🌀 امر به معروف و نهی از منکر امام حسین علیه السلام در نهضت حسینی؛ 📝 وظیفه‌ای استثنائی یا الگویی برای مکلفین؟ 🖋 م.ص.صادقی | #یادداشت_مهمان 🔸 امام حسین علیه السلام فرمود: «أَنِّي لَمْ أَخْرُجْ أَشِراً وَ لَا بَطِراً وَ لَا مُفْسِداً وَ لَا ظَالِماً وَ إِنَّمَا خَرَجْتُ لِطَلَبِ الْإِصْلَاحِ فِي أُمَّةِ جَدِّي ص أُرِيدُ أَنْ آمُرَ بِالْمَعْرُوفِ وَ أَنْهَى عَنِ الْمُنْكَر» (۱) 🔺 از جمله تحلیل‌هایی که درباره قیام و نهضت سیدالشهدا علیه السلام مطرح می‌شود و غالبا نتیجه‌ای جز دعوت به سکون و انفعال در برابر ظالمین و مستکبرین ندارد، غیر قابل الگو بودن قیام امام حسین علیه السلام، است که این قیام را اختصاصی و صرفا وظیفه شخصی حضرتش معرفی می‌کنند! هر چند دلیل معتنابهی برای این مدعی پیدا نشد، اما این تحلیل یک خروجی منفی اجتماعی دارد؛ و آن بی‌اثرساختن حرکت و قیام سیدالشهدا علیه السلام و خون شریف و مبارک ایشان در امتداد تاریخ است. تحلیلی برای مسکوت‌گذاشتن نهضت حسینی که به ضد اهداف و خون پاک ثارالله بدل شده است. 🔻 برای اینکه نشان دهیم این تحلیل خلاف حرکت امام حسین علیه السلام است و به آنتی‌تز نهضت حسینی بدل شده است ـ با احترام به برخی قائلین احتمالی ـ به فقه (باب امر به معروف و نهی از منکر) در کتاب تحریر الوسیله امام خمینی (قدس سره) مراجعه می‌کنیم، تا به وظیفه انسان مسلمان در امر به معروف و نهی از منکر در موقعیتی که سیدالشهدا علیه السلام واقع شد، پی ببریم. ✅ #امام_خمینی در تحریر الوسیله (ج ۱ ـ ص ۴۷۲) در شرط چهارم امر به معروف و نهی از منکر (عدم ترتب مفسده و ضرر بر امر و نهی)، بعد از بیان اینکه اگر آمر یا ناهی از وقوع ضرر یا مفسده‌ای (جانی، مالی یا آبرویی) برای خودش یا دیگر مؤمنین بترسد امر و نهی واجب نیست، در مسئله ششم می‌فرماید: «لو كان المعروف و المنكر من الأمور التي يهتم به الشارع الأقدس‌كحفظ نفوس قبيلة من المسلمين و هتك نواميسهم أو محو آثار الإسلام و محو حجته بما يوجب ضلالة المسلمين أو إمحاء بعض شعائر الإسلام كبيت اللّٰه الحرام بحيث يمحى آثاره و محله و أمثال ذلك لا بد من ملاحظة الأهمية، و لا يكون مطلق الضرر و لو النفسي أو الحرج موجبا لرفع‌ التكليف، فلو توقفت إقامة حجج الإسلام بما يرفع بها الضلالة على بذل النفس أو النفوس فالظاهر وجوبه فضلا عن الوقوع في ضرر أو حرج دونها‌» «اگر معروف و منکر از اموری باشد که شارع مقدس به آن اهتمام ـ ویژه ـ دارد، مانند حفظ جان و نوامیس قبیله‌ای (گروهی) از مسلمین یا محو آثار اسلام و محو حجت آن (اعتبار) به نحوی که موجب گمراهی مسلمین بشود یا برخی شعائر اسلام از بین برود مانند بیت الله الحرام به نحوی که اثری از آن نماند و مانند این مثال‌ها، پس در این موارد ملاحظه و توجه به اهمیت مسئله مهم است. - پس مطلق ضرر یا حرج در امر و نهی، موجب رفع تکلیف نیست- لذا اگر اقامه‌ی حجت‌ها و امور مهم اسلام ـ که با نبودشان گمراهی و ضلالت پیش می‌آیدـ متوقف باشد بر بذل جان یا جان‌ها، ظاهر آن است - که امر و نهی- واجب است، چه برسد به اینکه ضرر یا حرجی پیش بیاید». ✅ ایشان در مسئله‌های ۷ تا ۱۱ چند عنوان را از مصادیق امور مهم دانسته‌اند که ضرر و حرج موجب سقوط تکلیف در برابر آن نمی‌باشد و امر و نهی واجب است. مانند بدعت در اسلام، معروف شدن منکر، سکوت در برابر ظالمین، سکوت در برابر جرئت ظالمین در گسترش محرمات، سکوت در برابر اعوان ظالمین قلمداد کردن علما. 🔺 البته قید مهم در این چند تکلیف شرعی، مخاطب آنهاست؛ "علماء الدين و رؤساء المذهب"، این دو دسته چنین وظایف خطیری بر عهده دارند؛ نه عموم مکلفین. 🔻 از این نقطه محل عزیمت سیدالشهدا علیه السلام فهمیده می‌شود که قیام و حرکت وظیفه شرعی آن حضرت در چارچوب امر به معروف و نهی از منکر بوده است؛ نه یک وظیفه اختصاصی و غیر قابل الگو. بلکه فعل آن حضرت نشان‌دهنده‌ی مراتب امر و نهی و قیود آن می‌باشد که اتفاقا وظایف علما و رؤسای مذهب شیعه از آن فهمیده می‌شود. 〰️〰️〰️〰️〰️〰️ 📌 پ.ن ۱: مثیر الاحزان 4 / بحار الانوار 44:329/ المناقب لابن شهرآشوب 89: 4 / مقتل الحسین الخوارزمي 188: 1 /نفس المهموم: 37 / مكاتيب الأئمة 40: 2 / لمعة من بلاغة الحسين (عليه السلام): 106 / مكاتيب الرسول صلى الله عليه و آله ج‏2، ص: ۳۶۶ / الفتوح: ج 5 ص 21 / معالي السّبطين: ج 1 ص 212. 📌 پ.ن ۲: نخستین بار حدودا سال ۱۳۸۶ در مدرسه آیت الله مجتهدی ره تهران، این استدلال از تحریر الوسیله را از حضرت استاد آیت الله جاودان حفظه الله شنیدم. #امام_حسین #امر_به_معروف #نهی_از_منکر #الگوبرداری_از_نهضت_حسینی @Manahejj