💢عوامل فنی و مهارتهای قلمی برای سادهنویسی(۲)
رضا بابایی
محتواگرایی: وظیفۀ اصلی زبانها ارائۀ پیام و محتوا به رساترین و سرراستترین شكل ممكن است. فرمگرایی و صورتآرایی، از پیوستهای ادبیات و آفرینشهای ادبی است؛ اما زبان معیار فارسی میكوشد از كنارهها بكاهد و به اصل مطلب بپردازد. در این نثر، زبان دیده نمیشود؛ ذهن خواننده با كلمات و جملات درگیری ندارد؛ هر كلمه و جملهای به اندازۀ توان تاریخی و ساختاریاش در شكلگیری معنا سهم دارد. زبان معیار، همچون شیشه، وسیلهای است برای حفظ محتوا. ظرف شیشهای، برای آن است كه محتوای آن دیده شود؛ پس نباید چشمها را به خود خیره كند.
ادبیاتگریزی: ادبیات را «هنر تعبیر» دانستهاند؛ اما هنر زبان معیار، «تبیین» است. در این زبان، حتی اگر از تنوع تعبیر، استفاده شود، برای دستیابی به «بیان برتر» است؛ نه برای فرار از مواجهۀ مستقیم با موضوع. بر این پایه، زبان معیار، گرد عناصری همچون آشناییزدایی، اغراق، خلق تصویرهای بدیع و آرایهپردازی نمیگردد. متنی كه پیام خود را سریع و مستقیم به مخاطب منتقل میكند، از جنس «زبان» است؛ اما انتقال غیر مستقیم پیام، بهویژه اگر خیالانگیز باشد، از كاركردهای ادبیات است.
اجتناب از كهنگرایی: آركاییسم یا باستانگرایی، جایی در زبان معیار ندارد. نویسندگان حرفهای همواره یكچشم به سنتهای پیشین زبانی دارند و یكچشم به زبان روز. آنان سنتهای زبانی را میآموزند، اما نه برای آنكه به كارشان گیرند، بلكه برای آنكه بتوانند بر پایۀ آن، زبان امروز را غنا و اصالت بخشند. یك نمودِ باستانگرایی، در كاربرد واژههایی مانند سرشك(اشك)، نیارستن(نتوانستن) و بدین رو(به این رو) است. اما كهنگی نحوی زبان، مهمتر از كهنگی واژگانی است. جملههای «بایدش گفت»، «نخواهند گفت پاسخ»، «تابم نبود دیدنش اینچنین زار»، «گفته آمد»، «شادی روح شهیدان را صلوات»، «آزمون را» و مانند آنها، اگرچه هیچ واژۀ نامتعارفی ندارند، به دلیل نوع رابطۀ كلمات با یكدیگر در آنها، امروزی به شمار نمیآیند.
گرایش به زبان گفتاری: نثر معیار امروز ایران، برخلاف سدههای پیشین، گرایش آشكاری به زبان گفتاری مردم دارد. داستاننویسان، نخستین نویسندگانی بودند كه ذخایر طبیعی و تواناییهای روزآمد زبان گفتاری را مغتنم شمردند.
مركزگرایی: در نثر معیار، نمیتوان از واژگان یا اصطلاحات یا ساختارهای بومی منطقۀ خاصی از كشور، بدون توضیحات لازم، استفاده كرد؛ بلكه همۀ توجه این زبان به پایتخت فرهنگی كشور است. بنابراین نویسندۀ ایرانی، اگرچه شمالی یا جنوبی باشد، باید واژگان و نوعی از جملهسازی را در آثار خود به كار گیرد كه برای شهروندان تهرانی غریب نباشد.
تساوی لفظ و معنا: در نثر معیار، كفۀ الفاظ سنگینتر از كفۀ معانی نیست؛ یعنی «كلمات و عبارات كمسود یا بیفایده و مقدمههای طولانی» در آن، كم است. همچنین كفۀ معانی، سنگینتر از كفۀ الفاظ نیست؛ یعنی گرفتار «حذفهای مخل و افتادگیهای آزاردهنده» نیست.
صراحت: نثر معیار، الفاظ را بهگونهای به كار میبرد كه از آنها بیش از یك معنا برداشت نشود، و آن معنا نیز، معمولا معنای حقیقی كلمه است. الفاظ در نثر معیار، نمیتوانند فقط كاركرد تزیینی یا عاطفی داشته باشند؛ اما اگر در كنار معنای روشن، واجد زیبایی هم باشند، مانعی نیست.
پاكیزگی: در نثر معیار، جایی برای كلمات ركیك، الفاظ عامیانه و كلیشههای فرسوده نیست.
برگرفته از کتاب «آیین قلم»
۱۴۰۲/۰۶/۰۸
#نویسندگی
#کانون_نویسندگان_قم
تلگرام | ایتا | سایت
💢 مثنویخوانی
🔸 جلسه هفتگی شرح مثنوی مولانا
🔹 استاد: علی حیدری یساولی
🔹 جلسه سیو دوم: شنبه۱۸شهریور۱۴۰۲
ساعت ۱۸
برنامۀ یکشنبههای هرماه:
سعدیخوانی. شاهنامهخوانی. حافظخوانی
شنبۀ هر هفته: جلسه شرح مثنوی
🔻مکان: قم، نبش میدان رسالت،
دانشگاه طلوعمهر
🔹حضور برای عموم علاقهمندان بلامانع است
#مثنوی
#کانون_نویسندگان_قم
تلگرام | ایتا | سایت
💢 سعدیخوانی
🔸 جلسه شرح غزلیّات سعدی
🔹 استاد: دکتر حسن عزیزی
جلسۀ هفتم: یکشنبه۱۹شهریور۱۴۰۲
ساعت۱۷:۳۰
🔻مکان: قم، نبش میدان رسالت
دانشگاه طلوعمهر
🔹حضور برای عموم علاقهمندان بلامانع است
#سعدی
#کانون_نویسندگان_قم
تلگرام | ایتا | سایت
💢چگونه ننویسیم
رضا بابایی
توانایی و دانایی قلم در سبکباری آن است. قلم راه خود را میداند، کافی است که ما بارهای اضافی را از دوش او برداریم و دست و پای او را از قیدها و بندها آزاد بگذاریم. ما نباید به او بیاموزیم که چگونه بنویسد؛ بلکه ما باید نوشتن را از مهارتهای بالقوۀ قلم بیاموزیم. همین قدر که بدانیم چگونه نباید بنویسیم و قلم را گرانبار از چه قیدهای بیهوده و کلیشهها و عادتها نکنیم، کافی است. قلم، کلمات را بر روی کاغذ میآورد کلمات همدیگر را احضار میکنند و اندیشه میآفرینند و پیش میروند.
خطا است اگر گمان کنیم که نویسنده در ذهن میاندیشد و با قلم مینویسد؛ بلکه او در ذهن مینویسد و با قلم میاندیشد. یعنی آنگاه که شروع میکند به نوشتن، کلمات و جملهها و روابط پنهان و پیدای الفاظ، نویسنده را به جهان هزارتوی معانی میبرند؛ جهانی که پیشتر در ذهن او نبود و اندک اندک بر روی کاغذ شکل میگیرد. هر کلمه تا آنگاه که نوشته نشده است، چند حرف بههمپیوسته است؛ ولی وقتی به روی کاغذ میآید، از طریق پیوندها و خویشاوندها و تداعیها، کلمات دیگر را فرامیخواند و همراه آنها معانی نو خلق میشود. از این رو است که متنها و داستانها و شعرها تا پا به دنیای کاغذ نگذاشتهاند، به بلوغ نمیرسند. بهواقع اندیشه محصول پیوند و دیدار قلم با کاغذ است.
نویسندگان نباید قلم را مجبور به راه و روشی کنند که پیشتر اندیشیدهاند. رهایی و آزادی قلم بر روی کاغذ، پیشاندیشیدههای پراکنده را به اندیشههای بارور و پروار و همگرا تبدیل میکند. ما باید یاد بگیریم که قلم را چگونه آزاد بگذاریم نه اینکه او را چگونه در بند عادتهای فردی و کلیشههای جمعی بکشیم. ما باید بیاموزیم که چگونه ننویسیم و قلم را چگونه به بند نکشیم؛ چگونه نوشتن را او خود میداند. قلم به مثابۀ موجودی زنده و اندیشنده نه ابزاری برای تبدیل تصدیقات ذهنی به گزارههای لفظی، جهانی نامکشوف است که تنها نویسندگان حرفهای به آن راهی دارند. در این جهان، قلم ذهن بیرونی نویسنده است؛ چنانکه ذهن، قلم درونی او است.
بخشی از«نشست شبی با اهل قلم»
۱۴۰۲/۰۶/۱۹
#نویسندگی
#کانون_نویسندگان_قم
تلگرام | ایتا | سایت
🏴 ۲۸ صفر، سالروز رحلت نبی مکرم اسلام صلّی الله علیه و آله وسلّم و شهادت حضرت امام حسن مجتبی علیه السلام و ۳۰ صفر، سالروز شهادت حضرت امام رضا علیه السلام را تسلیت میگوییم.
🔹پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله و سلّم میفرمایند:
🔹 اطْلُبُوا الْعِلْمَ، فَإنّهُ السَّبَبُ بَیْنَکُمْ وَ بَیْنَ اللّهِ عَزَّوَجَلَّ.
🔸 پس علم را فرا گیرید چون علم وسیله قرب و نزدیکی شما به خداوند است.
بحارالأنوار، ج ۱، ص ۱۷۲، ح ۲۵
#تسلیت
#کانون_نویسندگان_قم
تلگرام | ایتا | سایت
💢 ۲۷ شهریورماه؛ روز شعر و ادب فارسی و بزرگداشت استاد شهریار را گرامی میداریم.
#مناسبت
#کانون_نویسندگان_قم
تلگرام | ایتا | سایت
💢پاراگرافبندی درست
رضا بابایی
پاراگرافبندی درست، سهم بسیاری در فهم آسان و روان مطالب دارد؛ بلکه از بایستههای سادهنویسی است. هم زیادهروی و هم کوتاهی در ایجاد پاراگراف جدید، روند مطالعه را دچار دستانداز میکند.
برای پاراگرافبندی، مانند اکثر مباحث ادبی و زبانی، معیار خطکش گونهای وجود ندارد تا بر پایۀ آن همۀ نویسندگان یکسان و یک نواخت عمل کنند. همین قدر باید بدانیم که هر پاراگراف، طرح یکی از جزئیات ریزبحث را بر عهده میگیرد و برای طرح بحث جزئی دیگر، پاراگراف نیز تجدید میشود. ارتباط بندها با یکدیگر از راه جملههای نخستین و پایانی است؛ یعنی جملۀ آخر هر بند، بهتر است زمینه و مقدمهای باشد برای بند پسین.
پاراگرافها بدنۀ نوشتار را میسازند. اگر بدنۀ هر نوشتار ی را به صفحۀ شطرنج تشبیه کنیم، هر یک از خانههای سفید و سیاه صفحه، در حکم یک پاراگراف است. بنابراین هر پاراگراف، باید از نوعی استقلال برخوردار باشد. استقلال هر مطلبی نیز وابسته به استقلال هستۀ مرکزی آن است. پس هر پاراگراف توضیحاتی محدود و با جملاتی معدود دربارۀ نکتهای است که اگرچه با نکات دیگر ارتباط زنجیروار دارد، از استقلال نسبی نیز برخوردار است. این نکات به هم پیوسته مطلب واحدی را تشکیل میدهند که ذیل یک سرفصل (تیتر) قرار میگیرند. بنابراین دور از واقع نیست اگر بگوییم: هر پاراگراف یک یادداشت کوتاه و مستقل، یا یک سکانس از یک فیلم بلند است.
برگرفته از کتاب «بهتر بنویسیم»
۱۴۰۲/۰۶/۲۷
#نویسندگی
#کانون_نویسندگان_قم
تلگرام | ایتا | سایت
💢 سهگانههای نگارش
محمدکاظم کاظمی
🔻 متن اصلی
بنابراین، بازنگری «نظریهٔ سیاسی سنتی» منسوب به اسلام که برآیند تجربههای تاریخی زمانمند و دیدگاههای فقها و دانشمندان قدیم مسلمان میباشد، و طرح نظریه یا نظریههایی جدید سیاسی همگام با تغییرات و تحولات زمان و عصر ما با حفظ اصالت و ارزشهای اسلامی و استفاده از تجربههای دیگر ملتها از الزامات و «ضروریات» جامعه و حوزهٔ ما به شمار میرود.
✳️ نظر ویراستار
جملهای است با ۶۰ کلمه و حامل یک پیام اصلی و چند پیام فرعی. پیام اصلی این است که باید در نظریهٔ سیاسی سنتی بازنگری کرد. ولی در عین حال گفته شده است که این نظریهٔ سیاسی سنتی چه خصوصیتی دارد و نیز این بازنگری باید چه شرایطی داشته باشد. همین عبارت را پیچیده ساخته است. میشود این را سه قسمت ساخت. یکی خصوصیات نظریهٔ سنتی سیاسی، یکی لزوم بازنگری آن و دیگری شرایط آن بازنگری.
✅ حاصل ویرایش
«نظریهٔ سیاسی سنتی» منسوب به اسلام، برآیند تجربههای تاریخیِ زمانمند و دیدگاههای فقها و دانشمندان قدیم مسلمان است. بنابراین بازنگری در آن، از الزامات و «ضروریات» جامعه و حوزهٔ ماست. این بازنگری باید با طرح نظریه یا نظریههای جدید سیاسی باشد و نیز همگام با تغییرات و تحولات زمان و عصر ما، با حفظ اصالت و ارزشهای اسلامی و استفاده از تجربههای دیگر ملتها.
۱۴۰۲/۰۶/۲۸
#نگارش
#کانون_نویسندگان_قم
تلگرام | ایتا | سایت
استاد محترم سرکار خانم زهره دربانی
با نهایت تأثر درگذشت برادر گرامیتان، مرحوم آقای علی دربانی را خدمت جنابعالی و بازماندگان تسلیت میگوییم.
از درگاه ایزد متعال برای آن مرحوم، رحمت و مغفرت و برای جنابعالی و سایر بازماندگان، صبر و اجر مسألت داریم.
کانون نویسندگان قم
💢از بیشترنویسی تا بهترنویسی
محمد اسفندیاری
کتابهای نویسندگان را گاهی سنجش میکنند و گاهی شمارش. میگویند فلان نویسنده، ده یا بیست یا پنجاه کتاب نوشته است. امّا عدد مهم نیست، بلکه معدود، مهم است. ملاک در سنجش آثار نویسندگان، نه تعداد آنها، که وزن علمی آنهاست. کتابهای نویسندگان را نباید شمرد، بلکه باید وزن کرد. یک کتاب وزین بهتر است از صد کتاب میانتهی. با یک کتاب گرانسنگ میتوان یک ملت را اشباع کرد، ولی با صد کتاب سستبنیاد نمیتوان یک نفر را سیراب ساخت.
برگرفته از کتاب «اخلاق نگارش»
۱۴۰۲/۰۶/۲۹
#نویسندگی
#کانون_نویسندگان_قم
تلگرام | ایتا | سایت