وجود اقلیتِ واقعی و منتقد و مخالف برای همه جامعه مفید است و از آن جمله برای خود اکثریت. (جهاد‌اسلامی‌وآزادی‌عقیده، ص۹۹) @motahari_nab

آنچه شایسته طرز تفکر غربی در تفسیر انسان است، اعلامیه حقوق بشر نیست بلکه همان طرز رفتاری است که غرب عملاً در باره انسان روا می‌دارد؛ یعنی کشتن همه عواطف انسانی، به بازی گرفتن ممیزات بشری، تقدم سرمایه بر انسان، اولویت‌ پول بر بشر، معبود بودن ماشین، خدایی ثروت، استثمار انسان‌ها، قدرت بی‌نهایت سرمایه داری، که اگر احیاناً یک نفر میلیونر ثروت خود را برای بعد از خودش به سگ محبوبش منتقل کند آن سگ احترامی مافوق احترام انسان‌ها پیدا می‌کند؛ انسان‌ها در خدمت یک سگ ثروتمند به عنوان پیشکار، منشی، دفتردار استخدام می‌شوند و در مقابل او دست به سینه می‌آیستند و تعظیم می‌کنند. (نظام‌حقوق‌زن‌دراسلام، ص۱۳۸) @motahari_nab

اگر بادامی مغز نداشته باشد چه می‌گوییم؟ می‌گوییم پوچ است و پوک و هیچ و باید دورش انداخت. انسانی که عقل نداشته باشد، جوهر و مغز انسانیت و آن ملاک و مقوّم انسانیت را ندارد، انسانی پوک و پوچ است، یعنی یک صورت انسان است و معنی انسان در او نیست. به حسب این تعبیر، معنی انسان همان عقل انسان است، عقلی که در این حد باشد. عقل بودن عقل به استقلالش است: "الَّذینَ یسْتَمِعونَ الْقَوْلَ فَیتَّبِعونَ احْسَنَهُ" از این بهتر اساساً دیگر نمی‌شود تعبیری پیدا کرد در مورد دعوت به اینکه انسان باید عقلش بالاستقلال حاکم باشد، عقلش مستقل باشد، دارای قدرت نقد و انتقاد باشد و بتواند مسائل را تجزیه و تحلیل کند. آدمی که از این موهبت بی‌بهره است، هیچ است. (تعلیم‌وتربیت‌دراسلام، ص۱۸۵) @motahari_nab

سختی و گرفتاری، هم تربیت کننده فرد و هم بیدار کننده ملت‌هاست. سختی، بیدار سازنده و هوشیار کننده انسان‌های خفته و تحریک کننده عزم‌ها و اراده ‏هاست. شدائد همچون صیقلی که به آهن و فولاد می‌دهند، هر چه بیشتر با روان آدمی تماس گیرد او را مصمم‏تر و فعّال‏تر و برنده‏ تر می‌کند؛ زیرا خاصیت حیات این است که در برابر سختی مقاومت کند و بطور خودآگاه و یا ناخودآگاه آماده مقابله با آن گردد. (عدل‌الهی، ص۱۵۶) @motahari_nab

انسان در مطالب باید دارای قوه تجزیه و تحلیل باشد، سربسته و دربسته هیچ چیز را نپذیرد و هیچ چیز را رد نکند. باید عناصر حقیقت را از اباطیل جدا کرد. عقل باید حکم قاضی را داشته باشد که پرونده هر مسئله‌ و موضوع را مطالعه می‌‌کند. عقل باید نقاد باشد، اصلًا عقل قوه نقادی است. (یادداشت‏‌ها، ج۱۴، ص۱۶۴) @motahari_nab

دین می‌گوید باید خدا را، عدالت را حاکم بر وجود خود قرار داد و از حدود قانون خدا و عدالت پا را فراتر نگذاشت. اما منطق شهوت‌‌پرستی می‌گوید تا هرجا که اسبت می‌رود. (یادداشت‏‌ها، ج۱۵، ص۶۴) @motahari_nab

این وضع بی‌حجابی رسوا که در میان ماست و از اروپا و آمریکا هم داریم جلو می‏‌افتیم از مختصات جامعه‌های پلید سرمایه داری غربی است و یکی از نتایج سوء پول پرستی‏‌ها و شهوترانی‌های سرمایه داران غرب است، بلکه یکی از طرق و وسائلی است که آنها برای تخدیر و بی‏حس کردن اجتماعات انسانی و درآوردن آنها به صورت مصرف کننده اجباری کالاهای خودشان به کار می‌برند. (مسئله‌حجاب، ص ۸۵) @motahari_nab

دو نوع انتظار: ۱- انتظار ویرانگر: بهترین کمک به تسریع در ظهور و بهترین شکل انتظار، ترویج و اشاعهٔ فساد است‌. ۲- انتظار سازنده: سهیم بودن یک فرد در این سعادت موقوف به این است که آن فرد عملا در گروه اهل حق باشد. (قیام و انقلاب مهدی عج) @motahari_nab

بدن برای اینکه شاداب و بانشاط بماند، به یک رشته غذاها و آشامیدنی‌ها و تنوع‌ها احتیاج دارد. روح نیز به سهم خود غذا می‌خواهد. غذای روح علم است و حکمت و ایمان و یقین. همان طوری که بدن در اثر نرسیدن غذای کافی پژمرده و افسرده می‌گردد، روح نیز پژمردگی و افسردگی دارد. آنچه سبب پژمردگی و افسردگی روح می‌گردد غیر از آن چیزهایی است که بدن را پژمرده و افسرده می‌سازد. (حکمت‌ها‌واندرزها، ج۱، ص۲۶) @motahari_nab

انسان نباید اینقدر اسیر عادات باشد. متأسفانه باید عرض کنم که عادات اجتماعی، بیشتر در میان خانم‌ها رایج است تا آقایان. مثلًا رسم چنین است که در روز سوم و هفتم و چهلم میت، چنین و چنان کنند یا در عروسی رسم این است که روی سر عروس قند بسایند و امثال اینها. می‌گویند: رسم است، چه می‌شود کرد؟ مگر می‌شود آن را زیر پا گذاشت؟! حال چه فلسفه‌ای دارد و چرا؟ جواب می‌دهند: رسم است دیگر، رسم را که نمی‌شود انجام نداد. این یعنی زبونی، حقارت و بیچارگی. انسان نباید اینقدر اسیر عرف‌ها باشد. آدم باید تابع منطق باشد. (آزادی‌معنوی، ص۱۸۷) @motahari_nab

شهادت در راه خدا و در راه ایمان، برای انسان تاج افتخار است که بر سر می‌گذارد. (آزادی‌معنوی، ص۱۶۲) @motahari_nab

شهادت، قداست خود را از اینجا کسب می‌کند که فدا کردن آگاهانه تمام هستی خود است در راه هدف مقدس. (قیام‌وانقلاب‌مهدی(ع)ومقاله‌شهید، ص۷۲) @motahari_nab