قران پویان
⭕️امام حسین(ع) و #بزرگترین_منکر استاد محمد سروش محلاتی 🔹🔷شب عاشورای ۱۴۰۲_کانون توحید. تهران
#بزرگترین_منکر چیست؟
🔻 از نظر امیرالمومنین اهمیت نهی از منکر در امر و #نهی_قدرت است که جلوی به قدرت رسیدن اشرار را می گیرد.
♦ امام حسین،منکر بزرگ و اصلی را به نقل از پیامبر، #سلطان_جائر (حاکم ظالم) عنوان می کند."
🔻ریشه شکل گیری منکر در جامعه، #حکومت_فاسد است
یکی از علل اصلی خروج و شهادت امام حسین امر به معروف و نهی از منکر بوده است، اما..❓ مهمترین معروفها و منکرها کدامند؟
از نظر معیار کمی، بزرگترین منکرها، منکرها در حوزه حکومت و قدرت است، چون در سطح کل جامعه شیوع پیدا می کند. از نظر کیفی هم مهمترین منکرها در حوزه قدرت و حکومت است؛ چون بصورت لایه بندی در جامعه عمق پیدا می کند.
🔹قرآن میفرماید: ظاهر و #باطن اثم (گناه و منکر) را رها کنید. به تعبیر امام صادق هرچه گناه در جامعه شیوع پیدا کند، ظاهر منکر است و علت و ریشه شکل گیری منکر، باطن اثم است و آن ریشه، #حکومت_فاسد است.
🔹حالا سوال این است که از نظر امام حسین بزرگترین و مهمترین منکر کدام بود؟ طبیعتا در آن جامعه ترک نماز و روزه و دروغ و کم فروشی و مشروب خواری وجود داشته است، اما امام حسین، به این منکرها اشاره نمی کند و #منکر_بزرگ و اصلی را به نقل از پیامبر، #سلطان_جائر (حاکم ظالم) عنوان می کند.
🔹 در دوران پیامبر مسیر امر به معروف و نهی از منکر حکومت کاملا باز بود و حتی در زمان خلیفه اول و دوم هم مسدود نشد .
▫️در وصیت حضرت علی تصریح شده که مبادا امر به معروف ونهی از منکر را ترک کنید که بدترین افراد بر شما مسلط میشوند.
امام علی ع در جای دیگر میفرماید: تمام کارهای خیر (نماز و روزه وجهاد و...) در برابر امر به معروف ونهی از منکر، مانند یک قطره در برابر دریایی عمیق است و 👈👈 برترین امر به معروف ونهی از منکر، سخن حق در برابر سلطان جائر و حاکم ظالم است
🔹پس نهی از منکر و #نقد_حکومت هم از همه دین و هم از همه مصادیق امر به معروف و نهی از منکر، اهمیت بالاتری دارد.
🔹حضرت امیر از اعتراض مردم مصر نسبت به ظلم حکومت خلیفه سوم تقدیر و آن را تایید می کند.
▫️وقتی ابوذر را نزد خلیفه سوم آوردند، عثمان او را متهم به کارهایی کرد، ابوذر گفت: من نصیحت برای خیرخواهی کردم، عثمان به او گفت: نه! تو دنبال #فتنه ای نه نصیحت، مردم شام را علیه من شورانده ای.
ابوذر گفت: تو همان روش خلفای اول و دوم را ادامه بده، ما مشکلی نداریم عثمان گفت: بی مادر! این مسایل به تو ربطی ندارد 👈👈هرطور بخواهم حکومت می کنم
▫️ابوذر پاسخ داد: من وظیفه امر به معروف و نهی از منکر دارم . نمی توانستند بگویند: چرا امر به معروف و نهی از منکر می کنی؟ گفتند: #فتنه می کنی.
ابوذر هر روز در مقابل کاخ معاویه می ایستاد و فریاد می زد: خدایا لعنت کن کسی که اهل منکر است و دیگران را نهی از منکر می کند.
🔻در نامه امام حسین به معاویه آمده: تو قاتل حجر بن عدی و یارانش نیستی؟ اینها که اهل عبادت و امر به معروف و نهی از منکر بودند.
👈👈پس امر به معروف و نهی از منکر ابتدا سلاح و ابزاری در اختیار #مردم نسبت به حکومت بود.
⭕️پس دو جریان داریم: یک جریان اهل امر به معروف و نهی از منکر حکومت است؛ از ابوذر گرفته تا حجر بن عدی و یک جریان مخالف امر به معروف ونهی از منکر حکومت، مثل عبدالملک مروان رسما گفت: از امروز اگر کسی من را نهی از منکر و دعوت به تقوا کند، گردن او را خواهم زد!
🔸البته بعدها، زیرکانه تر این کار را کردند و بجای مخالفت آشکار با امر به معروف ونهی از منکر گفتند، خودمان سیستم امر به معروف ونهی از منکر ایجاد می کنیم تا این مساله دست حکومت و قدرت باشد و نهی از منکر را ابزار قدرت کردند.
🔸در دوره عباسی، روش مدیریت امر به معروف ونهی از منکر به ایجاد دستگاه #حسبه انجامید
🔻نهی از منکر اصلی #نظارت_بر_حکومت است، اما عباسیان آن را ابزار قدرت کردند
🔸حسبه دستگاهی است که ماموریتش #تجسس در زندگی مردم و #مجازات مرتکبین منکر است که هیچ کدام در فقه شیعه جایز نیست و فقهای شیعه هم تجسس را حرام می دانند و هم به مامورین اجازه تعزیر و مجازات مردم را نمی دهند، برخورد فیزیکی و مجازات فقط در اختیار دادگاه است.
🔸ترجمه امروز «حسبه» میشود گشت ارشاد، گشت یعنی تجسس. امیرمومنان هم در بازار گشت میزد و کنترل می کرد اما برای اینکه به مردم اجحاف نشود، نه اینکه مردم را مجازات کند.
🔻سال ۱۳۴۸ امام خمینی در نجف در بحث ولایت فقیه خود با انتقاد از نهی از منکر نسبت به گناهان فردی، گفتند: «امر به معروف ونهی از منکر را در دایره کوچکی که ضررش به خود فرد میرسد، محصور کرده ایم و به منکرات بزرگ توجه نداریم»
استاد سروش محلاتی، عاشورای 1402
@quranpuyan