🔰 ایمان چیست؟ تقوا چیست؟ در کلام حضرت زهرا(سلام‌الله علیها) 🔹این دو سوال، در عین آنکه همواره مورد بحث و گفتگو و ترجمه و شرح و تفسیر قرار گرفته‌اند، اما خاصیت ابهام‌گونه خود را حفظ کرده‌اند. خاصیتی که نشان از پویایی و رشد و زایندگی «کلمه طیبه» دارد. «ایمان و تقوا» به‌سان رندی خردمند، همواره کیسه و جیبی ناپیدا دارد که درست در زمانی که همه گمان می‌کنند تمام بُن‌مایه‌ی آن را جوریده و تمام معنایش را مکیده‌اند، ناگهان برای کام‌های تشنه و جان‌های جوینده انبانی دیگر رو می‌کنند. 🔸حضرت زهرا(سلام‌الله علیها) در ذیل خطبه‌ای که برای زنان انصار و مهاجر به وقت عیادت از حضرتش خوانده، ایمان و تقوا را به شکلی از جامعه‌سازی گره می‌زند که یکی از ابعاد مهم آن، کیفیت رفتار حاکمان در برابر مردم و در بهره‌بری از تمامی امکانات مادی است. چگونه رفتاری؟ 🔹 حضرت می‌فرماید: «حاکم در آشکار و نهان (در رسانه‌ها و در جلسات محرمانه و خصوصی و حتی در درون سینه‌ی خویش)، خیرخواه مردم است.» خیرخواه مردم بودن، یعنی علاقمندی به رشد آنها. رشد جز از مسیر تبیین درست از غلط و سپس آزاد گذاشتن برای انتخاب، میسر نیست که فرمود: لا اکراه فی الدین، قد تبین الرشد من الغی. دین شما را افسار نمی‌زند، بلکه برای شما رشد را از غی تبیین کرده و در انتخاب آزاد می‌گذارد. اما اگر مردم بدی را برگزیدند و به مسیر غلط و غَیّ پا گذاشتند، آیا حاکمِ خیرخواه بی‌تفاوت می‌نشیند و نظاره می‌کند؟ طبعا پاسخ منفی است. پس چه می‌کند؟ 🔸حاکم دو حوزه برای کنش و فعالیت دارد: الف) مداخله‌گری در حیطه «انتخاب» و دستکاری «آزادی» مانند استفاده از ابزار قدرت در مهار و جلوگیری از ورود مردم به مسیر غیّ و غلط. ب) سرپرستی حیطه «گرایش و بینش» و تلاش برای روشن شدن مسیر درست و تمایز آن با راه غلط. مانند تلاش برای تغییر نظام حب و بغض به واسطه فهم زیبایی‌ها و زشتی‌ها، محبوب‌ها و مغضوب‌ها(خوش‌آمدنی‌ها و بدآمدنی‌ها). 🔹بخشی از متفکران معتقدند حاکمیت اجازه دخالت در هیچ یک از دو حوزه «الف» و «ب» را ندارد، برخی باور دارند حاکمیت در حوزه «ب» اجازه ورود دارد ولی در حوزه «الف» نه. برخی هم معتقدند حکومت می‌تواند در هر دو حوزه ورود کند. مسئله این نوشتار تعیین یکی از این نظریات به عنوان مبنا و سپس توضیح حدود و ثغور دخالت حاکمیت نیست بلکه می‌خواهد بگوید هنر حاکمیت ایده‌آل این است که میزان دخالت در هر دو حوزه «الف» و «ب» را خوب می‌شناسد و چنان متعادل عمل می‌کند که مردم را به سمت خیر حرکت می‌دهد بدون سلب آزادی یا حتی تزریق حس عدم آزادی! 🔸حضرت زهرا در ارائه یک تصویر از حکومت امیرالمومنین خطاب به زنان مهاجر و انصار می‌فرماید: «اگر مردان‌تان در سپردن حکومت به علی سستی نمی‌ورزیدند، او شتر حاکمیت را به سمت مقصد می‌برد بدون آنکه مردم نشسته بر این شتر ملول و ناراضی شوند.» درحالیکه دیگران شتر را چنان غیراصولی به سمت مقصدی ناروا می‌کشند که راکب و مرکب هردو ناراضی و ملول می‌شوند. مانند نارضایتی مردم در حکومت ابوبکر که منجر به جنگ‌هایی متعدد شد، یا نارضایتی مردم از خلافت عمربن‌خطاب که به خفقان انجامید، یا نارضایتی مردم از خلافت عثمان که به شورش علیه خلیفه و قتل او رسید. علی هم که روی کار آمد، برای برگرداندن شتر حکومت و مسئولان به مسیر درست، مجبور به دادن هزینه شد، چون این شتر به چریدن آبشخور مردم و امکانات جامعه عادت کرده بود. 🔹لذا باز حضرت زهرا در تکمیل تصویر نحوه حکمرانی علی می‌فرماید: «اگر علی بر مسند حکومت نشسته بود، هرگز بهره‌های فراوان به خود اختصاص نمی‌داد و از دنیا به مقدار رفع گرسنگی و تشنگی بسنده می‌کرد. ثمره‌ی چنین رفتاری آن بود که خداخواهان از دنیاطلبان به راحتی شناخته می‌شدند و راست‌گویان از دروغ‌گویان.» 🔸سپس حضرت زهرا ادامه می‌دهد: چنین جامعه‌ای یکی از ابعاد مهم ایمان و تقوا را داراست و طبق وعده قرآن «لَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُری آمَنُوا وَ اتَّقَوْا لَفَتَحْنا عَلَیْهِمْ بَرَکاتٍ مِنَ السَّماءِ وَ الْأَرْضِ» اگر مردم ایمان آورند و تقوا به خرج دهند، برکات آسمان و زمین بر آنها گشوده می‌شود. یعنی رفاه مادی در کنار گشایش معنوی. ...آیا تمدن ساختن چیزی جز این است؟ اینجاست که می‌بینیم معنای ایمان و تقوا، در سطحی دیگر خودش را عرضه کرده و برای ما آورده‌ای در راستای رفع نیازهای اندیشه‌ای‌مان دارد. #سید_میثم #حکمت_سیاست #هنر_سیاست @Masihane