روشن‌فکری به معنی خودآگاهی اجتماعی ریشه فطری دارد نه ریشه طبقاتی، و در پرتو ایمان در انسان رشد می‌کند و پرورش می‌یابد و استوار می‌گردد. (قیام‌وانقلاب‌مهدی(ع) ومقاله‌شهید، ص۳۸) @motahari_nab

باید کاری کرد که احساسات مردم و عشق و علاقه مردم نسبت به حق تیزتر شود و نسبت به باطل مطلقاً احساسات نفرت‌‏آمیز داشته باشند. مبارزه حق و باطل همیشه در دنیا بوده و هست. موسی و فرعون همیشه در دنیا هست، ابراهیم و نمرود همیشه در دنیا هست، محمّد و ابوجهل همیشه در دنیا هست، علی و معاویه همیشه در دنیا هست، حسین و یزید همیشه در دنیا هست. منظور این نیست که همیشه در دنیا اشخاصی به مقام و درجه ابراهیم و موسی و عیسی و محمّد و علی و حسین هستند؛ مقصود این است که همیشه حق و باطل در برابر یکدیگر هستند، جامعه همیشه بر سر دو راهی حق و باطل است. (ده‌گفتار، ص۲۶۳) @motahari_nab

شخصیت‌دادن به یک ملت به این است که به آنها عشق و ایده‌آل داده شود و اگر عشق‌ها و ایده‌آل‌هایی دارند که رویش را غبار گرفته است، آن گردو غبار را زدود و دومرتبه آن را زنده کرد. (حماسه حسینی ج اول) @motahari_nab

رهبری در حقیقت عبارت است از بسیج کردن نیروی انسان‌ها و بهره‌برداری صحیح از نیروهای انسانی. (امدادهای‌غیبی‌درزندگی‌بشر، ص۱۰۴) @motahari_nab

روان باید سلامتی داشته باشد. همان‏طور که بدن احتیاج به ورزش و تقویت دارد، روان انسان هم احتیاج به تقویت و ورزش دارد؛ یعنی انسان می‌تواند با برخی اعمال حتی فکر خودش را تربیت کند. (اسلام‌و‌نیازهای‌زمان، ج۱، ص۲۰۹) @motahari_nab

حجاب اسلامی مستلزم حبس و راکد و معطل و مهمل گذاشتن استعدادهای طبیعی جنس زن نیست. حجاب اسلامی بر محور دو اصل است: یکی اینکه کامیابی جنسی به هر شکل چه به شکل نظر کردن و چه لمس و چه رقص و چه آمیزش و چه خوانندگی باید محدود باشد به محیط خانوادگی و به همسر مشروع، و دیگر اینکه زن نباید وسیله تحریک و تهییج مردان بیگانه را فراهم کند. (یادداشت‏‌ها، ج۳، ص۱۶۴) @motahari_nab

اشتباه کرده آن کسی که خیال کرده انسان می‌تواند از همه چیز آزاد باشد. آزادی از همه چیز مساوی است با مردن، چون آزادی از هدف هم هست، آزادی از مسئولیت هم هست، آزادی از هر تعهدی هست. انسان اگر بخواهد انسان باشد و راه کمالی را طی کند نمی‌تواند هدف نداشته باشد. انسان همین قدر که هدف داشت همان هدف مالک اوست، خدای اوست چون حاکم بر وجود اوست. (خدا‌درزندگی‌انسان، ص۴۱) @motahari_nab

تا انسان شک نکند، به سوی یقین رانده نمی شود. شک برای بشر خوب است اما نه اینکه هدف خوبی و منزل خوبی باشد؛ شک جایگاه خوبی نیست، یقین جایگاه خوبی است. شک برای انسان دالان و معبر خوبی برای رسیدن به ایمان و یقین است. تا انسان از این دالان عبور نکند و از این معبر نگذرد، به آن سر منزل بسیار عالی و لذیذی که یقین نام دارد نمی‌رسد. (پانزده‌گفتار، ص۲۱۰) @motahari_nab

صبر و حوصله است که دوست قدیمی ظفر و موفقیت است. در اثر صبر و حوصله است که نوبت ظفر می‌رسد. اگر صبر و استقامت و حوصله باشد، بی استعدادترین افراد هم ولو در یک زمان طولانی به هدف خواهند رسید، همان طوری که مولی علی(ع)فرمود: آدم باحوصله ظفر را به چنگ خواهد آورد ولو بعد از یک زمان طولانی. (حکمت‌ها‌واندرزها، ج۱، ص۱۸۹) @motahari_nab

همچنان که جهاد با کفار مشروع و جایز است، جهاد با منافقین هم مشروع و جایز است و باید با آنان جهاد کرد. جهاد با منافقین، این دستوری که در اسلام رسید، همان جهادی است که علی(علیه‌السلام) کرد. جنگ جمل جهاد با منافق بود. (آشنایی‌باقرآن، ج۸، ص۱۱۱) @motahari_nab

نازپروردگی به هر نسبت که مواجهه با شداید، مربی و مکمّل و صیقل‌ده و جلابخش و کیمیا اثر است، پرهیز کردن اثر مخالف دارد. لهذا دانشمندان گفته‌اند بزرگترین دشمنی‌هایی که درباره اطفال و کودکان می‌شود همان‌هاست که پدران و مادران نادان به عنوان محبت و از روی کمال علاقه انجام می‌دهند؛ یعنی نوازش‌های بی‌حساب، مانع شدن از برخورد با سختی، نازپرورده کردن آنها. این‌هاست که طفل را بیچاره و ناتوان بار می‌آورد، او را در صحنه زندگی خلع سلاح می‌کند، کاری می‌کند که کوچکترین ناملایمی او را از پا درآورد و کمترین تغییر وضعی سبب نابودی وی گردد؛ او را مثل کسی بار می‌آورند که هرگز در همه عمر به داخل آب نرفته و شناوری نکرده و نیاموخته است، و یک‌مرتبه مواجه شود با دریا و بخواهد در آن شناوری کند. کسی که شناوری هیچ نمی‌داند، اولین باری که به آب بیفتد غرق می‌شود. شناوری هم چیزی نیست که با غیر عمل، با درس و کتاب و گوشه اتاق بتوان یاد گرفت؛ هنراست، فن عملی است، باید رفت میان آب و در همان جا ضمن عمل و تلاش و زیر آب رفتن و بالا آمدن تدریجاً آن را آموخت. (بیست‌گفتار، ص۱۵۰) @motahari_nab

استعمار هرجا که پا می‌گذارد، تکیه روی همان موضوعی می‌کند که قرآن درباره‌اش هشدار داده است؛ یعنی می‌کوشد تا دل‌ها را فاسد کند. دل که فاسد شد، دیگر نه تنها از عقل کاری نمی‌آید، بلکه خود تبدیل به زنجیر بزرگ‌تری بر دست و پای انسان می‌شود. این است که می‌بینیم استعمارگران و استثمارکنندگان انسان از باز کردن مدرسه و دانشگاه بیم ندارند و حتی خود در تأسیس آن اقدام می‌کنند، اما از سوی دیگر با تمام قوا می‌کوشند تا قلب و روح دانشجو و دانش‌‏آموز را فاسد و تباه کنند. آنها از این حقیقت به خوبی آگاهند که قلب و روح مریض و بیمار هیچ کاری نمی‌تواند صورت دهد و به هر پَستی و بهره‌کشی و استثمار تن می‌دهد. (آشنایی‌باقرآن، ج۱، ص۷۳) @motahari_nab