بسم الله الرحمن الرحیم الحمدالله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین و لعنه الله علی اعدائهم اجمعین

با استعانت از مولای دو عالم حضرت بقیه الله الاعظم امام زمان روحی و ارواح العالمین له الفداء ، قصد دارم در این بستر و کانال به برخی از نکات فقهی و اصولی که قابلیت تحقیق و پژوهش برای فضلای گرامی را دارد اشاره کنم شاید سرنخی برای توفیقات بعدی خود و عزیزان در امر پژوهش باشد. البته برای بهره مندی بیشتر از سنتهای طلبگی ، شاید در لابلای مطالب توفیق یار شود و به برخی از سجایای رفتاری فقهای عظام در زندگی علمی ، اجتماعی و فردی ایشان اشاره کنم که هم برای بنده و هم برای فضلای گرامی امیدبخش و سازنده خواهد بود.

#طالب_علم 🔴 طلاب علم سه دسته‌اند... 🔶 مجلسی اول (شیخ محمدتقی مجلسی) رحمه الله تعالی: «طالبان علم سه طايفه‌اند كه باید ايشان را و صفات ايشان را بشناسى تا متابعت خوبانِ ايشان بكنى و از بدانِ ايشان دور باشى: 🔻 اول: طايفه‌اند كه طلب علم مى كنند از جهت آنكه قوت بحث بیابند كه با ديگران مجادله توانند كرد و غالب توانند شد. 🔸 دوم: طايفه‌اند كه طلب علم مى‌كنند بواسطه اعتبار دنيوى و زيادتى اموال و اسباب كه از روى خدعه و فريب تحصيل آن كنند. 🔹 سوم: گروهى‌اند كه مطلب ايشان تحصيل علم است از جهت رضاى الهى، و عمل نمودن به آن. و اما صفات و علامات ايشان آنست كه : 👈 طايفه اول كار ايشان آزار مؤمنانست به مجادله، و اگر مجلسى باشد كه جمعى در آنجا باشند بسخن در مى‌آيند، و ذكر كمالات علمى خود مى كنند كه با فلان عالِم چندين بحث دارم، و چندين تصنيف كرده‌ام، و نظيرِ خود ندارم؛ و حلم و بردبارى كه ندارد در مجالس را نقل مى‌كند كه فلان طالب علم با من درشتى كرد گذشتم از او با آنكه قدرت بر ضرب و قتل او داشتم.❗️شايد كه از امثال خود شخصى را بسخن در آورَد و با او بحث كند و هرچند داند كه حق بجانب اوست مجادله كند و درشتى كند كه تو نمى‌فهمى، تُرا كجا قابليت آن هست كه با من سخن گويى، من فلان فاضل و فلان عالِم را الزام داده‌ام.❗️و امثال اينها از اقوال و افعال مخالفِ حلم و ورع، و اگرچه اظهار خشوع و حلم مى‌كند، اما در واقع از حق سبحانه و تعالى شرم ندارد و كاذبست، پس حضرت نفرين فرمودند او را كه حق سبحانه و تعالى او را هميشه خوار و زار كند و بر كمرش زند. 👈🏻 اما طايفه دوم: چون غرض ايشان تحصيل مال و جاه است چون به اهل دنيا مى‌رسند تملق و تواضع به ايشان مى‌كنند كه ايشان را بفريبند، و چون به امثال خود از فضلا و طلبه مى رسند با ايشان نهايت تكبر مى كنند❗️خصوصا اگر عياذا باللَّه يك كتاب بيشتر از او خوانده باشد، با آنكه اگر اغنيا هيچ نخوانده باشند با ايشان تواضع مى كنند و با علما تكبّر مى‌كنند، پس او رشوه يا شيرينی‌هاى اغنيا را مى‌خورد، و دين خود را بر باد مى‌دهد، پس حق سبحانه و تعالى چشم بصيرت او را كور گرداند، و قطع كند اثر او را از آثار علما كه نام و نشان اين جماعت نماند. 👈🏻 و اما طايفه سوم: هميشه غم و اندوه آخرت دارند شبها بيدارند از جهة بندگى تحت الحنك بر كلاه عبادت بسته، و در ظلمت شبهاى تار به عبادت الهى برپاى خاسته، هميشه بندگى مى‌كنند و نهايت خوف دارند كه مبادا شرايط آن مفقود باشد، و مقبول درگاه الهى نبوده باشد، و خداوند خود را مى خواند با نهايت خوف از آخرت، و عاقبت و همگى متوجه احوال خود شده اند و رو از همه كس گردانيده، و به اهل زمان خود بينا شده مى دانند كه مصاحبت ايشان مضرّ است، پس حق سبحانه و تعالى قوت او را زياده گرداند در عبادت و طاعت، و روز قيامت او را امان دهد از عذاب خويش. 📚 لوامع صاحبقرانى ، جلد ١ / صفحه ٥٣ @noktebaran

#اصول #عموم_عام #استصحاب_حکم_مخصص #تعارض 📚 اگر عامی از مولی صادر شود مثل (اکرم کل عالم) و به مخصص متصل یا منفصل فردی مثل زید از آن خارج شود و در غیر از زمان اول (زمان امکان اخراج فرد مستثنی) در همان فرد مستثنی شک کنیم که آیا در زمان دیگر تحت عموم عام است یا تحت عنوان مخصص مثلا در غیر از روز شنبه که امکان اخراج زید از دلیل اکرام وجود داشت شک کنیم که زید وجوب اکرام دارد یا نه ؟ ❇️ برخی از اعلام مثل سید بحرالعلوم ره تبعا للمشهور آن را از مصادیق تعارض عموم عام و استصحاب فرد مخصص دیده اند و قائل شده اند که استصحاب ، عموم عام را در زمان شک تخصیص می زند . ❇️ مرحوم شیخ اعظم ره در بحث خیار غبن و اینکه آیا این خیار بر فوریه است یا بر تراخی می فرماید : این بحث مبتنی بر آن است که لحاظ زمان در خطاب اول را بررسی کنیم چراکه اگر زمان در خطاب اول به نحو ظرف اخذ شده باشد با خروج یک فرد از آن فرقی بین اخراج تمام آنات آن فرد یا یک آن ، از او نیست پس دیگر نمی توان به عموم عام در وقت شک اخذ کرد چون قطعا عموم عام نسبت به این فرد تخصیص خورده است و اگر زمان به نحو قید در خطاب اول اخذ شده باشد پس هر فردی به حسب آنات و زمانهایش تکثیر خواهد شد و دیگر نمی توان در زمان شک ، استصحاب حکم مخصص را کرد چراکه موضوع زمان مشکوک و متیقن در آن اتحاد ندارد علاوه بر اینکه شک در اینجا شک در مقتضی است که ما استصحاب را در آن جاری نمی دانیم . در نتیجه عموم عام و استصحاب حکم مخصص هیچگاه تعارض ندارند چراکه یا عموم عام فعلی است و نوبت به استصحاب نمی رسد و یا بالعکس @noktebaran

#اصول #فقه #مرجحات_باب_تزاحم #حکم #شرط_مخالف_کتاب_سنت 📚 مرحوم شیخ اعظم ره در بحث صحت اشتراط شرط ضمن عقد می فرمایند یکی از شرائط آن این است که مخالف حکم کتاب و سنت نباشد . ❇️ در توضیح اینکه چه شرطی در برابر حکم کتاب و سنت مخالف شمرده می شود میفرماید : برخی از احکام مثل واجبات و محرمات علی الاطلاق بر موضوع مترتب می شود یعنی حتی با لحاظ عروض عناوینی مثل نذر و شرط تغییر نمی کنند لذا شرط ترک واجب و ارتکاب حرام مخالف کتاب و سنت است . و برخی دیگر از احکام مثل غالب مباحات و مستحبات و مکروهات بلکه تمامی آنها لو خلی الموضوع و طبعه بر آن مترتب می شود پس اگر عنوانی عارض شود که شخص را الزام به فعل یا ترک کند مخالف کتاب و سنت نخواهد بود . ❇️ در ادامه باید گفت در باب تزاحم بین ادله و احکام که فقیه به دنبال کشف اقوی الملاکین است همانطور که سبق زمانی احد الحکمین یا اشتراط قدرت عقلی در یک طرف ، مرجح یکی از دو حکم بر دیگری می شود اطلاق اخذ حکم در موضوع هم می تواند به عنوان مرجح در باب تزاحم قرار گیرد یعنی اگر یکی از دو حکم به طور مطلق بر موضوعش مترتب شود بر حکم دیگری که علی الاطلاق نیست ترجیح پیدا خواهد کرد . و راه دستیابی به آن استظهار از ادله است که آیا حکم علی الاطلاق اخذ شده یا لو خلی و طبع الموضوع . @noktebaran

#فقه #نیت_مردد #تعلیق #تنجیز_العقد #مسقطات_خیار_غبن 💢 نیت مردد در عبادات ❇️ از اختلافات فقهاء در بحث عبادات اختلاف در تحقق نیت مردد است به این معنی که آیا ممکن است مکلف در ابتداء عمل این چنین نیت کند که اگر عمل بر وجه صحیح و شرعی انجام شود من قصد آن را دارم و الا اصلا قصد انجام چنین عملی را از ابتدا ندارم ؟ مثلا در بحث قصد احرام عمره مفرده که زوال آن را برخی از اعلام فقط به تقصیر در پایان عمل می دانند اگر کسی اینگونه نیت کند که من محرم می شوم اگر از احرام در بیایم و اعمالم را صحیح انجام دهم و در صورت کشف خلاف اصلا از ابتداء محرم نشده ام. شاید مشهور فقهاء علت عدم امکان چنین نیتی را در شرع ، عدم جزم و تعلیق نیت دانسته اند که با قصد انجام عمل که از انشائیات است نمی سازد . ✳️ لکن شاید بتوان از تعابیر مرحوم شیخ اعظم ره در بحث تنجیز العقد و بحث مسقطات خیار غبن بر امکان شرعی چنین قصدی شواهدی اقامه کرد چراکه ایشان در بحث مسقطات خیار غبن فرموده اند : فإنّ الممنوع منه هو التعليق على ما لا يتوقّف تحقّق مفهوم الإنشاء عليه، و أمّا ما نحن فيه و شبهه مثل طلاق مشكوك الزوجيّة، و إعتاق مشكوك الرقّيّة منجّزاً، و الإبراء عمّا احتمل الاشتغال به فقد تقدّم في شرائط الصيغة أنّه لا مانع منه و لو اینکه این بیان در باب معاملات است لکن می توان از آن استفاده کرد که تعلیق بر چیزی که ذاتا قصد عمل بر آن شی معلق است نباید مانعی داشته باشد . و در بحث احرام عمره مفرده در صورتی که محرم نیت کند که اگر واقعا محرم شود و از احرام دربیاید از ابتدا قصد احرام دارد و الا چنین قصدی ندارد نیت احرام را بر اعمالی تعلیق کرده است که ذاتا عمل عمره مفرده بر اتیان به آن متوقف است و تردد در نیت به این مقدار نباید مضر باشد . @noktebaran

#فقه #نفی_عسر #نفی_حرج 💢 در قاعده نفی عسر و حرج چندین اختلاف و بحث وجود دارد : 🔶 اول : آیا عسر و حرج مترادف هستند یا اینکه متعلق نفی در این قاعده دو چیز است؟ مرحوم آیت الله خویی ره و اتباع ایشان از این دو تعبیر یک چیز را برداشت کرده اند و عسر را به معنی مشقت کثیره دانسته اند که همان معنی حرج است. برخی مثل مرحوم نراقی در عوائد الایام آنرا دو لفظ برای دو معنی دانسته اند . 🔶 دوم : آیا این قاعده اصل عملی است یا عنوان ثانوی و حاکم بر ادله اولیه است یا عمومی مثل ادله اولیه است؟ جمعی از اعلام این قاعده را عنوان ثانوی و حاکم و ناظر بر عناوین و احکام اولیه دانسته اند. برخی شان اصل عملی برای آن قائل شدند و اساسا آن را از حیطه تبیین احکام واقعیه دور دانسته و فقط رسالت رفع احیر در مقام عمل را برای آن قائل شدند. گروه سوم این قاعده را عامی در عداد عمومات دیگر ادله احکام دانسته و در صورت فقدان مخصص به عموم آن اخذ میکنند. ⚛ این دو اختلاف ثمرات عدیده عملیه در پی دارد که بسیار حائز اهمیت است که با بررسی ادله هریک از قائلین در این دو مجال از اختلاف قول حق نمایان تر خواهد شد. ✅ بررسی این دو اختلاف ، قابلیت و ظرفیت قرار گرفتن در شکل مقاله یا تحقیق علمی را دارد @noktebaran

#اصول #مکاسب #صحیح_اعم 💥 ثمرات صحیح به مبنای مشهور و صحیح به مبنای شیخ اعظم ره ❇️ مرحوم آخوند خراسانی ره در کفایه تبعا للمشهور صحیح را تفسیر به تام الاجزاء و الشرائط کرده اند و فرمودند : أنّ الظاهر أنّ الصحّة عند الكلّ بمعنى واحد، و هو التماميّة. . . و منه ينقدح: أنّ الصحّة و الفساد أمران إضافيّان فيختلف شي‏ء واحد صحّة و فسادا بحسب الحالات، فيكون تامّا بحسب حالة و فاسدا بحسب اخرى، فتدبّر جيّدا. ❇️ در حالیکه مرحوم شیخ اعظم انصاری در بحث بیع صحیح را به موثر اثر تفسیر کرده اند و میفرماید : يمكن أن يقال إن البيع و شبهه في العرف إذا استعمل في الحاصل من المصدر الذي يراد من قول القائل بعت عقد الإنشاء لا يستعمل حقيقة- إلا فيما كان صحيحا مؤثرا و لو في نظر القائل ثم إذا كان مؤثرا في نظر الشارع كان بيعا عنده و إلا كان صورة بيع نظير الهازل عند العرف. فالبيع الذي يراد منه ما حصل عقيب قول القائل بعت عند العرف و الشرع حقيقة في الصحيح المفيد للأثر و مجاز في غيره إلا أن الإفادة و ثبوت الفائدة مختلف في نظر العرف و الشرع. ✅ بررسی بین این دو دیدگاه در بحث بیع و نسبت سنجی بین این دو نظریه ، ثمرات عدیده ای دارد که می توان آن را در قالب مقاله یا تحقیق علمی پیگیری کرد @noktebaran

#اصول #فقه #شرط #مانع #احکام_وضعیه 💢 تشخیص مانع از شرط در خطابات شارع ✳️ یکی از شئونات فقیه در امر افتاء تشخیص مانع از شرط برای تحقق بخشیدن به موضوع تکلیف است چراکه به نگاه دقیق موضوع تکلیف مشتمل بر تمامی اموری است که در تحقق تکلیف دخالت دارد و تمییز بین مانع و شرط از مواردی است که بواسطه ثمرات عملیه متعدد مورد توجه فقهاء قرار گرفته است . مثلا در اینکه آیا استقبال الی القبله شرط است یا عدم استقبال مانع است و یا اینکه آیا قهقه در صلاه مانع است یا عدم القهقه شرط است و یا در بحث معاملات آیا غرر مانع از بیع است یا عدم الغرر شرط است یا اینکه آیا ربا مانع است یا عدم الربا شرط است ؟ ❇️ فرق بین این دو در بدایه النظر در این ظاهر است که شرط ، نیاز به احراز وجدانی دارد ولی مانع را با اصل عدم می تواند منتفی دانست . ❇️ لکن به نظر دقیق شاید بتوان گفت پشت صحنه این اختلاف بین اعلام به نحوه تلقی احکام وضعیه بر می گردد به اینکه آیا احکام وضعیه مجعول بالاصاله هستند یا بالتبع یا اساسا مجعول شارع نیست بلکه انتزاع عقل است از نحوه تعلق خطاب به تکلیف و دامنه این بحث تمامی احکام وضعیه را شامل می شود . ❇️ این بحث در بالاترین رکن قانونگذاری جمهوری اسلامی که همان شورای محترم نگهبان است نیز جاری است چراکه باید بحث کرد که آیا در وضع قانون موافقت شرع شرط است یا مخالفت با شرع مانع است و به نظر می رسد در تایید قوانین محلس شورای اسلامی نگاه دوم پیش گرفته می شود و صرف عدم مخالفت را مستند برای تایید قانون می دانند و البته ممکن است به اصل عدم برای احراز عدم مخالفت اکتفاء نشود و راه فحص را پیش بگیرند لکن دلیلی که بر لزوم احراز موافقت با شرع دلالت کند را قائل نشده اند . ✅ این بحث قابلیت پیگیری در قالب پایان نامه سطح 3 را دارد و حتی با کمی تامل و جهت دادن به آن قابلت نظریه پردازی و قرار گرفتن در قالب پایان نامه سطح 4 را هم دارد . @noktebaran

#السکنی #الاعتاب_المقدسه #النجف_الاشرف 💢 اختیار البلد للسکنی... ✍ مرحوم علامه آیت الله حاج شیخ عبد الله المامقانی قدس سره: ❇️ أُوصيك بُنيّ بسكنى النجف الأشرف ما دام معاشك دارّاً فيها على الوجه الأوسط، بل الأدنى من غير ارتكاب محرّم ولا تَحمُّلِ مذلّة، لأمورٍ ... . ❇️ و إنْ لم يتيسّر لك سُكناها أو توقّف على ارتكاب خلاف الشرع أو تحمّل مذلّة، فعليك بالخروج منها و سُكنى عتبة أخرى من الأعتاب المقدّسة، مقدّماً غيرَ كربلاء المشرّفة عليها، لما ورد مِن كراهة سكناها، بل من المجرَّب المعلوم إيراث سكناها قسوةَ القلب، وبذلك تقتضي السليقة المستقیمة أيضاً. ❇️ وإيّاك بُنيّ وسُكنى غير الأعتاب المقدّسة ما دَرَّت معيشتك فيها بغير ارتكاب محرّم وتحمّل ذلّ، فإنّ للعتبة فوائد أُخرويّة، بل و دنيويّة ليست في غيرها، فإنْ لم يتيسّر لك ذلك فعليك باختيار ما غلَب على أهله التُقى والصلاح والوزانة والرزانة والفَهم والعِلم من البلاد للسكنى. ❇️ و عليك بُنيّ إذا سكنتَ الأعتاب المقدّسة أو زُرتَها: اختيار دارٍ قربَ العَتَبة التي بها، فإنّ بُعد المنزل عن المزار يتسبب منه ترك الزيارة في جُملة من الأوقات، لِوَجَلٍ أو مطر أو فساد في البلاد أو ضيق وقت أو.. نحو ذلك، وإنْ سكنتَ غير العتبة فعليك بوسط المعمورة، فإنّه أسلمُ وأبعد من الآفات. 📚 مرآة الرشاد ج۱ ص ۲۱۷ @noktebaran

#فقه #معاملات #بیع #قبض 💢 ماهیت قبض در معاملات ✳️ یکی از واجبات تکلیفیه و از ارکان صحت در برخی از معاملات بحث قبض است . قبض در معامله صرف و سلم طبق مبنای مشهور فقهاء شرط صحت است و در غیر این دو معامله مثل بیع از واجبات تکلیفیه بر گردن طرفین بعد از اجراء صیغه است و در بحث کفارات قبض و اقباض به فقیر موجب برائت ذمه خواهد شد و در بحث دیون موجن برائت ذمه مدیون و در بحث رهن و هبه موجب تحقق رهن و هبه خواهد شد. ✳️ اما در ماهیت قبض و تعیین مصداق آن اختلافاتی در کلمات فقهاء دیده می شود . شهید اول ره در لمعه و شهید ثانی ره در شرح آن بین انحاء مبیع و اشیاء فرق گذاشته و قبض را در غیر منقولات به تخلیه سبیل و در منقولات مختلف دانسته اند . ✳️ پرواضح است که قبض حقیقت شرعیه ندارد و احاله به عرف شده است پس باید از لحاظ عرف و لغت بررسی کرد که آیا در منقولات صرف استیلاء قبض را محقق می کند یا نیاز به قبض خارجی است ؟ برخی از معاصرین استیلاء را در قبض کافی ندانسته لذا در بحث خمس ، هبه غیر مقبوضه را از دلیل وجوب خمس بیرون می برند و در مقابل ، کسانی هستند که صرف استیلاء را محقق قبض دانسته و فتوی به وجوب خمس در اینگونه موارد داده اند. ✅ پیگیری این مطلب در قالب مقاله علمی پژوهشی و پایان نامه سطح 3 ممکن است . @noktebaran

#میزگرد_علمی گروه فقه سیاسی مرکز پژوهشی فقه و اجتهاد فاضل برگزار می‌کند: 📚میزگرد علمی: فقه و انتخابات در آراء فقیهان معاصر 🔹 ارائه دهندگان: حجت الاسلام و المسلمین محمدمهدی مقیسه حجت الاسلام و المسلمین دکتر مهدی امیدی حجت الاسلام و المسلمین محمد متقیان حجت الاسلام و المسلمین دکتر محمد قاسمی ▪️دبیر علمی: حجت الاسلام و المسلمین حسین حمزه ⏰ زمان: شنبه 6 تیرماه ساعت 13. 🕌 مکان: مرکز فقهی ائمه اطهار علیهم‌السلام، طبقه دوم، اتاق جلسات ➖➖➖➖➖➖➖➖ #نشست_علمی #فقه_سیاسی #انتخابات 💠 گروه فقه سیاسی؛ مرکز پژوهشی فقه و اجتهاد فاضل https://eitaa.com/joinchat/1690304590Cfccefed4e8

تطبیق ديدگاه مرحوم آیت الله تبریزی ره در بحث انتخابات