#توضیحی_در_مورد_خالقیت_خداوند_و_نقد_نظریه_کسب
🤔#پرسش
❔آنگاه که امام جعفر صادق به تبعیت از پدرش امام محمد باقر، عقیده‌ی اهلسنت وجماعت را آموزش می‌دهند
✍🏻 امام صادق فرمود : از جمله آنچه که خدا به حضرت موسى وحى فرمود و در تورات بر او نازل شد اين بود كه : همانا منم خدایی كه جز من شايسته پرستشى نيست. مخلوق را آفريدم و خیر را آفريدم و آن را به دست هرکس که دوست داشتم جارى ساختم. خوشا به حال آنكه خیر را به دست او جارى ساختم. منم خدا و شايان پرستشى جز من نيست؛ مخلوق را آفريدم و شر را آفريدم و آن‌را به دست هرکس که اراده كردم جارى ساختم. وای بر حال کسی که شر را به دست او جاری سازم.
📚 اصول کافی 154/1
اهل سنت وجماعت، معتقد اند که خداوند متعال، خالق تمام موجودات و نیز خالق همه‌ی افعالِ آنهاست.
﴿وَٱللَّهُ خَلَقَكُمۡ وَمَا تَعۡمَلُونَ﴾ : و خداوند، شما را خلق کرد و نیز هرآنچه که عمل می‌کنید را. [صافات ٩٦]
خدا خالق افعال است، اما انسانها با اختیار خود، آن افعال را اراده و کسب می‌کنند :
﴿أُو۟لَـٰۤىِٕكَ مَأۡوَىٰهُمُ ٱلنَّارُ بِمَا كَانُوا۟ یَكۡسِبُونَ﴾ : جایگاه آنان، آتش است بخاطر آن (اعمالی) که کسب کردند. [يونس ٨]
نظریه‌ی کسب (که نظریه‌ای میان جبریّه و قدریّه است) از عقاید جمهور اهلسنت به‌شمار می‌رود که سایر فرقه‌ها [از جهمیه، قدریه، جبریه، معتزله، شیعه و.. و..] با آن مخالف اند ❗️❗️
💠#پاسخ💠
👌شیعه نیز معتقد است که خداوند خالق تمام اشیاء است و افعال انسان نیز تحت اراده خداوند و بر اساس « امر بین الامرین » که از عقاید اختصاصی شیعه است ، از انسان صادر می شود به گونه ای که نه موجب محدودیت خالقیت خداوند می شود و نه مستلزم هیچ گونه جبری است ، در ذیل مفصل توضیح داده ایم ؛
💠https://eitaa.com/Rahnamaye_Behesht/2280
👌متاسفانه اهل سنت ، توحید در خالقیت را به گونه بیان می کنند که مستلزم جبر می شود و می گویند خداوند حتی خالق افعال انسان هم است و انسانها اختیاری از خود ندارند ، در ذیل توضیح داده ایم ؛
💠https://eitaa.com/Rahnamaye_Behesht/3418
👌اهلسنت در اصول دین ، اشعری مسلک هستند و از پیروان ابوالحسن اشعری محسوب می شود .
❕شيخ اشعرى، روزى در مسجد «بصره» روى منبر قرار گرفت و ضمن اعلام بازگشت خود از مكتب اعتزال، چنين گفت ؛
« هركس مرا شناخته كه شناخته است، من كسى بودم كه مى‌گفتم: قرآن مخلوق خدا است و خدا با اين چشم‌ها ديده نمى‌شود و كارهاى بد را، من انجام مى‌دهم، ولى من از اين عقيده توبه مى‌كنم و بر معتزله رد مى‌نمايم . »
📚فهرست ابن ندیم ، ص 257 _ وفیات الاعیان ج 3 ص 25
👌در اینجا شیخ اشعری می گوید من توبه می کنم از این که در گذشته معتقد بودم که کارهای بد از انسانها صادر می شود ، یعنی خالق کارهای بد انسان نیز خداوند است .
👌شیخ اشعری در كتاب «ابانه» در باب دوم چنين مى‌گويد ؛
«آفريدگارى جز خدا نيست، و كارهاى بنده، آفريدۀ خداست، چنان كه مى‌فرمايد: وَ اللّٰهُ خَلَقَكُمْ وَ مٰا تَعْمَلُونَ (صافات/ 96).: (خدا شما و آنچه را كه مى‌سازيد؛ آفريده است.) و بندگان نمى‌توانند چيزى را بيافرينند، در حالى‌كه خود، آفريده شده هستند، چنان كه مى‌گويد: هَلْ مِنْ خٰالِقٍ غَيْرُ اللّٰهِ (فاطر/ 3) آيا آفريننده‌اى جز خدا هست؟ »
📚ابانه ، ص 20
❕ در كتاب «مقالات الاسلاميين»، در بخش تبيين عقائد اهل حديث، مى‌گويد: «آنان مى‌گويند، آفريننده‌اى جز خدا نيست و گناهان بندگان را خدا مى آفريند و كارهاى بندگان، آفريدۀ اوست و هيچ چيزى را بنده‌اى نمى‌تواند بيافريند»
📚مقالات الاسلامیین ج 1 ص 321
❕نظريۀ اشعرى در مسألۀ توحيد در خالقيت، پيامد عجيبى دربر دارد كه هيچ متكلم و يا حكيمى نمى‌تواند به آن ملتزم شود و آن اينكه اگر آفرينندۀ افعال انسان، خود خداست و قدرت بشر در آن كوچك‌ترين تأثيرى ندارد، پس چرا او مسؤل كارهاى زشت و زيباى خود باشد؟! اگر واقعا رابطۀ انسان با فعل او رابطۀ ظرف و مظروف و حالّ و محلّ است و اينكه خدا در چنين محلى، مثلا فعلى را به نام نماز و روزه و دزدى و رشوه مى‌آفريند، پس چرا بندۀ خود را مسؤل آن مى‌داند؟ و براى او كيفر و پاداشى قائل مى‌شود، چگونه مى‌توان گفت: كار را خدا صورت مى‌دهد ولى بندۀ او مسئوليت آن را به دوش مى‌كشد؟ اين يك معادلۀ غير صحيح است كه هيچ‌كس بدان ملتزم نمى‌گردد، و واقعيت اين نظر، مجبور بودن انسان در انجام اعمال، و بيهوده بودن نظامات و شرايع الهى است. اعتقاد به جبر، معلول برداشت ناصحيح او از توحيد در خالقيت است و اگر او اين اصل را صحيح تفسير مى‌كرد، در چنين گردابى فرو نمى‌رفت. در اينجا، شيخ اشعرى و احيانا افرادى پيش از او، به اين اشكال متوجه شده و براى دفاع از خود، نظريه‌اى به نام «نظريۀ كسب» را مطرح كرده‌اند و مى‌گويند: خدا خالق افعال ماست و بندگان خدا كاسب آن هستند.
🔸ادامه 👇