✅✅✅✅ گزارشی از برگزاری کرسی ترویجی «این‌همانی شخصیت و نفس؛ مشکلات و پاسخ‌ها» در راستای کرسی تخصصی: نیاز این‌همانی شخصیت به نفس ارائه دهنده: سید جابر موسوی راد ناقد: دکتر مهدی ذاکری ✅✅✅ در ابتدای این کرسی ترویجی که به تاریخ شنبه 6/12/1401 در تالار شهید سلیمانی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی و از طرف گروه فلسفه پژوهشکده فلسفه و کلام اسلامی برگزار شد، در ابتدا دبیر جلسه، آقای ذوالفقار ناصری ضمن بیان مقدمه‌ای دربارۀ مووضع این‌همانی شخصیت در فلسفه، به معیارهای مختلف متفکران درباره این‌همانی شخصیت پرداختند و معمولاً معیارهایی که دیدگاه‌های مادی‌انگار در این زمینه ارائه می‌دهند، با توجه به مبانی الهیاتی قابل قبول نیستند و این متفکران مجبورند به معیارهای تجرد نفس روی آورند و دکتر موسوی‌راد در این کرسی ترویجی قصد دارند، همین ایده را استدلالی کنند. ✅✅✅✅ در ادامه دکتر موسوی‌راد به ارائه کرسی علمی خود پرداختند و گفتند: امروزه در فلسفه‌ی غرب، نظریات مادی‌انگارانه‌ی این‌همانی شخصیت نظیر معیار بدنی و زیستی، معیار مغزی، معیار حافظه و معیار استمرار روان‌شناختی با مشکلات زیادی مواجه شده است و ایرادات آن‌ها آشکار شده است. اما هم‌چنان برخی معتقدند نمی‌توان این‌همانی شخصیت را بر مبنای نفس توضیح داد؛ زیرا پذیرش جوهری مجرد به نام نفس، با مشکلات دیگری نظیر عدم تبیین کیفیت ارتباط دو جوهر کاملا متفاوت، عدم تبیین علت ارتباط نفس با بدنی خاص و ناسازگاری با اصل بستار علی فیزیک مواجه است. اما به نظر می‌رسد معیار نفس با هیچ مشکل فلسفی و عقلی مواجه نبوده و به بهترین وجه می‌تواند این‌همانی شخصیت را تبییین کند. مهم‌ترین مشکلاتی که پذیرش نفس با آن‌ها مواجه بوده و خلاصه پاسخ به آن‌ها به شرح ذیل است: 1. مشکل عدم تبیین کیفیت ارتباط دو جوهر کاملا متفاوت یکی از مهم‌ترین نقدهایی که بر نظریّه دوگانه انگاری توسط فیلسوفان مادّی انگار طرح شده، این است که جوهر مادّی و جوهر ذهنی، دو جوهر متمایز از هم هستند و دو جوهر متمایز از هم، نمی‌توانند بر هم اثر بگذارند. پاسخ: برخی از فیلسوفان غربی چنین پنداشته‌اند که تأثیر و تأثر جوهر مادی و غیرمادی نسبت به هم محال است، در حالی که محال بودن این تأثیر و تأثّر نه بدیهی است و نه دلیلی بر آن اقامه شده است؛ تنها چیزی که وجود دارد این است که در اینجا تأثیر و تأثر در دو جوهر متمایز از هم اتّفاق افتاده است و اینجا هم هیچ مشکلی به وجود نمی‌آید. خداوند به عنوان فاعل مطلق، با وجود تمایزی که با مادّیات دارد، به طور مستقیم بر روی اشیاء اثر می‌گذارد و این امر نه تنها محال نیست، بلکه دلائل فراوان عقلی بر فعلیّت آن دلالت دارد. پس اگر تأثیر گذاری خداوند بر عالم مادی محال نباشد، هرگز نمی‌توان گفت تأثیر‌گذاری دو امر مجرّد و مادّی بر روی هم محال است؛ هیچ دلیلی بر محال بودن این اثرگذاری نیست. به تعبیر یکی از فیلسوفان ذهن معاصر، بسیاری از اوقات جواهر فیزیکی متمایز بر روی هم اثر علّی دارند، به همین نحو هیچ مانعی وجود ندارد که دو جوهر فیزیکی و غیرفیزیکی هم بتوانند بر روی هم اثر بگذارند البته علوم بشری راجع به کیفیت این تعامل اطلاعاتی ندارد، اما این امر هم مشکلی را ایجاد نمی‌کند، زیرا اساساً تجربه، تنها نوع تعامل دو شیء مادّی را می‌تواند تبیین کند و نسبت به کیفیّت تعامل بین امر مجرّد و مادّه ساکت است؛ زیرا تجربه محدود به مادّه و مادّیات است و نمی‌تواند هیچ قضاوت ایجابی یا سلبی نسبت به وجود و نوع تعامل مجرّدات داشته باشد؛ در عین حال، این مطلب بدان معنا نیست که این نوع تعامل، هیچ نوع تبیینی ندارد؛ بلکه به این معنا است که تبیین این مسئله را باید در خارج از علوم تجربی، و در علوم عقلی و فلسفی جستجو کرد؛ همانند سایر اموری که تجربه نسبت به آن‌ها ساکت است ولی تبیین آن‌ها در فلسفه یافت می‌شود. از سوی دیگر از منظر فلسفه‌ی اسلامی می‌توان علّت تأثیر بدن بر روی نفس را تبیین کرد و هم تأثیر بدن بر روی نفس. علّت تأثیر‌گذاری بدن بر نفس این است که نفس، در عالم کنونی و فعلاً، به مادّه تعلق گرفته و این نوع تعلّق، سبب تأثیر‌گذاری بدن بر روی نفس می‌شود. علاوه بر این که می‌توان تبیینی الهیات ارائه نمود و گفت خداوند (به عنوان فاعل تمام اشیاء) اراده‌ نموده تا این تعلّق صورت بگیرد؛ لذا فیلسوفان مسلمان حتّی اصل وجود نفس را که جوهری مجرّد است، دلیلی بر اثبات وجود خداوند دانسته‌اند. امّا علّت تأثیر‌گذاری نفس بر روی بدن این است که نفس وجودی قوی‌تر نسبت به بدن دارد و خصوصاً با در نظر گرفتن تعلّقش به بدن، وجود اقوی می‌تواند در وجود ضعیف‌تر اثر بگذارد؛ چنانچه این نوع اثرگذاشتن حتّی بر فرض عدم تعلّق نفس به بدن هم متصوّر است؛ نظیر تأثیر‌گذاری نفوس قوی اولیای خدا بر روی اشیاء مادّی و حتّی تأثیر‌گذاری نفوس قوی مرتاضان بر روی اشیاء مادّی.

2. مشکل عدم تبیین علّت ارتباط نفس با بدنی خاص نقد دیگری که شبیه ایراد قبلی است، چنین است که بر فرض بتوان امکان تعامل دو جوهر متباین را تبیین نمود، اما مشکل تبیینی دیگر این است که چرا نفس با بدنی خاص ارتباط دارد و بدن نیز با نفس خاص خویش ارتباط دارد. جیگون کیم این مشکل را مشکل مرتبط و جفت‌شدن علّی (the causal paring problem) می‌خواند. اگر یک گلوله به دو فرد الف و ب برخورد کند، می‌توان تبیینی فیزیکی ارائه داد که چون جهت تفنگ ابتدا به سمت الف و سپس به سمت ب بوده،‌ این دو نفر کشته‌شده‌اند. در این مثال، می‌توان ارتباط علت و معلول را تبیین نمود. اما اگر گفته شود که نفس و بدن با هم ارتباط دارند، نمی‌توان تبیینی مکانی از این علیت آن ارائه نمود؛ زیرا نفس از سنخ موجودات مادی نبوده و فاقد مکان است. بنابراین در اینجا این مشکل مطرح می‌شود که چرا حالت ذهنی خاصی با بدن خاصی در ارتباط بوده است و بر روی بدن دیگران اثری نگذاشته است. از نگاه جیگون کیم،‌ تنها زمانی می‌توان تبیینی علّی از جفت‌شدن و ارتباط معلول و علت ارائه داد،‌ که علت و معلول اموری مکانمند باشند، اما با فرض مکانمندنبودن نفس، هرگز نمی‌توان کیفیت این ارتباط و جفت شدن را تبیین نمود. عالم مجرّداتی که دکارت تصویر می‌کند، عالمی است که در آن هرکدام از مجرّدات برای خود در آن ساکن بوده و هیچ‌گاه نمی‌توانند تأثیر علّی بر هم بگذارند. فیلسوفانی چون ریچارد سوئين‌برن در پاسخ به این نقد چنین می‌گوید که نفس در روندی خاص از جنینی خاص به وجود می‌آید. بنابراین این که نفس الف از جنین الف به وجود آمده، معیّن می‌کند که نفس الف فقط با بدن الف در ارتباط باشد. این دیدگاه سوئين‌برن از این مبنای فلسفی خود نشات گرفته که معتقد است چنین نبود که نفس و بدن از قبل وجود داشته و سپس به هم تعلق بگیرند، بلکه وی معتقد است زمانی که بدن یک موجود زنده به درجه‌ی خاصی از تکامل برسند، بدن پیشرفته موجب ایجاد نفس می‌شود و همین امر ارتباط بین بدن با نفسی خاص را شکل می‌دهد. اما این که چرا بدن انسان نفس خاصی را به وجود آورده (مثلا نفس الف، نه نفس ب) مسئله‌ای است که تبیین علمی برای آن وجود ندارد و البته این امر، مشکلی برای مسئله ایجاد نمی‌کند. امروزه در فیزیک گفته نمی‌شود که در جریان پدید آمدن خلقت و انفجار بزرگ، چرا ترکیب (سوپ) اولیه ماده و انرژی الکترون‌های خاصی را (و نه الکترون‌های دیگر را) به وجود آورده است. به همین نحو،‌ ما نمی‌دانیم که چرا بدن الف، نفس الف را به وجود آورده (نه نفس ب)،‌ ولی این امر مشکلی برای پذیرش جوهر نفسانی ایجاد نمی کند. در تکمیل پاسخ سوئين برن می‌توان گفت علاوه بر تبیین فلسفی فوق (تعلق نفس به بدنی خاص بر مبنای تکامل تدریجی بدن) می‌توان تبیینی الهیاتی نیز از این مسئله بدین نحو ارائه داد که خداوند با حکمت و توانایی مطلق خود مشخص می‌کند هر نفسی به کدام بدن تعلق بگیرد. بنابراین ارتباط نفس با بدنی خاصّ نمی‌تواند مشکلی تبیینی برای پذیرش نفس فراهم آورد.

3. مشکل ناسازگاری با اصل بستار علّی فیزیک جیگون کیم که از جمله‌‌ی فیلسوفان برجسته‌ی مادی‌گرا است،‌ معتقد است اصل بستار علّی فیزیک (causal closure of the physical) یکی از اصول پذیرفته شده در جهان‌بینی تجربی دوران معاصر است. مطابق این اصل، امور مادّی تنها می‌توانند توسط امور مادی ایجاد شوند و امور غیرمادی نمی‌توانند تأثیری روی امور مادّی داشته باشند. فیزیک همه‌ی علل را در خود امور فیزیکی جستجو می‌کند و به سراغ علل غیرفیزیکی نمی‌رود. اساساً اگر کسی این اصل را انکار کند،‌ باید علم فیزیک را ناکافی در حل مشکلات فیزیکی بداند. مشکل اینجا است که دوگانه‌انگاری جوهری، جوهری متمایز از مغز و بدن را فرض می‌کند که بر روی مغز،‌ تأثیر علّی دارد، در حالی که اصل بستار علی فیزیک،‌ تأثیرگذاری هرگونه علل غیرفیزیکی را نفی می‌کند. مشکلی که اصل بستار علی فیزیک با آن مواجه شده این است که در موارد متعددی امور ذهنی ( نظیر اراده‌‌ی حرکت دادن دست) می‌توانند سبب ایجاد حرکتی فیزیکی (حرکت دست) شوند. طرفداران اصل بستار علّی فیزیک، در پاسخ به این مشکل چنین گفته‌اند که ارتباط دادن حرکت دادن دست به امور ذهنی،‌ توهمی محض است. مطابق اصول نوروساینس، زمانی که فردی دستش را حرکت می‌دهد، حالات ذهنی وی به طور همزمان حرکت دست و اراده را ایجاد می‌کنند و خود اراده هیچ مدخلیتی در حرکت دست ندارد. در نقد این نظریه می‌توان گفت اگر بخواهیم هر نظریه‌ای را از دانشمندان نوروساینس بپذیریم، در مرحله قبل باید بپذیریم که آن‌ها بر اساس مشاهدات خود به نتیجه‌ای رسیده‌اند و سپس خواسته‌اند نتایج خود را با حرکت زبانی خود برای مردم بازگو کنند. نتیجه‌ی این سخن، خودمتناقض بودن دیدگاه این دانشمندان می‌شوند، زیرا از طرفی ایشان مدعی هستند که اراده تأثیری در افعال بدنی ندارد و از طرف دیگر پذیرش دیدگاه آنان، مبتنی بر این فرض است که آنان با اراده‌خود،‌ زبان خود را حرکت داده‌اند تا نظریه‌ی خویش را برای ما بازگو کنند. بسیار واضح است که نظریه‌ی این دانشمندان، خود متناقض است؛ لذا علیت امور ذهنی نسبت به امور فیزیکی نشان می‌دهد باید به همان برداشت عمومی خودمان پیرامون تأثیر اراده در افعال بدنی، مراجعه نماییم و اصل بستار علی فیزیک را انکار کنیم. علاوه بر این که اصل بستار علّی فیزیک فاقد هرگونه دلیلی است و در عین حال، این امر هرگز به معنای ناکفایتی علم فیزیک نیست، زیرا علم فیزیک می‌تواند تنها زمانی که علّت و معلول فیزیکی هستند، تبیینی علمی ارائه دهد، و در عین حال هیچ مانعی وجود ندارد زمانی که علّت یا معلول حقیقتی فرافیزیکی هستند، علتی تجربی و فیزیکی وجود نداشته باشد. ✅✅✅ در این کرسی علمی، پس از ارائه دکتر موسوی راد، ناقد محترم دکتر مهدی ذاکری (دانشیار دانشگاه تهران) به بیان نقدهای خود به شرح ذیل پرداخت: 1. اولا بحث با عنوان تطابق ندارد. بحث مشکلات نظریه نفس مجرد است، در حالی که عنوان این همانی شخصی بر اساس نظریه نفس مجرد است. بحثی که مطابق عنوان است این است که نشان دهید بر فرض پذیرش نفس مجرد، این همانی شخصی چگونه تبیین می‌شود. مثلا با بیان اینکه نفس مجرد تغییر نمی کند؛ در حالی که ظاهرا تغییر می کند؛ مثلا انسان جاهل، عالم شده است. 2. ثانیا کل مشکلات نظریه نفس مجرد را مگر می توان در یک جلسه مطرح کرد، چه رسد به حل آن. 3. دربارۀ تباین یا تمایز دو جوهر نفس و بدن باید گفت: اشکال صرف تمایز این دو جوهر نیست؛ بلکه تفاوت این دو در ماهیت مشکل‌ساز است: و به تماس و وضع برای علیت نیاز هست؛ 4. از تاثیرگذاری مستقیم خدا سخن گفته‌اید؟ دلایل عقلی این مطلب باید ارائه شود؟ فلاسفه برای تبیین تاثیرگذاری غیرمستقیم واسطه‌ها را مطرح کرده‌اند؛ کجا مستقیم است؟ 5. اینکه گفته‌اید فلسفه اسلامی قائل است، منظور کدام مکتب فلسفی است؟ مشاء که قائل به دوگانه انگاری و تجرد عقلی است یا حکمت متعالیه که دوگانه‌انگار نیست. 6. دربارۀ علت تأثیر بدن بر روی نفس باید گفت اشکال خود رابطه علی نفس و بدن است که نیاز به تبیین دارد نه علت آن را. 7. اینکه می‌فرمایید «نفس، در عالم کنونی و فعلاً، به مادّه تعلق گرفته و این نوع تعلّق، سبب تأثیر‌گذاری بدن بر روی نفس می‌شود»، باید گفت: تعلق اگر به معنای تدبیر و تصرف باشد خود مستلزم رابطه علی است و این رابطه علی نیازمند تبیین است. نه اینکه رابطه علی را تبیین کند. 8. خداوند (به عنوان فاعل تمام اشیاء) اراده‌ نموده تا این تعلّق صورت بگیرد، مسئله امکان رابطه علی نفس و بدن است؛ بدون تبیین امکان چنین رابطه ای چطور می توان گفت خدا آن را اراده کرده است. مثل اعاده معدوم که اگر محال باشد نمی توان گفت اراده خدا به آن تعلق گرفته است. 9. دربارۀ این عبارت که «نفس وجودی قوی‌تر نسبت به بدن دارد»، اگر اشکالات را پاسخ ندهید، صرف قوی‌تر بودن نمی‌تواند تاثیرگذاری را تبیین کند.

10. اینکه از تأثیر‌گذاری نفوس قوی اولیای خدا بر روی اشیاء مادّی و حتّی تأثیر‌گذاری نفوس قوی مرتاضان بر روی اشیاء مادّی، سخن گفته شد، باید گفت این اصل مسئله است که آیا نفس مجرد است و تأثیر می‌گذارد یا نه؟ 11. دربارۀ دیدگاه فیلسوفانی چون ریچارد سوئين‌برن نیز باید اضافه کنم که این پاسخ بر اساس نفس دارای تجرد عقلی جریان پیدا نمی کند. زیرا چنین نفسی روحانیت الحدوث است. همین اشکال را صدرا به ابن سینا می کند امر مادی نمی تواند مرجح حدوث امر مجرد باشد. 12. اینکه می‌گویید: «خداوند با حکمت و توانایی مطلق خود مشخص می‌کند هر نفسی به کدام بدن تعلق بگیرد»، این مسئله ربطی به حکمت و قدرت مطلق خدا ندارد. اگر جفت شدن امر مادی و مجرد امکان نداشته باشد، حکمت و قدرت به آن تعلق نمی گیرد. 13. دربارۀ اصل بستار فیزیک هم باید بگویم که اصل بستار به تنهایی سبب مشکل دوگانه انگاری نمی شود. زیرا امری فیزیکی می تواند هم علتی فیزیکی داشته باشد و هم علتی غیرفیزیکی. مشکل با اصل عدم تعین مضاعف پیش می آید. و دلیل اصل عدم تعین مضاعف، این است که هر گزاره علی مستلزم یک شرطی خلاف واقع است. 14. گفته‌اید: «علم فیزیک می‌تواند تنها زمانی که علّت و معلول فیزیکی هستند، تبیینی علمی ارائه دهد و در عین حال هیچ مانعی وجود ندارد زمانی که علّت یا معلول حقیقتی فرافیزیکی هستند، علتی تجربی و فیزیکی وجود نداشته باشد»؛ ولی بهتر است پاسخ های داده شده به این اشکالات را که ادبیات گسترده ای دارد بیاورید و اگر آنها کافی نبودند پاسخ بهتری بدهید. ✅✅✅✅

#کرسی_ترویجی|#پژوهشکده_فلسفه_وکلام|#نفس_شناسی|#این_همانی|#سید_جابر_موسوی ⬅️کرسی ترویجی عرضه و نقد ایده علمی 📒این همانی شخصیت و نفس |مشکلات و پاسخ ها 🎙ارائه دهنده : حجت الاسلام دکتر سید جابر موسوی راد 🎧از رادیو پژوهش بشنوید 🌐 http://dte.bz/PoJcS 📒ناقد:جناب آقای دکتر مهدی ذاکری 🗒دبیر علمی :جناب آقای دکتر ذوالفقار ناصری 📅زمان: شنبه ۱۴۰۱/۱۲/۰۶ 📁مکان قم پردیسان، انتهای بلوار دانشگاه پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی،تالار سردار شهید سلیمانی 🗒مجری: پژوهشکده فلسفه و کلام اسلامی پژوهشگاه علوم و فرهنگ با همکاری مرکز همکاری های علمی و بین الملل ⬅️پژوهشگاه را در فضای مجازی دنبال کنید 🌐 https://takl.ink/Isca.ac.ir/

🎧از رادیو پژوهش بشنوید 🌐http://dte.bz/Elahyate_Hokmrani02

#مسائل_الهیاتی_حکمرانی #محمد_تقی_سبحانی #پژوهشکده_علوم_واندیشه_سیاسی #حکمرانی_اسلامی 📒سلسله جلسات «درآمدی بر مسائل الهیاتی حکمرانی» جلسه دوم 🎙با ارائه حجت الاسلام و المسلمین استاد محمدتقی سبحانی 🎧از رادیو پژوهش بشنوید 🌐http://dte.bz/Elahyate_Hokmrani02 📅زمان: یک شنبه 7 اسفند ماه 1401 🔹مجری :گروه علوم سیاسی پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی https://eitaa.com/isca_seda/6105 ⬅️پژوهشگاه را در فضای مجازی دنبال کنید 🌐 https://takl.ink/Isca.ac.ir/

سایت های مهم و ضروری برای دانشجویان و پژوهشگران🔽 ~~~ 1. ieeexplore.ieee.org 2. acm.org 3. link.springer.com 4. wiley.com 5. sciencedirect.com 6. acs.org 7. aiaa.org 8. aip.org 9. ajpe.org 10. aps.org 11. ascelibrary.org 12. asm.org 13. asme.org 14. bioone.org 15. birpublications.org 16. bmj.com 18. emeraldinsight.com 19. geoscienceworld.org 20. icevirtuallibrary.com 21. informahealthcare.com 22. informs.org 23. ingentaconnect.com 24. iop.org 25. jamanetwork.com 26. joponline.org 27. jstor.org 28. mitpressjournals.org 29. nature.com 30. nrcresearchpress.com 31. oxfordjournals.org 32. royalsocietypublishing.org 33. rsc.org 34. rubberchemtechnol.org 35. sagepub.com 36. scientific.net 37. spiedigitallibrary.org 38. springermaterials.com 39. tandfonline.com 40. theiet.org 💠معرفی سایت هایی جهت دانلود رایگان کتاب تقدیم شما: 🔺www.ketabnak.com 🔺www.urbanity.ir 🔺www.98ia.com 🔺www.takbook.com 🔺www.irpdf.com 🔺www.parsbook.org 🔺www.irebooks.com 🔺www.farsibooks.ir 🔺www.ketabesabz.com 🔺www.readbook.ir 🔺bookfi.net 💠سایتهای مهم علمی،پژوهشی 🔺www.digitallibraryplus.com 🔺www.daneshyar.net 💠بانک های اطلاعاتی 🔺www.umi.com/pqdauto 🔺www.search.ebscohost.com 🔺www.sciencedirect.com 🔺www.emeraldinsight.com 🔺www.online.sagepub.com 🔺www.springerlink.com 🔺www.scopus.com 🔺http://apps.isiknowledge.com 🔺www.anjoman.urbanity.ir 💠پایان نامه های داخلی و خارجی 🔺www.irandoc.ac.ir 🔺www.urbanity.ir 🔺www.umi.com/pgdauto 🔺www.mhrn.net 🔺www.theses.org 💠مقالات فارسی 🔺www.urbanity.ir 🔺www.shahrsaz.ir 🔺www.magiran.com 🔺www.civilica.com 🔺www.sid.ir 💠کتابخانه ملی ایران، آمریکا و انگلیس 🔺www.nlai.ir 🔺www.loc.gov 🔺www.bl.uk 💠دسترسی آزاد روانشناسی و آموزش و پرورش: 🔺http://eric.ed.gov 💠اطلاعات عمومی کشورها: 🔺www.worldatlas.com 💠مقالات رایگان کتابداری و اطلاع رسانی: 🔺www.infolibrarian.com 💠آرشیو مقالات از سال ۱۹۹۸ 🔺www.findarticles.com 💠کتابخانه الکترونیک 🔺www.digital.library.upenn.edu/books 💠رایانه و بانکهای اطلاعاتی فارس: 🔺www.srco.ir 💠دانشنامه آزاد اینترنتی: 🔺www.wikipedia.org 💠دسترسي به متن کامل پايان نامه هاي 435 دانشگاه از24 کشور اروپايي: 🔺http://www.dart-europe.eu/basic-search.php 💠دسترسي رايگان به بانک مقالات دانشگاه کاليفرنيا: 🔺http://escholarship.org/ 💠دسترسي رايگان به بانک مقالات دانشگاه TENNESSEE: 🔺http://www.lib.utk.edu:90/cgi-perl/dbBro...i?help=148 💠دسترسي رايگان به 1,550,632 مقاله ي دانشگاهي: 🔺http://www.oalib.com/ 💠دسترسي به پايان نامه هاي الکترونيکي دانشگاه ناتينگهام: 🔺http://etheses.nottingham.ac.uk/ 💠دسترسي رايگان به کتاب ها و ژورنال هاي سايت In Tech: 🔺http://www.intechopen.com/ 💠دسترسي رايگان به مقالات علمي ، دانشگاه McGill : 🔺http://digitool.library.mcgill.ca/R 💠دسترسي رايگان به مقالات علمي، مقالات 1753 ژورنال- دانشگاه استنفورد: 🔺http://highwire.stanford.edu/ 💠دسترسي به مقالات و متون علمي پايگاه Proceeding of the National Academy of Sciences ايالت متحده ي آمريکا: 🔺http://www.pnas.org‌

🎧از رادیو پژوهش بشنوید 🌐http://dte.bz/6H9Nc

🗒نشست علمی انسان شناسی متکلمان امامیه تا قرن پنجم هجری 🎙ارائه دهنده :خانم دکتر سعیده سادات نبوی 🎧از رادیو پژوهش بشنوید 🌐http://dte.bz/6H9Nc 📒دبیر علمی :دکتر اصغر رمضانی 📅زمان: یکشنبه ۱۴۰۱/۱۲/۱۴ ➖مجری:پژوهشکده فلسفه و کلام اسلامی و مرکز همکاریهای علمی و بین الملل https://eitaa.com/isca_seda/6162 ⬅️پژوهشگاه را در فضای مجازی دنبال کنید 🌐 https://takl.ink/Isca.ac.ir/

نشست علمی انسانشناسی متکلمان امامیه تا قرن پنجم هجری با حضور خانم دکتر نبوی برگزار شد. نشست علمی «انسان شناسی متکلمان امامیه تا قرن پنجم هجری» در روز یکشنبه 14/12/1401 با ارائه خانم دکتر سعیده سادات نبوی، از محققان حوزۀ کلام اسلامی در سالن شهید سلیمانی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار شد. در این جلسه خانم دکتر نبوی به یکی از موضوعات مهم و مطرح در علم کلام، یعنی موضوع انسان‌شناسی پرداختند و مباحث خود را با محوریت سه متکلم بزرگ امامیه، هشام بن حکم، شیخ مفید و سید مرتضی و در ذیل سه مسئله (1) حقیقت انسان؛ (2) استطاعت، قدرت و اراده؛ (3) ماهیت مرگ ارائه کردند.

نشست علمی «انسان شناسی متکلمان امامیه تا قرن پنجم هجری» در روز یکشنبه 14/12/1401 با ارائه خانم دکتر سعیده سادات نبوی، از محققان حوزۀ کلام اسلامی در سالن شهید سلیمانی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار شد. در این جلسه خانم دکتر نبوی به یکی از موضوعات مهم و مطرح در علم کلام، یعنی موضوع انسان‌شناسی پرداختند و مباحث خود را با محوریت سه متکلم بزرگ امامیه، هشام بن حکم، شیخ مفید و سید مرتضی و در ذیل سه مسئله (1) حقیقت انسان؛ (2) استطاعت، قدرت و اراده؛ (3) ماهیت مرگ ارائه کردند. در ادامه گزارشی از این نشست علمی تقدیم می‌گردد: حقیقت انسان متکلمان از منظر تکلیف درباره ماهیت انسان بحث می¬کردند. آنها به انسان به چشم «ذات حی و فعال که مخاطب اوامر و نواهی الهی است و در ازای اطاعت و معصیت استحقاق مدح و ذم پیدا می¬کند و در زندگی پس از مرگ، ثواب داده یا عقاب می¬شود» می¬نگریستند و در جستجوی شناخت حقیقت این ذات بودند که چیست: بدن، یکی از اجزاء لایتجزای آن، روح، نفس یا هیئت تألیفی اجزاء بدن که بِنیه می¬نامیدند؟ بحث در این باره که آیا انسان همین بدن است یا علاوه بر آن دارای روح و/ یا نفس است، دیدگاه¬های مختلفی عرضه شده است که به دو دسته مادی¬انگار و دوگانه¬انگار تقسیم می¬شوند. متکلمان نخستین نیز نظریه¬پردازی¬های مختلفی کردند که ذیل این دو دسته جا می¬گیرند. در واقع، ما نه با یک نوع، بلکه با انواع مختلفی از مادی¬انگاری و دوگانه¬انگاری از سوی آنها روبروییم که در این جلسه دیدگاه¬های هشام، شیخ مفید و سید مرتضی را به¬اختصار توضیح می¬دهم. الف) دیدگاه هشام: دوگانه¬انگاری روح زنده ـ بدن مرده سه روایت از دیدگاه هشام بن حکم درباره ماهیت انسان به دست ما رسیده است: 1. گزارش ابن¬راوندی: هشام با ابراهیم نظام هم¬عقیده بود. نظام به نظریه تداخل اجسام معتقد بود و بر همین اساس انسان را روح تعریف می¬کرد که جسم لطیفی داخل در جسم کثیف بدن است، مانند چربی شیر و آب گُل که درون آن روان است؛ بنابراین رابطه روح با بدن تداخل است و بدن «آفت» روح و «زندان» روح و «فشار» بر روح است. به نظر نظام ویژگی روح ادراک و احساس است. نتیجه: روح¬انگار. 2. گزارش زرقان: هشام با بشر بن معتمر هم¬فکر بود و انسان را دوساحتی می¬دانست، با این تفاوت که هشام معتقد بود بدن مرده و روح فعال و مدرک اشیاء و نوری از انوار است، درحالی¬که به نظر بشر بدن به سبب روح زنده است. نتیجه: دوگانه¬انگار روح زنده ـ بدن مرده، در مقابل روح زنده ـ بدن زنده. 3. گزارش شیخ مفید که تعریف خودش از ماهیت انسان را به معمر و هشام بن حکم نسبت می¬دهد. نتیجه: دوگانه¬انگار نفس ـ بدن.

استطاعت و قدرت از متکلمانی که در عصر ائمه¬ی اطهار (ع) می¬زیستند، دو نظر درباره¬ی ماهیت استطاعت گزارش شده است: 1. گروهی که سرشناس¬ترین آنها، زرارة¬بن¬اعین، هشام¬بن¬سالم و مؤمن الطاق هستند که استطاعت را تندرستی تعریف می¬کردند. 2. هشام¬بن¬حکم که استطاعت را دارای پنج مؤلفه می¬دانست: تندرستی، آسودگی از کارها، وقت کافی، ابزار انجام فعل و سبب وارد تهییج¬کننده. تندرستی -که در هر دو تعریف ذکر شده- و همچنین آسودگی از کارها، وقت کافی و ابزار انجام فعل با معنای شرعی استطاعت هماهنگ است و در این که باید پیش از فعل باشد، اختلاف نظر نیست، بر خلاف مؤلفه پنجم؛ یعنی سبب وارد تهییج¬کننده. به گزارش اشعری، هشام سبب تهییج¬کننده را هم¬زمان با فعل می-دانست و معتقد بود زمانی که خدا سبب را به وجود آوَرَد، فعل ناگزیر تحقق می¬یابد و عاملی که به فعل وجوب می¬بخشد، همین سبب تهییج¬کننده است، نه دیگر مؤلفه¬های استطاعت. اما این سبب وارد تهییج¬کننده چیست؟ درباره ماهیت این سبب چندین احتمال داده شده است؛ مثلاً (۱) عصمت و حفظ¬کردن بنده از گناه یا رها کردن او به حال خویش، (۲) اذن خدا و رفع موانع، (۳) نیت و داعی و (۴) مشیت الهی. سؤال دیگر: آیا استطاعت افعال همان قدرت است؟ آنچه می¬توانیم با اطمینان بگوییم، این است که استطاعت افعال در دوره¬های متأخر با قدرت یکسان تلقی شد، همچنان¬که از سخن سید مرتضی بر می¬آيد. ویژگی¬هایی که متکلمان متأخرتر برای استطاعت ذکر می-کنند، مثلاً این که (1) استطاعت باید پیش از فعل باشد، (2) هم به فعل تعلق بگیرد و هم به ضد آن، و (3) استطاعت ایجاب¬بخش نیست، همان ویژگی¬هایی است که در فلسفه برای قدرت ذکر شده است. اما به نظر می¬رسد استطاعت افعال نزد متکلمان متقدم به معنای توانایی بالفعل انجام کار بود، نه توانایی بالقوه که معنای قدرت است. اراده مهم¬ترین و چالش¬برانگیزترین و حساسیت¬زاترین نتیجه این اختلاف نظر که استطاعت/ قدرت پیش از فعل است یا هم¬زمان با آن، نقش و کارکرد استطاعت/ قدرت و اراده است. در تاریخ اندیشه¬های کلامی، همه کسانی که استطاعت را با فعل هم¬زمان می¬دانستند، به کسب قائل بودند و در مقابل، همه کسانی که استطاعت/ قدرت را پیش از فعل می¬دانستند، معتقد بودند استطاعت/ قدرت و/ یا اراده فعل را حادث می¬کند. اما در این میان نظر متکلمان امامیه چه بود؟ اشعری به نقل از جعفر بن حرب، نظر هشام را این طور روایت می¬کند که از دیدگاه او انسان افعال خودش را کسب و اراده می¬کند؛ بنابراین افعال انسان اختیاری¬اند. در عین حال افعال انسان اضطراری¬اند از این جهت که هنگام حدوث سبب تهییج¬کننده از او سر می¬زنند و حادث می¬شوند . طبق این روایت، هشام مؤلفه پنجم استطاعت را هم¬زمان با فعل می¬دانست که خدا آن را پدید می-آورد و با حدوث آن فعل واجب و اجتناب¬ناپذیر می¬شود و در همین حال انسان با اراده¬اش فعل را کسب می-کند. گفتیم شیخ مفید و سید مرتضی استطاعت/ قدرت را پیش از فعل می¬دانستند و معتقد بودند هم به فعل تعلق می¬گیرد و هم به ضد آن و حتی افعال مثل و غیر آن. طبق این دیدگاه کارکرد استطاعت/ قدرت به وجود آوردن فعل از عدم است؛ زیرا زمانی که فعل وجود نداشت، استطاعت/ قدرت وجود داشت. پس این، استطاعت/ قدرت است که فعل را به وجود آورده است. تفاوت مهم دیدگاه استاد و شاگرد در این است که شیخ مفید، قدرت انسان را پایدار نمی¬داند و به آفرینش لحظه¬به¬لحظه¬ی آن باور دارد، درحالی¬که به نظر سید مرتضی، مسئله¬ی بقاء یا عدم بقاء قدرت جدلی¬الطرفین است. در نتیجه، از دیدگاه شیخ مفید انسان در قدرت خویش به خدا و آفرینش الهی نیاز مستمر دارد، درحالی¬که از دیدگاه سید مرتضی هرچند قدرت را خدا در انسان پدید می¬آورد، دلیلی در تأیید یا ردّ آفرینش پیوسته و لحظه¬به¬لحظه¬ی آن نداریم.

ب) دیدگاه شیخ مفید: دوگانه¬انگاری نفس ـ بدن شیخ مفید نظریه¬ای را می¬پذیرد که به گفته¬ی خودش نظر معمر از متکلمان معتزله و هشام¬بن¬حکم و نوبختیان از متکلمان امامیه است و روایات هم بر آن دلالت دارند. اما این نظریه و به تعبیر بهتر روایت او از این نظریه چیست؟ شیخ مفید در تصحیح اعتقادات الإمامیة می‌گوید: انسان = جوهری که مخاطب تکلیف الهی است و او بر آن روح اطلاق می¬کند. ویژگی دیگری که او برای انسان ذکر می¬کند، بساطت است. شیخ مفید در المسائل السرویة : چند ویژگی دیگر را که بعضی از آنها فلسفی¬اند، اضافه می¬کند: چیزی که قائم به ذات خودش است، حجم و مکان ندارد، ترکیب و حرکت و سکون و اجتماع و افتراق در آن راه ندارد و در مقام فعل به بدن نیاز دارد. شیخ مفید در اوائل المقالات : بر انسان «نفس» اطلاق می¬کند. به این ترتیب، شیخ مفید به¬تدریج از اصطلاح کلامی «جوهر مخاطب» به اصطلاح فلسفی «نفس» گذر کرده و زبانش پخته¬تر شده است؛ بنابراین از دیدگاه شیخ مفید انسان = نفس = جوهر بسیط نامکانمند که حرکت و سکون و اجتماع و افتراق در آن راه ندارد و بدن ابزار آن است. از نظر شیخ مفید روح انسان جوهر بسیطی است که مخاطب تکلیف است. او حیات را به دو نوع نباتی و غیرنباتی تقسیم کرده و می‌گوید که حیات غیرنباتی صفت سلبی است و علم و قدرت را برای جوهر بسیطی که انسان خوانده می¬شود، امکان¬پذیر می¬سازد. ج) دیدگاه سید مرتضی: مادی¬انگاری سید مرتضی بر خلاف شیخ مفید با نظر جباییان موافق است و در مقابل، نظر معمر و همفکران او را مردود می¬شناسد. سید مرتضی در تأیید نظر خودش اینگونه استدلال می¬کند: مقدمه اول) تکلیف به افعال ظاهری انسان تعلق گرفته است و با انجام آنهاست که انسان استحقاق مدح و ذم و پاداش و کیفر پیدا می¬کند. مقدمه دوم) تکلیف به افعال ظاهری در صورتی جایز است که اختیاری و فعل بی¬واسطه¬ی انسان باشند. مقدمه سوم) افعال بی¬واسطه دو گونه¬اند: فعل مخترع و فعل مبتدأ. مقدمه چهارم) فعل مخترع تنها از فعال قادر لذاته بر می¬آید. مقدمه پنجم) قدرت انسان زائد بر ذات اوست؛ بنابراین انسان بر اختراع فعل قدرت ندارد. مقدمه ششم) افعال انسان تنها در صورتی ممکن است مبتدأ باشند که قدرت انسان در اندام¬ها و عضله¬های او حلول کرده باشد. نتیجه: انسان همین بدن با هیئت تألیفی¬اش است. نه¬تنها قدرت انسان بلکه ادراک و حیات او نیز به این بدن وابسته است؛ بنابراین ممکن نیست انسان با بدن بیگانه باشد و بدن در ماهیت آن نقش نداشته باشد. به نظر سید مرتضی، اگر انسان غیر از بدن و خارج از آن باشد، باید همه¬ی افعال انسان فعل مخترع باشند. در این صورت، کم¬و¬زیاد شدن اجزاء بدن و قوت و ضعف آنها نباید تأثیری در فعالیت انسان بگذارد. در نتیجه باید بیمار بتواند همان کارهایی را انجام دهد که هنگام سلامتی انجام می¬داد؛ زیرا اولاً قدرت صفت انسان است، نه بدن، در¬حالی¬که بیماری و سلامتی صفت بدن است، نه انسان؛ ثانیاً طبق این دیدگاه بدن نمی¬تواند هیچ گونه محدودیتی برای انسان و قدرت او ایجاد کند؛ زیرا صرف رابطه استخدامی سبب ارتباط وثیق و مستحکم بین انسان و بدن نمی¬شود، حال که قدرت، ادراک و حیات قائم به بدن¬اند، این مسئله پیش می¬آید که آیا این اعراض قائم به تک¬تک اجزاء بدن به عنوان کل استغراقی¬اند یا به همه آنها به عنوان کل مجموعی؟ سید مرتضی فرض اول را رد می¬کند؛ بنابراین تنها فرض معقول این است که مجموعه اعضاء و جوارح بدن با هم هویت واحدی را تشکیل می¬دهند که هرچند حیات در یکی از آنها موجود می¬شود، آثار آن در کل بدن پدیدار می¬شود. روح انسان از دیدگاه سید مرتضی: روح همان هوای دم و بازدم که یکی از شرایط حیات است؛ بنابراین روح جسم است، نه عرض. از دیدگاه سید مرتضی انسان توده¬ای از اجزاء لایتجزی است که هرگاه شرایطی چون رطوبت، گردش خون و جریان هوای دم و بازم فراهم شوند، آثار حیات در آن پدیدار می¬شود، بی¬آن¬که عرضی در آن حلول کند.

اختلاف نظر مهم¬تر و اساسی¬تر آنها درباره اراده است. هر دو متکلم در این که اگر اراده¬ی انسان -و نه خدا- به فعل خود شخص -و نه دیگران- تعلق بگیرد، به معنای قصد است همفکر بودند، اما به باور شیخ مفید، اراده نیز مانند قدرت، سبب حدوث فعل می¬شود و به همین علت باید همانند آن بر فعل مقدم باشد، درحالی-که به نظر سید مرتضی اراده گاهی مقدم بر فعل و گاهی هم¬زمان با آن است. از دیدگاه او، قدرت فعل را از عدم به وجود می¬آورد. پس باید بر آن مقدم باشد، اما اراده از حالت¬های مختلفی که برای فعل ممکن هستند، یکی را بر بقیه ترجیح می¬دهد و به همین علت باید همان زمانی که فعل در حال وقوع است، نقش ایفا کند، نه پیش از آن، مگر این که کسی قصد کند کاری را در آینده انجام دهد، یا این که هم¬زمان با سبب، مسبب را قصد کند که در این دو صورت اراده پیش از فعل است. از دیدگاه شیخ مفید، اراده ارادی نیست، اما اختیاری است به این معنا که انسان تمکن از اراده و ضد آن -یعنی، کراهت- دارد، درحالی¬که به نظر سید مرتضی اراده ارادی است، هرچند لزوماً اراده نمی¬شود -وگرنه به تسلسل می¬انجامد- و هنگامی هم که اراده می¬شود به داعی جداگانه¬ای غیر از داعی متعلَّقش نیاز ندارد و همان انگیزه¬ای که انسان را به فعل فرا می-خواند، او را به اراده نیز برمی¬انگیزد. ۳. شیخ مفید معتقد است بین اراده و فعل رابطه ایجابی سبب ـ مسببی وجود دارد، درحالی¬که سید مرتضی هر گونه رابطه¬ی ایجابی بین اراده و فعل -اعم از ایجاب علی ـ معلولی و ایجاب سبب ـ مسببی- را رد می¬کند، بلکه از این بالاتر، حتی خود اراده را هم فعل ارادی انسان به شمار می¬آورد. ماهیت مرگ هشام¬بن¬حکم به تبع نظری که درباره¬ی ماهیت انسان دارد، ماهیت مرگ را انتقال روح و نابودی بدن می¬داند. موطنی که روح به آن منتقل می¬شود، از دیدگاه هشام و در چهارچوب تصویری که او از جهان ترسیم می-کند، علی¬القاعده، عالم نور است. اما این که آیا روح کافران و گناهکاران نیز به عالم نور منتقل می¬شود یا نه، معلوم نیست. نظر هشام در این باره که زندگی برزخی معلوم نیست. در مورد زندگی اخروی آنچه از گزارش¬های موجود به دست می¬آید، این است که هشام بدن را آفت روح و زمینه¬ساز امتحان و ابتلاء می¬دانست؛ و از آنجا که در آخرت تکلیف و امتحان و ابتلاء نیست، خواه¬ناخواه معاد باید روحانی باشد. با این حال، احتمالاً او نیز مانند نظام معتقد بود برای این که روح بتواند لذات و آلام اخروی را بچشد، خدا رنگ و طعم و بو را که از دیدگاه آنها جسم¬اند، داخل در روح می¬کند، اما نه در حدی که انسان از اختیار برخوردار شود. شیخ مفید قائل به تفصیل است. به نظر او، انسان¬ها هنگام مرگ دو دسته¬اند: (۱) پیامبران (ع)، امامان (ع)، مؤمنان محض و کافران محض که همان هنگام مرگ و بدون حسابرسی معلوم است اهل بهشت¬اند یا دوزخ. در این گروه، مرگ نابودی بدن و انتقال روح است. (۲) کسانی که کفر و ایمان را به هم آمیخته¬اند و نه مؤمن محض¬اند و نه کافر محض، و تا حسابرسی روز قیامت انجام نشود، معلوم نیست که بهشتی¬اند یا دوزخی. در این گروه، مرگ نابودی کامل روح و بدن است. نتیجه: زندگی برزخی تنها به پیامبران (ع)، امامان (ع)، مؤمنان محض و کافران محض اختصاص دارد. از دیدگاه شیخ مفید، زندگی برزخی روحانی ـ جسمانی است، با این توضیح که در پیامبران (ع) و امامان (ع)، نفس با عین بدن دنیایی به حیات برزخی¬اش ادامه می¬دهد و در مؤمنان محض و کافران محض، با بدنی شبیه بدن دنیایی. + زندگی اخروی نیز روحانی ـ جسمانی است. سید مرتضی چون به نفس باور ندارد، مرگ را رویدادی برای بدن تصویر می¬کند. به نظر او، مرگ نابودی است که طی فرایندی تدریجی، در دو مرحله روی می¬دهد: مرحله¬ی نخست، مرحله¬ی نابودی تألیف اجزاء سازنده¬ی بدن است که با توقف یا اختلال در عملکرد اندام-های حیاتی انسان آغاز می¬شود و با فروپاشیدن بدن به اجزاء لایتجزای سازنده¬اش پایان می¬یابد. مرحله¬ی دوم، مرحله¬ی نابودی اجزاء سازنده¬ی بدن، همراه و هم¬زمان با فناء دیگر جوهرهای فرد است. البته او نیز به حیات برزخی ائمه، شهداء و صالحان عقیده دارد. طبق دیدگاه او، از آنجا که برزخ پس از مرگ و پیش از نابودی اجزاء سازنده¬ی انسان روی می¬دهد، برای زنده¬کردن دوباره¬ی انسان، خدای تعالی عین اجزاء اصلی و عین یا مثل اجزاء زائد بدن کسی که بناست از حیات برزخی برخوردار گردد را گرد هم می¬آورد و کالبد او را بازسازی می¬کند. در آستانه¬ی رستاخیز، خدای تعالی با آفریدن یک عرض فناء که محل ندارد، یک¬باره و هم¬زمان، همه حتی کسانی که حیات برزخی داشتند را نابود می¬کند.

سلام علیکم 🔰 خبر انتشار کتاب «جبر و اختیار در حکمت مشاء و عرفان اسلامی» در خبرگزاری‌ها و پایگاه‌های خبری 👇 ✅ خبرگزاری صداوسیما 🌐 www.iribnews.ir/00FqlY ✅ خبرگزاری مهر 🌐 mehrnews.com/xZGDY ✅ خبرگزاری تسنیم 🌐 tn.ai/2862898 ✅خبرگزاری میزان (قوه قضاییه) 🌐 www.mizanonline.ir/fa/news/4702271/ ✅ خبرگزاری ایبنا 🌐 www.ibna.ir/fa/naghli/333763/ ✅ خبرگزاری ایکنا 🌐 iqna.ir/00HJQE ✅ خبرگزاری ایلنا 🌐 www.ilna.ir/fa/tiny/news-1337264 ✅ خبرگزاری ایمنا 🌐 www.imna.ir/news/645659/ ✅ خبرگزاری شفقنا 🌐 fa.shafaqna.com/news/1537718/ ✅ خبرگزاری رسا 🌐 rasanews.ir/00346l ✅ خبرگزاری برنا 🌐 www.borna.news/fa/tiny/news-1445040 ✅ خبرگزاری آنا پرس 🌐 ana.press/fa/news/835854/ ✅ پایگاه خبری قم پرس 🌐 qumpress.ir/view/388339/ ✅ خبیرنیوز 🌐 www.khabirnews.ir/board/detail/3934621/

✅ مدرسه اخلاق پژوهی روشمند 🔴برگزارکننده: انجمن علمی معارف دانشگاه شهید بهشتی با همکاری مراکز علمی 📌روش شناسی در رشته #فلسفه، #اخلاق و #تعلیم_تربیت: روش های پژوهش کیفی، حل مسئله، استخراج اندیشه و نظریه، متن پژوهی، آسیب شناسی، تبارشناسی، مطالعه تطبیقی، تفکر انتقادی، تفکر سیستمی، جریان شناسی و تاریخ فکری، تحلیل اخلاقی آیات و روایات، استنتاج تربیتی، مطالعه جامعه شناختی، جغرافیای پژوهشی، مسئله شناسی پژوهشی، ترجمه و واژه گزینی ✔️ارائه ۴ پک آموزشی با حضور ۳۶ استاد برجسته 📅مهلت ثبت نام: تا ۲۳ بهمن ۱۴۰۱ 👈سامانه ثبت نام: https://b2n.ir/ethics.sbu 🌐کانال راهنما: http://eitaa.com/ethicssbu #اخلاق_پژوهی #مدرسه #فلسفه #تربیت

✅ جزئیات سلسله نشست های درآمدی به اخلاق قرآنی (دانشگاه شهید بهشتی) 📆زمان: ماه رمضان 1402 ✔️با حضور بیش از 80 استاد داخلی و خارجی 👈سامانه ثبت نام (رایگان): https://b2n.ir/quransbu 🌐کانال اطلاعات نشست ها: http://eitaa.com/ethicssbu

✅ سلسله نشست های علمی آنلاین "درآمدی به اخلاق قرآنی" 🔴برگزارکننده: انجمن علمی معارف اسلامی دانشگاه شهید بهشتی و دفتر هم اندیشی استادان دانشگاه با همکاری انجمن های علمی دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکدگان فارابی دانشگاه تهران، شیراز، اصفهان، الزهرا، معارف اسلامی و ادیان و مذاهب ☑️ با حضور ۸۰ استاد برجسته اخلاق پژوه و قرآن پژوه و ۴ استاد خارجی 📅زمان: ماه مبارک رمضان ۱۴۰۲ ساعت ۱۵ و ۱۶:۳۰ و ۲۱ و ۲۲:۳۰ 👈سامانه ثبت نام (رایگان): https://b2n.ir/quransbu 🌐کانال اطلاعات نشست ها: http://eitaa.com/ethicssbu 🔴

🔺سلسله نشست‌های علمی درآمدی به اخلاق قرآنی (انجمن علمی معارف دانشگاه شهید بهشتی) ✅عنوان: تفسیر اخلاقی مسئله شرور از دیدگاه قرآن ✔️دکتر محمدعلی مبینی؛ دانشیار فلسفه اخلاق پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی 📅زمان: یک‌شنبه ۶ فروردین؛ ساعت ۲۱ 👈لینک ورود: https://webinaronline.ir/Link/S2314189309

🔴سلسله نشست های نسبت علم با الهیات و فلسفه 🔺نشست اول: بررسی نسبت مبانی فلسفی علم جدید با الهیات اسلامی 🎙با حضور: #استاد‌عبدالرسول‌عبودیت #دکتر‌امیداخوان‌اشرفیه ✍️دبیرجلسه: #دکترسیدفخرالدین‌طباطبایی 📅زمان: یکشنبه ۱۴۰۱/۱۲/22 💠مجری:کمیته مقابله با الحاد دفتر تبلیغات اسلامی با همکاری موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) و نهاد مقام معظم رهبری در دانشگاه ها و پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی #سلسله_نشست_های_نسبت_علم_با_الهیات_و_فلسفه 🆔@meshkatnoor

🕪 مدرسه مجازی عروج برگزار میکند: 🔹🔹دوره مقدماتی تاریخ فلسفه اسلامی🔹🔹 ✒زمان ثبت‌نام: از اول فروردین تا عید فطر 🔰لینک ثبت نام 👇 https://mtabeen.ir/pre-registration-form-for-the-history-of-islamic-philosophy-course/ 🔰جهت اطلاع از توضیحات بیشتر به کانال مدرسه مجازی عروج در ایتا مراجعه فرمایید:👇 🆔 https://eitaa.com/joinchat/1943994703C1b249b0742 🔰لینک کانال مدرسه آزاد عالی عروج 🆔 https://eitaa.com/joinchat/654966974C926312548f