دستور اسلام راجع به صلح و جنگ (جهاد) دستوری است که باید در آن دستور، منطق و ملاحظات مربوط به نتیجه نهایی را به کار برد، باید مصالح کلی را در نظر گرفت، اوضاع و شرایط را در نظر گرفت. (یادداشت‏‌ها، ج۹، ص۳۱۲) @motahari_nab

بدون شک یکی از شرایط تأمین حقوق و آزادی‌ها این است که صاحب حق، شعور به حق خود و غیرت دفاع از حق خود را پیدا کند و اسلام به طور عجیبی مردم را به قیام برای احقاق حق خود امر کرده است. (یادداشت‏‌ها، ج۱، ص۱۰۱) @motahari_nab

تجاوز بد است نه جنگ، و هر جنگی تجاوز نیست‌. صلح البته خوب است، شک ندارد. جنگ هم به معنی تهاجم به افراد دیگر و به مردمی که آن مردم نسبت به این مهاجم کاری ندارند و نسبت به این اجتماع هم کاری ندارند، تهاجم برای تصرف سرزمینشان و ربودن اموالشان یا برای برده ساختن آنها و زیر نفوذ و حکم قرار دادن آنها، شک ندارد که بد است. آنچه بد است تجاوز است. تجاوز بد است، ولی هر جنگی از طرف هر کسی تجاوز نیست، ممکن است تجاوز باشد و ممکن است جوابگویی به تجاوز باشد، چون جواب تجاوز را گاهی باید با زور داد یعنی راهی غیر از زور برای جواب دادن به تجاوز نیست. (جهاد، ص۳۹) @motahari_nab

دین برای انسان قید نیست بلکه مصونیت است، مانند مسکن که سنگر انسان است در برابر سپاه طبیعت و هر سنگر دیگری، و مانند جامه که انسان را در خود می‌‌پیچد و محصور می‌‌کند ولی نام قید نمی‌‌شود روی آن گذاشت. (یادداشت‏‌ها، ج۱۴، ص۱۵۶) @motahari_nab

زیارت قبر پیغمبر و امام و حتی همه اولیا و انبیا از باب اینکه خاطره آنها را تجدید می‌کند، یک عامل تربیتی است. (اسلام‌ونیازهای‌زمان، ج۲، ص۲۳) @motahari_nab

مسؤولیتِ ساختن خودمان با خود ماست نه با کس دیگر. در درجه اول، هر کس مسؤول ساختن خودش است و در درجه دوم مسؤول ساختن عائله خودش است، مسؤول ساختن همسر و فرزندان خود است و در درجه بعد مسؤول ساختن جامعه خود است. (آشنایی‌باقرآن، ج۷، ص۵۴) @motahari_nab

یکی از علائم حیات یک جامعه این است که همبستگی میان افرادش بیشتر است. خاصیت مردگی، متلاشی شدن و متفرق شدن و جدا شدن اعضا از یکدیگر است. خاصیت زندگی یک اجتماع، همبستگی و پیوستگی بیشتر اعضا و جوارح آن اجتماع است. (احیای‌تفکراسلامی، ص۲۳) @motahari_nab

دایره فهم سعدی دایره وسیعی است. شعر او به حماسه و غزل عرفانی و اندرز و نوع دیگر اختصاص ندارد؛ در همه قسمتها هم در سطح عالی است. (آزادی معنوی، ص۱۸۳) در اقصای عالم بگشتم بسی‏ بسر بردم ایام با هر کسی‏ ز هر گوشه‏‌ای توشه‏‌ای یافتم‏ ز هر خرمنی خوشه‏‌ای یافتم‏ @motahari_nab

یکی از انقلاب‌ها که در جامعه بشری رخ می‌دهد انقلاب فکری و به تعبیر دیگر انقلاب فرهنگی است. انقلاب فکری و فرهنگی یعنی چه؟ یعنی انقلابی که در برداشت‌های فکری بشر پیدا می‌شود، در عقل و فکر بشر پیدا می‌شود به طوری که معیارهای فکری بشر عوض می‌شود و به جای آنها معیارهای دیگری جانشین می‌شود. انقلاب فکری هم شورش و عصیان و تمرد است، قیام است، اما قیامِ چه؟ قیام عقل است علیه یک سلسله فکرها، اندیشه‌ها، دانسته‌ها، پذیرفته‌ها که انسان قبلاً در فکر خودش پذیرفته بود. (خدا‌درزندگی‌انسان، ص۵۴) @motahari_nab

تحریف و قلب حقایق، یکی از کارهای اساسی یهود از چند هزار سال پیش تا امروز است. در میان هر قومی در لباس و زی خود آن قوم ظاهر می‌شوند و افکار و اندیشه‌های خودشان را از زبان خود آن مردم پخش می‌کنند، منویات خودشان را از زبان خود آن مردم می‌گویند. مثلاً می‌خواهند میان شیعه و سنّی اختلاف بیندازند. (سیری‌درسیره‌نبوی، ص۱۳۸) @motahari_nab

قطع نظر از اینکه این عالم تمام هستی و تار و پودش امدادهای غیبی است، انسان تمام هستی و تار و پودش امداد غیبی است، "و ان من شی‏ء الّا عندنا خزائنه و ما ننزله الّا بقدر معلوم" (یادداشت‏‌ها، ج۹، ص۴۱۹) @motahari_nab

این که می‌گویند زن آفریننده عشق است و عشق آفریننده مرد و مرد آفریننده تاریخ، ناظر به نقش غیر مستقیم زن در سازندگی تاریخ است. (آینده‌انقلاب‌اسلامی‌ایران، ص۲۲۵) @motahari_nab