#فولکلور،ائل بیلیمی،دانش عامه #آیینهاورسمها #خئنه_یاخماق(حنابندان) حنابندان یکی ازرسومات دیرینه ایرانیان،از جمله مردم شهرستان کلات وروستاهای آن ازقبیل حمام قلعه بوده است که ازقدیم الایام درمراسمات عروسی،انجام می گرفته است گذشتگان ما،براین باوربوده اندکه حناماده ای بهشتی وسمبل شادی وکامروایی است.لذادرآخرین شبی که عروس خانه پدرش بودبردستان عروس ودامادحنامی گذاشتند البته در سالهای اخیر بخصوص درشهرها به خاطر برگزاری مراسم درتالارهاکه بامحدودیت زمانی،مواجه بودندیک روزجلوتربرگزار می شد. حنارادرخانه داماد می خیساندندکه درحمام قلعه #خئنه_یوقورماق گفته می شد.آنگاه،بنا به سلایق مختلف درمجمعه ای،تزیین کرده باتشریفاتی خاص که باساز آشیقها،رایحه سپنج و کف زدن حضار همراه بودابتدا به محل استقرارداماد می بردندوپس ازگذاشتن حنادردستان وی او را بادوستان نزدیکش که عمدتاًبه عنوان #سرپایی آماده به خدمت دراجرای مراسم عروسی بودندتنها می گذاشتندتاباتهیه وصرف #پئی_شام،شب را به صبح برسانند. اکنون پاسی ازشب گذشته بود با همان شیوه و آداب به خانه پدر عروس رفته در دستان عروس حنا می گذاشتند این مرحله ازاجرای مراسم را #خئنه_یاخماق_خئنه_قویماق می گفتند. درمراسم حنابندان که یکی از زیباترین ودیدنی ترین مراسمها درعروسیهای حمام قلعه بود فردی باتجربه باآدابی خاص بردستان داماد حنامی گذاشت.آشیقها می نواختند وجوانان بایاتی هایی را،می خواندند وحاضران،همراه ریتم سازندگان وخوانندگان دست می زدند.این نوع بایاتی خوانی راکه درمراسم حنابندان خوانده می شود #آقام_حنا می گفتند. درآداب حناگذاشتن ابتدادرکف دست دامادشکلاتی را،می نهادند داماد در مشت خود نگه می داشت آنگاه مشتش را،به بالای پیشانی اش می بردند تاپسر بچه ای آن را،بر داردباردیگرحنارادرکف دستش می گذاشتند تا آن را، پسربچه برداردپس ازآن ابتدا برانگشتان وکف دستان سپس برانگشتان و کف پاهای دامادحنا می گذاشتندودرنهایت برای خشک شدن حناآردجوبررویش می ریختند وروی آن را،با دستمالهای مخصوصی می بستندتاپاسی ازشب که دستان دامادرنگ بگیردآن وقت اقدام به شستن دست دامادمی کردند. حنای اضافی را،برای حضار دور می گرفتندتابرای تیمن بر دستان خود بزنند همچنین مقداری ازحنارا،به همراه شیرینی برای مهمانانی که از راه دور آمده بود می گذاشتند. بعد ازحنابندان داماد،به خانه عروس می رفتندوعین همین مراسم را،برای عروس اجرا می نمودندکه البته دردهه های اخیر،برای صرفه جویی دروقت ومختصر کردن مراسم گاهی عروس دامادرا،دریک محل همزمان حنامی بستند.بخصوص کسانی که ساکن شهرهای بزرگ بودندوحنابندان را،در تالارها برگزار می نمودند. اکنون پاسی ازنیمه های شب گذشته بودبسیاری ازافراد به خانه هایشان رفته بودند.اماجوانان ارادتمند و سرپاییهایی که کمر به خدمت بسته بودند شب را،نمی خوابیدند و در کنار داماد می ماندندحال برای تجدید انرژی ازداماد درخواست غذای"پئی شام"می کردند.داماد هم با کمال افتخار وخرسندی دستور پخت غذای پئی شام را،می داداین غذادربسیاری ازمواقع دل وجگر گوسفندانی بودکه درروزعروسی درجلو داماد به هنگام حمام رفتن،یا درجلو مهمانان عزیزی که ازراه دورآمده بودندذبح شده بودامادرمواردی نیز،باتوجه به توان مالی دامادخروسی یابزغاله ای را،ذبح می کردند و بارمی گذاشتند. با آماده شدن پئی شام وصرف آن شب به پایان می رسیدکه جشن عروسی وارد مرحله بعدمی شد. #یادآوری:مردم حمام قلعه،حنا گذاشتن بر دستان فرزندان خود، یعنی عروس و داماد را، #مراد می دانندحتی اگر مراسم عروسی به صورت رسمی هم انجام نگیردیعنی ماه عسل،سفر به مکه وعتبات عالیات باشدحتماً مراسم حنابندان را،ولو مختصر برگزار خواهندکرد. از دیگر جلوه های جالب توجه حنا بندان می توان،حناگذاشتن بر دستان پسربچه هایی دانست که موسم ختنه سورانشان فرارسیده با برگزاری مراسمی شبیه عروسی اقدام به حنابندان می نمایند.مانند داماد برتخت می نشانندبر دستانش حنامی گذارند و بایاتی می خوانند.و درباره پسربچه ها اصطلاح #کیچی_کورکن را،به کار می گیرند. از دیگر جلوه های فرهنگی این مراسم در حمام قلعه،می توان  به حنا گذاشتن در دستان سربازان و رزمندگان بخصوص در زمان جنگ تحمیلی، دانست که درمقطعی ازتاریخ کشورمان به وقوع پیوست.این کارنیز،براساس همان باورواعتقادی صورت می گرفت که حناگذاشتن بردستان جوانانشان را،مرادوآرزو می دانستندیعنی چنانچه فیض عظیم شهادت نصیب فرزندشان،می شدمرادپدرومادربرآورده شده باشد.پای بندی به این اعتقاد به حدی است که اگرپدرمادری ازرفتارفرزندش عاصی شده باشد بخواهد نفرینی نثارش کند می گوید #گئتکی_الین_حناگوءرمسین یعنی بروکه دستت حنا نبیندمنظورازاین سخن همان نامرادی وناکامی وجوانمرگی است. ✍علی کوهستانی اسیق سو🌹 موزه مجازی حمام قلعه ۱۴۰۲/۱۰/۱۰ https://t.me/hammamghaleh https://eitaa.com/moozehmajazi