#فولکلور،ائل بیلیمی،دانش عامه #رسمهاوآیینها #ئوی_چیخرتماق(خانه تکانی) خانه تکانی یکی از سنتهای کهن ایرانیان است.گفته می شود ریشه در آیین های زرتشت دارد.ایرانیان باستان معتقد بودند که شیطان و ارواح بد در گوشه های تاریک خانه ساکن هستندلذا در آستانه ی سال نو،اقدام به خانه تکانی می کردند ،به خود رسیدگی می نمودند ناخونها و موهایشان را،کوتاه می کردند و لباس نو می پوشیدند. مسلماً اجرای این مراسم از گذشته تا به حال تغییراتی داشته است.اما این سنت دیرپای همواره بر پایه تمیزی وپاکیزگی و رعایت اصول بهداشتی استوار بوده است سنتی که بعد از اسلام آوردن ایرانیان، مورد تایید دین مبین اسلام نیز،قرار گرفت و تاکنون در میان تمام اقوام ایرانی، به اجرا گذاشته می شود. #یادآوری:قبلاً یادآورشده ایم که شریعت مبین اسلام پس از فتح سرزمینهای دیگر، تمام آیینها ورسومات ملل تازه مسلمان را،منسوخ ومنکوب نساخت بلکه برخی را،عیناً تایید نمود برخی را نیز،محتوا بخشید که آیینهای ایام سال نو ایرانیان از جمله ی آنهاست. طبق نظر اسلام خداوند زیباست و زیبایی را دوست دارد(انالله جمیل ویحب الجمال) لذا انبیا الهی به ویژه پیامبر مکرم اسلام هماره مردم را،به نظافت و پاکیزگی دعوت می کرده اند تا جایی که رسول گرامی اسلام فرمودند: النظافت من الایمان یعنی پاکیزکی از ایمان است. بنابر آنچه که گفته شد مردم حمام قلعه نیز، از دیرباز در آستانه ی سال نو، اقدام به خانه تکانی و نو نوار کردن منزل و البسه ی خود می نمودند یعنی تمام لوازم منزل، اعم از فرش، لباس و ظروف آشپزخانه را،می شستند ظرف های مسی را،سفیدکاری و قلع اندود،در و دیوار و پنجره ها را،گردگیری می نمودند دکور خانه ها را،تغییر می دادند، خانه های کاهگلی را،سفیدکاری می کردند خانه های گچکاری شده را،با لاجورد رنگ آمیزی می نمودند، لوازم غیرقابل مصرف را، دور می ریختند، بخصوص ظروف سفالی مانند کوزه های آب که به مدت طولانی مورد استفاده قرار گرفته بودند و محلی برای تجمع موجودات ذره بینی شده بودند را، پر از آب کرده و درشب چهارشنبه سوری، به نشانه دوری از نحوست و بدشگونی از پشت بام ها، به پایین می انداختند و می شکستند تا کوزه های نو را، جایگزین آنها نمایند که البته این ابیات معروف را نیز، بر زبان می راندند: چیلله چیخدی،بهار گلدی کوزه  سیندی،  نهار گلدی بولبول گلدی،  سار گلدی دنه  دنه        نار    گلدی یقیناً تمام کارهایی که یاد شد نمادین و نشانه ای از تحولی بزرگ در طبیعت و به تبع آن، توجه به عالم معنا یعنی امور معنوی و درونی انسان و معاد بود. به ویژه آن که ضمن رسیدگی به امور بهداشت فردی لباس نو به تن می کردند و با فرارسیدن سال نو، به دیدار اقوام و خویشان می رفتند و دید و بازدید می نمودند،خاطرات بد، پلیدی های مادی و روحی، کینه و دشمنی ها را، مانند دیگر لوازم بی مصرف به دور می ریختند که حکایت از تحول روحی،اخلاقی و درونی،همچنین تغییر رفتار و رهایی آنان از تعلقات و وابستگی های دنیوی داشت. از دیگر مزایای این سنت حسنه، آن بود که با خانه تکانی، به محل زندگی افراد نظم و ترتیبی داده می شد و محیط زندگیشان از یکنواختی و انباشتگی لوازم و وسایل بیرون می آمد که البته موجبات شادی،طراوت و شادابی و سلامت روح و آرامش روانی اعضای خانواده را،فراهم می ساخت ضمن آنکه این کار چون به صورت دسته جمعی و با تشریک مساعی اعضای خانواده، بخصوص کودکان انجام می گرفت، جو صمیمانه ای را،میان اعضای خانواده به وجود می آورد، امری که یقیناً موجب تقویت حس ضابطه مندی و مسئولیت پذیری در کودکان نیز،می شد. یقیناً بزرگداشت آیین ها و سنت های ملی و مذهبی احترام به هویت ملی و فرهنگی و حفظ داشته های فرهنگ بومی است که نسل جدید ایرانیان را، از تقلید کورکورانه فرهنگ های مهاجم و بیگانه بی نیاز، می سازد امری که امروزه به سبب هجمه وسیع فرهنگ های بیگانه، در رسانه های گروهی و فضای مجازی، شدیداً به انجام آن احساس نیاز می شود لذا این تکلیف بر دوش نسل فعلی ایرانیان است که با معرفی وتبیین فلسفه ی آیین ها،سنت ها و رسومات ملی و مذهبی بومی، به نحو جذاب و مناسبی نسل های آینده را، در برابر این هجمه نابرابر فرهنگی مصون  و محفوظ نگه دارند. ✍علی کوهستانی اسیق سو🌹 موزه مجازی حمام قلعه ۱۴۰۲/۱۲/۲۵ https://t.me/hammamghaleh https://eitaa.com/moozehmajazi