🔰نشست‌ گروه علمی فلسفه دین مجمع عالی حکمت 🌀 پلورالیزم دینی و مدارا در جمهوری اسلامی ایران از منظر علامه مصباح یزدی(ره) 🎤 حجت‌الاسلام دکتر مجتبی افشارپور 🗓 سه شنبه، ۱۴۰۲/۱۰/۱۹ 🆔@meshkatnoor

اولین همایش ملی نقش مذاهب اسلامی در بازآفرینی تمدن اسلامی 1402/10/19 🆔@meshkatnoor

حجت الاسلام جعفري مدیر گروه کلام و فلسفه دين مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی ره در کارگروه کلام" اولین همایش نقش مذاهب اسلامی در تمدن اسلامی" به ارائه سخنرانی پرداخته و مطرح کرد که مهمترین رکن و مولفه تمدن اسلامی، معنویت دینی است و الحاد معاصر با گونه های مختلفی همچون الحاد فلسفی، الحاد علمی و الحاد عملگرا مهمترین خطری است که پایه اصلی معنویت یعنی خداباوری را نشانه رفته و همه ادیان الهی و مذاهب دینی باید دست به دست هم بدهند تا ظرفیتهای خودشان را در مقابله با این آسیب به میدان بیاورند. وی تاکید نمود که وحی و عقل در کنار هم می توانند توانایی کافی و لازم را برای ما در این عرصه فراهم نمایند. 🆔@mjafari_ir 🆔@meshkatnoor

💠 میزگردی متفاوت 🔹 صوت میزگرد «عقل و دین» با حضور اساتید مسلمان و مسیحی: - پروفسور چارلز تالیافرو - استاد سید یدالله یزدان‌پناه - دکتر محمد لگنهاوزن - پروفسور کلی جیمز کلارک - دکتر محمد فنایی اشکوری 🎙سخنرانی‌های انگلیسی این میزگرد توسط استاد لگنهاوزن ترجمه شده است 🔹 این میزگرد در خردادماه سال ۱۳۹۳ در جریان همایش بین‌المللی اندیشه‌های فلسفی استاد مطهری برگزار شد. 📗 متن این میزگرد توسط انتشارات «ندای فطرت»، وابسته به بنیاد شهید مطهری در کتاب عقل و دین منتشر شده که علاقمندان می‌توانند این‌ کتاب را از طریق این لینک تهیه کنند: B2n.ir/t88611 🔻 کانال رسمی «بنیاد شهید مطهری» در ایتا، تلگرام و سروش👇 eitaa.com/motahari_ir t.me/motahari_ir sapp.ir/motahari_ir 🆔@meshkatnoor

🔺مناظرهٔ زنده با موضوع «اندیشۀ سیاسی آیت‌الله مصباح» 🔺با حضور صفدر الهی‌راد و احمد زیدآبادی 📍شنبه،۲۳دی ۱۴۰۲، ساعت ۲۲:۳۰، شبکهٔ چهار سیما @Shiveh_tv4 📥 کانال بنیان (صفدر الهی راد) https://eitaa.com/joinchat/1848573997Ca2cdb11590 🆔 @difqom https://eitaa.com/difqom

♦️ هفتمین کمیسیون همایش معنویت‌های نوظهور و معنویت اسلامی؛ 🟡 عنوان: «واقع‌گرایی و کارآمدی» 📕 مقالات و ارائه‌دهندگان: -کارکردهای موعودگرایی «مهدویت» و معنویت‌گرایی با رویکرد تطبیقی؛ دکتر حسین الهی نژاد. -مدیتیشن در معنویت عصر جدید و نسبت‌سنجی آن با مراقبه معنوی در منظومه فکری علامه حسن‌زاده آملی؛ دکتر محمدجواد رودگر. - منابع معرفت در معنویت دینی و معنویت سکولار؛ دکتر محمد جعفری. -هم‌سنجی وحدت وجود در شبه جنبش‌های معنوی (با تاکید بر الهیات تکاملی) و عرفان اسلامی؛ استاد حمیدرضا مظاهری سیف . -هم‌سنجی روش مواجهه اندیشه‌ای تبلیغ در معنویت‌های نوظهور با اسلام، با تکیه بر مفهوم هویت؛ دکتر علی محمدی هوشیار. -بررسی انتقادی جایگاه انسان در عرفان حلقه با تاکید بر آرای استاد جوادی آملی؛ حجت‌الاسلام وحیدرضا ملکی. ⏰زمان: ‌چهار‌شنبه 27 دی 1402 | ساعت 9 الی 12 💠 مکان برگزاری: قم- ابتدای بلوار جمهوری. مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره). تالار اندیشه. 🌐 لینک شرکت در جلسه به صورت مجازی: http://iki.ac.ir/live 🔰مجری: پژوهشکده اخلاق و معنویت با همکاری گروه کلام و فلسفه دين مؤسسه امام خمینی ره 🆔@meshkatnoor

🔺فایل صوتی مناظرهٔ صفدر الهی‌راد (عضو هیات علمی گروه کلام و فلسفه دين) و احمد زیدآبادی 🔺موضوع «اندیشۀ سیاسی آیت‌الله مصباح» 📍شنبه،۲۳دی ۱۴۰۲، ساعت ۲۲:۳۰، شبکهٔ چهار سیما 🆔 @difqom https://eitaa.com/difq 🆔@meshkatnoor

✅ جایگاه مردم در اندیشه آیت الله مصباح(ره) 👤 حجت الاسلام و المسلمین دکتر الهی‌راد، عضو هیئت علمی گروه کلام و فلسفه دین مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره): 🔹 آیت الله مصباح رای مردم را از نظر اعتقادی قبول داشتند، رأی مردم را تزیینی نمی‌دانند. 🔹 ایشان نزدیک انتخابات برای مشارکت مردم سخنرانی می‌کردند، معتقد بودند مردم هرچیزی می‌خواهند همان باید اتفاق بیفتد. #علامه_مصباح #مردم_سالاری_دینی 🆔@meshkatnoor

جلسه ۱۵۴ از نشست تخصصی گروه علمی فلسفه دین مجمع عالي حکمت با موضوع پلورالیزم دینی و مدارا در جمهوری اسلامی ایران از منظر علامه مصباح یزدی(ره) برگزار شد. براي مطالعه مشروح مطالب نشست 👇👇 https://hekmateislami.com/?p=14842 🆔@meshkatnoor

#مقاله_منتخب 🔸مقالات برتر و منتخب کمیسیون‌های تخصصی کنگره بین‌المللی علامه طباطبایی(ره) ▫️کمیسیون کلام و ادیان موضوع: 🔍 بررسی کارکردهای متقابل دین فطرت و دین وحیانی از دیدگاه علامه طباطبایی(ره) نویسنده: 🖋حجت الاسلام آقای دکتر جواد گلی عضو هیات علمی گروه کلام و فلسفه دين مؤسسه امام خمینی ره 📌 کمیسیون‌های تخصصی کنگره بین‌المللی بزرگداشت علامه طباطبایی آبان‌ماه در مدرسه علمیه امام کاظم عليه‌السلام برگزار شد. #کنگره_علامه_طباطبایی #مجمع_عالی_حکمت_اسلامی 🆔@hekmateislami 🆔@meshkatnoor

📌نحس یا مبارک بودن، روزها یا ماهها چگونه دانسته می شود؟ 👈پاسخ 1️⃣ در قسمت قبل دانستیم که نحس یا مبارک بودن روزها و ماهها به دلیل رخداد خاصی است که در آن روز اتفاق افتاده است. ولی چگونه می توان تشخیص داد که چه روزی نحس یا مبارک است؟ 2️⃣مبارک دانستن، یک روز یا ماه، گاه در قرآن و روایات به آن تصریح می شود؛ چنانکه شب قدر، با همین کلمه توصیف شده است (دخان، 3) گاهی نیز گفته می شود که این روز و عمل در این روز، فضیلت ها و پاداش های ویژه ای دارد. برای نمونه، روزه گرفتن در تمام روزهای سال ـ جز ماه رمضان که واجب است، و روز عاشورا که مکروه است و عید قربان و عید فطر که حرام است ـ مستحب است. ولی در ماه رجب و شعبان فضایل خاص خود را دارد. این نشان می دهد که ماه رجب، ماه مبارکی است. (فضائل الاشهر الثلاثه، ص17) در سوی مقابل، هیچ دلیلی بر نحوست ماه صفر وجود ندارد. 3️⃣مطلب مهم آن است که ما 124 هزار پیامبر داریم تعداد روزهای سال قمری هم 355 روز است. بنابراین، احتمالاً هیچ روزی نیست مگر آنکه یا پیامبری به دنیا آمده یا پیامبری از دنیا رفته؛ اگر ولادت و وفات یا شهادت پیامبران رو موجب مبارکی یا نحسی روز ولادت یا وفات آنها بدانیم، تمام روزها هم مبارک هستند و هم نحس! ازاینرو، نمی توان گفت روز ولادت تمام پیامبران یا امامان علیهم السلام تا قیامت، روز نحس یا مبارکی است و بر دیگر روزها شرافت دارد، مگر آنکه دلیلی بر آن وجود داشته باشد. 4️⃣ چنانکه دربارۀ بیستم جمادی الثانی ولادت حضرت زهرا سلام الله علیها می توانیم بگوییم که این روز تا قیامت، روز مبارکی است؛ چراکه در روایت آمده که روزه گرفتن، صدقه دادن و ... در این روز نیز ثواب ویژه ای دارد(اقبال الاعمال، ج3، ص162) ولی مثلا دربارۀ روز ولادت امام هادی یا امام حسن عسکری علیهماالسلام .... چنین تعابیری نیامده، ازاین رو، نمی توان گفت که روز ولادت آنها روز مبارکی است؛ هرچند خود ولادت آنها، مبارک است؛ ولی چنین نیست که سالگرد ولادت آنها تا قیامت را بتوان مبارک به شمار آورد. 5️⃣در ماه رجب نیز، روز 27 رجب، اعمال فزون تری بیشتر از سایر روزها دارد، در روایت نیز آمده که شب 27 رجب، از آنچه خورشید بر آن می تابد، بهتر است.(اقبال الاعمال، ج3، ص266) این مهم نشان می دهد که مبارک ترین روز ماه رجب، همان روز مبعث است. 6️⃣وقتی گفتیم که نحس یا مبارک بودن روز یا ماه، به آن رخدادی بر میگردد که در آن روز یا ماه به وقوع پیوسته، پس می توان گفت که ممکن است یکی از حکمت های فضیلت ماه رجب، همان وقوع مبعث رسول گرامی اسلام (ص) بوده است؛ این مهم نشان می دهد که مبعث عظمتی دارد که موجب فضیلت ماه رجب تا قیامت شده است. 7️⃣اگرچه نتوان، تمام روزهای ولادت یا شهادت امامان علیهم السلام را شرعاً مبارک یا نحس به شمار آورد، شادی در روزهای ولادت و عزاداری در روزهای شهادت، ارزشی فراوان دارد. ✅برای پیوستن به کانال یادداشت های اعتقادی از لینک زیر وارد شوید: https://eitaa.com/Faryab110

✍️ محمد جعفری 💠 تراژدی یک روشنفکر امروز با نوشته ای از آقای سروش در طعن و توهین به استاد گرامی آیت الله مصباح ره برخورد کردم که نشان از این داشت که چقدر برگزاری گرامیداشت آن استاد فرزانه در سومین سال رحلتش، بر این روشنفکر گران و سخت آمده است که رطب و یابس به هم بافته تا شخصیت علمی و معنوی آن عزیز سفر کرده را مخدوش و ملکوک نماید . این نوشته در واقع تکرار همان ادعاهای ایشان در طی یک سخنرانی در روز رحلت استاد در سال 1399 بود؛ فقط با لحنی بی ادبانه تر و فحاشی بیشتر که قبلا به همه آنها در جزوه ای با عنوان « سرو و طوفان» پاسخ داده شده و در فضای مجازی نشر داده شد. ( در فایل ذیل این جزوه برای علاقه مندان ضمیمه شده و التبه به زودی به زیور طبع هم آراسته خواهد شد). اما نکاتی چند در مورد این نوشته جدید دکتر سروش: 1. نوشته ایشان باز پر است از انتسابات و گزارشهای متعدد از سالیان دور و نزدیک که در موارد مختلفی، این گزارشها توسط دوستان و نزدیکان فکری به سروش هم زیر سوال رفته است : ر.ک به تکذیبیه های آقای عطاء الله مهاجرانی و حمید رضا جلایی پور در مورد برخی ادعاهای سروش👇👇 http://www.ensafnews.com/40552 https://www.khabaronline.ir/news/304466 http://tarikhirani.ir/fa/news/5744 2. جالب است که باز جناب آقای سروش، به قصه مناظره با استاد مصباح در دهه 70 اشاره می نماید و این که چرا از پذیرش این مناظره که به شدت مورد مطالبه دانشگاهیان بود، پاسخ منفی دادند . ایشان در آن مقطع با این بهانه که من کلی نوشته دارم که آقای مصباح می تواند بر سر تک عبارات انها با من چالش کند ، از مناظره طفره رفتند که در آن زمان هم این سخن با نقدهای جدی مواجه شد که خوب استاد مصباح هم نوشته های متعدد دارد که شما می توانید بر سر آنها با ایشان چالش کنید! لذا برای گریز از آن ادعای ناموزون ، الان مدعی این می شود که «وزارت اطلاعات مرا مؤاخذه و نهی اكيد كرده بود كه به مناظره نروم، و حتی سخنرانی نكنم! دهان بسته من با گلوی گشاده آنان چه نسبت داشت» و البته چون آقای سروش در آن زمان، توان بیان این مشکل امنیتی را نداشت لذا به ناچار آن سخن را بهانه کرد !!! حقیقتا چه کسی باور می کند که آقای سروش که در طی دهه 70، در گفتارهای متعددی، اصل نظام و مشروعیت آن را به چالش و یا سخره می گرفت، تا بدین حد شنوای سخن وزارت اطلاعات و تبعیت از آنها بوده است!! 3. در بخش پایانی ، آقای سروش به تکفیر ایشان از طرف برخی شخصیت‌ها و حتی برخی تجدید نظر طلبان دینی مانند آقای محسن کدیور، انتقاد می نماید و به صراحت بیان می کند که من مسلمان و مومن به کتاب الله هستم و البته درک خودم را از آنها دارم . سخن در مورد کفر و ایمان آقای سروش به نظر اساسا خارج از وظیفه علمی ماست و اما جای یک سوال باقی می ماند که چرا آقای سروش از زمان طرح « بسط تجربه نبوی » و بعد از آن، «نظریه رویای وحی»، به گونه ای نظر افکندند و سخن راندند که حتی روشنفکرانی نزدیک به ایشان مانند عبدالعلی بازرگان، محسن آرمین ، ابولقاسم فنایی و ... را ناقد ایشان قرار داد که با طرح این نظریات دیگر نمی توان از هسته سخت دین دفاع نمود. این جانب هم نوشته ای دارم که در آن جا بیان کرده ام که اساسا با طرح این نظریات آقای سروش، دینی باقی نمی ماند که آقای سروش بخواهد روشنفکر دینی آن باشد . ( ر.ک مقاله پایان روشنفکری دینی سروش) . این البته حقیقتی است که استاد مصباح سه دهه قبل به آن تذکر داده بودند که روشنفکری دینی، مفهومی پارادوکسیکال و خود متناقض است زیرا اساسا روشنفکری بر مبانی مدرنیته بنا نهاده شده و این مبانی مانند اومانیسم ، سکولاریسم و لیبرالیسم با دیانت سازگار نیست . 🆔@mjafari_ir

جزوه « سرو و طوفان» ، که سالیان قبل در فضای مجازی نشر داده شده و مجددا در این جا بارگذاری می شود ، پاسخ به چالشهایی است که توسط آقایان رسول جعفریان، عبدالکریم سروش، مهدی نصیری ، عباس عبدی و محسن کدیور نسبت به استاد مصباح مطرح شده بود و التبه به زودی این جزوه به زیور طبع هم آراسته خواهد شد. 🆔@mjafari_ir

✳️ جلسه ۱۵۴ از نشست تخصصی گروه علمی فلسفه دین مجمع عالی حکمت برگزار شد ✅ موضوع: پلورالیزم دینی و مدارا در جمهوری اسلامی ایران از منظر علامه مصباح یزدی(ره) 👤 ارائه دهنده: حجت‌الاسلام مجتبی افشارپور ♻️ علامه مصباح ضمن مخالفت با پلورالیزم بر همزیستی ادیان تأکید داشت 🔷 پژوهشگر و استاد حوزه علمیه گفت: نباید فکر کنیم که علامه مصباح مخالف هم‌زیستی مسالمت‌آمیز با ادیان دیگر بود؛ ایشان در آثار دیگر خود در مورد پلورالیزم بر همزیستی مسالمت‌آمیز تأکید کرده‌اند و حتی بر زندگی مسالمت‌آمیز با کفار غیر حربی هم تأکید دارند. 🔷 حجت‌الاسلام والمسلمین مجتبی افشارپور، پژوهشگر و استاد حوزه علمیه، شامگاه ۱۹ دی ماه در نشست علمی «پلورالیزم دینی و مدارا در جمهوری اسلامی ایران از منظر علامه مصباح یزدی(ره)» که از سوی مجمع عالی حکمت اسلامی در قم برگزار شد، با بیان اینکه پلورالیزم در مقطعی در جمهوری اسلامی به شدت مورد توجه قرار گرفت و جریان روشنفکری در دهه ۷۰ به آن دامن زد، گفت: البته جریان روشنفکری در ایران جریان جدیدی نبود ولی شخصیت‌های این جریان با زوایای مختلفی به آن ورود کردند و در رواج آن اتفاق نظر داشتند و کتاب‌ها و مقالات متعددی هم در این زمینه نوشته شد و آن را به کف جامعه آوردند و در سطح نخبگانی باقی نماند. 🔷 وی با بیان اینکه همین مسئله باعث می‌شود تا انسان حساس شود که چرا این همه اتفاق نظر در این عرصه وجود دارد، اظهار کرد: مرحوم علامه مصباح یزدی با دقت و عمق علمی به این مسئله ورود کرد و پرده از پشت صحنه ماجرا برداشت. علامه مصباح از علمایی بودند که اگر واقعاً مطلبی با علم قطعی، قرآنی و روایات بود می‌پذیرفتند و به نفع آن استدلال هم می‌آوردند ولی اگر برخلاف مبانی بود، آن را نمی‌پذیرفت. 🔷 افشارپور اضافه کرد: ایشان در مرحله اول به ابطال نظریه تعدد قرائات و لوازم آن پرداخت و در مرحله دوم به لیبرالیزم دینی پرداخت، در مرحله سوم به بحث مداراگری از منظر تشیع و اسلام پرداختند و مداراگری غرب را نفی کرد. در مرحله چهارم هم نسبت روشنفکران قائل به پلورالیسم با جمهوری اسلامی مورد بحث قرار دادند و اینکه نگاه آنان به حاکمیت جمهوری اسلامی چیست و اهداف آنان را هم برملا کردند. 👈👈ادامه مطلب https://hekmateislami.com/?p=14842 🆔@meshkatnoor

♦️ هفتمین کمیسیون همایش معنویت‌های نوظهور و معنویت اسلامی؛ 🟡 عنوان: «واقع‌گرایی و کارآمدی» 📕 مقالات و ارائه‌دهندگان: -کارکردهای موعودگرایی «مهدویت» و معنویت‌گرایی با رویکرد تطبیقی؛ دکتر حسین الهی نژاد. -مدیتیشن در معنویت عصر جدید و نسبت‌سنجی آن با مراقبه معنوی در منظومه فکری علامه حسن‌زاده آملی؛ دکتر محمدجواد رودگر. - منابع معرفت در معنویت دینی و معنویت سکولار؛ دکتر محمد جعفری. -هم‌سنجی وحدت وجود در شبه جنبش‌های معنوی (با تاکید بر الهیات تکاملی) و عرفان اسلامی؛ استاد حمیدرضا مظاهری سیف . -هم‌سنجی روش مواجهه اندیشه‌ای تبلیغ در معنویت‌های نوظهور با اسلام، با تکیه بر مفهوم هویت؛ دکتر علی محمدی هوشیار. -بررسی انتقادی جایگاه انسان در عرفان حلقه با تاکید بر آرای استاد جوادی آملی؛ حجت‌الاسلام وحیدرضا ملکی. ⏰زمان: ‌چهار‌شنبه 27 دی 1402 | ساعت 9 الی 12 💠 مکان برگزاری: قم- ابتدای بلوار جمهوری. مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره). تالار اندیشه. 🌐 لینک شرکت در جلسه به صورت مجازی: http://iki.ac.ir/live 🔰مجری: پژوهشکده اخلاق و معنویت با همکاری گروه کلام و فلسفه دين مؤسسه امام خمینی ره 🆔@meshkatnoor

هم اکنون در حال برگزاری

♦️ هفتمین کمیسیون همایش معنویت‌های نوظهور و معنویت اسلامی؛ 🟡 عنوان: «واقع‌گرایی و کارآمدی» هم اکنون در حال برگزاری در سالن اندیشه موسسه امام 🌐 لینک شرکت در جلسه به صورت مجازی: http://iki.ac.ir/live

💠📣 دهمین جلسه از سلسله نشست های "دین و چالش های روز" ویژه برنامه "چهارشنبه های اعتقادی" برگزار می شود. ❇️شروع جلسه با پخش آنلاین"صلوات خاصه حضرت رضا(ع)"از حرم مطهر رضوی ↙️ موضوع این هفته: "دین آینده و آینده ادیان" 🔸ارائه کننده: 🎙 حجت الاسلام و المسلمین دکتر محمدرضا برته(دبیر انجمن ها و قطب های علمی حوزه) 🗓 زمان: چهارشنبه ۲۷ دی ماه ۱۴۰۲ 🕘 ساعت: ۲۱ تا ۲۲ ❇️ با ارائه #گواهی_الکترونیکی 🟣 حضور برای عموم افراد از طریق لینک زیر:👇 https://www.aparat.com/el_balagh/live ┄┅═══••✾••═══┅┄ 🆔@meshkatnoor

💠 ضرورت توجه به اعتقاد و اندیشه مخاطب در ایام تبلیغ 🔸 حجةالاسلام فاضل فلاورجانی مدیر گروه تبلیغ تخصّصی یاوران اندیشه دینی بیان کرد: هجمه‌های روانی و شبهات اعتقادی که از سوی رسانه‌های غربی بر ذهن مخاطب القاء می‌شود از جمله اموری است که باید در ایام تبلیغی به آن توجه نمود. 🌐 مشاهده متن کامل خبر 🔻#تبلیغ_نیوز مرجع رسمی اطلاع رسانی دفتر تبلیغات اسلامی: 🔺 @tablighnews 🆔@meshkatnoor

💡 پاسخ به شبهات اعتقادي 💠 بررسي تحقیقی و یا تقلیدی بودن اصول دین ✅ آیا در اصول دین، تحقیق لازم و واجب است یا صرف تحصیل یقین و لو تقلیدی برای نجات از جهنم کافی است؟ 🎙 سخنران: حجت الاسلام فاریاب 🗓 1402-10-27 🆔@meshkatnoor

🔵 گزارش گروه تبلیغی تخصصی یاوران اندیشه وابسته به گروه کلام و فلسفه دين مؤسسه امام 🔹حجت الاسلام والمسلمین دکتر فاضل فلاورجانی؛ مدیر گروه یاوران 🔸گزارش تفصیلی در پاورپوینت ذیل آمده است. 👇👇👇 🆔@meshkatnoor

گزارش تفصیلی گروه تبلیغی_تخصصی یاوران اندیشه وابسته به گروه کلام و فلسفه دين مؤسسه امام 🆔@meshkatnoor

🔴 تاملی در تعریف واقع‌گرایی و غیرواقع‌گرایی اخلاقی 🔺یکی از مباحث بنیادین دربارۀ ارزش‌های اخلاقی، مسئلۀ «واقع‌گرایی» است. در این زمینه دو دیدگاه کلی از سوی فیلسوفان اخلاق مطرح شده است که عبارتند از: 1. واقع‌گرایی اخلاقی؛ 2. غیرواقع‌گرایی اخلاقی. 🔻تالیافرو در تعریف «واقع‌گرایی و غیرواقع‌گرایی اخلاقی» چنین می‌گوید: واقع‌گرایی دیدگاهی است که به وجود عینی و واقعی ارزش‌های اخلاقی ـ صرف نظر از آداب و رسوم اجتماعی، سلیقه‌های فرد یا دستور کسی ـ اعتقاد دارد. در مقابل، غیرواقع‌گرایی اخلاقی، دیدگاهی است که وجود واقعیِ ارزش‌های اخلاقی را منکر است و ارزش‌های اخلاقی را تابع خواست فرد یا جمع و یا دستور کسی می‌داند (تالیافرو، فلسفه دین در قرن بیستم: 321ـ322). البته برخی از فیلسوفان اخلاق خودمان نیز در آثار خود همین تعریف را مطرح کرده‌اند. ✅اما به نظر می‌رسد که این تعریف چندان دقیق نبوده و محل تأمل است‌. توضیح آنکه، در حقیقت واقع‌گرایی و غیرواقع‌گرایی اخلاقی، چند سویه دارد که همه آنها ذیل اصطلاح پیش‌گفته می‌تواند مندرج باشد. درحالیکه در تعریف تالیافرو تنها به یک ضلع آن توجه شده است. برای مثال، غیرواقع‌گرایی اخلاقی، گاهی اوقات «هستی شناختی» است و آن در جایی است که فرد واقعیت عینی احکام اخلاقی را منکر شود. گاهی غیرواقع‌گرایی اخلاقی، «معرفت‌‌شناختنی» است. این وضعیت در جایی است که فرد معرفت‌های اخلاقی را ممکن ندانسته و نسبی بداند. گاهی نیز غیرواقع‌گرایی اخلاقی، «معناشناختی» است. این صورت نیز در جایی محقق است که فرد مفاهیم اخلاقی را از معانی اصلی خودشان تهی سازد. به طور مشخص، مکتب «احساس‌گرایی» که برآمده از نگرش پوزیتویسم است، واژه‌های خوب و بد اخلاقی را از معنای اصلی خودشان تهی می‌کنند‌. ✅در نتیجه می‌توان گفت که مکتب غیرواقع‌گرایی اخلاقی خود به اقسام مختلف: ۱. غیرواقع‌گرایی اخلاقی هستی‌شناختی؛ ۲. غیرواقع‌گرایی اخلاقی معرفت‌شناختی؛ ۳. غیرواقع‌گرایی اخلاقی معناشناختی تقسیم می‌شود. برای نگرش واقع‌گرایی اخلاقی نیز این اقسام سه‌گانه قابل فرض است‌. ✅با توجه به توضیحات پیش‌گفته روشن می‌شود که در تعریف تالیافرو تنها به قسم اول از واقع‌گرایی و غیرواقع‌گرایی اخلاقی، توجه شده است‌. 📝علی‌قربانی؛ دانشجوی دکتری موسسه امام خمینی 🆔@meshkatnoor