💢 آب‌انبار بازار کهنه قم بازدید گروهی بنیاد قم‌پژوهی با توضیحات استاد حسین مقیمی سه‌شنبه ۱۳ آذر ۱۴۰۳ ابوالفضل قیامی ۱۴۰۳/۰۹/۱۵ #آب‌انبار_میدان_کهنه #بنیاد_قم_پژوهی تلگرام | ایتا | سایت

تلگراف آقاسید عبدالله بهبهانی، به یکی از علماء هم‌نام خود در قم در تحکیم سند مالکیت بر خلجستان متعلق به معاون السلطان (رئیس خزانه داری کل و حسابدار نیروی قزاق که گویا اصالتا قمی بوده و پسرش به نام سرهنگ نورائی هم بعدا داماد آقا حاج میرزا ابوطالب زنجانی شد)، از تهران #سید_عبدالله_بهبهانی @varesoon_asnad @varesoon

💢 یادداشتچه‌هایی از قم روستاشناسی قمرود و علی‌اللهی‌ها "دهی در قم. ساکنانش به علی‌اللهی معروف‌اند. مذهب خود را پنهان می‌کنند. شارب‌ها را نمی‌زنند. (نوشته‌ام می‌زنند و گویا خطا است). یکی از اهالی که جزو آنان نیست به نام حاج علی اکبر می‌گوید: در قمرود علی‌اللهی‌ها مثل سابق عمل نمی‌کنند و مذهب خود را پنهان می‌کنند. من در عمر ۵۷ ساله‌ام تنها سه نکته از این‌ها شنیده‌ام: اول: یکی از رعیت‌هایم گفت ما به جمع‌خانه می‌رویم و غذایمان را بر روی هم ریخته بعد تقسیم می‌کنیم. نکته دوم: وقتی به مکه رفته بودم بعد از بازگشتم یکی از این‌ها گفت: کی در کعبه به دنیا آمد و صاحبش کیست؟ به این نحو می‌خواست ثابت کند که حضرت علی خدا است. سوم: یکی از رعیت‌هایم با وجود اینکه به نماز و روزه اعتقاد نداشت ولی در جلوی ما روزه می‌گرفت و هم نماز می‌خواند. ظاهرا معتقدند که سه روز باید روزه گرفت. در محرم عزاداری می‌کنند. ولی در رمضان نمی‌کنند. آن‌ها حسینیه دارند. حتی از روحانیون قم برای تبلیغ بدانجا می‌روند. یکی از روحانیون در حدود بیست سال پیش در حسینیه‌اشان گفته بود: هنوز بعضی هستند که می‌گویند روزه در ماه رمضون سه روز بقیه گردن خوروس." توضیح عده‌ای از اهالی قمرود که دهستانی در شمال شرقی قم است از اهل حق و در قم مشهور به علی‌اللهی بودند و قمی‌های می‌گفتند که آن‌ها حضرت علی‌ع را خدا می‌دانند. در رساله‌های قاجاری مربوط به قم در مبحث قمرود به آن‌ها با عنوان بُژمانلو که همان باجمالوی قمی ها است اشاره شده است. در یکی از آن‌ها می‌گوید: "قریه‌ای است از قراء قم که چهار فرسخ تا شهر مسافت دارد. اگر چه اهلش اظهار اسلام و اثنی عشری می‌کنند لیکن در باطن از جمله غالیان‌اند که نسبت ربوبیت به حضرت علی بن ابی طالب می‌دهند یا به واسطه یا بی‌واسطه. و نشانه آن‌ها آن است که شارب را می‌گذارند تا بلند شود و دهان آن‌ها را بپوشاند." (کتابچه تفصیل احوالات دارالایمان قم، ص ۳۷) حاج علی اکبرقمرودی که هیکلی فربه داشت برای گله‌های ما پوسوله (جلد پنبه) می‌آورد که خوراک خوبی برای گوسفندان است. من این سخنان را در اوایل دهه شصت از او  شنیدم و فارغ از درستی یا نادرستی آن‌ها  یادداشت کردم . صرفا نقل قولی قدیمی از یکی از اهالی محلی است و نگاه دیگران به این طریقه را نشان می‌دهد و لاغیر. شاید به کار پژوهشگران بیاید. شنیده‌ام که دیگر کسی معتقد به این طریقه در آن نواحی وجود ندارد و گویا استاد محمد‌هادی خالقی با آخرین بازمانده‌های آنان در چند دهه پیش گفت‌وگویی داشته و مطالب و اسنادی از آنان را جمع آوری کرده است. سیدمحسن محسنی ۱۴۰۳/۰۹/۱۶ #قمرود #علی‌اللهی‌ها تلگرام | ایتا | سایت

💢 بازار ‌کهنه قم بازار کهنه قم در حد فاصل تقاطع عمار یاسر، ورودی غربی تا میدان کهنه ورودی شرقی، در امتداد غرب به شرق به طول یک کیلومتر با ساختاری سنتی، سرپوشیده و گنبدی بنا شده است. بازار کهنه، اولین و قدیمی‌ترین بخش از بازار سرپوشیده  قدیم قم است. این بازار از ضلع جنوبی به موازات خیابان آذر و از ضلع شمالی با محله مسجد جامع و دروازه ری همسایه است. مطابق تابلو نصب شده از طرف میراث فرهنگی قم، این بازار سابقه صفوی - قاجاری (قرن دهم تا دوازدهم) دارد؛ گر چه برخی منابع، سابقه اولیه این بخش از  بازار را به دوره ایلخانیان (قرن هفتم و هشتم قمری) نیز نسبت داده‌اند. مجموعه راسته بازار نو و کهنه در سال ۱۳۷۶ با شمارهٔ  ۱۹۳۷ ثبت میراث فرهنگی شده است. راسته بازار فعلی با سراهای جانبی، در امتداد بازار کهنه، از محدوده حسین‌آباد تا پل علیخانی، در دوره قاجار و عهد ناصری  ساخته شده است. بخش‌های عمده‌ای از بازار ناصری با احداث خیابان آذر، حد فاصل پل علیخانی تا چهار راه بازار و محدوده حسین‌آباد تا تقاطع عمار یاسر در دوره پهلوی اول تخریب شده است. موقعیت کنونی بازار کهنه به دلیل ساختار معماری، سقف گنبدی و بدنه خشت و آجری،  گوناگونی صنایع دستی، مغازه‌ها، مدرسه و مسجد رضوی و آب‌انبار موجود، یکی از جاذبه‌های گردشهری شهر قم است. در این بازار صنایع دستی متعددی چون رنگرزی (پشم و ابریشم و لباس)، مسگری، چلنگری (ابزار آلات کشاورزی) ، انواع صنایع چوب (خراطی، درب و پنجره - تخت و کرسی - منبت‌کاری - دسته بیل و کلنگ و ...) صنایع چرم (خورجین‌دوزی، کیف و کمربند و زین و یراق اسب و ...) پالان‌دوزی، چاقوسازی، قلم‌زنی، شیشه‌گری، قلم‌زنی روی فولاد و ‌... فعال هستند. برخی از ابزار آلات تولیدی در این بازار منحصر به‌فرد بوده و در هیچ‌جایی از قم یافت نمی‌شود. ابزار آلات کشاورزی دستی، بیل و کلنگ و چارشاخ، انواع میخ‌های بزرگ معروف به میخ طویله، زنجیر، داس و دستغاله و ...، وسایل چوبی نظیر نردبان، کرسی، تخت، قفس پرندگان و ... در این بازار یافت می‌شود. در این بازار مشاغل دیگری چون نانوایی، عطاری، حلوایی، میوه‌فروشی  و ... نیز وحود دارد. به گفته بزرگان بازار، مشاغلی چون صابون‌پزی و نمدمالی هم در این بازار وجود داشته که منسوخ شده است. از آخرین کارخانه کاشی‌سازی در بازار هم مغازه‌ای بسته با تابلویی بر سر در "کارخانه کاشی‌سازی استاد علیرضا ..." به یادگار مانده است. درب مدرسه رضویه (حوزه علمیه) از داخل بازار و در دیگر آن در ضلع جنوبی خیابان آذر  باز می‌شود. این مدرسه قدیمی و در برخی گزارش‌های تاریخی (نه چندان معتبر) قدمگاه امام رضاع در عبور از شهر قم بوده است. یک باب مسجد نیز در ضلع شمالی بازار و درست مقابل این مدرسه قرار دارد. مسجد کوچک دیگری بدون نام نیز در بازار کهنه وجود دارد که محل نماز فرادای اهالی بازار است. بازار کهنه دارای یک آب‌انبار قدیمی است که پشت بام آن به قهوه‌خانه سنتی تبدیل و در حال حاضر از راه‌پله و مخزن آب آن استفاده نمی‌شود و به صورت انباری برای مغازه‌های اطراف درآمده است. چند سال قبل از مسیر راه‌پله برای گالری نمایش عکس با نورپردازی جالب بهره‌برداری می‌شد که تعطیل شده است. در سال‌های اخیر به همت اداره میراث فرهنگی و سازمان زیباسازی شهرداری قم، اقدامات خوبی در جهت کف‌سازی، تعمیر و آجرکاری بدنه بازار ، گچ کاری و سفیدکاری سقف بازار، نورپردازی مسیر به‌ویژه برای تردد شبانه و استفاده بیشتر مغازه‌ها از زمان روشنایی بازار و ... صورت گرفته است. هم‌اکنون سرای ملاحسین واقع در میدان کهنه نیز در حال بازسازی است که یک راهرو ورودی از بازار کهنه به سرای ملاحسین نیز در حال بازسازی است که در آینده ارتباط بازار کهنه با سرای ملاحسین و میدان کهنه موقعیت خوبی برای گردشگری این منطقه ایجاد می‌نماید. مجموعه بازار کهنه قم پتانسیل بززگ و جذابیت فراوانی برای جذب توریست‌های خارجی دارد که از آن غفلت شده است. ابوالفضل قیامی ۱۴۰۳/۰۹/۱۶ #قم_گردی #بازار_کهنه_قم #ده_محور_گردشگری_قم #یکصد_جاذبه_گردشگری_قم #بنیاد_قم_پژوهی تلگرام | ایتا | سایت

💢 بازار ‌کهنه قم رنگرزی، خراطی، دسته بیل و پارو (صاف کردن چوب با روش کاملا ابتدایی و سنتی)، صنایع دستی چرم و ابزار لازم برای اسب‌سواری (زین اسب، دهانه، رکاب، زنگوله و ...)، خورجین موتور، اسب و الاغ و ... . ابوالفضل قیامی ۱۴۰۳/۰۹/۱۶ #بازار_کهنه_قم #بنیاد_قم_پژوهی تلگرام | ایتا | سایت

💢 ‌‌مناره میدان کهنه ‌ این مناره از جاذبه‌های تاریخی شهر قم است که در میدان کهنه خیابان آذر قرار دارد و از نمادهای این شهر محسوب می‌شود. مناره میدان کهنه در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است و با توجه به سبک معماری‌اش به دوره سلجوقی نسبت داده می‌شود.‌ نسبت دادن این مناره به یکی از حاکمان اشعری و دادن لقب اولین مناره ایرانی به آن فاقد شواهد تاریخی است. ‌‌ مناره میدان کهنه در دوره زندی مورد مرمت اساسی قرار گرفت که نمای فعلی بیشتر حاصل آن مرمت است. ‌ در دوره پهلوی مسجد فیض در مجاورت این مناره ساخته شد و مأذنه‌ای نیز به آن اضافه گردید. در جریان جنگ جهانی اول، مناره میدان کهنه مورد اصابت توپ قرار گرفت که آثار مرمت این رخداد در آن مشهود است. ‌‌ این مناره آجری حدود ۲۵ متر ارتفاع دارد و مانند مناره مسجد میدان ساوه دارای دو راه‌پله مستقل جهت تردد است. ‌‌ منابع: ۱- «گنجینه آثار قم»، عباس فیض ۲- «تربت پاکان»، سیدحسین مدرسی طباطبایی ۳- «آثار تاریخی و فرهنگی استان قم»، رضا آقابابایی جواد بخشی ۱۴۰۳/۰۹/۱۶ #مناره_میدان_کهنه #بنیاد_قم_پژوهی تلگرام | ایتا | سایت

💢 سنگ قبر فتحعلی‌ شاه قاجار فتحعلی قاجار، دومین شاه قاجار (به دوران حکومت۱۲۱۲- ۱۲۵۰ هجری) به نقل از خاطرات سرجان مکنیل نماینده انگلیس در دربار ایران آمده است: "فرمانروای سال‌خورده به واسطه ترس از مرگ دستور داده در قم قبری برای او آماده سازند و بدین منظور از مراغه یک قطعه سنگ مرمر ارسال دارند تا بر روی قبر او قرار دهد، آنقدر سنگین که بعد از مرگش مانع پراکنده ساختن بقایای خاک او گردد." این سنگ قبر هم اکنون در موزه آستانه مقدسه قم نگهداری می‌شود. اشعاری سروده شده از خود فتحعلی شاه به خط نستعلیق میرزا زین العابدین مستوفی کاشانی بر روی سنگ حک شده است. تصویر تمام قد فتحعلی شاه را استاد هنرمند عبداله خان به دستور خود شاه بر روی سنگ مرمر تراشیده است. "فتحعلی شاه به واسطه خودپسندی و علاقه به ابدی ساختن خویش، نقاشان و حجاران را به ساختن تابلوهای نقاشی و یا کندن نقش خود بر روی سنگ تشویق می کرده است." رجوع شود به کتاب دو سال آخر، ج۲، دکتر ابراهیم تیموری. زهرا ثاراللهی کارشناسی ارشد آثار تاریخی ۱۴۰۳/۰۹/۱۷ #سنگ_قبر_فتحعلی_شاه #بنیاد_قم_پژوهی تلگرام | ایتا | سایت

💢 مدرسه جهانگیرخان عکاس: جواد بخشی ۱۴۰۳/۰۹/۱۷ #مدرسه_جهانگیرخان #بنیاد_قم_پژوهی تلگرام | ایتا | سایت