*سخنرانی استاد رسول جعفریان با موصوع میراث عاشورا(قسمت دوم)
.......
به هر حال، مهم این است که یک شیعه، باید چه تصوری از عاشورا داشته باشد و چه درسی از آن بگیرد. در ذهن یک شیعه سنتی یا انقلابی یا … با هر گرایش دیگر، مثلاً صوفیانه و عرفانی، نوع نگاه به این حادثه و تفسیر مذهبی آن اهمیت دارد. ما در حوزه عاشورا، آثاری داریم که تاریخ در آن بسیار کم بها شده و صرفاً مذهبی است، به حدی که راوی، اصلاً برایش اهمیت ندارد که نقل‌های تاریخی تا چه اندازه مستند باشد، بلکه صرفاً در اندیشه سامان دادن به وجه مذهبی آن است.
یک نمونه از این دست، کتاب مقتل الحسین شیخ صدوق است که با گردآوری از متون بازسازی شده است. به یک قضاوت در باره آن نگاه کنیم: «قرائت شیخ صدوق از عاشورا، کاملاً دینی و الهی است، در زبان شیخ صدوق، پیوسته سخن از خدا، فرشتگان، پریان، روز رستاخیز، آسمان‌ها و عرش، جهان آخرت، معجزه، وحی و الهام، اخبار غیبی، ایمان و اعت
ی ابن شهرآشوب و همین طور خوارزمی تأثیر گذاشته است. نقدی که آقای حسینی در معرفی و نقد منابع از این کتاب کرده، قدری آشفته است و نشان می‌دهد که ایشان نتوانسته در باره بسیاری از اخبار آن تصمیم جدی بگیرد. به نظرم هنوز هم نیاز هست تا این کتاب، مورد بررسی‌های دقیق تاریخی قرار گیرد.
مقتل داستانی ابومخنف هم سرشار از قصه‌های شگفت و عجایب است، مقتلی که هیچ استحکام تاریخی و استنادی ندارد، اما حتماً مورد علاقه مجموعه‌های عامیانه بوده است. لهوف یک اثر مذهبی داستانی است که از عاشورا یک تصویر الهی می‌سازد و خیلی مقید به نقل‌های دقیق تاریخی نیست. مقتل داستانی ابومخنف را هم باید به این ملحق کرد. پیشرفت این آثار به روضه الشهداء می‌رسد که یک متن مذهبی ادبی و تاریخی است و تأثیر شگرفی روی ادبیات عاشورایی دارد. شاید ده تا پانزده درصد بشود این اثر را تاریخی دانست، باقی، بایدآن را اثری مذهبی داستانی دانست.
ویژگی عمده این آثار این است که سرشار از روایات و داستانهایی است که به طور کامل یا بخش‌هایی از آنها، صرفاً در همین مصادر آمده است. ما بخشی از این تواریخ را باید صرفاً داستانی بدانیم، چنان که برخی دیگر داستان در خدمت مذهب قرار می‌گیرد. یعنی نوعی روایت داستانی داریم که می کوشد با انتخاب و اختیاری که دارد، داستانها و مفاهیمی را طراحی کند. باید درک کنیم که مذهب، ادبیات و زبان خود را دارد. در اینجا، دقیقاً مقصودم روایاتی است که سند کافی ندارد و از پشتوانه علمی لازم، آنچه مقبول علمای سند شناخت و مورخان اصیل سنتی است، برخودار نیست. ولی نقاط مشترکی هست که باید ملاحظه آن را داشته باشیم.
برخی از این داستانها، رنگ و روی مذهبی شیعی دارد، برخی عرفانی. از قضا یکی از مهم‌ترین کتابهای تاریخی عاشورا که خیلی هم تأثیر گذاشته، روضه الشهداء است که داستانی عرفانی مذهبی تاریخی است. یعنی همه این وجوه در آن وجود دارد. برای یک جامعه ناآشنا با این سبک‌ها، این احتمال قوی است و همیشه این خطر وجود دارد که یک اثر داستانی، به زودی یک گزارش واقعی تاریخی تصور شود. این خطا برای بسیاری از متدینان که با نگاه مثبت به عاشورا می‌نگرند، پیش می‌آید.
در دوره قاجاری، تقریباً همه این مسائل را باور می‌کردند و نگاه انتقادی تنها در اواخر این دوره پدید آمد که مربوط به میرزا حسین نوری و یک نفر دیگر بود. در دوره ما، با اینکه می‌شود از نگاه منبع شناسی آن را «دوره انتقادی» نامید، آثار دایره المعارفی که در باره عاشورا نوشته شده است، همه این متن‌ها، اعم از تاریخی و داستانی، در کنار هم قرار می‌گیرند و هم عرض، به عنوان اینکه تاریخ هستند، محل توجه هستند و کسانی که از این دائرة المعارف ها، بهره گرفته و کتابهای تازه می‌نویسند، با ترکیب اینها، باز کارهای تازه ای پدید می‌آورند که اغلب از نگاه تاریخی، فاقد ارزش اند.
از نظر منبع شناسی تاریخی، این سبک هم محل بحث است که منابع را از نظر نوع نگارش به چند دسته تقسیم می‌کنند.
الف: منابع درجه اول که شامل چند متن اصلی از ابومخنف، ابن سعد، بلاذری و اخبار الطوال و تعدادی روایت است.
ب: منابع درجه دوم که مأخذ مطالب آنها از منابع درجه اول گرفته شده اما ممکن است ترکیب نگارش آنها متفاوت باشد. اینها در طول قرون هست، اما طبیعی است که خود آنها هم مراتبی دارد. مهم این است که بدانیم، هر کدام چه زمانی و از چه منابعی نقل کرده اند و آیا دسترسی به منابعی که فعلاً در اختیار ما نیست، داشته اند یا خیر.
در هر حال، این تقسیم بندی، بیش از همه برای شناخت منابع درجه اول و روشن کردن این است که چه مطالبی در آنها آمده، و در منابع بعد، چه مطالبی هست که در منابع درجه اول نیامده، و آنها از کجا گرفته شده است: از منابع ناشناخته یا اصولاً جعل است.
نوعی دیگر از تقسیم بندی بر این است:
الف: منابع روایی
ب: منابع تحلیلی
ج: تحلیلی نظریه پردازانه
به جز نگاه‌های روایی و تحلیلی در حد آنچه معمول بوده، نوع سومی هم از تحلیل وجود دارد که همراه با نوعی نگاه نظری فلسفی نوشته شده و تحلیل‌هایی مبتنی بر نظریات اجتماعی و سیاسی و فلسفی دارند. هگل این تقسیم بندی سه گانه را از روایی، تحلیلی و فلسفی دارد. ما روایت و تحلیل داریم، اما در باره عاشورا، کمتر با نظریات جدی در حوزه سیاست و علوم اجتماعی، وارد شده ایم. کتاب‌هایی مثل بعد از پنجاه سال، تحلیلی است. اما بحثی از مرحله سوم در آن نیست. یعنی پایه نظری ندارد. از آنجایی که در ادبیات مکتوب عاشورایی ما، در دهه‌های اخیر، بحث عبرت گرفتن بالا گرفت، نوعی «تحلیل» با مشخصه‌های ویژه ای در کتابهای عاشورایی شکل گرفت. در این زمینه، می‌توان تأثیر پذیری از نوشته‌های تاریخی جدید، دیدگاه‌های مارکسیستی (شبیه آنچه مثلاً در باره حسین وارث آدم مطرح بود) و نیز تحلیل‌های سیاسی اجتماعی که بسیاری هم عامیانه بود را مطرح کرد.....
هدایت شده از کانال رسمی دانشگاه قم
🔴خبر موفقیت
✅احراز رتبه نخست در ثبت پروپوزال و رتبه سوم در ثبت پایان نامه توسط کتابخانه مرکزی
🔻به گزارش روابط عمومی دانشگاه، کتابخانه مرکزی به عنوان نماینده ایرانداک براساس نامه شماره 5769/33 مورخ ۵شهریورماه ۹۸ پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران(ایرانداک)رتبه اول را در بین دانشگاه های وزارت علوم (منطقه ۴) در شش ماهه دوم سال ۱۳۹۷ در ثبت پیشنهاده (پروپوزال): با ثبت ۴۶۰ پیشنهاده بدست اورد.
🔻براین اساس دانشگاه بوعلی سینا با ۲۳۶ پیشنهاده و دانشگاه ملایر با ۶۶ پیشنهاده در جایگاه دوم و سوم ایستادند.
🔻همچنین بر اساس گزارش ایرانداک کتابخانه مرکزی بعنوان نماینده دانشگاه قم در سامانه ثبت پایان نامه، رساله، و پیشنهاده پس از دانشگاه بین المللی امام خمینی با ۳۷۱ ثبت و جامعه المصطفی با ۳۷۱ ثبت، بعنوان رتبه سوم با ۳۰۷ ثبت مشخص شده است .
🔸روابط عمومی دانشگاه قم
@university_of_qom
استاندار قم صبح امروز از بخشهای مختلف کتابخانه مرکزی دانشگاه بازدید کرد در این بازدید دکتر سرمست از مخزن ، بخش امانات ،بخش لاتین و سالن مطالعه بازدید نموده و در جریان فعالیت های کتابخانه مرکزی قرار گرفت دکتر سرمست در این بازدید خواستار تقویت بخش دیجیتال و منابع علمی و نشاط بخشی به فضاها ی مطالعه شدند.
سیر صعودی مقالات چاپ شده توسط اعضای هیات علمی دانشگاه قم از سال 1387 الی 1395
منبع: https://sci.isc.gov.ir/
آیین نامه جدید نشریات.pdf
2.09M
آیین نامۀ نشریات علمی، که در 10 ماده و 16 تبصره در تاریخ 09/02/1398 به تایید وازرت علوم تحقیقات و فناوری رسیده است.