✅ #منابع_لغوی اجتهاد: 🔶 کتب لغوی لازم برای فرایند #استنباط و #اجتهاد را می‌توان به سه دسته تقسیم کرد. 1⃣ دسته اول: کتبی که تنها به معنای لغت پرداخته‌اند و به جایگاه استعمال واژه نظر نداشته‌اند. از جمله این کتب می‌توان از: #العین خلیل بن #احمد، #صحاح اللغة #جوهری، #لسان العرب إبن #منظور، #مصباح المنیر#فیّومی و #قاموس المحیط #فیروزآبادی نام برد. 2⃣ دسته دوم: کتبی که لغت را با توجه به کاربردش در قرآن و حدیث معنا کرده‌اند. مشهورترین کتاب در لغات قرآن #مفردات #راغب اصفهانی است. مهمترین کتب در لغت روایات نیز #النهایةابن #اثیر و #مجمع البحرین #طریحی می‌باشد. 3⃣ دسته سوم: کتبی که ریشه و معنای اصلی لغت را در عصر صدور، به دقت مشخص کرده‌اند. که #مقاییس اللغة #ابن #فارس و همچنین #أساس البلاغة # زمخشری از این دسته‌اند. 🔶 فقها، معمولا به این کتب لغت مراجعه می‌کنند. به طور مثال شیخ اعظم #انصاری در #مکاسب محرمه، هنگامی که به قول لغوی مراجعه می‌کند، معمولا قولِ به #قاموس المحیط، #المصباح المنیر، #الصحاح و #النهایه مراجعه کرده و از آن‌ها نام می‌برد. 🔶 البته برخی در لغت قرآن، کتاب «#مفردات» را قبول ندارد و می‌گویند راغب اصفهانی در آن اجتهادات زیادی کرده و نظرات شخصی خودش را اعمال کرده است. دو کتاب اصلی لغت در احادیث، که به نوعی می‌توان آن را با قرآن مشترک نیز دانست، #النهایه فی غریب الحدیث و الاثر، تألیف إبن الاثیر(م606) است که از اهل سنت می‌باشد، و #مجمع البحرین، تألیف فخرالدین #طریحی(م1085) که شیعه است، هستند. این دو کتاب، از منابع اصلی رجوع #فقها به #لغت حدیث می‌باشد. اگر #فقیه بخواهد اصل و ریشۀ اصلی لغات را در زمان صدور بررسی کند، معمولا از دو کتاب #معجم مقاييس اللغة تألیف ابن فارس و #اساس البلاغة، تألیف ابوالقاسم محمود بن عمر زمشخری مراجعه می‌کند. البته کتاب اول از اهمیت بیشتری برخوردار است. این #کتب، عمدۀ کتاب‌های #لغت مورد استفاده در #اجتهاد است که ممکن است، برخی بر روی تعدادی از آنها را تاکید کنند. 〰〰⚜〰〰📚📚📚📚 ⏮ برگرفته از درس #فلسفه_فقه و #روش_شناسی اجتهاد 🔶 آیت‌الله ملک زاده

#منبع‌شناسی درس خارج #منابع_لغوی 📚📚📚📚📚📚📚📚 #مَجمعُ_الْبَحْرَیْن و مَطلَعُ النَّیِّرَیْن  کتابی در واژه‌شناسی قرآن و حدیث، تالیف عالم شیعه ( استاد علامه مجلسی وشیخ حر عاملی) #فخرالدین_طریحی.  (۹۷۹ هجری قمری تا ۱۰۸۷ یا ۱۰۸۵هجری قمری ، نجف)  این کتاب، نخستین اثر جامع شیعی در توضیح واژگان مشکل #قرآن و #حدیث است. https://fa.wikifeqh.ir/%D9%85%D8%AC%D9%85%D8%B9_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%AD%D8%B1%DB%8C%D9%86_(%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8) ازامتيازات مهم اين كتاب جمع ميان لغات مهم در كنار الفاظ غريب و ناآشناي واژه هاست، واژه هايي كه در قرآن و سنت طاهره و روايات اهل بيت عليهم السّلام وارد شده است و اين نكته در درك صحيح معاني آيات قرآن و معاني تفسيري آن بسيار سودمند و مفيد است. از اين جهت، اين كتاب در مباحث تفسيري بسيار مورد توجه و استفاده مفسرين و محققين قرآني قرار گرفته است. به عبارت ديگر، اين كتاب علاوه بر آن كه يك كتاب لغت است، كتاب « غريب قرآن » و كتاب « غريب حديث » نيز به شمار مي آيد. کتاب شامل #شش بخش می‌باشد. شیخ فخرالدین #طریحی در این کتاب، لغات را به پیروی از #جوهری بر پایه #نظام_قافیه ترتیب داده است. بر حسب این نظام، ملاک ترتیب #الفبایی لغات در مرتبه اول، حرف پایانی، سپس حرف نخست و سرانجام حرف میانی است. 📚📚📚📚📚📚📚📚 متن کتاب⤵️⤵️⤵️⤵️⤵️⤵️ https://lib.eshia.ir/27911/1/493 .

#پیش_نیازهای برگرفته از لوازم شرکت درس #خارج و شیوه فعالیت در آن 💠💠💠💠💠💠💠💠💠💠 درس #خارج، تلاش و تکاپویى با ماهیت «آموزشى ـ پژوهشى» با هدف دستیابى به ملکه #اجتهاد است. از این رو، برای ورود به آن باید اموری را فراهم کرد، مانند: 💠داشتن روحیه و توان «زندگی علمی»، 💠توان برنامه‌ریزى تحصیلی، 💠 روحیه و توان پژوهش، 💠توان مراجعه به منابع و مبانى، 💠روحیه و توان کوشش و تلاش پیگیر علمی، 💠روحیه نقد آرا و دلائل منابع و استاد، 💠 آشنایی اجمالی با تعریف درس خارج، 💠روش استنباط، شیوه درس خارج، قواعد و قوانین مراجعه، 💠کسب مهارت‌هایی چون جست‌وجوی منابع و کشف اطلاعات لازم برای حل مسئله، انتخاب و تصفیه، ثبت، طبقه‌بندی، ذخیره‌سازی و بازیابی آن‌ها، 💠مهارت استدلال و نقد یک دستگاه فکری و اجزای آن، 💠مهارت گوش کردن و استماع (نه شنیدن)، یادداشت‌برداری و جمع‌بندی هدف‌مند و روش‌مند، 💠مهارت مباحثه مفید، پیش مطالعه و مطالعه فعال، تقریرنویسی مفید، 💠مهارت سؤال‌پردازی، تفکر، مطالعات تطبیقی، تدوین مکتوبات علمی، 💠تسلط بر نرم‌افزارهای مرتبط، جهت فحص بیشتر در منابع. http://ijtihadnet.ir/%d9%be%db%8c%d8%b4-%d9%86%db%8c%d8%a7%d8%b2%d9%87%d8%a7%db%8c-%d9%88%d8%b1%d9%88%d8%af-%d8%a8%d9%87-%d8%af%d8%b1%d8%b3-%d8%ae%d8%a7%d8%b1%d8%ac-%d8%b3%d8%b9%db%8c%d8%af-%d9%87%d9%84%d8%a7%d9%84%db%8c/

#معرفی_منابع #خارج_فقه #فقه 📚📚📚📚📚📚📚📚📚 #الحدائق الناضرة في أحكام العترة الطاهرة نام پدیدآورنده: البحراني، الشيخ يوسف (۱۱۰۷-۱۱۸۶ق) معروف به صاحب #حدائق و محدث #بحرانی، یکی از علمای شیعه در قرن دوازدهم هجری قمری است.وی آثار زیادی را در علم حدیث و کلام و فقه نگاشته است که الحدائق الناضرة و لؤلؤة البحرین از آن جمله‌اند روش بحرانی در این کتاب اخباری است؛ او در ابتدای هر فصل تمام احادیث مربوط به آن موضوع را می‌آورد و بعد از آن بحث فقهی را آغاز می‌کند. بحرانی یکی از برجسته‌ترین عالمان و مدافعان نحله فقهی و حدیثی اخباری و نیز آخرین شخصیت در خورِ ذکرِ این نحله علمی است که با وحید بهبهانی، مجتهد ضداخباری معاصر خود، در کربلا مناظرات طولانی داشته و گفته شده است که این مناظرات در تغییر دیدگاه او و احتمالا از رونق افتادن مسلک اخباری و رواج مکتب اصولی مؤثر افتاده است. https://fa.wikishia.net/view/%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%AF%D8%A7%D8%A6%D9%82_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A7%D8%B6%D8%B1%D8%A9_%D9%81%DB%8C_%D8%A7%D8%AD%DA%A9%D8%A7%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%AA%D8%B1%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B7%D8%A7%D9%87%D8%B1%D8%A9_(%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8) ناشر: مؤسسة النشر الاسلامي التابعة لجماعة المدرسين محل نشر: قم نوبت چاپ: تاریخ انتشار: بي تا تعداد صفحات: تعداد مجلدات: 25 توضیحات: متن کتاب #الحدائق الناضرة في أحكام العترة الطاهرة نویسنده : #البحراني، الشيخ يوسف    جلد : 21  ، #مضاربه ⤵️⤵️⤵️⬇️⬇️ http://lib.eshia.ir/10013/21/199 .

#منبع‌شناسی درس #خارج اصول (استاد درایتی) مبدأ ما در بررسی آراء، مرحوم #آخوند است و قبل از او نهایتا نظرات مرحوم #شیخ را، آن‌هم فقط در اصول عملیه بررسی می‌کنیم و از نظرات قدیمی‌تر از او نه اطلاعی داریم و نه از آن‌ها نقل می‌کنیم. توصیه هم نمی‌کنیم که به نظر قدما مراجعه کنید و مثلا ببینید صاحب معالم چه گفته است؟ نه مراجعه داریم و نه ارجاع می‌دهیم؛ زیرا سخن متقدمین در کلمات متأخرین به‌خوبی طرح شده و اگر نکته‌ای هم داشته منعکس شده است. #کفایه‌الأصول و #رسائل در رابطه با آخوند، چون آراء ایشان هنوز زنده است از او نقل می‌کنیم. کفایه‌الأصول هم به لحاظ فکری و هم به لحاظ روشی، هنوز قابل مراجعه و طرح در مجامع علمی است. دلیل دیگر این‌که کفایه هنوز متن درسی است و مراجعه به آن برای طلاب سهل و ممکن است و خودم هم چون درس‌نامه کفایه را نوشته‌ام، تسلط بیشتری نسبت به آن دارم. بنابراین اولین مرجع ما کفایه است که البته در اصول عملیه از آراء شیخ شروع می‌کنیم. مباحث الفاظ شیخ در #مطارح‌الانظار که تقریرات درس او بوده، آمده است و رسائل او از قطع و ظن شروع می‌شود. آخوند غیر از کفایه، حاشیه‌ای هم بر رسائل دارد که ارجاع ما به آخوند، فقط ارجاع به کفایه است نه حاشیه بر رسائل؛ مگر این‌که بگوییم آخوند در حاشیه بر رسائل چنین گفته است.

#المحاضرات و #مصباح الأصول بعد از آخوند، بزرگانی هستند که انظارشان پایه دروس خارج است؛ مانند مرحوم #خویی که هرچه از ایشان داریم، تقریر دروس خارج ایشان است. تقریرات دروس ایشان زیادند، ولی ما در جلد اول #کفایه [مبحث موضوع علم اصول تا آخر عام و خاص] به #المحاضرات و در جلد دوم کفایه [مبحث ظن تا پایان اجتهاد و تقلید] به مصباح‌الأصول ارجاع می‌دهیم. کتاب #محاضرات، تقریرات آیت‌الله فیاض از درس آیت‌الله خویی است که آن‌چه در اختیار من است، چاپ پنج جلدی آن است. #مصباح‌الأصول هم که تألیف آقای بهسودی است، قبلا دوجلدی بود و فقط جلد دو و سه داشت که گویا محاضرات را که مباحث الفاظ بود جلد یک تلقی کرده بود ولی شنیده‌ام که اخیرا جلد یک مصباح الاصول چاپ شده است. «#دراسات» هم تقریر دیگری از یک دوره کامل درس خارج اصول مرحوم خویی است که توسط شخصی به نام هاشمی تقریر شده است. اما از میان این کتاب‌ها و تقریرات، هرچه از مرحوم خویی در مباحث الفاظ ارجاع می‌دهیم، منظورمان محاضرات است و در مباحث اصول عملیه نیز منظورمان مصباح‌الأصول است و اگر از دراسات نقل کنیم، حتما قید می‌کنیم که مرحوم خویی در دراسات چنین گفته است. اساتید ما چنین روشی را داشته‌اند و ما هم این روش را در پیش گرفته‌ایم. البته مرحوم روحانی، دراسات را بر محاضرات و #مصباح‌الأصول اولویت می‌دادند و می‌گفتند که دراسات از آن‌ها دقیق‌تر است. در #موسوعه مرحوم خویی هم محاضرات و مصباح آمده است که این هم دلیل دیگری بر اهمیت این دو تقریر است.

#أجود التقریرات بعد از مرحوم #خویی، به مرحوم #نائینی ارجاع می‌دهیم که استاد مرحوم خویی بوده است و لذا منظور از «مدرسه نائینی» که در کلمات شهید صدر آمده نیز، نائینی و شاگردان او به‌ویژه مرحوم خویی است. از درس مرحوم نائینی دو تقریر معروف داریم؛ یکی #فوائدالاصول مرحوم کاظمینی که چهار جلد است و عبارات شیرین و روانی دارد و از خواندن آن لذت می‌برید. تقریر دیگر #أجودالتقریرات مرحوم #خویی است که در دو جلد منتشر شده و مرحوم #خویی نظر خودشان و گاهی اشکالاتی که به استاد داشته‌اند را در پاورقی آورده‌اند. #أجودالتقریرات نسبت به فوائد، مختصرتر و مجمل‌تر است و برتری آن نسبت به فوائد در این است که تقریر دوره متاخری از دروس مرحوم نائینی بوده و لذا در استناد به آخرین آراء مرحوم نائینی دقت بیشتری دارد. ما هم ارجاعاتمان به نائینی از أجودالتقریرات است؛ مگر این‌که نام کتاب فوائد را ذکر کنیم. #نهایه‌الأفکار بزرگ دیگر، #آقاضیاءالدین عراقی است که شهید صدر از او به «#محقق عراقی» تعبیر می‌کند. کتاب #مقالات‌الأصول نوشته خود آقاضیاء است و نهایه‌الأفکار نیز تقریرات درس اوست. تقریر دیگری هم از ایشان موجود است که شهرت چندانی ندارد. آن‌چه از آقاضیاء نقل می‌شود، از کتاب نهایه الأفکار است که گرچه تقریر است و به قلم او نیست، اما نسبت به مقالات‌الأصول، دقیق‌تر، مبسوط‌تر و قابل استفاده‌تر است.

#نهایه‌الدرایه بزرگ دیگری که مکرر از نظرات او استفاده می‌کنیم، مرحوم محمدحسین اصفهانی، معروف به #کمپانی است. ایشان حاشیه‌ای بر #کفایه دارد به نام نهایه‌الدرایه. نهایه نوعی حاشیه است، نه تفسیر کفایه؛ یعنی لزوما توضیح و تبیین نیست و در مواردی هم نقد یا توسعه مطلب آخوند است و بعضی نظرات خود مرحوم کمپانی هم در حاشیه کفایه آمده است. #نهایه‌الدرایه کتاب بسیار قوی و دقیقی است و مرحوم #اصفهانی به دلیل این‌که در مباحث فلسفی هم تبحر داشته‌اند، مباحث اصولی را رنگ فلسفی و برهانی داده‌اند. آقای #وحید می‌گفتند که آرای جدید و زیبای مرحوم #خویی از نهایه گرفته شده است و همانطور که گفتیم ایشان تاکید داشتند که این کتاب را درس بگیرید. #نهایه‌النهایه نهایه‌النهایه هم کتاب مرحوم حاج میرزا علی #ایروانی نجفی است که حاشیه بر کفایه است. #تهذیب‌الأصول بزرگ دیگری که از او نقل می‌کنیم، مرحوم #امام هستند که ما هر آن‌چه از این بزرگوار نقل می‌کنیم، از #تهذیب‌الأصول، تقریر حضرت آیت‌الله #سبحانی است. البته چنین مطرح شده که ایشان نظریات امام را به‌درستی منتقل نکرده‌اند که شاید سخن درستی نباشد. در عین حال من فقط همین کتاب را برای ارجاع به آرای مرحوم امام در اختیار دارم. #دروس فی #علم‌الأصول و #بحوث فی علم‌الأصول شهید #صدر هم بزرگ دیگری هستند که به #حلقات ایشان است ارجاع می‌دهیم. من معتقدم در دوره سطح حوزه و در عین این‌که رسائل و کفایه خوانده می‌شود، حلقه دو و سه هم حتما باید خوانده شود؛ زیرا حلقات شهید صدر در شکل‌دهی تفکر اصولی خیلی نقش دارد و در بحث‌ها طلابی که حلقات خوانده‌اند از کسانی که حلقه نخوانده‌اند کاملا متمایزند و در نوع اشکال گرفتن‌ها و ورود و خروجشان به بحث برای ما محسوس است. حلقات در سامان‌دهی بحث‌ها، نوع تحلیل، ترابط بین مباحث و توضیح قواعد کلی و نقشی که در انتظام فکری طلبه دارد بسیار مهم است و اگر می‌خواهید در اصول قوی شوید، توصیه اکید دارم که حتما حلقه دو و سه را بخوانید. #منتقی‌الأصول کتاب دیگری که به آن ارجاع می‌دهیم، منتقی‌الأصول نوسته آقای #روحانی است. یکی از مزیت‌های این کتاب، توضیح زیبای کفایه و نظریات آخوند است که حکایت از تسلط او بر کفایه دارد و در درسنامه #کفایه هم از کتاب منتقی‌الأصول بهره برده‌ام. مزیت دیگر این کتاب، به‌خاطر آشنایی مرحوم روحانی با آراء مرحوم اصفهانی است که مدتی هم شاگرد ایشان بوده است. مزیت سوم این کتاب هم نظریات و ایده‌هایی است که خود او ارائه کرده است.

مهارت‌شناسی بزرگان مرحوم خویی در معماری بحث و مهندسی اطلاعات سرآمدند و برخی در تقریر مهارت دارند و اگر یک مطلب سربسته را به او بدهید، بسیار زیبا آن‌را می‌شکافد و تحلیل می‌کند. برای مثال اگر به کتاب مرحوم اصفهانی مراجعه کنید، اصلا متوجه نمی‌شوید؛ اما همین مطلب را در منتقی‌الأصول آن‌قدر زیبا بیان کرده که کاملا متوجه خواهید شد. آقای خویی هم کلمات مرحوم اصفهانی را به‌گونه‌ای روان بیان می‌کند که با ذهن عرفی و عمومی هم قابل فهم است. برخی از بزرگان خوب نقد می‌کنند و نقاط ضعف نظریه را خیلی خوب بیان می‌کنند و مغالطه‌گیری خوبی دارند. برخی صاحب مکتب و مبنا هستند؛ مانند مرحوم نائینی که وقتی کتاب او را می‌خوانید، متوجه می‌شوید که مکتب خاص خودش را دارد. برخلاف مرحوم علی ایروانی که خوب اشکال می‌کند و تحلیل می‌کند و سخن دیگران را به‌خوبی نقل می‌کند؛ ولی وقتی کتاب او را می‌خوانید، احساس مواجهه با یک مکتب به شما دست نمی‌دهد. ادامه دارد … تهیه و تنظیم: حجت‌الاسلام مرتضی ولیان‌پور http://ijtihadnet.ir/%D8%AE%D8%A7%D8%B1%D8%AC-%D8%A7%D8%B5%D9%88%D9%84%D8%9B-%D8%A7%D8%B2-%D8%A2%D8%B4%D9%86%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D9%85%D8%A8%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%AA%D8%A7-%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87/

#معرفی_منابع #خارج_اصول #منتقی_الأصول‌ «منتقی الاصول»، تقریرات درس خارج اصول آیت الله،  #سیدمحمدحسینی_روحانی است. https://fa.wikinoor.ir/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%AD%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%8C_%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF این تقریرات، توسط شهید،سید عبد الصاحب #حکیم، از علمای بزرگ حوزه علمیه نجف اشرف و فرزند بزرگوار آیت الله،سید محسن حکیم، مرجع بزرگ شیعیان جهان، به زبان عربی تنظیم شده است شهید #عبدالصاحب_حکیم، در این کتاب، با بیانی ساده و رسا به شرح و بسط در مباحث علم اصول پرداخته و با دیدگاهی عمیق، در هر یک از موضوعات این علم، به بحث نشسته است. کتاب، دارای هفت جلد است .  این کتاب، یک دوره کامل علم #اصول است و شامل تمام مباحث مهم علم اصول فقه می‌باشد و مورد توجه خاص فضلای حوزه علمیه قم و دیگر حوزه ‌های علمیه قرار گرفته است. این کتاب، نتیجه قرن‌ها تحول و پیشرفت علم اصول است که به صورتی زیبا و روان به رشته تحریر درآمده است . ☀️☀️☀️...........☀️☀️☀️ متن کتاب👇👇👇👇👇👇 منتقى الأصول -جلد ۱ تألیف السيد عبد الصاحب الحكيم الموضوع : أصول الفقه المطبعة : مطبعة الأمير ، ۱۴۱۲ق نسخة غير مصححة http://lib.eshia.ir/13050/1/0 .

معرفی کتاب #الگوریتم_اجتهاد استاد عبدالحمید #واسطی علم #اصول_فقه که مبناسازی برای #استنباط موجه را به عهده دارد سبدی از مبانی و نظریه‌های پشتیبان برای استنباط را در اختیار قرار داده است ولی مسیر قدم به قدم #استنباط که این مبانی و #نظریه‌های پشتیبان در آن مسیر جانمایی شده باشند، بیان نشده است لذا نیاز به «روش» برای رسیدن به نتایج و نیاز به تبیین مراحل قدم به قدمِ تحقق آن #روش، سبب توجه به «الگوریتم‌ها» شد. #الگوریتم، اصطلاحی #ریاضی است که برای تعیین #مراحل قدم به قدم حل یک مساله و انجام یک کار با تمام جزئیاتش به کار‌ می‌رود و با استفاده از آن، به #دقیق سازی پرداخته‌ می‌شود تا در #کوتاهترین مسیر و بدون خطا به نتیجه رسیده شود. در کتاب «الگوریتم اجتهاد» تلاش شده تا میان کارکرد الگوریتم‌ها و عملیات استنباط فقهی ارتباط برقرار شود و مسیر قدم به قدمی که فقهاء در #استنباط حکم طی‌ می‌کنند تبیین شود و البته این تبیین براساس مبانی اصول فقهی و با استفاده از عملیات #میدانی خودِ فقهاء صورت گرفته است.  #فقیه، در مسیر کلی #استنباط، ابتدا با #مساله روبرو‌ می‌شود، سپس به #ادله مراجعه‌ می‌کند تا #پاسخ مساله را پیدا کند. این مسیر، حداقل با طی #فرآیندهایی انجام‌ می‌شود. این فرایندها را شامل: #مساله ‌شناسی، #کشف حداکثری آیات و روایاتی که احتمالا به مساله مربوط‌ می‌‌شوند، #تصفیه اولیه گزاره‌‌های غیرموجه، #تنظیم و ترتیب ادله، #تولید اصل اولیه عقلی و عقلایی، #استظهار از ادله قرآنی و #فرآیند جمع دلالی ادله قرآنی‌ می‌شود. فرآیندهای استظهار از روایات، بررسی انسجام روایات با قرآن، جمع دلالی روایات، یافتن حداکثری اقوال فقهاء در حکم مساله و استدلال آنها، بررسی تطبیقی میان نتایج حاصل شده با استنباط انجام شده توسط فقهاء، تشخیص اصل‌‌های محتملا متناسب با مساله، ایجاد انسجام میان اصل‌‌های احتمالی جاری در مساله، تطبیق اصل بر مساله و صدور حکم، کشف تبعات و لوازم اجرایی حکم شرعی، حل مشکلات احتمالی اجرای حکم و فرآیند صدور متن فتوا از دیگر فرایندهای مسیر کلی در استنباط‌ می‌باشد. هر کدام از مراحل فوق، نیازمند پاسخ به این سوال است که «این فرآیند چگونه باید اجرا شود؟»؛ #برنامه پژوهشیِ «الگوریتم #اجتهاد» به دنبال پاسخ به این سوال در مراحل فوق الذکر است . 💠💠💠💠💠💠💠💠💠💠 کتاب #الگوریتم اجتهاد: جلد اول ـ روش‌شناسی استنباطی در سه محور #مسئله‌یابی، #دلیل‌یابی و #قرینه‌یابی اثر حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالحمید #واسطی با قیمت ۱۷۵۰۰۰ تومان راهی بازار نشر شد. علاقمندان جهت تهیه کتاب و یا اطلاعات تکمیلی می‌توانند به وبگاه رسمی سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی به نشانی: www.poiict.ir مراجعه کنند. http://ijtihadnet.ir/%D9%85%D8%A7%D9%87%DB%8C%D8%AA%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D9%85-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%87%D8%A7%D8%AF-%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%AD%D9%85/

#فقه_مضاف در دوران معاصر، فقه‌هاي مضاف مورد توجه قرار گرفته، عناويني همچون فقه #حکومتي، #فقه_التربیه، #فقه‌الاداره، #فقه‌السياسه و #فقه‌الاجتماع براي اشاره به بخش‌هايي از فقه، با رويکردهايي متفاوت به کار مي‌رود. برخي فقه اجتماعي را بخشي از فقه مي‌دانند که به بررسي احکام موضوعات اجتماعي و روابط جمعي مي‌پردازد. از اين منظر، آن دسته از مسائل اجتماعي و فقهي جديد، که از درون جامعه و اجتماع متولد مي‌شود و فقيه بايد بر اساس اجتهاد و استنباط فقهي، پاسخي متناسب با شرايط، زمان و مکان ارائه نمايد، «فقه اجتماعي» مي‌باشد. نظير احکام فقهي ترافيک، رسانه، ورزش، محيط زيست، شادي، هنر و... . بر‌این اساس فقه اجتماعي، بخشي از فقه است که موضوع  آن اجتماع است. در نگاهی دیگر هر مسئله فقهي بايد با مسائل، چه در سطح يک حوزه مثل حوزه خانواده يا در سطح همه مسائل  فقهي هم عرض و مرتبط با آن مسئله، مورد بررسي قرار گيرد. فقيه مسائل مورد نظر را مسئله‌اي جدا از بقيه مسائل فقه نمي‌بيند، بلکه نگاه او به فقه اين است که اين مسائل، به دنبال تأمين اهدافي است و هر گروه از مسائل ، با ديگر مسائل  فقهي  مرتبط است. البته برخی قائلند که در فقه این اصطلاح #وجه ندارد زیرا فقه کلی نداریم تا در مقابلش #فقه محدود داشته باشیم، تمام فقه مربوط به افعال مکلفین است. موضوع فقه در همه‌جا و همیشه خاص است. مراد طرح کنندگان این تعبیر از «#فقه_مضاف»، فقه #نو و#مستحدث است، موضوعاتی مانند #پزشکی، #بانک، #بیمه و ... این موضوعات همانند اجاره، صلات و ... معین و محدود است.