📸 گزارش تصویری بازدید حجت الاسلام و المسلمین دکتر وحدتی شبیری، رییس مدرسه عالی فقاهت از مرکز تخصصی آخوند خراسانی و دیدار با مدیرکل آموزش دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی 🕌 مدرسه عالی فقاهت عالم آل محمد(علیه و علیهم السلام) https://eitaa.com/mfaam_razavi

📸 گزارش تصویری بازدید حجت الاسلام و المسلمین دکتر وحدتی شبیری، رییس مدرسه عالی فقاهت از مرکز تخصصی طوبی 👉 https://maalem.ir/?p=16654 🕌 مدرسه عالی فقاهت عالم آل محمد(علیه و علیهم السلام) https://eitaa.com/mfaam_razavi

💠دوفصلنامه علمی تخصصی موضوع‌شناسی فقهی برای چاپ (دومین شماره مجله برای بهار و تابستان 1404) پذیرای مقالات شما علاقمندان در زمینه‌های ذیل می باشد. 🔹مبانی نظری موضوع‌شناسی: ضرورت موضوع‌شناسی/متصدیان شناخت موضوع/ منابع ابزارها و راه‌های شناخت و... 🔸روش شناخت موضوعات: روش شناخت موضوعات مستنبطه/ روش شناخت موضوعات عرفی منصوص و غیرمنصوص/ روش بهره برداری از سایر علوم در شناخت موضوعات و ... 🔹موضوعات فقه مضاف: اقتصادی،اخلاقی، اجتماعی، بنیادین، پزشکی، تغذیه، حقوقی، خانواده، سیاسی، کلامی، فرهنگی، هنری و ... _____________________________ ◀️نمونه مقالات موضوع‌شناسانه http://mozooshenasi.ir/wp-content/uploads/2025/01/majmue_maghalat.pdf ______________________________ 💥قابل توجه پژوهشگران محترم "بعد از ارزیابی چند شماره‌ ابتدایی مجله و کسب امتیاز لازم علمی پژوهشی، مقالاتی که در شماره‌های قبلی چاپ شده باشند نیز علمی پژوهشی به حساب می آیند." 📣به مقالاتی که طبق راهنمای نویسندگان، علمی‌ پژوهشی نگارش شود پس از تأیید ارزیابان #حق_الزحمه پرداخت می‌گردد. ✍️ارسال مقاله https://www.mozooshenasimags.ir/ 📞راه های ارتباطی: ☎️شماره تماس: 32936045- 025 داخلی 128 📨پست الکترونیک: info@mozooshenasi.ir 🌐وب سایت: www.mozooshenasi.ir 🔘پیام رسان ایتا: @Mozooshenasi ☑️ویراستی: https://virasty.com/Mamsha #موضوع_شناسی #فقهی #فصلنامه @Mozooshenasi

📌راهکارهای عملی دانش فقه در مقابله با نابهنجاری اجتماعی 1️⃣ ✍️حسین نیک پژوهشگر حلقه اجتهادی فقه الاجتماع مدرسه عالی فقاهت عالم آل محمد ع 🔸1. شاکله وجودی انسان در تنظیم روابط، در چهار محور ارتباط با خود، پروردگار، دیگر انسان‌ها و محیط زیست شکل می‌گیرد. هر کنش انسانی را می‌توان حداقل به یک نسبت وجودی خاص بین انسان و طرف مقابل نسبت داد. تعامل و ارتباط در این اضلاع چهارگانه، شبکه پیچیده‌ای از روابط انسانی-متافیزیکی-مادی را شکل می‌دهد و در سایه این نظام درهم‌تنیده از تأثیر و تأثر، هویت و شاکله انسان پدید می‌آید. 🔹2. این شاکله، هم محصول شبکه ارتباطی انسان است و هم جهت‌دهنده روابط متعاقب او. روابط دانشی و گرایشی خاص انسان در جهان هستی، شاکله او را پدید می‌آورد و در نتیجه، این شاکله خاص به ایجاد و امتداد روابط هم‌سنخ با خود می‌پردازد. مثلاً با توجه به جهان‌بینی و گرایشاتی که در اثر روابط مادی با جهان هستی برقرار کرده است، امیال و افعال خاصی در همان جهت از فرد صادر می‌شود. 🔸3. بنابراین، در یک دیالکتیک دائمی، شبکه روابط انسان، شاکله شخصیتی او را شکل می‌دهد و از سوی دیگر، همین شاکله، شبکه روابط وجودی خاصی را می‌سازد. حکمت متعالیه، بر اساس قواعد اصالت و تشکیک وجود، حرکت جوهری، تجرد نفس و اتحاد علم و عالم و معلوم، به خوبی از عهده تبیین و برهان‌سازی این روند برمی‌آید. 🔹4. رسالت اصلی دین، رشد و ارتقای وجودی افراد جامعه در مسیر سعادت دنیوی و اخروی و نیل به کمالات از مسیر علم و عمل صالح است. حال اگر در اثر تعلیم و تربیت ناصحیح، استضعاف یا عوامل دیگر، شاکله وجودی فرد در یک انتظام صحیح و معتدل در روابط وجودی شکل نگرفته باشد، امیال و افعال ناهنجار از منظر دینی از او ظهور و بروز می‌کند؛ امری که با برقراری ارتباط فرد نابهنجار با دیگران، باعث تهدید کل جامعه دینی در سطوح مختلف خواهد شد. نابهنجاری اجتماعی به هرگونه رفتار، عقیده یا شرایطی گفته می‌شود که با هنجارها و ارزش‌های پذیرفته شده در یک جامعه خاص در تضاد باشد. این رفتارها معمولاً باعث واکنش منفی جامعه شده و ممکن است به عنوان تهدیدی برای نظم اجتماعی تلقی شوند. 🔸5. لازم به ذکر است که گرچه مطابق قاعده سنخیت، صدور ناهنجاری حالت اصلی و اقتضائی این شبکه هویتی ناهنجار است، اما مؤکداً به معنای جبر فلسفی نخواهد بود؛ زیرا وجود فطرت توحیدی (هرچند غبار گرفته در شبکه هویتی و معرفتی)، اصل اساسی اختیار انسانی، به همراه هدایتگرها و راهنماهای بیرونی، همیشه امکان تحول و تغییر را در انسان تضمین می‌کنند. 🔹6. فقه با بررسی مفاهیم بنیادین مانند عدالت، آزادی، برابری، حقوق و تکالیف فردی و اجتماعی، میتواند ریشه‌های اصلی بسیاری از نابهنجاری‌ها را شناسایی کند. برای مثال، مفاهیم فقهی مانند زکات، خمس، وقف و عدل اجتماعی، به کاهش فقر و نابرابری که از عوامل مهم بروز بسیاری از نابهنجاری‌هاست، کمک می‌کنند. از سوی دیگر فقه اسلامی برای بسیاری از مسائل اجتماعی، راهکارهای عملی و مشخص ارائه می‌دهد. احکامی مانند امر به معروف و نهی از منکر، قضاوت عادلانه، مجازات‌های اسلامی و... ابزارهای قدرتمندی برای پیشگیری و مقابله با نابهنجاری‌ها هستند. @mfaam_razavi

📌راهکارهای عملی دانش فقه در مقابله با نابهنجاری اجتماعی 2️⃣ ✍️حسین نیک پژوهشگر حلقه اجتهادی فقه الاجتماع مدرسه عالی فقاهت عالم آل محمد ع 🔸7. با این توضیح، راه حل عملی و اساسی برای تغییر و تحول شاکله هویتی معیوب فرد که منجر به ناهنجاری اجتماعی شده است را می‌توان در چند مسیر اصلی در علم فقه پیگیری کرد: 🔺1.مسیر نرم: درونی: تقویت خودآگاهی از طریق تعلیم و تربیت: منظور از تقویت خودآگاهی این است که باید با ایجاد تلنگرهای ناگهانی یا تدریجی، نظام معرفتی و گرایشی فرد را تحول بخشید؛ فرد را با ارجاع اختیاری به فطرت توحیدی و انتقال معارف ناب، از جبر روانی این شبکه ناسالم رهایی داد و به او هویتی جدید بخشید. کلان مسئله فقهی وجوب ارشاد و تعلیم در این مسیر صورت‌بندی می‌شود. با توجه به این نکته، دو حیثیتی بودن نظام کلان تعلیم و تربیت اسلامی به خوبی دانسته می‌شود؛ زیرا علاوه بر شأن اساسی پیشگیری از وقوع ناهنجاری، مسیر ابتدایی درمان ناهنجاری نیز از همین کانال خواهد بود. 🔺2.مسیر متوسط: بیرونی: اصلاح رفتار اجتماعی: در صورتی که مسیر تعلیم و تربیت به خوبی طی نشود یا گاهی از فرد طبق احوال و عوارضی چون غفلت‌ها و نسیان‌ها، رفتار نادرست سر بزند، مسیر بعدی اصلاح مستقیم رفتار است. بر خلاف راه قبلی که در آن مستقیماً به اصلاح ریشه‌ای یعنی ارشاد و تعالی بخشی به شبکه هویتی فرد پرداخته می‌شد، اینجا به صورت مستقیم به تقابل با رفتارها یعنی جنبه معلول و مسبب پرداخته می‌شود. واضح است که همان‌طور که بین اصل این دو مسیر رابطه طولی وجود دارد، عقل در تقابل با رفتار نابهنجار نیز لحاظ مراتب تشکیکی از لیونت تا شدت را لازم می‌داند. کلان مسئله فقهی امر به معروف و نهی از منکر در همین راستا به خوبی قابل درک است. در این مرحله ابتدا تلاش می‌شود رفتار فرد با اختیار خودش اصلاح گردد. در صورت تکرار، در مراتب تعیین شده در فقه امر به معروف و نهی از منکر، با گسسته ساختن قهری و جبری رفتارها از هویت فرد، به ترمیم شاکله او پرداخته می‌شود. بنابراین به هر حال (اختیاری یا قهری) جلوی امتداد روابط و رفتارهای ناصحیح او گرفته می‌شود. در نتیجه، شاکله انسان که حالت ایستایی و توقف ندارد؛ بلکه به مرور با برقراری نسبت‌های جدید در مسیر صحیح، خود را بازیابی کرده و اصلاح خواهد شد. 🔺3.مسیر سخت: بیرونی: مجازات‌های جزایی: در صورتی که دو مسیر قبلی به درستی طی نشود، اسلام از طریق مجازات‌های جزایی به درمان ناهنجاری می‌پردازد. این مسیر در حکم جراحی وجودی فرد است؛ زیرا به جای تذکر به اصلاح رفتارها که در مورد قبلی بیان شد، با ایجاد عقوبات سخت و جزایی در صدد این است که رفتارهای فرد را از شبکه روحی و رفتاری‌اش جراحی کرده و جدا سازد. تنها در جایی از این مسیر استفاده می‌شود که اعمال بیرونی فرد به قدری مخاطره‌آمیز باشد که وجود وی در جامعه انسانی، امنیت شبکه هویتی سایر مومنان را نیز تهدید کند. به همین منظور، بعضی از ناهنجاری‌ها و مفاسد اخلاقی-اجتماعی در اسلام دارای مجازات‌های بسیار شدید است. شارع مقدس برای برطرف کردن زمینه‌های این مفاسد، احکام جزایی خاصی را جعل کرده است که عمدتاً در مباحث حدود و تعزیرات فقه به صورت مستوفی به آن‌ها پرداخته می‌شود. @mfaam_razavi

مقاله چالش‌ها و فرصت‌های خانواده در ترویج مسئولیت اجتماعی در عصر مدرن، به قلم پژوهشگران حلقه اجتهادی فقه الإجتماع مدرسه عالی فقاهت عالم آل محمد ع حجج اسلام محمدرضا مختاری و علی جنتی در نخستین کنفرانس بین المللی کرامت انسانی @mfaam_razavi

📌تاثیر عوامل اجتماعی بر اجتهاد فقیه 1️⃣ ✍️حسین نیک پژوهشگر حلقه اجتهادی فقه الاجتماع مدرسه عالی فقاهت عالم آل محمد ع 🔸 فقه اسلامی همواره در تعامل با جامعه و تحولات آن بوده است. فتاوای فقهی بر اساس روش و منابع معتبر استنباط، پاسخ هایی به پرسش های روزمره در زمینه های مختلف زندگی است؛ اما آیا این پاسخ ها صرفا بر مبنای متون دینی و قواعد فقهی صادر میشوند، یا اینکه عوامل اجتماعی نیز در شکل گیری آنها دخیل هستند؟ به نظر میرسد عوامل اجتماعی، از جمله تجربه زیستی، تعلقات اجتماعی و علاقه‌های شناختی، به طور پیچیده‌ای بر فتواهای فقها تأثیر می‌گذارند. این عوامل می‌توانند باعث ایجاد تفاوت در تفسیر متون دینی و ارائه فتواهای مختلف شوند. 🔺 ۱. تجربه زیستی: تجربه زیستی هر فرد، از جمله فقیه، بر نحوه درک او از مسائل و رویدادها تأثیر می‌گذارد. تجربه زیستی موارد مختلفی را شامل میشود؛ همچون: محیطی که فرد در آن رشد کرده است مثل شهر یا روستا؛ تعاملات فرد با افراد و گروه‌های مختلف اجتماعی مثل بازاریان، حکومت و اهالی سیاست و روابط بین المللی؛ تجربه زندگی در مکان‌های مختلف و آشنایی با فرهنگ‌های متفاوت در اثر هجرت و سفر؛ مشکلات و چالش‌های شخصی که فقیه در زندگی فردی خود با آن‌ها مواجه شده است. نحوه تربیت خانوادگی و ارزش‌ها و اعتقادات در محیط خانواده او نیز می‌تواند در شکل‌گیری دیدگاه‌های او نقشی اساسی ایفا کند. همه این موارد ممکن است به طور ناخواسته در فتوای فقیه نمود پیدا کنند. 🔺 ۲. تعلقات اجتماعی: همچنین ممکن است تعلقات اجتماعی فقیه به گروه‌ها و طبقات مختلف، بر دیدگاه‌ها و ارزش‌های او تأثیر بگذارد. تعلق به یک گروه قومی یا قبیله‌ای می‌تواند بر برخی از فتواها، به ویژه در مسائل مربوط به حقوق و روابط اجتماعی، تأثیرگذار باشد. فقیهی از بدنه طبقه‌‌ی برخوردار و مرفه جامعه، ممکن است دیدگاه متفاوتی نسبت به فقیهی داشته باشد که از طبقه‌ای محروم برآمده است. تعلقات سیاسی فقیه می‌تواند بر فتواهای او در مسائل مربوط به حکومت و سیاست تأثیرگذار باشد. 🔺 ۳. علاقه های شناختی: علاقه‌های شناختی فقیه، یعنی حوزه‌هایی که به آن‌ها علاقه بیشتری دارد، بر نحوه مطالعه و تفسیر متون دینی توسط او تأثیر می‌گذارد. گرچه ویژگی های فردی همچون استعداد، تیپ شخصیتی، کنجکاوی و خلاقیت فردی در شکل‌گیری علاقه‌های شناختی فرد موثر هستند؛ اما به نظر می‌رسد کفه ترازو در جنبه‌های اجتماعی شکل دهنده علاقه شناختی بیشتر سنگینی می‌کند. محیط فرهنگی که فقیه در آن رشد کرده است، به شدت بر علاقه‌مندی‌های او تأثیر می‌گذارد. برای مثال، فقیهی که در محیطی با گرایشات فلسفی رشد کرده است، احتمالاً به فلسفه ورزی در دین علاقه بیشتری نشان می‌دهد. فقیهی که به تاریخ اسلام علاقه‌مند است، ممکن است در فهم احکام، به زمینه‌های تاریخی آن توجه بیشتری کند. فقیهی که به علوم اجتماعی علاقه‌مند است، ممکن است در تحلیل مسائل اجتماعی و ارائه راهکارهای فقهی، از روش‌های علوم اجتماعی استفاده کند. تعاملات فقیه با سایر افراد، به ویژه همکاران و دوستان، همچنین نیازهای جامعه و مسائل روز، می‌توانند بر علاقه‌مندی فقها به برخی از موضوعات خاص تأثیر بگذارند و این علاقه مندی در اجتهاد فقهی اش نمود خواهد داشت. @mfaam_razavi

📌تاثیر عوامل اجتماعی بر اجتهاد فقیه 2️⃣ ✍️حسین نیک پژوهشگر حلقه اجتهادی فقه الاجتماع مدرسه عالی فقاهت عالم آل محمد ع 🔸 استاد شهید مرتضی مطهری به خوبی متوجه تاثیر عوامل اجتماعی بر اجتهاد فقیه شده است. وی در مقاله اصل اجتهاد در اسلام، از کتاب ده‌ گفتار، سعی کرده است تاثیر عوامل اجتماعی را بر ذهنیت فقیه را به عنوان نوعی جهان بینی و در نهایت تاثیر آن را در فتاوای فقهی توضیح می‌دهد. شهید مطهری مینویسد: ((اگر دو فقیه را با هم مقایسه کنیم که یکی همیشه گوشه خانه یا مدرسه بوده و دیگری وارد جریانات زندگی بوده است، در این صورت، هر دو فقیه به یک شیوه از ادله شرعی استنباط نمی‌کنند. فرض کنید: یک نفر در شهر تهران بزرگ شده باشد یا در شهر دیگری مثل تهران که در آنجا آب کُر و جاری فراوان است؛ حوض‌ها، آب‌انبارها و نهرها هست و همین شخص فقیه، بخواهد در احکام طهارت و نجاست فتوا بدهد. این شخص با سوابق زندگی شخصی خود، وقتی به اخبار و روایات طهارت و نجاست مراجعه کند، طوری استنباط می‌کند که خیلی مقرون به احتیاط باشد یا لازم شود که انسان از خیلی چیزها اجتناب کند. ولی اگر همین شخص سفری به زیارت خانه خدا برود و وضع طهارت، نجاست و بی‌آبی را در آنجا ببیند، نظرش در باب طهارت و نجاست فرق می‌کند؛ یعنی بعد از این مسافرت، اگر به اخبار و روایات طهارت و نجاست مراجعه کند، آن اخبار برای او مفهوم دیگری دارد. اگر کسی فتواهای فقها را با یکدیگر مقایسه کند و در ضمن به احوال شخصی و طرز تفکر آنها در مسائل زندگی توجه کند، می‌بیند که چگونه سوابق ذهنی یک فقیه و اطلاعات خارجی او از دنیای خارج، در فتواهایش تأثیر داشته است؛ به طوری که فتوای عرب، بوی عرب می‌دهد و فتوای عجم، بوی عجم؛ فتوای دهاتی بوی دهاتی می‌دهد و فتوای شهری، بوی شهری.)) 🔹 استاد شهید مطهری در نهایت با نگاهی از منظر و پایگاه علم کلام به فلسفه شریعت و گستره آن برای همه زمانها، مکانها و همه نظامات اجتماعی، معتقد است فقیهی که بخواهد درباره نظامات اجتماع انسانی، تعالیم دینی را استنباط کند، باید توجه خاصی به جریانات اجتماعی داشته باشد؛ زیرا در اجتهاد فقهی او تاثیرگذار خواهد بود. @mfaam_razavi

📌تاثیر عوامل اجتماعی بر اجتهاد فقیه 3️⃣ ✍️حسین نیک پژوهشگر حلقه اجتهادی فقه الاجتماع مدرسه عالی فقاهت عالم آل محمد ع 🔸پیامدهای توجه به تاثیر عوامل اجتماعی در فقه را میتوان اینگونه بیان داشت: 🔺1. نقد مطلق گرایی در فتوا: توجه به عوامل اجتماعی اجتهاد فقیه، میتواند نگاه مطلق‌گرا به فتوا را دچار چالشی اساسی سازد. دیدگاه مطلق گرا بر این باور است که فتواها صرفاً بر اساس متون دینی و قواعد فقهی صادر می‌شوند. به عبارت دیگر، این نگاه معتقد است که فتواها یک پاسخ قطعی و ثابت برای هر پرسشی هستند و چندان تحت تأثیر زمان، مکان و شرایط اجتماعی قرار نمی‌گیرند. در نقد این رویکرد به فتوا میتوان گفت: رویکرد مطلق گرا به فتوا و نادیده گرفتن عوامل اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی در نحوه‌ی فهم و تفسیر متون دینی، به معنای نادیده گرفتن بخشی از واقعیت است. نگاهی که صرفاً به متون دینی استناد کند و به شرایط و نیازهای انسان‌ها توجهی نداشته باشد، نمی‌تواند از منظر کارکردی پاسخگوی مسائل پیچیده و متنوع زندگی انسان‌ها باشد؛ در حالی که اسلام دینی است که بر انسان و نیازهای او تمرکز دارد. کسانی که فتواها را به صورت قوانین خشک و غیرقابل تغییر می‌بیند، امکان انعطاف‌پذیری، تطبیق دین با شرایط جدید و پاسخگویی به نیازهای نوین را محدود میدانند. در حالی که نیازهای انسان‌ در طول تاریخ و در جوامع مختلف تغییر می‌کند. بنابراین یک فتوا که در گذشته صادر شده، ممکن است برای شرایط کنونی مناسب نباشد. 🔺2. ضرورت بازپژوهی ادله و مستندات فتوا: باید در قامت یک فقیه، تنوع فتواها را در میان فقها بهتر و به صورت انتقادی بررسی کرد و از پذیرش بی‌چون و چرای آن‌ها پرهیز کرد. چه بسا فتوایی از فقهای قدیم متاثر از بستر تاریخی و اجتماعی دوره خاص و یا در اثر تعلقات اجتماعی آنان پدید آمده باشد. این نکته، بحث مستند قراردادن فتوای متقدمین بر اساس این ایده که قرائن و متونی در دست فقهای پیشین قرار داشته و به ما نرسیده را مورد خدشه قرار میدهد. زیرا هر چقدر ممکن است نزدیکی آنها به عصر نص برای ما کارساز باشد، تفاوت ها و دور بودن فرهنگی و اجتماعی ما از آنان یکسان بودن اجتهاد و فتوای ما و آنان را بعید میسازد. آیا واقعا امروزه در دروس خارج فقه به تفاوت‌های فرهنگی میان زمان ما و زمان فقهای گذشته توجه میشود تا فتواهای آن‌ها را در بستر اجتماعی- فرهنگی خودشان بررسی کنیم؟ 🔹 گرچه تأثیرپذیری اجتهاد فقیه از تحولات اجتماعی، یک واقعیت انکارناپذیر است؛ اما چالش اصلی این است که چگونه می‌توان این تأثیرپذیری را به گونه‌ای مدیریت کرد که هم به فقه پویایی و حیات بخشد و هم از انحراف آن با رویکرد نسبی‌گرایانه جلوگیری شود. 🔸 توجه به تأثیرات اجتماعی در اجتهاد فقیه، لزوماً منفی و به معنای نسبی‌گرایی مطلق در فقه نیست. نسبی‌گرایی مطلق در فقه به این معناست که تمامی احکام و ارزش‌های دینی به طور کامل وابسته به زمان، مکان و فرهنگ باشند و هیچ اصل ثابت و مطلقی وجود نداشته باشد. چنین چیزی با ویژگی‌های ذاتی و اساسی دین و فقه به عنوان یک نظام هدایتی که نیازمند اصول ثابت و ارزش‌های مطلق است تا بتواند به انسان جهت دهد، در تعارض است. علاوه بر این که راه را برای هرگونه تفسیر دلبخواهی در دین باز می‌کند. 🔹 معتقدم می‌توان از بررسی عوامل اجتماعی موثر بر اجتهاد به عنوان فرصتی برای غنی‌سازی فقه استفاده کرد. این بحث نشان می‌دهد که فقه یک علم دینامیک است و با توجه به شرایط زمانی و مکانی، باید به روزرسانی شود. 🔸 روش‌شناسی دقیق برای استنباط احکام، می‌تواند به رسیدن به تعادل بین انعطاف‌پذیری در برابر تغییرات اجتماعی و حفظ اصول ثابت دینی، کمک کند. 🔹 همچنین با تفکیک ثابت از متغیر و محکم از متشابه و تاکید بر اصول ثابت و محکمات دینی در فقه، در عین حال که به اهمیت تطبیق دین با شرایط جدید دقت می‌شود، می‌توان از دام آفت نسبی‌گرایی در فقه به سلامت عبور کرد. @mfaam_razavi

⭕️ فرآیند تغییر اجتماعی از دیدگاه امام علی (ع) ✍️ آیت الله احمد مبلغی استاد هادی حلقه اجتهادی فقه الإجتماع مدرسه عالی فقاهت عالم آل محمد ع وَ قَالَ (علیه السلام): لَوْ قَدِ اسْتَوَتْ قَدَمَايَ مِنْ هَذِهِ الْمَدَاحِضِ، لَغَيَّرْتُ أَشْيَاءَ. (نهج البلاغه، حکمت 272) "اگر قدم‌هایم در این لغزشگاه‌ها استوار می‌شد، چیزهایی را تغییر می‌دادم." با وجود اینکه این جمله امام علی (ع) بسیار کوتاه است، اما دیدگاه دقیقی از فرآیند تغییر اجتماعی ارائه می‌دهد. در ادامه با ذکر چند نکته به توضیح و تفسیر آن پرداخته میشود: 1️⃣ اساسا تغییر عنصری است که جامعه به آن نیاز دارد، وگرنه مثل آب راکد می‌شود و فاسد می گردد. 2️⃣ این تغییر باید به صورت مثبت و پیش‌رونده باشد؛ نه اینکه جنبه منفی و عقب رونده باشد. در چنین بافت و زمینه‌ ای از بحث که از سیاق سخن امام ع قابل استنتاج است، معنای تغییر حرکت و پیشروی به جلو است. 3️⃣ از لحاظ اهمیت اجتماعی زمانی که تغییر روی می‌دهد، واکنش‌های اجتماعی را به دنبال دارد؛ به خصوص اگر تغییری باشد که احیانا بخش‌هایی از نظم موجود و برخی ذهنیت های حاکم بر جامعه را مختل کند. طبیعی است که این اختلال در نظم موجود واکنش‌هایی را به همراه داشته باشد، برخی از این واکنش ها مثبت و برخی منفی است. به همین جهت در فرآیند تغییر پیشرو، نباید شرایط فعلی اجتماعی لغزنده، شکننده، دشوار و پیچیده باشد، زیرا فرآیند تغییر در این شرایط ممکن است به جای فواید و نتایج مثبت، وضعیت فعلی را بدتر کند. استفاده امام علی (ع) از واژه "مداحض" نشان‌دهنده چنین شرایط لغزنده‌ای است. 4️⃣ انقسام‌ها و اختلافات اجتماعی بزرگ‌ترین عاملی هستند که جامعه را به شرایط سخت، لغزنده و شکننده می‌کشانند. نتیجه این که در چنین شرایطی، همه قوای جامعه در اثر این اختلافات هدر رفته و امکان ایجاد تغییرات اجتماعی از بین می‌رود. 5️⃣ امام علی (ع) در این بیان کوتاه بیان میدارد که با چنین شرایط اجتماعی سختی مواجه بوده است و اگر از این شرایط خارج می‌شد، تغییرات اجتماعی را اعمال می‌کرد. 6️⃣ بیان زیبا و دقیق که امام علی (ع) برای خروج از این شرایط لغزنده ارائه داده است، تعبیر " لَوْ قَدِ اسْتَوَتْ قَدَمَايَ مِنْ هَذِهِ الْمَدَاحِضِ " است (اگر قدم‌هایم از این لغزش‌گاه‌ها استوار می‌شد)، یعنی اگر قدم‌ها و گام‌ها به طوری که می‌توانند در موقعیت‌های قوی و غیرقابل‌لغزش قرار بگیرند، موثر می‌شوند و منجر به تغییرات می‌شوند. 7️⃣ سوال این است که زمینه‌های تغییر اجتماعی که باید در نظر گرفته شوند، چیست ؟ پاسخ به این سوال مهم است و باید در جایی مناسب مطرح شود. 8️⃣ بی‌شک یکی از زمینه‌هایی که باید در آن تغییر ایجاد شود، زمینه‌های مرتبط با نسل‌ها است. این مطلب از فرمایشات منسوب به امام علی (ع) اخذ شده که فرمود: ((لا تؤدبوا اولادکم باخلاقکم فانهم خلقوا بزمان غیر زمانکم)) فرزندان‌تان را با اخلاق خودتان تأدیب نکنید (فرزندانتان را به آداب خودتان مجبور نکنید) زیرا آنان برای زمانی غیر از زمان شما آفریده شده‌اند. 9️⃣ تغییر رفتار و تعامل در برابر پدیده "تغییر نسلی" و آنچه برای نسل جدید در تغییر نیازها و ارتباطات و گفتارشان رخ می‌دهد، مسأله‌ای دقیق است که در سخنان امام با قوت منعکس شده و بسیار مهم است. در این فرمایش امام ع منطق جامعه شناختی، روانشناسی و ایده‌ای با ابعاد عقلانیت دینی به کار رفته است. 🔟 طبیعتا اگر ما خواهان تغییر اساسی، جامع، چندلایه و منسجم در رفتار و تعامل خود در رابطه با نسل‌های جدید در فضای امت اسلامی باشیم، این امر متوقف بر کاهش اختلافات اجتماعی درون امت است. بزرگان و مصلحان اجتماعی باید بیشتر درباره آینده و نسل‌های جدید امت اسلامی اندیشه ورزی کنند؛ نه نسبت به گذشته و اختلافات گذشته‌شان. (ترجمه: حسین نیک؛ توجه: متن اصلی این یادداشت به قلم استاد محترم به زبان عربی معاصر نگاشته شده است. به همین جهت مسئولیت هرگونه مشکل احتمالی در عبارت پردازی متن، متوجه به مترجم است.) @mfaam_razavi

#فراخوان #همایش #مکتب_فقهی_امام_خمینی #خطابات_قانونیه 🔰با همکاری و مشارکت مدرسه عالی فقاهت عالم آل محمد(علیه و علیهم السلام) برگزار می گردد: 🔻 همایش ملی نظریه خطابات قانونیه 🕌 محورهای همایش ملی نظریه خطابات قانونیه 🔗 جهت کسب اطلاعات بیشتر از طریق شناسه ذیل اقدام فرمایید: @hadiajami #همایش #مکتب_فقهی_امام_خمینی #خطابات_قانونیه #همایش_ملی_نظریه_خطابات_قانونیه #مشهد 🕌 گفتمان فقه مضاف حوزه خراسان 🆔 @feqhemozaf_khorasan