنان تصور مي كنند دستيابي به اين موقعيت با شراكت و پذيرش رهبري امريكا امكان پذير است. بر اين اساس، عربستان در راستای تحقق چشمانداز ۲۰۳۰ خود متعهد به سرمایهگذاری ۴۰میلیارددلاری در زمینه توسعه هوش مصنوعی شد قطر نيز ۲.۴میلیارد دلار برای توسعه هوش مصنوعی در نظر گرفت. امارات نيز از طرح سرمایهگذاری 1400 ميليارد دلاری برای مشاركت با امريكا طی دهه آینده در زمينه زیرساختهای هوش مصنوعی، نیمههادیها و .. خبر داد.
🔹 در اين سفر، اين كشورها از ترامپ خواسته اند تا قانوني که صادرات نیمههادیهای پیشرفته به خلیج فارس را محدود میکند را حذف كند. در واقع بر اساس سرمايه از كشورهاي منطقه خليج فارس و فناوري از امريكا، مشاركت دنبال مي شود.
🔹اين كشورها براي تحقق آرمان خويش نيازمند ثبات منطقه و امنيت كشورهاي خود هستند. بر اين اساس آنان خواستار تقويت سامانههای پدافند هوایی میان ایالات متحده و کشورهای شورای همکاری خلیج فارس شدند. شايد بتوان گفت، در صورتي كه امور آنطور پيش برود كه آنان مي خواهند، در آينده شاهد ناتويي جديد جايگزين ناتوي قبلي شده كه بار مالي آن را كشورهاي منطقه خليج فارس بر دوش مي كشند.
🔹 بر اين اساس بازسازی سوریه، مذاکرات هستهای با ایران، و مسئله اسرائیل نیز در اين گفتگوها مطرح بوده است. پس از مذاكرات، عربستان بدهي هاي سوريه به بانك جهاني را پرداخت كرد. امريكا تحريم هاي سوريه را حذف كرد. كشورهاي عربي آماده مشاركت در بازسازي سوريه شدند.
🔹 اين روياپردازي با چالشهايي روبروست. نفوذ فزاینده چین يكي از مهمترين هاست. به طور طبيعي موضوع ايران در كانون توجه طرفهاي اين سفر بوده است. ايران مي تواند تهديدي براي تحقق چشم انداز يادشده باشد. از اين رو توافق يا همراه كردن ايران براي امريكا اهميتي بيش از گذشته يافته است.
🔹 به نظر مي رسد كه دستيابي به توافق پايدار مي تواند منافع ايران، امريكا و كشورهاي منطقه را تامين كند. اين توافق براي ايران كه تحولات نظامي منطقه اي را در يكسال اخير به نفع خود نديده است و از سوي ديگر با مشكلات متعدد در حوزه هاي اقتصادي، اجتماعي، زيست محيطي و مانند آن مواجه است، مي تواند با اتكاء به ظرفيت هاي خود، از اين بحرانها خارج شود و رونق اقتصادي و نشاط اجتماعي در كشور ايجاد كند. ايران مي توان در قالب همكاري هاي جديد، جايگاهي متفاوت در منطقه پيدا كند. ايران امروز با انتخاب مسير مذاكره و چانه زني مسير درستي را طي مي كند. در غير اين صورت، شاهد شكافهاي بزرگتري ميان كشورهاي همسايه و ايران خواهيم بود.
🔹 كشورهاي حاشيه خليج فارس نيز با پذيرش همكاري و سرمايه گذاري در ايران، ثبات و امنيت خود را تضمين مي كنند. اما امريكا براي تحقق هدف هاي خود نيازمند كنش هاي بيشتري براي حفظ موقعيت جهاني خويش است. همچنين بدون حل نزاع اسرائيل و فلسطين، خاورميانه رنگ ثبات را نمي بيند شايد به همين دليل باشد كه چندي پيش ترامپ از تشكيل يك دولت فلسطيني سخن گفت.
🌐https://eitaa.com/majmaqomh