*•═•••◈﷽◈•••═•* #آموزشی #تفسیر_تخصصی #جلسه_پنجاه‌وهشتم ✅ فرض سهم الارث انواع کلاله 1⃣ تک‌برادر پدری کلاله : همه ارث را می‌برد. (نساء ۱۷۶) 2⃣ تک‌خواهر پدری کلاله : نصف ارث را می‌برد. (نساء ۱۷۶) 3⃣ دو خواهر پدری کلاله : دو سوم ارث را می‌برند. (نساء ۱۷۶) 4⃣ خواهران و برادران پدری کلاله : مذکر دو برابر مؤنث ارث می‌برد. (نساء ۱۷۶) 5⃣ یک یا دو خواهر و برادر مادری کلاله: هرکدام یک ششم ارث می‌برند. (نساء ۱۲) 6⃣ سه یا بیشتر برادر و خواهر مادری کلاله : مجموعا یک سوم ارث می‌برند. (نساء ۱۲) ✅ عول و تعصیب ⬅️ سوال ۲. «عول» و «تعصیب» در اصطلاح فقهی (اهل سنت و شيعه امامی) چگونه تعريف می‌شود؟ ✍ سهام ارث گاهی از مجموع مال کم تر و گاهی بیش‌تر است، 👈 مثلاً اگر ورثه، فقط دو خواهر (پدر و مادری) و شوهر باشند، 👈 ارث دو خواهر هر کدام ،👈 دو سوم مال 👈و ارث شوهر،👈 نصف مال است که مجموع آن دو، هفت ششم می‌شود، یعنی یک ششم از مجموع مال بیش‌تر می‌گردد. ⬅️ بحث پیش می‌آید که آیا یک ششم باید به نسبت سهام از همه ورثه کم شود یا این که از افراد معیّنی کم گردد؟ ✍ معروف میان دانشمندان اهل تسنّن این است که باید از همه کم شود. این را فقها «عول» می‌نامند، 👈 زیرا عول به معنی زیادی و ارتفاع و بلندی است. 👈 آنان می‌گویند: یک ششم اضافی باید از هر دو (دو خواهر و شوهر) به نسبت سهام آن‌ها کم شود. ⬅️ به عقیده فقهای شیعه با توجه به تعالیم امامان، همیشه کمبود به افراد خاصی متوجه می‌شود. 👈 در مثال فوق کمبود را فقط به دو خواهر متوجه می‌کنند. ◀️ میان وارث‌ها، بعضی در قرآن سهم ثابتی از نظر حداقل و حداکثر برای آنان ذکر شده، مانند شوهر و زن و پدر و مادر، ولی بعضی دیگر چنین نیستند، مانند دو خواهر و دو دختر، که (از این قرار ندادن سهم حداقل) می فهمیم همیشه کمبود و کسری باید به آن ها بخورد که حداقل سهم آن‌ها، مشخص نشده، یعنی قابل تغییر و در نوسان است، از این رو در مثال بالا، کمبود متوجه شوهر نمی شود، چون برای او حداقل مشخص شده و از آن کم تر نمی‌گیرد و باید یک ششم اضافی را از سهم دو خواهر کم کرد. ◀️ گاهی به عکس، مجموع سهام از مجموع مال کم‌تر است، و چیزی اضافه باقی می‌ماند، مثلاً اگر مردی از دنیا برود و تنها یک دختر و مادر از او باقی بماند، می‌دانیم که سهم مادر در این صورت یک ششم و دختر سه ششم مال می‌باشد که مجموع آن‌ها چهار ششم می‌شود، یعنی دو ششم اضافه می‌ماند. ⬅️ فقهای اهل تسنن می‌گویند: اضافی را باید به «عصبه» (بر وزن کسبه) یعنی مردان طبقه بعد داد (برادرهای متوفی در مثال)، که اصطلاحاً «تعصیب» می‌نامند. ◀️ فقهای شیعه در این جا نیز به تبع تعالیم امامان معتقدند همه مال را باید میان آن دو (دختر و مادر) به نسبت ۱ و ۳ تقسیم کرد، زیرا با وجود طبقه قبل، نوبت به طبقه بعد نمی‌رسد. به علاوه دادن مقدار اضافی به مردان طبقه بعد، شبیه قوانین دوران جاهلیت است که زنان را بدون دلیل از ارث محروم می‌ساختند. ┄┄┄┅••✻••┅┄┄┄ برگرفته از بیانات استاد ارجمند حسینی آل مرتضی در کلاس تفسیر تخصصی طرح مشکات(تفسیر سوره نساء بر مبنای تفاسیر المیزان، تسنیم و مجمع البیان به همراه شرح دقیق و گسترده اصطلاحات) 📌توجه : هرگونه نشر یا کپی‌برداری از تمام یا بخشی از پیام بدون ذکر نام کانال، اشکال شرعی دارد. موسسه نورالیقین مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآنی @moassese_nooralyaghin