🔘 حلقه وین و فلسفه ✍🏻 استاد حمید پارسانیا 🔻 در نگاه کانت، فلسفه با علم جمع می‌شد، اما سخنی از فلسفه‌های مضاف نبود؛ یعنی علم بدون فلسفه و بدون تحمیل ذهنیت بر او شکل نمی‌گرفت، و فلسفه مضاف می‌خواست ذهنیت دخیل در این علم را تبیین کند و نقش قوه فاهمه را در تکوین این علم داشت. 🔸 اما در نگاه کنت، یا علم وجود دارد و یا فلسفه و جمع این دو درست نیست. در حلقه وین، این مسئله جدی‌تر می‌شود؛ زیرا در دیدگاه کنت معانی ذهنی، نظامی داشتند اما علمی نبودند، ولی در حلقه وین می‌گویند معنای غیرحسی وجود ندارد و آنچه به عنوان فلسفه گفته می شود در واقع نوعی بازی زبانی است. 🔹 لذا در این دیدگاه نیز فلسفه مضاف به علم نمی‌توانیم داشته باشیم. البته در دیدگاه کنت، می‌توانستیم فلسفه طبیعت و فلسفه‌های ناظر به غیر علم داشته باشیم، اما نمی‌توانستیم فلسفه علم داشته باشیم. 🔸 اما در دیدگاه حلقه وین، حتی ما فلسفه ناظر به غیر علم هم نداریم؛ چون فلسفه مهمل‌گویی است، یعنی خطای زبانی است. نقش فلسفه خدمت به علم است و زوائد بی‌معنایی را که نتیجه فهم غلط است، به دور می‌ریزد. 🔹 بنابراین، در نیمه اول قرن بیستم و هنگام شکل‌گیری حلقه وین، فلسفه مضاف به علم و غیر علم نمی‌تواند شکل بگیرد؛ اما بعد از زمان حلقه وین، یعنی ویتکنشتاین دوم و با بازگشتی که به کانت صورت می‌گیرد. 🔺 معلوم می‌شود اولاً معنا محدود به معنای حسی نیست و ثانیاً اینکه این معانی برخلاف آنچه ویتکشتاین می‌گفت، بازی‌های جدا نیستند و با یکدیگر نوعی تعامل دارند و طبق دیدگاه پوپر، نوعی تعامل کنترل شده، محدود و مقید بین این معانی وجود دارد. 🔖 شفاهی به سیر تاریخی شکل گیری فلسفه های مضاف در غرب #علم #فلسفه #غرب_شناسی 🆔 @parsania_net

🔰 ملاک دینی یا غیر دینی بودن علم 🎙 استاد حمید پارسانیا 🔻 عقل در حکمت اسلامی نور دانسته شده و علم امری است که در ذات خودش معلوم را نشان می‌دهد که سوژه‌محور نیست. همچنین علم در این نگاه، محدود به محسوسات نیست؛ بلکه شامل علوم عقلی و نقلی و وحی نیز می‌شود. با این تعریف از دین و علم، در معنای علم و عقل، دین نهفته نیست و علم و عقل، ابزار شناخت دین است. 🔸 حال این سؤال مطرح است که اتصاف علم و عقل به دینی و غیردینی، به چه لحاظ است؟ ملاک در دینی بودن یا نبودن یک علم چه می‌تواند باشد؟ چندین ملاک برای دینی یا غیردینی بودن علم وجود دارد که چند ملاک آن را خواهم گفت. 1️⃣ ملاک اول به لحاظ موضوع است؛ یعنی اگر موضوع یک علم دین باشد، علم دینی خوانده می‌شود. مثلاً اگر موضوع یک علم، شناخت خدا و افعال و اقوال او باشد، آن علم به لحاظ موضوع، دینی است؛ یا اگر موضوع علوم انسانی، حوزه تجویزهای خداوند مانند فقه باشد، این علم دینی است. در مقابل، اگر حقوق را صرفاً توافقات جمعی بدانیم به لحاظ موضوع، حقوق علم غیردینی خوانده می‌شود. 2️⃣ ملاک دوم برای دینی یا غیردینی بودن علم، متافیزیک آن علم است. پوزیتیویست‌ها در نیمه اول قرن بیستم معتقد بودند که علم، متافیزیک ندارد. پست‌مدرن‌ها به این رسیدند که علم، محصول پارادایم‌هاست و در عین‌حال، پارادایم غیرعلمی است. اما متافیزیک، شناختی است که دین متوقف بر آن است. 🔹 در عقلانیت مدرن بحث‌های صرفاً عقلی را فلسفه می‌گویند؛ به همین سبب با فلسفه متافیزیکی اسلامی فرق دارد. در نگاه ما اصول موضوعه از گزاره‌های علم تجربی نیست و در فلسفه الهی ریشه دارند. البته خود فلسفه علم است و نسبت آن با علوم تجربی بسیار حیاتی است، طوری که دینی یا غیردینی بودن علم بر اساس تعریف آن علم از متافیزیک مشخص می‌شود. 🔹 مثلاً تعریف ما از علیت که یک مسئله متافیزیکی است، در تحلیل‌های بعدی ما از علوم انسانی کاملاً اثرگذار است؛ یعنی اگر یک مقدمه تجربی را در دست دو فرد قرار بدهیم که یکی معتقد به متافیزیک الهی باشد و دیگری معتقد به متافیزیک الهی نباشد، دو نتیجه متفاوت می‌گیرند. 3️⃣ ملاک سوم برای اتصاف یک علم به دینی بودن روش می‌باشد، روش متأثر از ابزارهایی است که برای کسب علم و معرفت معتبر می‌دانیم. مثلاً پوزیتیویست‌ها، فقط ابزار حس را می‌پذیرند. 🔸 حال اینکه ما معتقدیم دانش علمی، به دانش تجربی محدود نیست و معرفت عقلی و وحی نیز معرفت علمی است. در روش پوزیتیویستی، حتی خیلی از معارف ارزشی نیز از دایره علم خارج می‌شوند؛ چون روش و ابزار پوزیتیوست فقط حس است. 🔖 دومین هفته از دوره آموزشی طیف‌بندی حوزه علمیه در نسبت با علوم انسانی #علم #فلسفه 🆔 @parsania_net

#کوتاه_نوشت 💠ما معتقدیم دانش علمی، به دانش تجربی محدود نیست و معرفت عقلی و وحی نیز معرفت علمی است. در روش پوزیتیویستی، حتی خیلی از معارف ارزشی نیز از دایره علم خارج می‌شوند؛ چون روش و ابزار پوزیتیوست فقط حس است. #علم #فلسفه 🆔 @parsania_net

🔶 توحید؛ مسئله اصلی عرفان 🎙 استاد حمید پارسانیا 🔻 عرفان دو مسئله اصلی دارد یکی توحید و دیگری موحد و مسئله مهم دیگر نحوه معرفتی است که در عرفان وجود دارد و آن، شهود است. مسئله دیگر اینکه وقتی از عرفان اهل بیتی سخن می‌گوییم از منظر تاریخی هم می‌توان نگاه کرد و برای اینکه از منظر تاریخی وارد شویم تقسیم‌بندی دیگری هم مدنظر است. ◾ در قرآن با سه سطح معرفت روبرو هستیم؛ اول معرفت نقلی زیرا قرآن، کلام خداست، سطح دیگر معرفت، عقلی است، زیرا مخاطب این کلام انسان عاقل است و اگر همه انبیاء باشند، ولی مخاطب عقل نداشته باشد، بی‌ثمر خواهد بود. ◽ سطح دیگر عرفان هم معرفت شهودی است. در تفکر دینی به صورت عام و در تفکر اسلامی معرفت به معرفت مفهومی منحصر نیست. وحی کلام خداست و نقل در حاشیه وحی، مرجعیت دارد و وحی به صورت نقل به گوش همگان می‌رسد، در قرآن هم از وحی و هم نقل سخن گفته شده است. 🔺 در جریان غرب معرفت شهودی و نقل را از معرفت علمی حذف کرد‌ه‌اند که در رأس آن دکارت است. در ایران کسی که اخیراً از دنیا رفت (طباطبایی) معتقد بود که عقل برهانی در جهان اسلام یافت نمی‌شود و اینجا نقل و وحی‌محور است و تا نقل و وحی‌محور است از عقل خبری نیست. 🔖 همایش عرفان اهل بیتی #فلسفه #عرفان 🆔 @parsania_net

💠 نقش تعیین‌کننده فلسفه 🎙 استاد حمید پارسانیا 🔹 فلسفه چه نسبتی با پدیده‌ای به نام انقلاب اسلامی ایران و جامعه اسلامی دارد؟ اگر پیرامون نسبت علوم مهندسی با انقلاب اسلامی سوال شود می‌توان سریعا به آن پاسخ داد و به دستاوردهایی که در این زمینه به وجود آمده است اشاره کرد. 🔸 اگر پیرامون نسبت فقه با انقلاب اسلامی سوال شود به سرعت می‌توان پاسخ داد این جامعه، جامعه اسلامی است و به دنبال تحقق بخشیدن به زیست اسلامی است و قاعدتا حدود این زیست توسط فقه معین می‌شود. 🔹 وقتی از علوم کاربردی و فنی و مهندسی به سراغ علوم پایه یا علوم انسانی و علوم اجتماعی می‌رویم پیوند برقرار کردن میان آنها با انقلاب اسلامی متفاوت می‌شود. 🔸 یک تفکیکی که مورد توجه ما نیست تفکیک حوزه‌های معرفت انسانی است که در تقسیم‌بندی علوم، آن‌ها را علم نمی‌نامند بلکه انسانیات نامیده می‌شوند. این حوزه‌های معرفتی به معرفت‌های علمی سرویس می‌دهند همانطور که علوم پایه به علوم کاربردی سرویس می‌دهد. 🔹 در واقع انسانیات آشنایی با موضوع تحقیق علوم اجتماعی و علوم انسانی را تامین می‌کند چراکه موضوع علوم انسانی و اجتماعی کنش و رفتار انسان است. این موضوع فهمیدنی است، نه دیدنی. 🔖 نشست «امتداد اجتماعی حکمت اسلامی با نظریه انقلاب اسلامی» #فلسفه #علم 🆔 @parsania_net

📚 تدریس کتاب برهان شفا سال ۱۳۸۷ 🎙 استاد پارسانیا ♻️ جهت استفاده علاقه مندان علوم عقلی فایل های تدریس کتاب برهان شفا که به جهت کیفیت پایین قابل استفاده نبودند، با اندکی بهبود کیفیت توسط هوش مصنوعی مجددا در این کانال بارگذاری می شود. ♻️ این درس در ۱۲۵ جلسه و تا فصل سوم از مقاله چهارم تدریس شده است. #دروس #برهان_شفا #فلسفه #منطق 🆔 @parsania_net

📚 کتاب فلسفه و روش علوم اجتماعی 🖋 حمید پارسانیا 📍 ‌آنچه در دهه های اخیر در سپهر علم و دانش ایران رخ داده است، نحوی از مواجهه با جهان و علم مدرن بوده است که در نتیجه آن، علوم انسانی و اجتماعی در ایران معاصر، به نحو کلی در حاشیه این مواجهه شکل گرفته است. این پدیده توأمان سیلی از فرصت‌ها و تهدید‌ها را در برابر ما‌ ایجاد می‌کند. تهدید از این بابت که غرقه گشتن در این مواجهه نوعی از “از خود بیگانگی” را در نهاد علم ما ایجاد کرده و این غفلت از خود و عدم اعتماد به نفس در عرصه‌های علمی، ما را با جهانی از نا‌مساله‌ها و ناکامی‌ها در حل مساله‌ مواجه کرده‌است. اما از طرفی فرصتی در برابر ما نیز گشوده‌است، فرصت تامل و تعمقی نو در سنت و تراث خود و ارائه نظریاتی نو اما متانسب با فرهنگ و مسائل خودمان. #معرفی_کتاب #فلسفه #علوم_انسانی #علم_دینی #فلسفه_و_روش 🆔 @parsania_net

📚 کتاب فلسفه و روش علوم اجتماعی 🖋 حمید پارسانیا ♻️ کتاب حاضر می‌کوشد از دریچه‌ای نو به این مساله نگاه کند. هر نظریه علمی در شبکه‌ای از معرفت های مرتبط شکل گرفته و همچنین ناظر به مساله‌های جویندگان آن علم است. بر اساس ادعای این کتاب ۲ محور باید محل توجه قرار گیرد: اولا؛ توجه به بنیاد‌های نظری و مبانی فکری هر علم و نظریه. ثانیا؛ تناسب نظریه با فرهنگ میزبان و به عبارتی ناظر بودن به نیا‌زها و مسائل آن فرهنگ و جامعه. ♻️کتاب در ۱۰ فصل ذیل به این مساله حیاتی پرداخته و پس از بررسی عقبه‌های فکری علم مدرن، عقبه های فکری ناظر به فرهنگ اسلامی و ایرانی را نیز مدنظر قرار داده و به دنبال آن در تبیین هویت علمی که مورد نیاز جامعه اسلامی است نیز کوشیده‌است. 🔻 فصل اول: بازاندیشی در هویت و معنای علوم انسانی. 🔻 فصل دوم: تطورات معانی عقل. 🔻 فصل سوم: تاثیر تحولات معنای عقل در معانی مدرن فلسفه و علوم اجتماعی. 🔻 فصل چهارم: نسبت مفهوم عقل در قرآن و روایات با عقل در فرهنگ و تاریخ اسلام. 🔻 فصل پنجم: تطورات معنای علم و علوم انسانی در جهان مدرن و جهان اسلام. 🔻 فصل ششم: چیستی علم دینی. 🔻 فصل هفتم: روش‌شناسی علم دینی. 🔻 فصل هشتم: چیستی علوم انسانی اسلامی. 🔻 فصل نهم: عقلانیت شهود. 🔻 فصل دهم: العلم سلطان. #معرفی_کتاب #فلسفه #علوم_انسانی #علم_دینی #فلسفه_و_روش 🆔 @parsania_net

📚 کتاب فلسفه و روش علوم اجتماعی 🖋 حمید پارسانیا 📍یکی از این عرصه‌ها، فرهنگ است. در این‌جا بحث این است که این علمی که شکل گرفته است، تعاملش با فرهنگی که درون آن زیست می‌کند، چیست؟ صرف‌نظر از معیار حقیفت، از کدام بستر فرهنگی تغذیه کرده، در چه مسیری هجرت نموده و به کدام فرهنگ وارد شده‌است؟ چه تعاملی با فرهنگی که وارد شده دارد و چه تاثیری بر آن گذاشته‌است؟ #بریده_کتاب #فلسفه #علوم_انسانی #علم_دینی #فلسفه_و_روش 🆔 @parsania_net

📚 کتاب فلسفه و روش علوم اجتماعی 🖋 حمید پارسانیا ♻️ بستر تکوین علوم انسانی موجود، غالبا جهان مدرن است. جهان غرب، این نظریه‌ها را درون فرهنگ خود و برای حل نیاز‌های خویش ایجاد کرده است و به همین دلیل هیچ‌گاه در نسبت با آن‌ها احساس چالش نمی‌کند زیرا فرهنگی که نظریه‌ای را در دامن خود شکل می‌دهد، کمتر با آن نظریه دچار مشکل می‌شود. این فرهنگ نظریه‌ها را در خدمت نیاز‌های اقتصادی و سیاسی خودش به کار گرفته‌است. ♻️ اگر رشته‌ای به نام شرق‌شناسی، آن‌هم در دل وزارت مستعمرات شکل می‌گیرد، برای این است که استعمار بفهمد وقتی به بخش دیگری از جهان می‌رود و با حوزه فرهنگی جدیدی روبه‌رو می‌شود، با آن‌ها چگونه برخورد کند. در واقع، حوزه علوم انسانی، به دلیل یک نیاز سیاسی به وجود آمده‌است. ♻️ همه رشته‌های علمی و به‌خصوص رشته‌های علوم انسانی، با فرهنگی که در آن شکل گرفته‌اند، نسبت‌دارند. ممکن است این نسبت برای نظریه‌پردازان غربی مساله نباشد و کمتر درباره آن نظریه‌پردازی کنند؛ اما برای ما مسئله است. وقتی از آن سوی جهان، نظریه‌هایی با بستر‌های فرهنگی خاص خود وارد سرزمین ما می‌شوند، نخستین مسئله ما، نوع تعامل آن‌ها با فرهنگ خودمان خواهد‌بود. ♻️ اگر می‌خواهیم درباره رشته خود بیندیشیم، باید توجه داشته باشیم که یکی از پرسش‌های جدی این است که این رشته چه نسبتی با فرهنگ‌ما دارد و کدام مبانی فلسفی در فرهنگ اولیه آن جاری شده‌است؟ همان‌گونه که باید بیندیشیم بازار کار آن کجاست؟ چه مقدار نیروی انسانی و امکانات اقتصادی لازم دارد؟ چه پاسخ و محصولی به ما می‌دهد و کدام نیاز اقتصادی و اجتماعی مارا تامین می‌کند؟ ♻️ مبانی فلسفی نظریه‌های این رشته‌ها به طوری در آن‌ها ساری و جاری است که گاه دیده نمی‌شود و حتی گاه انکار می‌شود. زمانی که ما نظریه را به این‌جا می‌‌آوریم، باید توجه کنیم که آیا این نظریه‌ها، تعاملی را که با بستر فرهنگی خود داشته‌اند، با فرهنگی که به حریم آن وارد شده‌اند نیز دارند یا مثل نهالی هستند که وقتی آن‌را از جای در می‌آوریم، دیر یا زود ریشه‌های خودش را توسعه می‌دهد و با محیطی که به آن وارد شده است، درگیر می‌شود. #بریده_کتاب #فلسفه #علوم_انسانی #علم_دینی #فلسفه_و_روش 🆔 @parsania_net

📚 کتاب فلسفه و روش علوم اجتماعی 🖋 حمید پارسانیا 📌 عقل عملی و نظری 📍عقل درون انسان که قوه‌ای از قوای اوست، اصطلاحات و تقسیم‌بندی‌هایی دارد. این تقسیم‌بندی‌ها گاه در طول یکدیگر و گاه در عرض هم هستند. بر اساس نخستین تقسیم‌بندی، عقل انسان یا از نوع اندیشه است یا از نوع انگیزه؛ یعنی یا فهم و ادراک عقلانی است یا از نوع عشق، محبت و گرایش عقلانی (میل به سوی حقایق یا اعمال عقلی). اولی را عقل نظری، یعنی قوه دراکه و علامه انسانی و دومی را عقل عملی و قوه عماله انسان می‌نامند. در واقع به حوزه عملی عقل انسان، «عقل عملی» و به حوزه ادرکی عقل انسان «عقل نظری» می‌گویند. #بریده_کتاب #فلسفه #علوم_انسانی #علم_دینی #فلسفه_و_روش 🆔 @parsania_net

📚 کتاب فلسفه و روش علوم اجتماعی 🖋 حمید پارسانیا 📌 عقل عملی و نظری ♻️ گرایش عقلی نیز یعنی عقل عملی در انسان از آغاز بالفعل وجود دارد؛ حقایق غیر عقلی زمانی و زمینی، محدود و گذرا هستند، اما انسان به امور ثابت و پایدار محبت دارد. همین که انسان از مرگ می‌هراسد و می‌خواهد که باقی باشد و زمان بر او نگذرد، عشق به حقیقتی عقلی است و نشان می‌دهد که انسان می‌خواهد از محدودیت‌ها برهد. لذت‌بردن از امور دنیوی نیز لذت است، امور دنیوی مقدار مشخصی دارند و معمولا لذت از آن‌ها با هراس نیز همراه است، زیرا شما هرچه بیشتر آن‌ها را داشته باشید، بیشتر در معرض از دست‌دادن آن قرار می‌گیرید و تا وقتی آن را داشته‌باشید، بقیه رقیب شما هستند. بسیاری از رذایل به سبب همین محبت‌های مربوط به امور غیر عقلی یا بحث‌های غیر‌عقلی است؛ اما محبت به حقایق عقلی چنین نیست، بلکه محبت به خزائن امور است. در آیات و روایات، از عوالم و حقائقی سخن گفته می‌شود که خزائن امور مادی هستند و این خزائن با حقائق عقلی تطبیق می‌یابند: «وَإِنْ مِنْ شَيْءٍ إِلَّا عِنْدَنَا خَزَائِنُهُ وَمَا نُنَزِّلُهُ إِلَّا بِقَدَرٍ مَعْلُومٍ» و هیچ چیزی نیست مگر آنکه خزانه هایش نزد ماست، و آن را جز به اندازه معین نازل نمی کنیم. ♻️ وقتی قرار است تنزیل و انزال صورت گیرد، بحث قدر و اندازه پیسش می‌آید؛ اما در آن خزائن و در عالم عقول، هنوز محدودیت‌های مقداری نیست. عقل عملی به حسب شدت و ضعف به امور مختلف دارای مراتب است. #بریده_کتاب #فلسفه #علوم_انسانی #علم_دینی #فلسفه_و_روش 🆔 @parsania_net