💢 مدرسه جهانگیرخان (جانی‌خان) ابوالفضل قیامی ۱۴۰۳/۰۹/۱۲ #مدرسه_جهانگیرخان #مدرسه_جانی‌خان #بنیاد_قم_پژوهی تلگرام | ایتا | سایت

💢 مدرسه جهانگیرخان (جانی‌خان) مدرسه جهانگیرخان مربوط به دوره صفوی - دوره قاجار است و در کوچه ۱۵ عمار یاسر قم (مقابل مسجد جامع) واقع شده است. این اثر در تاریخ ۱۶ فروردین ۱۳۷۷ با شمارهٔ ثبت ۱۹۸۷ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. نام مدرسه چنان‌که در منابع تاریخی آمده و در وقف‌نامه آن نیز ذکر گردیده، «مدرسه جانی‌خان» است و شهرتش به جهانگیرخان، بدون مأخذ و سند بوده و سخن میرزا عباس فیض پیرامون تعمیر مدرسه در عهد صفوی توسط جهانگیرخان، مدرّس مدرسه شاه اصفهان فاقد مدرک است. در وقف‌نامه سال ۱۳۱۷ق که حدود دویست سال بعد ازعصر صفوی نگارش شده، باز هم از مدرسه با عنوان «جانی‌خان» یاد شده است. (جانی‌خان از امرا و وزرای ایلخانی است.) از این مدرسه با نام مدرسه ناصری نیز یاد می‌شود؛ چون بخشی از مخارج طلاب و روشنایی مدرسه از جانب ناصرالدین شاه پرداخت شده بود. این مدرسه امروزه با نام جهانگیرخان شناخته شده و در کاشی‌کاری جدید در سال ۱۳۸۳ش، نام جهانگیرخان بر سر در ورودی مدرسه نگاشته شده است. مدرسه جهانگیرخان یا جانی‌خان از مدارس علمیه حوزوی در قم است. این مدرسه دارای حیاطی کوچک است که بیست حجره آن را احاطه کرده و در جلوی هر حجره، ایوانی است که با مقرنس‌های گچی و آجری و کتیبه‌هایی به نام‌های الله و پیامبر اکرم(ص) وحضرت علی(ع) تزیین شده است. تاریخچه بنا میرزا عباس فیض قمی در گنجینه آثار قم، بنای مدرسه را هم‎دوره بنای مسجد جامع و در اواسط قرن هشتم دانسته است. هم‌چنین محمدحسین ناصر الشریعة در تاریخ قم، بنای مدرسه را قبل از دوره صفوی می‌داند. سیدحسین مدرسی طباطبایی، معتقد است بنای مدرسه متعلق به قرن یازده و دوره صفوی است. میرزا عباس فیض قمی معتقد است این مدرسه یک بار در زمان صفوی از سوی عالم این عصر میرزا جهانگیرخان، مدرّس مدرسه شاه اصفهان تعمیر شد و دارای کتاب‎دار و کتابخانه گردید. مدرسه، در دوره صفوی و قاجار معمور و آباد بوده است. سیدعلی بن محمدباقر موسوی خوانساری رساله «مشکاة الصواب فی شرح خلاصة الحساب» خود را به خواهش بعضی دوستان از طلاب، در شب پنجشنبه ۱۰ ربیع‌الاول سال ۱۲۲۱ق، در مدرسه جانی‌خان قم به پایان برده است و این مطلب، دایر بودن مدرسه را در تاریخ مذکور می‌رساند. در نیمه دوم قرن سیزدهم و در حدود سال ۱۲۷۷ق، چون مدرسه رو به خرابی نهاده بود، «میرزا نصراللَّه مستوفی گرکانی» به تجدید بنای مدرسه همت نمود و آن را به مدرسه ناصری موسوم ساخت. در وقف‌نامه‎ای که فرزندان گرکانی تهیه کرده‌اند، تصریح شده که مدرسه را بنا نمود و از این تعبیر معلوم می‌شود که بنای قبلی، تخریب شده بوده است. بانی مدرسه از بانی مدرسه چندان اطلاع دقیقی در دست نیست و نظرات مختلفی در این باره نقل شده است. فیض قمی معتقد است، بانی مدرسه و مسجد جانی‌خان یکی است و او سلطان جانی‌خان، پادشاه تاتار ترکستان است. سیدحسین مدرسی طباطبایی ضمن نقد این دیدگاه معتقد است مدرسه جانی‌خان از آثار جانی‌خانِ شاملو، از امرای شاه‌صفی و شاه عباس ثانی است. طایفه شاملو در قم خدماتی کرده‌اند که بنای مدرسه مؤمنیه از آن جمله است و از این رو احتمال می‌رود بنای مدرسه جانی‌خانِ قم مربوط و منسوب به جانی‌خان شاملو باشد بازسازی و تعمیرات این مدرسه بارها تعمیرات اساسی شده و مدرسه قبلی به کلی از بین رفته و عمارت امروزین مدرسه، بنای به جای مانده از حدود سال ۱۲۸۷ق بوده، چرا که تاریخ وقف‌نامه سال ۱۳۱۷ق است. مدرسه از سال تجدید بنا در دوره قاجار و سپس در دوره پهلوی اول دایر بود و در زمان شیخ عبدالکریم حائری یزدی مؤسس حوزه علمیه قم نیز، در این مدرسه، درس برقرار بوده و برخی از مدرسان و اساتید همچون میرزا محمدعلی ادیب تهرانی، سدهی اصفهانی و شیخ ابوالحسن فقیهی پایین‌شهری در این مدرسه تدریس داشته‌اند. بنابر نقل زریاب خویی، امام خمینی نیز در این مدرسه سکونت داشته است. یکی دیگر از بازسازی‌ها، در زمان آیت‌الله بروجردی واقع شد؛ به گونه‌ای که زیر حجره‌ها خالی گردید تا از رطوبت ایمن باشد. کتیبه سنگی که در سر در ورودی مدرسه نصب شده است، اشاره به تعمیرات سال ۱۳۷۳ق دارد. بعد از این تعمیرات، سیدحسین بُدلا از طرف آیت‌الله بروجردی مسئولیت و مدیریت مدرسه را عهده‌دار شد. در سال‎های اخیر نیز مدرسه مجدداً تعمیرات اساسی شده است. بخش عمده این تعمیرات توسط اداره اوقاف و امور خیریه استان قم و با هزینه موقوفات گسترده مدرسه انجام شده است. در طبقه فوقانی، حدود ده حجره اضافه شده و دو باب مغازه و حمام مجاور مدرسه خریداری شده و داخل مدرسه گردیده و چندین سالن و مدرَس، به صحن مدرسه اضافه شده است. (به نقل از ‌کانال ویکی شیعه و جست‌وجو در برخی منابع اینترنتی دیگر پیرامون مدرسه) ابوالفضل قیامی ۱۴۰۳/۰۹/۱۲ #مدرسه_جهانگیرخان #مدرسه_جانی‌خان #بنیاد_قم_پژوهی تلگرام | ایتا | سایت