"گونهشناسی شعر نیما"
نظام شاعرانگی نیما در طول حیات او و به طور موازی در تحول زبان (شیوهی بیان) و ذهن او شکل گرفته است. با توجه به همین سیر میتوان اشعار نیما را به چند دستهی اصلی تقسیم کرد؛ شاخههایی که از نظر شگردهای زبانی، صور خیال، شیوهی بیان، موسیقی ، ارتباط بین ذهنیت و عینیت، گاه با هم بسیار متفاوتند. بر اساس همین سیر تکامل است که پژوهندگان ادب معاصر، شعرهای نیما یوشیج را از زوایای گوناگون طبقهبندی کردهاند.
پیش از پرداختن به شاخههایی از شعر نیما که میتوانند زمینهآفرین جریانهای شعر فارسی پس از او باشند، به برخی از این تقسیمبندیها اشاره میکنیم:
-برخی اشعار نیما را با توجه به ادوار شاعری او و اشعار تاثیرگذاری که در این ادوار سروده، طبقهبندی کردهاند. از این منظر، اندک اشعار سنتی او چون «قصهی رنگ پریده» و «منت دونان» که پیش از سرایش افسانه سروده شدهاند، مربوط به دورهی آغازین شاعری او هستند. از زمان سرایش«افسانه» در سال 1301شمسی تا سرایش اشعاری چون «ققنوس» و «غراب» در سالهای 1316و1317نیز دوران دوم شاعری او محسوب میشود. از این زمان تا پایان حیات او نیز (بیش از دو دهه)، آخرین مرحله از شاعری نیما را در بر میگیرد. (بنگرید به آرینپور، از نیما تا روزگار ما)
- گروهی دیگر باتوجه به همین سیر تاریخی؛ اما با تاکید بر جلوههای سنت و نوآوری در ساختار و نظریات شعر نیما، شعر او را جریانشناسی کردهاند. طبق این روش، اشعار نیما را میتوان به سه دستهی سنتی چون: قصیدهی طوفان، مرثیه الرثا و...، نیمهسنتی چون: افسانه، شهید گمنام، شیر، خانوادهی سرباز، عقاب نیل و... و شعر آزاد چون خروس میخواند، پادشاه فتح، ققنوس، غراب ، مرغ آمین و... تقسیم کرد. (بنگرید به پورنامداریان، خانهام ابری است و زرقانی، چشمانداز شعر معاصر ایران)
- تقسیم بندی اشعار نیما بر اساس شیوهی بیان مستقیم(سنتی) و شیوهی القای غیرمستقیم، میزان و چگونگی تاثیرپذیری از مکتبهای غربی، شگرد شاعر در پیوند بین عینیت و ذهنیت، نوآوری در ساختمان قالبی و لفظی شعر و...، دیگر زاویه دیدهایی است که شعر نیما را بر اساس آن گونهشناسی کردهاند. (برای نمونه بنگرید به کریمی حکاک، طلیعهی تجدد، جورکش بوطیقای شعر نو و...)
#نیما_شناسی
#جریان_شناسی
#نیما_و_پیروانش
#محمد_مرادی
@mmparvizan