⚡️ «فلسفۀ روش» سه مسئله را تحلیل می‌کند: ۱. «نسبت وحدت و كثرت»؛ ۲. «نسبت زمان و مکان»؛ ۳. «نسبت اختیار و آگاهی» ⚡️ #معرفت پديده‌اي است كه هم معطوف به #واقع است و هم معطوف به #اختيار انسان 💠 استاد سید محمدمهدی میرباقری: 🔶 فلسفۀ روش «نسبت وحدت و كثرت» و «نسبت زمان و مکان»، يعني هم ساختار شیء و هم تغييرات شيء، را تعريف فلسفی می‌کند [و نمایی از «کُل مُتغیّر» ترسیم می‌شود]. پرسش سومی که این فلسفه پاسخ می‌دهد «نسبت بين اختيار و آگاهی» است که بر اساس آن، معرفت‌شناسی متناسبی ارائه می‌شود. اگر در معرفت‌شناسي معتقد به جبری بودنِ مکانیزم فهم باشيم، حق و باطل از معرفت‌شناسي خارج مي‌شود. اما اگر معتقد به فاعليتی بودن معرفت و تناسب معرفت با عينيت باشيم، علاوه بر پذیرش «صدق و کذب»، «حق و باطل» را هم وارد معرفت‌شناسی كرده‌ايم. ما نیاز به منطقي داریم كه تناسب ادراك را با خارج به صورت دم‌افزا گسترش دهد و در اين ايجاد تناسب، جهت را دائماً حفظ كند و اعتلا بخشد. درواقع، علوم، تناسباتي هستند كه بر اساس نظام فاعليت، براي تصرف و ايجاد يك تمدن ايجاد شده‌اند. 🔶 #معرفت پديده‌اي است كه هم معطوف به #واقع است، و هم معطوف به #اختيار انسان. دستيابي به معرفت داراي يك فرايند اختياري است. در اين فرايند اختياري، هم اختيار فرد، هم اختيار جمع و هم اختيار تاريخ حضور دارد و حتي عوامل تكويني حضور دارند؛ يعني وقتي کسی شروع به تحقيق و تفحص و توليد يك نظريه مي‌كند، به صورت جزيره‌اي فعاليت نمي‌كند، بلکه فعالیت او درون يك فرهنگ اجتماعي رخ می‌دهد و قبل از آن، معطوف به اختيار خودش كار مي‌كند و اين اختيارات يك نسبيتي براي فرد درست كرده و نسبيت اختيار انسان در نحوۀ فهم او از جهان، اثر می‌گذارد. 🔶 ما منکر #کشف [به‌طور کلی] نیستیم، بلکه تفسیرمان از کشف متفاوت است. 🔗 https://eitaa.com/mirbaqeri_ir/3398 #فلسفه_روش #اختیار_و_آگاهی ☑️ @mirbaqeri_ir

🎧 استاد میرباقری | اضافه‌شدنِ مؤلفۀ جدیدی به #منطق_معرفت ⚡️ فرایند فهم، یک فرایند جبری نیست. ⚡️ هم #واقع‌گرایی را قبول داریم و هم #حضور_اختیار در شکل‌گیری معرفت. ⚡️ اختیار در #ادراکات_حسی، کمترین نقش را دارد؛ این سطوح، به‌راحتی تحت اختیار ما واقع نمی‌شوند. اما سطوحی هم داریم که ارادۀ ما نقش بیشتری دارد، مثل امور فکری و روحی. ⚡️ منطق فهم، هم باید #تناسب_فهم_با_واقع را مقنن کند و هم تناسب فهم با وحی. همان‌طور که چشم ما فقه دارد، عقل ما هم فقه دارد؛ هر گونه اندیشیدن جایز نیست. ⚡️ اگر اراده، در سطوحی از معرفت حضور دارد، فهم ما، هم باید ناظر به واقع باشد و هم باید به حقانیت و حجیت برسد. پس مؤلفۀ جدیدی وارد منطق معرفت شد. 💥 منطق، متکفلِ #کشف_خطا (از لحاظ تناسب با واقع) و #کشف_بطلان (از لحاظ ارتباط با وحی) است؛ چون ما گاهی علاوه بر اینکه خطا می‌کنیم، به باطل هم می‌رویم. منطق باید هم #صدق را تأمین کند، هم #حقانیت را. 🔗 https://eitaa.com/mirbaqeri_ir/3398 #فلسفه_روش #اختیار_و_آگاهی ☑️ @mirbaqeri_ir

🎧 استاد میرباقری | سازگاریِ «حضور اختیار در فهم» با «واقع‌گراییِ فهم» ⚡️ «حضور اختیار در معرفت»، منافاتی با «معطوف بودنِ معرفت به واقع» ندارد. هم‌چنان‌که «تفسیر واقعیت از روزنۀ مفروضات اساسی، یا پارادایم‌‌ها» منافاتی با «واقع‌نمایی علمی» ندارد. ⚡️ اگر می‌گوییم قوۀ فاهمه، متأثر از اختیار است، معنایش این نیست که فاهمۀ ما ارتباطِ با واقع برقرار نمی‌کند. نظام اختیارات اجتماعی در فهم اجتماعی عمل می‌کند و در عین حال، فهم اجتماعی، معطوف به واقع و بلکه #متصرف_در_واقع هم هست. ⚡️ از قدیم به ما القاء کرده‌اند که «بدان که آدمی را قوه‌ای است درّاکه که در او منقش گردد صور اشیاء، چنان‌که در آینه»! ما می‌گوییم: بدان که انسان جهان را می‌فهمد و فهم او از جهان، ممکن است به #خطا برود یا به #باطل برود، و #منطق باید هر دو را تصحیح کند. 🔗 https://eitaa.com/mirbaqeri_ir/3398 #فلسفه_روش #اختیار_و_آگاهی ☑️ @mirbaqeri_ir

⚡️ سهم تأثیر اختیار بر #معرفت‌های_حسی، کم است. اما در سامان دادن به نظام معرفتی و مدل‌سازی، ارادۀ ما نقش فعال‌تری دارد. 💠 استاد سید محمدمهدی میرباقری: «كيف اختيار انسان در كيف فهم از جهان حاضر است، منتها در همۀ موضوعات معرفت، سهم اختيار انسان را يكسان نمي‌دانيم. يك‌جاهايي سهم ارادۀ انسان خيلي تبعي است؛ مثل اينكه در محسوسات اوليه، سهم ارادۀ ما تبعی است، نمي‌شود لامسۀ ما از آبِ گرم متأثر نشود، لامسۀ ما از سرما و برودت آب متأثر نشود؛ انسان دستش را كه در آب گرم مي‌برد يك تأثر خاصي پيدا مي‌كند كه از آن تعبير به سوختن مي‌كنيم؛ اين ارادۀ ما در اين فعل و انفعال و اين ادراك حسّي، تأثيرش بسيار كم است. هرچند همان‌جا هم انسان مي‌تواند مثل مرتاض‌هاي هندي حتّي حواسّ خودش را طوري پرورش بدهد كه دستش را در آب با دمای صد درجه ببرد و نسوزد. ولي معمولاً سهم ارادۀ ما در آنجا كم است. ولي وقتي #نظريه‌پردازي مي‌کنيم، اطلاعاتي كه از بيرون مي‌آيد را به يك مدل تبديل مي‌كنيم و سعي مي‌كنيم به عوامل، جا و نسبت بدهيم، و نسبتِ بين آنها را تعريف كنيم، نقش اراده بیشتر است. ديگری ممكن است به شکل ديگر مدل بدهد. يعني در سامان دادن به نظام معرفتي و مدل‌سازی، اراده‌ي ما نقش فعال‌تري دارد و آن كسي كه براي كلّ معرفت انسان، منطق مي‌دهد، يعني براي كل دستگاه معرفتي يك سامانه درست مي‌كند، در آنجا نقش اراده در سامان دادن به معرفت، نقش بيشتري است. نمي‌گويم در آنجا مطلق است.» 🔗 https://eitaa.com/mirbaqeri_ir/3398 #فلسفه_روش #اختیار_و_آگاهی ☑️ @mirbaqeri_ir

🎧 استاد میرباقری | جهت‌داریِ معرفت و عقلانیت، ۱۳‌۸۷ 💥 من تعجب می‌کنم که فیلسوفان و استادان بزرگواری در حوزه، معتقد به «علوم انسانی اسلامی و غیراسلامی» هستند، اما قائل به «معرفت‌شناسی اسلامی و غیراسلامی» نیستند! 💥 نظریه صدق را باید ترکیبی معنا کنیم که شامل «تعبد به وحی، تلائم نظری و کارآمدی عینی» بشود. ◀️ جهت‌داری معرفت و عقلانیت، حتماً در #منطق اثر می‌گذارد و یک رکن از منطق به #تعبد_به_وحی قید می‌خورد. 🔗 https://eitaa.com/mirbaqeri_ir/3398 #اختیار_و_آگاهی ☑️ @mirbaqeri_ir