💠 فهم و فهم‌شناسی در اندیشه شهید صدر چهارمین نشست از سلسله‌نشست‌های اندیشه صدر برگزار شد 🔻 آیت‌الله مبلغی، عضو مجلس خبرگان رهبری مطرح کرد: تولید ادبیات درباره «فهم» شهید صدر در باب «فهم» به‌عنوان یکی از چهار عنصر اصلی عمل فقهی، ادبیات و نگاه‌هایی متفاوت داشته است. هرچند افراد دیگر نیز به فهم توجهاتی داشته‌اند؛ اما توجه شهید صدر به این مقوله ویژه است. فهم‌شناسی شهید صدر در آثار خود بابی گشوده با عنوان فهم‌شناسی. فهم شناسی فرآیندی است که فهم به‌وسیله آن حرکت می‌کند و نهایی می‌شود؛ روند فهم و فهمیدن خیلی مهم است؛ چون روند فهم و فهمیدن دربردارنده خلأ‌ها، خطرات و اشکالاتی است که اگر آنها را نشناسیم، نمی‌توانیم استنباط دقیق و خوبی داشته باشیم. افزوده شهید صدر بر فهم عرفی شهید صدر به نظر فقها مبنی‌بر اینکه اگر نصی در جایی وارد شده باشد، فهم عرفی آن مورد را در حکم مثال می‌بینند و حمل بر مثالیت می‌کنند، نکته‌ای اضافه کرده است که این حمل بر مثالیت، گاهی در ارتباط با چند نص هم قابل انجام است؛ به‌وسیله این دقت شهید صدر می‌توانیم قاعده بسازیم و پیش رویم. تولید ادبیات برای فهم اجتماعی شهید صدر بابی را در فهم اجتماعی گشوده که بحث درباره آن باید کماکان انجام شود. ارتکاز عمومی برای مجموعه وجود دارد، که همه در آن مشارکت دارند و خبرگی، مهارت عمومی، ذوق یکسان و یکی‌شده، مربوط به همه و جامع است و در سایه و نتیجه این، ارتکازی متولد می‌شود که فهمی از خود تراوش می‌دهد که در موارد دیگر هم قابل استفاده است. هنر شهید صدر است که برای فهم اجتماعی ادبیات تولید کرده است و زمینه را فراهم می‌کند؛ اما می‌توان زمینه را فراتر برد. فهم علمی شهید صدر فهم علمی را در فهم موضوعی مطرح می‌کند که فقیه باید به یک فهم علمی مجهز باشد و یک مسأله را از حیث علمی نهایی کند و بعد سراغ نص برود؛ فهم علمی در کلام فقهای دیگر هم آمده است اما گسترده و فراوان نبوده است و در لابه‌لای بحث‌ها گم شده است. فقدان فهم تاریخی شهید صدر مشکل فقهای دیگر را در اقتصادنا، فهم تاریخی می‌داند که در یک عهد و بخش خاصی تمرکز کرده‌اند و ابتدا و انتهای تاریخی یک قضیه را ندیدن و فهم نکردن، باعث می‌شود آسیب بزرگی وارد شود که ایشان در این باب حرف‌های قابل توجه و نکته‌های بدیعی دارد که باید به آن توجه کرد. 🆔 @shahidsadr

🟣 الشهيد الصدر؛ بطل ميدان فلسفه الفقه أهم النقاط التي طرحت في الجلسة الافتراضية المنعقدة من قبل جامعة بغداد، تحت عنوان: السيد الشهيد الصدر وفلسفة الفقه: 🔷️ إن فلسفة الفقه، بإمكانها أن تواجه مفاهيم كثيرة خاطئة ترسخت وتجذرت في أذهاننا، لسنا مستعدين ومتأهلين لمعرفتها والتنازل عنها ، غير انه يمكن كشفها وحلها وصقلها من خلال فلسفة الفقه. 🔷️ رغم أن علم فلسفة الفقه قد تشكل بعد استشهاد الصدر إلا أنه يمكن ادعاء أن بعض أدبيات الشهيد الصدر قريبة جدًا من فلسفة الفقه، بل حتى يمكن أن نذهب إلى أبعد من ذلك لنقول إنه استخدم في بعض الحالات أدبيات ومحتويات فلسفة الفقه الأكثر دقة وقوة. 🔷️ لم يكن لدينا نقد فلسفي، أو إذا كان لدينا نقد فلسفي، لكان قليلًا جدًا. ولكن قام الشهيد الصدر عمليا بهذا النقد الفلسفي في بحوثه الفقهية. عندما نرى النقد الفلسفي للشهيد الصدر في مسائل فقهية، فهذا يضع الطعم الحلو للنقد الفلسفي في أفواهنا من جهة أننا نعرف وندرك نتائج هذا النقد. 🔷️ وفيما يلي اشارة الى جملة من التأملات الفلسفية للشهيد الصدر: 💥) التامل الفلسفي الأول: لزوم التركيز المعرفي والنقدي على الاجتهاد؛ إذا نقرأ مباحث الشهيد الصدر، سنرى أنه في كلماته ، طرح نقاطا تتناول موضوع الاجتهاد من خارج الاجتهاد مما هي في الواقع فلسفية بطبيعتها. وكمثال على ذلك قد طرح: * تعقيد الاجتهاد والشكوك المكتنفة به. * اختلاف الاجتهادات. * ما قد يتفق من عدم الاتساق بين الاحكام الحاصلة من اجتهاد واحد. * الفهم الاجتهادي. * تأثير الافكار المسبقة على الاجتهاد * تأثير الرؤية الكونية على الاجتهاد. 💥) التأمل الثاني: المخاطر والاشكاليات الناشئة للاستنباط عن التاريخ؛ إذا كان فقيه مّا، يفهم عمق الأخطار التاريخية والتعقيدات التاريخية ، بل يفهم الطبقات المختلفة لهذه الأخطار والتعقيدات، فإنه قد وصل إلى عمق فلسفي مهم؛ ذلك ان النص حدث في وقت ونحن منه نعيش في وقت اخر، فتشكلت مسافات تاريخية طويلة بيننا، لذلك، من الطبيعي جدًا أن يواجه وصولنا إلى تلك النصوص ومحتوياتها، صعوبات وتعقيدات لأننا يجب أن نتحرك في التاريخ وبالتأكيد التحديات والصعوبات والطرق الصعبة للعبور موجودة امامنا. فلا ينبغي التفكير في أن الاجتهاد مهمة سهلة. بعبارة اخرى لا يصل فقيه إلى درجة صيرورته فيلسوفًا للفقه ما لم يركز أولاً على التاريخ وثانيًا يفهم طبقات الدراسة الصعبة في سياق التاريخ وثالثًا ينظّر للخروج من المشاكل التي سببها التاريخ. والمثير ان الشهيد الصدر انتبه لذلك كله بشكل جيد. من وجهة نظر الشهيد وضع التاريخ صعوبات أمام الاجتهاد بالشكل التالي. ♦️عملية التوثيق: ♦️عملية إحراز عدم تحريف الرواية ♦️ عملية فهم النص: ♦️عملية التوفيق بين النصوص: 💥) التأمل الثالث: إجراء وإعطاء المناقشات المنهجية ولقد أجرى الشهيد الصدر الكثير من المناقشات المنهجية، وحاول تنقيح عناصر من المنهجية، وتقديم اقتراحات منهجية، كل هذا يعني أنه سلك مسلكا فلسفيا وتبنى نظرة فلسفية للفقه ، ودخل مجال فلسفة الفقه ، حتى لو لم يكن هذا الاسم معروفا في ذلك الوقت. ما يهم هو طبيعة المناقشة ، وهي فلسفية. هو قدم اقتراحات عديدة منهجية هي مهمة للغاية، وإذا تم إجراء بحث، فيمكننا العثور على هذه العناصر، وهي توضح أنه ابتكرها بعقل فلسفي. ♦️ لزوم استيعاب وجوه وشروط النص ♦️ لزوم استبطان بيئة النص ♦️لزوم كون البحث الاجتهادي بحثا موضوعيا ولا ذاتيا. ♦️لزوم ادراج عنصر الدراسة التاريخية في عملية الاستنباط ♦️لزوم الاحتراز عن صنع القداسة الكاذبة للمفاهيم، ولزوم أخذ القداسة من النص ♦️اخذ كل خصائص الانسان وظروفه الواقعية بعين الاعتبار ♦️ ثابتات ومتغيرات تشريع الاحكام ♦️ثابتات ومتغيرات تطبيق الاحكام ♦️ ثابتات ومتغيرات تنظيم الاحكام 💥) التأمل الرابع: معرفة الافتراضات المسبقة: من المحاور البارزة والفعالة في فلسفة الفقه معرفة الافتراضات المسبقة. تكمن أهمية معرفة هذه الافتراضات في أنها تدفع الشخص الذي يريد فهم شيء ما نحو تحويل وتوجيه فهمه إلى اتجاه يتوافق ويتناسب مع اقتضاءات ومتطلبات ذلك المفترض، سواء انتبه الشخص الى هذا التأثر بها، أم لم ينتبه اليه، فقد يتم التأثر عن وعي وقد يتم دون وعي. إن الشهيد الصدر اشرق جيداً في هذا المجال، فقد أظهر جهدًا علميا في لفت النظر الى وجود الافتراضات المسبقة أولا وتأثير هذه الافتراضات على الاستنباط وفهم الفقيه ثانيا. @manhajah

🟥 نگاه اجتماعی به مثابه عنصری روشی در استنباط @manhajah

🟠 مکاتب و روش های فقهی (1) ✅ مكان ارائه: مدرسه علميه نواب مشهد به صورت مجازى @manhajah

🟠 مکاتب و روش های فقهی (2) ✅ مكان ارائه: مدرسه علميه نواب مشهد به صورت مجازى @manhajah

🟠 مکاتب و روش های فقهی (3) ✅ مكان ارائه: مدرسه علميه نواب مشهد به صورت مجازى @manhajah

💥 فلسفة الفقه/ الجلسة (١) @manhajah

💥 فلسفة الفقه/ الجلسة (٢) @manhajah

🟠 مکاتب و روش های فقهی (۴) ✅ مكان ارائه: مدرسه علميه نواب مشهد به صورت مجازى @manhajah

💥 فلسفة الفقه/ الجلسة (۳) @manhajah

🟠 مکاتب و روش های فقهی (۵) ✅ مكان ارائه: مدرسه علميه نواب مشهد به صورت مجازى @manhajah

🟠 مکاتب و روش های فقهی (۶) ✅ مكان ارائه: مدرسه علميه نواب مشهد به صورت مجازى @manhajah

🟠 مکاتب و روش های فقهی (۷) ✅ مكان ارائه: مدرسه علميه نواب مشهد به صورت مجازى @manhajah

⭕ حقوقى سازى فقه (چگونگی و موارد بهره‌گیری از حقوق در فقه و منهج استنباط) 💠 بخش ١ @manhajah

🟠 مکاتب و روش های فقهی (٨) ✅ مكان ارائه: مدرسه علميه نواب مشهد به صورت مجازى @manhajah

🟠 مکاتب و روش های فقهی (٩) ✅ مكان ارائه: مدرسه علميه نواب مشهد به صورت مجازى @manhajah

⭕ حقوقى سازى فقه (چگونگی و موارد بهره‌گیری از حقوق در فقه و منهج استنباط) 💠 بخش ۲ @manhajah

⭕ تحليلى در باره كنشگری اجتماعی امام رضا (ع) @manhajah

⭕ حقوقى سازى فقه (چگونگی و موارد بهره‌گیری از حقوق در فقه و منهج استنباط) 💠 بخش ۳ @manhajah

🟠 مکاتب و روش های فقهی (۱۰) ✅ مكان ارائه: مدرسه علميه نواب مشهد به صورت مجازى @manhajah