۰۰• بــسمـ‌اللّٰہ‌الرحمـٰـن‌الرحیــم •۰۰ ┄┄┅••=✧؛❁؛✧=••┅┄┄ (#مقدمه) از فردا بخش‌هایی از نگارهٔ «عالم‌هیچکاک یا عالم‌مرتضی؟!» را به اشتراک خواهیم گذاشت که راجع به یکی از مقالات #آوینی، یعنی «#عالم‌هیچکاک» بحث می‌کند. #عالم‌هیچکاک یکی از مقالات سینمایی مرتضیٰ آوینی است که به گفتهٔ #مسعود_فراستی، دربر دارندهٔ مهمترین دیدگاه‌ها و آخرین نظرات آوینی راجع به ماهیت #هنر_هفتم است. قرار بر این است که این نوشته ۱۸۰۰ کلمه‌ای را در چند قسمت به‌هم پیوسته منتشر کنیم. مخاطبان کانال می‌توانند بازخوردهای خود را از طریق لینک ناشناس زیر به اشتراک بگذارند: https://harfeto.timefriend.net/17046102154737 امید است که این تلاش ناچیز، مقبول درگاه احدیّت افتاده و برای مخاطبان نیز مفید واقع شود. جهت شادی روح این #شهید بزرگوار، صلواتی عنایت کنید 🤲🏻 م.بُرهـان ۱۴۰۱/۱۲/۱۰ ┄┄┅••=✧؛❁؛✧=••┅┄┄ #عالم‌هیچکاک #مرتضی_آوینی #هیچکاک #سینما

۰۰• بــسمـ‌اللّٰہ‌الرحمـٰـن‌الرحیــم •۰۰ ┄┄┅••=✧؛❁؛✧=••┅┄┄ • عالم هِیٖچْکـٰاك یـــا عالم مُـرْتضیٰ؟! • (#بخش_اول) «یک روز به #مرتضی گفتم: -"این‌طور نمی‌شود که #روشنفکران هر کاری می‌خواهند انجام دهند و ما هم بی‌کار بنشینیم. ما فقط داریم نقد می‌کنیم و بساط آنها را به هم می‌ریزیم امّا این کافی نیست؛ ما باید یک #الگوی_جایگزین مطرح کنیم. الگوی داخلی‌مان که #سینمای_جنگ است؛ باید یک الگوی دیگری را هم در زمینه سینمای خارجی مطرح کنیم." پرسید: -"نظر خودت چیست؟" گفتم: -"#روشنفکران و مسئولان که «#تارکوفسکی» را علم کرده‌اند؛ بیا مقابل او یک آدم حسابی علم کن." گفت: -"مثلاً کی؟" گفتم: -"#هیچکاک، مرتضی! #هیچکاک..."». ┄┄┅••=✧؛❁؛✧=••┅┄┄ هر کس در آثار #آوینی کمی سرک کشیده باشد، احتمالاً به نام «#هیچکاک» برخورد کرده است. در نگاه اوّل، ارادت یک تئوریسن انقلابی به تکلیسنی هم چون #هیچکاک عجیب به نظر می‌رسد؛ هیچکاکی که در افواه عموم، به ساخت فیلم‌هایی با تِم سرگرم کننده معروف بوده است. امّا چه چیز باعث شده که #هیچکاک، اینقدر برای #مرتضی مهم باشد؟ به احتمال زیاد، اوّلین جرقّه‌های توجّه #آوینی به آثار #هیچکاک در مکالمه فوق زده شده؛ به گفته «#مسعود_فراستی» -که در دهه هفتاد جزو تیم نشریه #سوره بود و دوست و همکار مرتضی به حساب می‌آمد- احتیاج به "عَلَم کردن یک آدم حسابی در مقابل #تارکوفسکی" باعث شده تا #مرتضی کم‌کم نسبت به آثار #هیچکاک علاقه‌مند شود. امّا آیا رجوع #آوینی به #هیچکاک، من باب اکل میته بوده است؟ به این معنا که او، چاره‌ای نداشته جز اینکه رندانه حرف‌های خود را درون دهان #هیچکاک گذاشته و مبانی و اعتقادات خود را از زبان او بیان نماید؛ یا اینکه واقعاً چیزِ خاصّی درون آثارِ این کارگردان بزرگ سینما وجود داشته که به واسطۀ ضرورت و ایجاب شرایط، به چشم #آوینی آمده است؟ انتخاب هر پاسخ، می‌تواند مسیر تحلیل آثاری همچون «#عالم_هیچکاک» و دیگر مخطوطات #آوینی راجع به #هیچکاک را تغییر دهد. قضاوت در اینباره به عهدۀ نزدیکان #مرتضی، اهل فنّ و #مخاطبان_حرفه‌ای آثار اوست... م.بُـــرهان ۱۴۰۱/۱۲/۱۱ #ادامه_دارد... ┄┄┅••=✧؛❁؛✧=••┅┄┄ #عالم‌هیچکاک #مرتضی_آوینی #مسعود_فراستی #آندره_تارکوفسکی #سینما

۰۰• بــسمـ‌اللّٰہ‌الرحمـٰـن‌الرحیــم •۰۰ ┄┄┅••=✧؛❁؛✧=••┅┄┄ • عالم هِیٖچْکـٰاك یـــا عالم مُـرْتضیٰ؟! • (#بخش_دوم) مقالۀ «#عالم_هیچکاک»، نگاره‌ای است با مباحثی پراکنده که به چند مطلب اساسی می‌پردازد: بررسی ایده‌های مرکزی آثار #هیچکاک و رابطۀ آنها با جهان‌بینی #آوینی، برّرسی مصداقی برخی آثار #هیچکاک از لحاظ محتوا و تکنیک، سخن دربارۀ شخصیّت #هیچکاک، و در آخر توضیح ماهیّت و ساختار #سینما (امّا نه به شکل منسجم). #آوینی در ابتدا از سناریو فیلم «#سرگیجه» نقبی می‌زند به سمبُلیک بودن و رؤیاگون بودن فیلم‌های #هیچکاک؛ دنیای آثار #هیچکاک، دنیایی است راز آلود که همچون رؤیایی شبانه، انسان را مسحور و مقهور خود می‌کند و باعث می‌شود انسان برای لحظاتی، از واقعیّت غافل شود. اتّفاقاً برای راه یافتن به #باطن این عالَم نیز راهی نیست جز عبور از سطح #واقعیّت که #هیچکاک با چیره‌دستی، این تجربه را برای مخاطبان خود فراهم می‌آورد. پس به عقیدۀ #آوینی، آثار #هیچکاک (و در کلّ، آثار سنیمایی و نمایشی) این ظرفیّت را دارند که انسان را به یک #شهود و تجربۀ درونی دعوت کنند. جان کلام #آوینی که در تمام نگاره، سعی در اثبات آن دارد، همین است (1). ┄┄┅••=✧؛❁؛✧=••┅┄┄ 1. -سوسپانس، ترس و دلهره، برای هیچکاک وسیله‌ها ویا بهانه‌هایی بیش نیستند که به او امکان می‌دهند تماشاگر را از سطح واقعیّت عبور دهد و او را به یک تجربۀ روحی در فضایی ماورایی دعوت کند. ص13 -تماشاگر سهیم در فضای فیلم، همراه با سیر داستانی اغلب آثار هیچکاک، به نوعی از «پالایش روانی یا روحی» دست می‌یابد. ص30 -تماشاگر...به همراه با کاراکترهای فیلم، در صورتی از یک سلوک نفسانی یا تجربۀ روحی پالایش می¬یابد. ص27 -فیلم خوب آن است که تماشاگر را به سفر دل دعوت کند. ص68 -اصلاً سینما برای این استغراق، بی¬خودی و غفلت از خویشتن به وجود آمده است، اگرچه که تجربه نشان داده این استغراق می¬تواند نوعی سلوک روحی و یا روحانی نیز باشد. ص69 و 70 م.بُـــرهان ۱۴۰۱/۱۲/۱۲ #ادامه_دارد... ┄┄┅••=✧؛❁؛✧=••┅┄┄ #عالم‌هیچکاک #مرتضی_آوینی #سینما #فیلم_سرگیجه #شهود #پالایش_روحی #باطن #واقعیت

۰۰• بــسمـ‌اللّٰہ‌الرحمـٰـن‌الرحیــم •۰۰ ┄┄┅••=✧؛❁؛✧=••┅┄┄ • عالم هِیٖچْکـٰاك یـــا عالم مُـرْتضیٰ؟! • (#بخش_چهارم) نکتۀ بعدی، وجودِ #اراده‌ای_پنهان در آثار #هیچکاک است که اوّلاً بر همۀ وقایع نظارتی خداگونه دارد و ثانیاً هیچ یک از گناهکاران را بدون #تنبیه رها نمیکند. #گناه در آثار هیچکاک، به جرم تنزّل پیدا نمی‌کند. گناه‌کار عقربی نیست که در محاصره آتش مجبور به نیش زدن خودش باشد؛ در عین حال که کاراکترهای #هیچکاک، وارد #حریم_ممنوعه جنایت کاران نمی‌شوند. بهای ورود به #حریم_ممنوعه، شکستن حرمت خون است که اغلب قاتلان در فیلم‌های #هیچکاک، #حرمت_خون را پایمال نمی‌کنند بلکه دلیلی روانی، اجتماعی ویا حتّی فلسفی -مثلا در #فیلم_طناب- برای کشتن دارند. حتّی خود #هیچکاک نیز قتل‌ها را خارج از صحنه ویا با نمایش سایه‌ها سرهم می‌کند. #هیچکاک #ترس را به هر قیمتی برای مخاطب ایجاد نمی‌کند. در عین حال که ترسِ او با ترسِ #کافکایی که وحشت از سرگردانی و تنهایی در دنیا است فرق می‌کند. او مارا از چیزی می‌ترساند که در روان ما نفهته است. در همین بخش‌ها، کم‌کم مقایسۀ #هیچکاک با #کافکا و #داستایوفسکی آغاز می‌شود و در بخش تحلیل شخصیّت #هیچکاک، به اوج خود می‌رسد. م.بُـــرهان ۱۴۰۱/۱۲/۱۴ #ادامه_دارد... ┄┄┅••=✧؛❁؛✧=••┅┄┄ #عالم‌هیچکاک #مرتضی_آوینی #سینما #اراده_پنهان #خون #فیلم_طناب #ترس #کافکا #داستایوفسکی

۰۰• بــسمـ‌اللّٰہ‌الرحمـٰـن‌الرحیــم •۰۰ ┄┄┅••=✧؛❁؛✧=••┅┄┄ • عالم هِیٖچْکـٰاك یـــا عالم مُـرْتضیٰ؟! • (#بخش_پنجم) #آوینی، #تحوّل را از دیگر تِم‌های مشترک در آثار #هیچکاک می‌داند. او #تحوّل و #آزادی_انتخاب را به عنوان یکی از المان‌های مذهبی (فارغ از فارق‌های موجود بین مذاهب مختلف) در کارهای هیچکاک برمی‌شمارد. سپس به تحلیل مصداقی این پدیده در کارهای مختلف #هیچکاک می‌پردازد و هر #فیلم را از این زاویه توضیح می‌دهد. در همین حین، نکتۀ مهمّی را بیان می‌کند: «بهترین مردمان وقتی تصمیم می‌گیرند #تفریح کنند، دیگر #حوصله شنیدن پند و اندرز ندارند.» نباید از سینماگر توقّع داشت که بر روی پرده، درس اخلاق بدهد و نصیحت کند. ماهیّت و #ذات_سینما با پدیدۀ #سرگرمی گِره خورده است؛ زدن حرف‌های بزرگ و بررّسی کلان‌ایده‌های #اندیشه‌ای بدون توجّه به #ذات_سینما، نتیجه‌ای معکوس در پی دارد. #سینما از پسِ سرگرمی می‌آید و نه از پیش آن؛ #فیلم، ابتدا باید بهای سرگرم ساختن مخاطب را پرداخت کند و سپس ایدۀ اصلی خود را با #زبان_سینمایی بیان کند. در واقع: «#سرگرمی چیزی است که خواه‌ناخواه با #فیلم_خوب به وجود می‌آید، امّا غایت آن نیست. #سرگرمی نوعی بی‌خودی ویا غفلت از خویشتن است که لزوماً مذموم نیست. #سرگرمی اوّلین شرط تحقّق #سینما است و نقض غرض است اینکه ما #سینما را بخواهیم، امّا با این شرط که تماشاگر در فضای #فیلم مستغرق نشود. اصلاً سینما برای این #استغراق، بی‌خودی و غفلت از خویشتن به وجود آمده است، اگرچه که تجربه نشان داده این #استغراق می‌تواند نوعی #سلوک_روحی و یا روحانی نیز باشد.» به نظر آوینی، وظیفۀ سینما آن است که: «این فرصت [فرصتِ زندگی کردن در #رؤیاها] را در اختیار تماشاگر قرار دهد؛ فرصت #سیر_در_عوالمی دیگر و تجربۀ زندگی در قالب‌هایی دیگر را.» م.بُـــرهان ۱۴۰۱/۱۲/۱۵ #ادامه_دارد... ┄┄┅••=✧؛❁؛✧=••┅┄┄ #عالم‌هیچکاک #مرتضی_آوینی #سینما #تحول #تفریح #سرگرمی #ذات_سینما