آشنایی و معرفی نهمین اثر تاریخی - باستانی قم میل‌های راهنما فانوس‌هایی در دل کویر نمادی برای راهنمایان جاده‌های باستانی با معرفی معروف‌ترین میل‌های راهنمای قم میل سنگی ميم،  علی آباد، شهرستان، صفرعلی ،امامزاده عبدالله قلعه‌چم، امامزاده جعفر راهجرد، چاهک، دره مقبول‌آباد میل، تک بنایی است که در قدیم به آن چراغدان و چراغ‌پایه نیز گفته می‌شد. میل راهنما در لغت به معنای کانون یا محل نور و روشنایی و جای نار (آتش ) است. در دوران پیش از اسلام مناره یا میل راهنما را جهت راحتی مسافران می‌ساختند. این راهنمای قافله‌ها و راهنمایان کاروان‌ها را عموماً در کنار راه‌ها و جاده‌ها می‌ساختند و در تاج آن‌ها آتشی روشن کرده تا گمگشتگان با دیدن نور آن‌ها در شب‌های تاریک یا روزهای مه گرفته راه را از بی‌راه تشخیص دهند. مناره‌ها یا میل‌ها، از همان ابتدای ساخت‌شان بنایی مستقل بوده‌اند و ربطی به بنایی دیگر نداشته‌اند. از میل‌ها در دوران باستان برای پیام‌رسانی، پست و راهنمایی راه‌ها استفاده می‌شده؛ هر چند تزئین‌های عالی آن‌ها جای بحث دربارهٔ کاربردشان را بازمی‌گذارد. بیشتر میل‌های ایران متعلق به سده‌های چهارم تا ششم هستند. همگی میل‌ها یک پلکان برای بالا رفتن دارند و بعضی هم (مثل منار گار) دو پلکان مارپیچی و کاملاً مجزا دارند. #یکصد_جاذبه_گردشگری_قم #تمدن_هفتهزار_ساله_قم #میل_راهنما #میل_علی‌آباد #میل_صفرعلی #میل_میم

🔰ویدئویی قدیمی از شهر قم در سال ۱۳۵۲ 📌فیلم از آرشیو مجموعه خصوصی جهانگرد انگلیسی مایکل روژ 📂 در بخشی از فیلم که از شهر قم عبور می‌کند و راوی احوالات مردم قم در آن سال‌ها را به نمایش می‌گذارد. #مرکز_اسناد_شهرداری_قم 🆔 @shahrdari_qom

💢 نامه قم فصل‌نامه فرهنگی - پژوهشی سال نهم - بهار و تابستان ۱۳۸۶ شماره ۳۱ - ۳۲ نامه قم فصل‌نامه‌ای بود که حدود دو دهه با فراز و نشیب بردست اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی قم منتشر می‌شد. مقالات و مطالب آن از نظر سطح یکسان نبود، اما در قحط بازار نشریات مربوط به قم‌شناسی، بسیار مغتنم بود و یکی از امیدهای ما انتشار دوباره آن است. امروز شماره بالا به دستم رسید. نویسندگان مطالب آن چنین است: سیدحسن قریشی، رضا آقا بابایی، خانم محمد پور با نظارتِ آقای مسیح علیپور. این شماره اختصاص به فرهنگ عامه قم دارد و مقالات جالبی از جمله باورها و اعتقادات عامیانه مردم قم، طب سنتی، سفره‌های نذری مردم قم، خواستگاری، عروسی، غذاهای محلی قم و ... در آن به چشم می‌خورد. در مجموع شماره بسیار ارزشمندی است. با این حال برخی نکات درباره ِآن گفتنی است. برای مثال در مقاله "همسر گزینی" با عنوان فرعی "آداب و رسوم مربوط به تشکیل خانواده" نویسنده می‌توانست از اصطلاحات عامیانه مردم قم مانند "شوور رفتن/ کردن / شوهر رفتن [به کار رفته در خلاصه التواریخ قمی] "برای زنان یا "زن گرفتن" برای مردان یا هردو در عنوان اصلی به جای عنوان رسمی و جدید "همسر گزینی" استفاده کند. یا در بند "سیسمونی" به جای این اصطلاح خارجی از اصطلاح مرسوم مردم قم "رخت بچه" استفاده کند. با این وجود حیف و صد حیف که انتشارش متوقف مانده است و به‌حتم قم‌پژوهان و قم‌دوستان و ایران‌شناسان و علاقه‌مندان باید پیگری جدی کنند تا بار دیگر با سطح بالاتری منتشر شود. متاسفانه نام صاحبان مقالات به تفکیک مشخص نیست. سیدمحسن محسنی ۱۴۰۲/۱۲/۱۸ #یادداشت تلگرام | ایتا | سا

💢 کلوغ اندازان (کلاغ اندازان) (كُلخ اندازون) روز آخر ماه شعبان را روز «کلوخ اندازان» گویند که در این روز مردم ضمن این که دور هم جمع می‌شوند و به شادی و شادمانی می‌پردازند خود را برای ماه رمضان آماده می‌کنند. اغلب افراد در این روز در خانه بزرگ خانواده جمع می‌شوند و سپس به تفریح و گردش در بیرون از منزل می‌پردازند، و نیز وسایل خورد و خوراک و تفریحشان را برمی‌دارند و به امامزاده‌ها و زیارتگاه‌های اطراف قم، از جمله به شاه جمال، مسجد مقدس جمکران و چهار امامزاده می‌روند و دو رکعت نماز حاجت می‌خوانند. بعضی از خانواده‌ها نیز به باغ‌های اطراف قم می‌روند. تا چند سال پیش، گروهی از جوانان در بعد از ظهر روز آخر ماه شعبان ساز و نقاره برمی‌داشتند و به دروازه قلعه، می‌رفتند و پس از تفریح، از جمله چوب‌بازی هر کس کلوخی را به آب خندق دروازه قلعه (نزدیک شاه احمد قاسم) می‌انداخت و از خدا توفیق می‌طلبید تا ماه رمضان بتواند روزه بگیرد. در روستای دستجرد رسم بر این بود که اکثر خانواده‌ها غذاهایی مخصوص می‌پختند و خانوادهایی که از اقوام نزدیک همدیگر بودند جهت تفریح و صرف ناهار به گردشگاه‌ها و مزارع اطراف می‌رفتند، بعضی پدر بزرگ‌ها و مادر بزرگ‌ها با دعوت از فرزندان خویش ضیافت ناهار را در داخل خانه برگزار می‌کردند و در به جا آوردن رسم کلوخ اندرون افرادی که مقید به گرفتن روزه پیشوازی بودند با روزه گرفتن خویش در مجالس و تفریح دیگر افراد شرکت می‌کردند بعد از ظهر روز موسوم به کلوخ اندزون بعضی از زنان و دختران آبادی، راهی دشت و مزارع می‌شدند و با خوردن آجیل و تنقلات سنتی، این روز را به خوشی و خرمی می‌گذراندند. آن‌ها بنا به یک سنت قدیمی تعدادی کلوخ را به لب نهرهای آب می‌بردند و با ریختن کلوخ‌ها در آب روان حوائج زندگی و تندرستی خود را برای روزه داری در ماه مبارک رمضان از آب روان طلب می‌کردند. در حال حاضر این قبیل سنت‌های قدیمی به کلی منسوخ شده است. برگرفته از نامه قم، شماره ۳۱ - ۳۲ (بهار و تابستان سال ۱۳۸۶)، ص ۸۹. ۱۴۰۲/۱۲/۱۹ #فرهنگ_عامه #بنیاد_قم_پژوهی تلگرام | ایتا | سایت

💢 قهوه‌خانه آق‌اَبو قهوه‌خانه‌ای بود در حدود هفتاد هشتاد سال پیش در سر قبرسون (مجاور بازار حراجی ها و کوچه نن‌عباس فعلی در خیابان ارم) که دلالان و بنایان و معماران و شاطران در آن جمع می‌شدند و هر کسی با این صنوف کاری داشت بدانجا مراجعه می‌کرد. مثلا کسی بنّا می‌خواست برایش بنّا می‌فرستادند. یا کسی شاطر می‌خواست از دلال آنجا سراغ می‌گرفت. یا شاطری دنبال کار می‌گشت به آنجا می‌رفت. شخصی در آنجا دلال الاغ بود و اگر کسی الاغ می‌خواست به او مراجعه می‌کرد. (نقل به مفهوم از آقای حاج سید علی‌اکبر سبحانی) آنجا پاتوق فرش‌فروشان از جمله مرحوم حاج قاسم دخیلی از فرش‌فروشان معروف هم بود. ایشان بعد از کارشان در قصابخانه در صبح‌ها، بعد از ظهرها به آنجا می‌رفت. (نقل به مفهوم از آقای سید اسدالله محسنی) چون اطلاعات از قهوه‌خانه‌های قم که یکی از صنوف مهم در دوران صفوی تا پایان دوره پهلوی بوده و روابط اجتماعی مربوط به آن‌ها بسیار کم است، این اندک اطلاعات منتشر می‌شود. به امید آن‌که به‌تدریج اطلاعات بیشتری حاصل شود. سیدمحسن محسنی ۱۴۰۲/۱۲/۱۹ #بنیاد_قم_پژوهی تلگرام | ایتا | سایت

📣 #آوای_سه_شنبه    ‎📻 موضوع این هفته: "اپیزود ۵۱: انگشتر قم 💍💍💍 از انگشترهای قم چه می‌دانید؟ آیا می‌دانید شهر قم، شهر ملی انگشتره است؟ چه فرقی بین انگشتر قم و مشهد هست؟ در این اپیزود بیشتر درباره انگشتر قم و نقش این هنر در رونق گردشگری قم می‌شنویم. ‎📻 کاری از موسسه گردشگری #آوای_فطرت  🔗 پل‌های ارتباط با ما:  🌐 سایت 🟪 اینستاگرام 🟦 تلگرام 🟧 کست باکس .

💢 کهنه‌مانده‌ها خانه شاکری کوچه آقا سیداسماعیل (باجک ۱، کوچه ۳) کوچه آیت‌الله فیض کوچه‌ای پشت تیمچه بزرگ که سراسر و تمامی بدون استثنا تا حدود پانزده سال پیش خانه‌های تاریخی و ارزشمند داشت و ممکن بود که تیمچه را به ثبت جهانی برساند. ولی افسوس که تعداد زیادی در سال‌های اخیر تخریب شد و به جایش سیمان و آهن و آپارتمان از زمین رویش کرد. متن کتیبه گچ‌نبشت "بسم الله الرحمن الرحیم ای به هر کاری رفیقت قل هوالله احد/ ای نگه‌دار تن و جان تو الله الصمد لم یلد رزق و ولم یولد ز هر بد دست گیر / مونس تو لم یکن ضامن له کفوا احد [/ مونس تو لم یکن له ضامن کفوا احد] (سنه ۱۳۲۲ هجری قمری)" بنا به رسم قدیم مردم قم که بر سردر خانه‌ها به منظور تبرک و دوری از آسیب آیات و عبارات قرآنی نصب می‌کردند، سوره اخلاص را با هنرمندی و با حذف یک "و" با شعر تزیین داده‌اند. به مصداق گل بود به سبزه نیز آراسته شد. سیدمحسن محسنی ۱۴۰۲/۱۲/۲۰ #یادداشت #عکس #بنیاد_قم_پژوهی تلگرام | ایتا | سایت

تپه‌های باستانی قم: گنجینه‌ای از تاریخ هفت هزار ساله شهر قم با پیشینه‌ای که به هفت هزار سال پیش می‌رسد، گنجینه‌ای از تپه‌های باستانی است که هر کدام داستان‌هایی از گذشته را در خود نهفته دارند. این تپه‌ها که غالباً بقایای استقرار انسانی، معابد، آتشکده‌ها، گورستان‌ها و دیگر بناهای عظیم در گذشته هستند، در گذر زمان تخریب شده و به زیر خاک مدفون شده‌اند. برخی از این تپه‌ها مانند قلی درویش، قره تپه قمرود و تپه صرم توسط باستان‌شناسان کاوش شده‌اند و اطلاعات ارزشمندی از تاریخ و فرهنگ قم در اختیار ما قرار داده‌اند. اما تعداد بسیاری از تپه‌ها هنوز کاوش نشده باقی مانده‌اند و رازهای ناگفته بسیاری را در خود دارند. در ادامه به معرفی برخی از مهم‌ترین تپه‌های باستانی قم می‌پردازیم: تپه‌های کاوش شده تپه قلی درویش: این تپه با قدمت هفت هزار ساله، یکی از مهم‌ترین تپه‌های باستانی ایران است. کاوش‌های انجام شده در این تپه نشان‌دهنده وجود یک شهر باستانی با معماری پیشرفته و روابط اجتماعی و اقتصادی پیچیده است. قره تپه قمرود این تپه که در حاشیه رودخانه قمرود واقع شده، قدمتی حدود ۵ هزار ساله دارد. کاوش‌های این تپه نشان‌دهنده وجود یک محوطه باستانی با کاربری مسکونی و صنعتی است. تپه صرم این تپه در نزدیکی شهر قم واقع شده و قدمتی حدود چهار هزار ساله دارد. کاوش‌های این تپه نشان‌دهنده وجود یک محوطه باستانی با کاربری مذهبی و آیینی است. تپه‌های کاوش نشده: آق تپه قشلاق آق‌تپه البرز (محوطه ۳۲) تپه البرز یک تپه امامزاده طیب و طاهر تپه امامزاده علمدار کیاب تپه امامزاده نواران تپه در قلعه (دروازه قلعه) تپه دژ کهنه (تیزه کهنه) تپه قلعه جننی تپه قلعه چم لاواردار تپه قلعه خورآباد تپه قلعه مبارک‌آباد تپه کفتر خون قزقون به سر تپه کمر بلبل تپه گبری حسین‌آباد میش‌مست تپه گبری روستای قاضی پائین تپه گردالی و محوطه گورستان تپه مزرعه کهک تپه میشل تپه‌قلعه وشنوه قره تپه شاهجرد قلعه تپه النگ قلعه تپه طغرود مجموعه تپه‌های امامزاده‌سکینه‌خاتون کاوش و بررسی این تپه‌ها می‌تواند اطلاعات ارزشمندی از تاریخ و فرهنگ قم در اختیار ما قرار دهد و به شناخت بهتر گذشته این شهر باستانی کمک کند. اهمیت تپه‌های باستانی تپه‌های باستانی به عنوان منابع مهم باستان‌شناسی، اطلاعات ارزشمندی از تاریخ و فرهنگ جوامع گذشته را در اختیار ما قرار می‌دهند. کاوش این تپه‌ها می‌تواند به روشن شدن سؤالات مختلف درباره نحوه زندگی، آداب و رسوم، روابط اجتماعی، اقتصادی و سیاسی، و همچنین پیشرفت‌های علمی و تکنولوژیکی جوامع گذشته کمک کند. علاوه بر این، تپه‌های باستانی به عنوان جاذبه‌های گردشگری می‌توانند نقش مهمی در توسعه صنعت گردشگری و رونق اقتصادی منطقه داشته باشند. ضرورت حفظ و حراست از تپه‌های باستانی تپه‌های باستانی به عنوان میراث گران‌بها و غیرقابل جایگزین، نیازمند حفظ و حراست هستند. تخریب و غارت این تپه‌ها به منزله از دست رفتن بخشی از تاریخ و فرهنگ ما است. استاد ابوالفضل قیامی #یادداشت 🌐 www.qomshenasi.ir/7380 🌐 instagram.com/qomshenasi 🌐 aparat.com/qomshenasi

آشنایی و معرفی دهمین اثر تاریخی - باستانی قم تپه‌های تاریخی (باستانی) تپه باستانی، تپه تاریخی یا پُشته، تپه‌ای است که از تخریب کامل یا ناقص شهر، قلعه، زیگورات یا هر بنای عظیم دیگری در گذشته، حاصل شده‌است. برخی از تپه‌های باستانی در ایران نه تا ده هزار سال قدمت دارند. شهر قم با توجه به پیشینه تاریخی هفت هزار ساله، دارای تپه‌های تاریخی متعددی است. غالب این تپه‌ها  باقیمانده محل استقرار انسانی، معابد و محل مراسم آیینی (زیگورات،  آتشکده) و یا گورستان ( تومولوس‌ها) هستند که در گذر ایام، تخریب و با تغیرات محیطی در زیر لایه‌های خاک مدفون شده و به صورت تپه یا پشته درآمده است. برخی از این تپه‌ها همچون قلی‌درویش، قره‌تپه قمرود و تپه صرم مورد کاوش باستان‌شناسان قرار گرفته و تعداد بسیاری هنوز به صورت تپه بدون کاوش (و یا کاوش مختصر) باقیمانده است. عمده ترین این تپه‌ها عبارت‌اند از: آق تپه قشلاق آق‌تپه البرز (محوطه ۳۲) تپه البرز یک تپه امامزاده طیب و طاهر تپه امامزاده علمدار کیاب تپه امامزاده نواران تپه در قلعه (دروازه قلعه) تپه دژ کهنه (تیزه کهنه) تپه قلعه جننی تپه قلعه چم لاواردار تپه قلعه خورآباد تپه قلعه مبارک‌آباد تپه کفتر خون قزقون به سر تپه کمر بلبل تپه گبری حسین‌آباد میش‌مست تپه گبری روستای قاضی پائین تپه گردالی و محوطه گورستان تپه مزرعه کهک تپه میشل تپه‌قلعه وشنوه قره تپه شاهجرد قلعه تپه النگ قلعه تپه طغرود و مجموعه تپه‌های امامزاده‌سکینه‌خاتون به کانال "قم‌گشت" بپیوندید و گزارشات تکمیلی را در این کانال ببینید. اطلاعات و منابع قابل  دسترس در حوزه "تاریخ فرهنگ و ّطبیعت" قم را به نشانی ادمین کانال بفرستید. ادمین‌ : @ghiami_abolfazl هم‌چنین با نقد و نظر در خصوص مطالب منتشر شده ما را در بهبود روند کانال یاری کنید. #یکصد_جاذبه_گردشگری_قم #تمدن_هفتهزار_ساله_قم #قم_تمدن_هفتهزار_ساله #تپه_تاریخی #تپه_باستانی #تومولوس https://t.me/Qomghasht

💢 سند داد و ستد کتاب بین متولی‌باشی و مدیر مجله ارمغان به سال ۱۳۱۸ش پی نوشت: مجله ارمغان: یکی از ماهنامه‌های ادبی‌، تاریخی‌، علمی‌ و اجتماعی است که از سال ۱۲۹۸ تا سال ۱۳۲۲ش به سرپرستی حسن‌ وحید دستگردی‌ اصفهانی‌ منتشر می‌شد. ابوالفضل مصباح التوالیه: نماینده قم در مجلس شورای ملّی. حکیم نظامی قمی:جمال‌الدین نظامی گنجوی شایان ذکر است آقای متولی‌باشی به خرید کتاب و مجلات بسیار علاقمند بود؛ به گونه‌ای که می‌توان گفت نخستین کتابخانه مدرن و عمومی آستان مقدس به سال 1329ش با اهدای کتاب‌های شخصی او به‌ دست فرزندش ابوالفضل تولیت در اتاقک بالای مقبره علی‌اصغرخان اتابکی بازگشایی گردید. بنمایه سند: مرکز اسناد آستان مقدس دکتر احمد جمراسی ۱۴۰۲/۱۲/۲۱ #سند #بنیاد_قم_پژوهی تلگرام | ایتا | سایت

"زندگی و آثار آیت‌الله شیخ مهدی اشعری آستانی" (۱۳۳۷ش) با تصحیح منظومه موش و گربه از سرروده‌های وی، میراث شهاب، علی‌اکبر صفری، شماره ۱۱۱ (بهار ۱۴۰۲)، ص ۹۳- ۱۱۳. ۱۴۰۲/۱۲/۲۱ #مقاله #بنیاد_قم_پژوهی تلگرام | ایتا | سایت

💢 کهنه‌مانده‌ها کوچه آقا سید اسماعیل پشت تیمچه بزرگ انتهای تصویر نشان می‌دهد چه بنای ارزشمندی تخریب شده است. چه ساختمان‌های ارزشمندی در این کوچه و کوچه‌های اطرافش به صورت کاملا یک دست و متجانس وجود داشت که متاسفانه تخریب شدند و آپارتمان‌های بلند جای آن‌ها را گرفتند. هر چند برخی خوشبختانه هنوز وجود دارند. اگر این بناها به همراه مسجد و آب‌انبار آقا سیداسماعیل در اطراف تیمچه حفظ و خط آسمان نیز در پیرامون آن رعایت شده بود ای بسا و بلکه به حتم تیمچه قابلیت ثبت جهانی می‌یافت. افسوس چه ظرفیت‌های پایدار فرهنگی و تاریخی و اقتصادی ارزشمند را با ناآگاهی و خیره سری و سودپرستی آنی از دست دادیم و غفلت‌گرانه دنبال ظرفیت‌های جدید و ناپایدار اقتصادی می‌رویم. از ماست که برماست. تاق‌نما و تاقچه‌های بالا در بازدید امروز کاملا نابود شده بود. امیدواریم این تصاویر برای پژوهشگران معماری سنتی قم به کار آید. سیدمحسن محسنی ۱۴۰۲/۱۲/۲۲ #یادداشت #عکس #بنیاد_قم_پژوهی تلگرام | ایتا | سایت

💢 ماه مبارک رمضان مردم شهر و روستای قم از نیمۀ دوم ماه شعبان، خود را برای استقبال از ماه رحمت، ماه عبادت و  ماه پرهیز از گناه، آماده می‌کنند. از چند روز قبل از ماه رمضان مردم به نظافت و پاکسازی خانه‌ها، محله‌ها، مساجد، حجره‌ها، تکیه‌ها، حسینیه‌ها و حتی حمام‌های عمومی می‌پردازند و نظافت و خانه تکانی بیشتر به وسیله دختران دم بخت انجام می‌گیرد؛ چرا که اعتقاد بر این بوده که دختر دم بخت با جارو کردن و نظافت خانه بختش باز می‌شود. در گذشته مردم سعی می‌کردند مایحتاج ماه مبارک را قبل از آمدن آن تهیه کنند که معمولاً گوشت و حبوبات، انواع شیرینی خانگی، قند و چای و خرما و ... بود، و گوشت را به صورت قرمه یا خشک کرده نگه می‌داشتند و در ماه رمضان مصرف می‌کردند. یکی از رسوم ماه مبارک رمضان در قم ایجاد الفت بین افرادی بود که به سببی از یکدیگر کدورتی به دل داشتند. به همین علت مراسم آشتی و ایجاد الفت قبل از ماه رمضان برگزار می‌شد؛ چون عقیده بر آن بود که اگر کسی روزه بگیرد در حالی که از بستگان یا برادر دینی خود کدورتی به دل داشته باشد روزه‌اش مال شیطان است و قبول درگاه خداوند نیست. یکی از مقدمات ماه مبارک رمضان در قم اعزام مبلغ و مروّج مذهبی از طرف مراجع تقلید به دیگر شهرها و آبادی‌ها بود و هست تا اصول عقاید و احکام شرعی را برای مردم در ماه رمضان بازگو کنند. روزه پیشوازی، طبق یک رسم کهن، سه روز آخر شعبان یا حداقل یک روز را به پیشواز می‌روند و روزه می‌گیرند و هم بنا به نذری که از قبل جهت برآورده شدن حاجت مورد نظر دارند در اول و نیمه و آخر ماه شعبان و یا سه روز آخر این ماه را روزه دار هستند. برگرفته از نامه قم، شماره ۳۱ - ۳۲ (بهار و تابستان سال ۱۳۸۶)، ص ۸۹. ۱۴۰۲/۱۲/۲۲ #یادداشت #بنیاد_قم_پژوهی تلگرام | ایتا | سایت

💢 چهارشنبه سوری چهارشنبه سوری یا چهارشنبه آخر سال شبیه به مراسم امروزی بوده ولی مزاحمتی برای مردم به وجود نمی‌آوردند. نزدیک غروب آفتاب روز سه شنبه و شب آخرین چهارشنبه سال در هر محله‌ای و کوچه‌ای یک بوته‌ای روشن می‌کردند. معمولا هر محلی میدان گاهی داشت و هیزم بونه را می‌خریدند و یا خود تهیه می‌کردند. بچه‌ها تخته و چوب می‌آوردند. معمولاً بوته‌ها را در کوچه یا معابر به صورت ردیفی یا دایره‌ای قرار می‌دادند و بیشتر هفت تپه از بوته تشکیل می‌دادند و سپس آتش می‌زدند. و اهل خانه و زن و کودک و مرد و بیشتر جوانان روی آتش می‌پریدند و می‌گفتند «زردی من از تو، سرخی تو از من». تا بدین صورت بیماری‌ها و ناراحتی‌ها و نگرانی‌های سال کهنه را به آتش بسپارند تا سال نو را با آسودگی و شادی آغاز کنند. در چهارشنبه سوری قاشق زنی، دستمال انداختن و اموری نظیر این‌ها نیز رواج داشت. در روستای باغیک، در شب چهارشنبه سوری رسم دستمال انداختن مرسوم بود. بعضی از افراد به درب منازل در روستا می‌رفتند و دستمالی را به خانه آن‌ها پرتاب می‌کردند. صاحب خانه داخل دستمال، پول یا آجیل و یا تخم مرغ رنگ کرده می‌گذاشت و بعد گره می‌زد و صاحب دستمال آن را بر می‌داشت. گاهی اوقات از بالای پشت بام دستمالی آویزان می‌کردند و صاحب خانه در آن پول یا آجیل یا چیز خوردنی دیگر می‌ریخت. در این روز در روستای ونارج، معمولا دختران قاشق زنی می‌کردند. بعضی از افراد نیز فال گوش می‌ایستادند. برخی نیز کوزه خالی را به زمین می‌کوبیدند و می‌شکستند. مراسم قاشق زنی به این صورت بود که معمولاً زنان روی خود را می‌پوشاندند و با قاشق یا کلید به در می‌زنند. صاحب خانه، شیرینی میوه یا پول در ظرف آن‌ها می‌گذاشت. گاهی نیز به آنان آب می‌پاشیدند. مردم اعتقاد داشتند این مراسم رفع گرفتاری و بیماری می‌کند. در روستای حاجی آباد لک‌ها غروب چهارشنبه سوری داخل حیاط یا کوچه هیمه (هیزم) آتش روشن می‌کنند و بعد از روی آن می‌پرند و شعر معروف «زردی من از تو و سرخی تو از من» را سر می‌دهند. یکی از آیین‌های کهن پیش از نوروز یاد کردن از مردگان است که به این مناسبت به گورستان می‌روند و خیرات می‌دهند در قم یک شب مانده به عید نوروز یا قربان را عرفه یا شب برات می‌گویند. در این روز حلوا خیرات می‌کنند و به سر مزار می‌روند. در برخی روستاها، از جمله نیزار هر فردی مقداری علف سبز جمع می‌کند و آن را به نیت سبزی و مبارکی سال آینده به سر در خانه می‌آویزد. برگرفته از نامه قم، شماره ۳۱ - ۳۲ (بهار و تابستان سال ۱۳۸۶)، ص ۷۶. ۱۴۰۲/۱۲/۲۲ #یادداشت #بنیاد_قم_پژوهی تلگرام | ایتا | سایت

💢 کهنه‌مانده‌ها سردر قدیمی با دست خوردگی‌های بعدی کوچه جنب کوچه خورشتی‌ها انتخاب نوع آیه و عبارت قرآنی و نوع و قطع کاشی که قدیمی است می‌تواند برای محققی که نوع و بسامد عبارات قرآنی بر سردرهای قدیمی را تحقیق می‌کند، به کار آید. سیدمحسن محسنی ۱۴۰۲/۱۲/۲۳ #عکس #بنیاد_قم_پژوهی تلگرام | ایتا | سایت

رمضان در فرهنگ مردم روستای دستگرد قم مناجات‌خوانی (سحرخوانی) رسم مناجات‌خوانی سحر جهت بیداری مردم یکی دیگر از رسومات ماه مبارک رمضان بود. بعضی مناجات خوان‌های قدیمی از حدود یک ساعت به وقت سحر بالای بام می‌رفتند و بعضی اشعار مناجات‌نامه قدیم را می‌خوانند. آقای حاج سیدرضا حسینی دستجردی، یکی از مناجات خوان‌های قدیمی است که تا چند سال اخیر هم این سنّت زیبا را در دستگرد (بخش کهک قم) انجام می‌داد. فایل صوتی پیوست، یکی از سحرخوانی‌های ایشان است که در سال‌های گذشته ضبط شده است. در اینجا بد نیست که به ابیاتی از مناجات‌های قدیم اشاره شود: یا رب بدو نور دیدهٔ پیغمبر یعنی بدو شمع دودمان حیدر بر حال من از عین عنایت بنگر دارم نظر آنکه نیفتم ز نظر یا رب مکن از لطف پریشان ما را هر چند که هست جرم و عصیان ما را ذات تو غنی بوده و ما محتاجیم محتاج بغیر خود مگردان ما را مصطفی جعفرزاده دستجردی ۱۴۰۲/۱۲/۲۶ #مناجات‌خوانی #بنیاد_قم_پژوهی تلگرام | ایتا | سایت

سحرخوانی حاج سیدرضا حسینی دستجردی ۱۴۰۲/۱۲/۲۶ #مناجات‌خوانی #بنیاد_قم_پژوهی تلگرام | ایتا | سایت

💢 کهنه‌مانده‌ها کاشی‌نبشت "بسم الله الرحمن الرحیم‌ نصر من الله و فتح قریب پاساژ نور" خیابان آذر بعد از میدان کهنه متعلق به اواخر دوره پهلوی استفاده از نام پاساژ برای نامگذاری از اواخر دوره پهلوی آغاز و در دوران بعدی به‌تدریج متروک و کم کاربرد شد و سپس نام‌های دیگری همچون مجتمع تجاری و بازار و بازارچه و مال و مگامال جایگزین آن شده است. ولی نام پاساژهای قدیمی همچنان رایج است. شهرداری باید این نوع کاشی‌ها را که تعداد آن هم زیاد نیست در صورت صدور مجوز برای تخریب پس از تصویربرداری از بنا از جای خود خارج و در موزه خود نگهداری کند.‌ حتی پاره‌ای از کاشی‌ها باید قبل از تخریب جدا شود؛ چون احتمال نابود کردن آن‌ها (به دست ناآگاهان) یا نابود شدن (در اثر حوادث) وجود دارد؛ همچون کاشی سرای پامنار در میدان کهنه که تا حدود دو سال پیش وجود داشت و متاسفانه ناآگاهان آن را بدون دلیل تخریب کردند.‌ سیدمحسن محسنی ۱۴۰۲/۱۲/۲۶ #بنیاد_قم_پژوهی تلگرام | ایتا | سایت

آشنایی و معرفی یازدهمین اثر تاریخی - باستانی قم کاروانسرای دیر گچین دِیرِ گچین کاروانسرایی در ایران است که بر سر راه جاده تاریخی ری به قم در مرکز پارک ملی کویر قرار دارد. دیر گچین یکی از بزرگ‌ترین کاروانسراهای ایران است و ویژگی‌های منحصربه‌فرد این اثر باعث شده آن را «مادر کاروانسراهای ایران» بنام‌اند. دیر گچین در بخش مرکزی شهرستان قم، ۸۰ کیلومتری شمال شرقی شهر قم (کیلومتر ۶۰ بزرگراه گرمسار)، و ۳۵ کیلومتری جنوب غربی ورامین واقع شده‌است. این بنا را به‌خاطر داشتنِ گنبدی از جنس گچ دیر گچین نامیده‌اند، اما اکنون چنین گنبدی در بنا وجود ندارد. بنای کاروانسرا مربوط به دوره ساسانی است و آن را در دوران سلجوقیان، صفویان، و قاجاریان مرمت و بازسازی کرده‌اند. شکل کنونی آن متعلق به دوران صفویه است. این کاروانسرا در راه باستانی ری به اصفهان مشهور به «راهِ دیر» قرار داشته است (ویکی پدیا) به کانال "قم‌گشت" بپیوندید و گزارشات تکمیلی را در این کانال ببینید اطلاعات و منابع قابل دسترس در حوزه "تاریخ فرهنگ و ّطبیعت" قم را به نشانی ادمین کانال بفرستید. ادمین‌ : @ghiami_abolfazl هم‌چنین با نقد و نظر در خصوص مطالب منتشر شده ما را در بهبود روند کانال یاری کنید. https://t.me/Qomghasht