🔴سیر مطالعاتی «حکمت اشراق» 🖊احمدحسین شریفی ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ شیخ اشراق (۵۴۹-۵۸۷ق) در مقدمه کتاب حکمة الاشراق سیر مطالعاتی حکمت خود را به این صورت بیان کرده است: «و قد رتّبت لكم قبل هذا الكتاب و فى اثنائه عند معاوقة القواطع عنه كتبا على طريقة المشّائين و لخّصت فيها قواعدهم، و من جملتها المختصر الموسوم ب‍‌ «التلويحات اللوحيّة و العرشيّة» المشتمل على قواعد كثيرة و لخّصت فيها القواعد مع صفر حجمه، و دونه «اللمحات» و صنّفت غيرهما» با توجه به متن فوق می‌توان سیر مطالعاتی پیشنهاد شده از سوی خود سهروردی را برای فهم حکمه الاشراق به این صورت بیان کرد: سیر اول: اللمحات===» التلویحات اللوحیة و العرشیة===» حکمة الاشراق در عین حال، شیخ اشراق در مقدمه کتاب ارزشمند «المشارع و المطارحات» و در توصیف کتاب می‌گوید این کتاب هر چند حاوی آراء و اندیشه‌های ویژه خودم هم هست؛ اما شاکله حکمت مشاء را حفظ کرده و خیلی از فلسفه مشاء فاصله نگرفته است. به یک معنا کتاب المطارحات را حلقه واسط میان حکمت مشائین و حکمه الاشراق دانسته و به همین دلیل مطالعه آن را شرط فهم حکمة الاشراق دانسته است: «و من لم يتمهّر فى العلوم البحثية به فلا سبيل له الى كتابى الموسوم بحكمة الاشراق، و هذا الكتاب ينبغى ان يقرأ قبله و بعد تحقيق المختصر الموسوم بالتلويحات؛ و کسی که با این کتاب در دانش‌های بحثی مهارت نیافته است راهی به کتاب من، موسوم به حکمت الاشراق ندارد. و شایسته است که این کتاب یعنی المطارحات پیش از آن، و پس از تحقیق در کتاب مختصری که التلویحات نام دارد خوانده شود.» بر این اساس می‌توان آن سیر مطالعاتی پیشین را به این صورت تکمیل کرد: سیر دوم: اللمحات===» التلویحات اللوحیة و العرشیة===» المشارع و المطارحات===» حکمة الاشراق در عین حال، با مراجعه به کتاب المقاومات می‌بینیم که #شیخ_اشراق جایگاه آن را در میان آثار فلسفی خود، به مثابه تکمله‌ای بر التلویحات دانسته است: «هذا مختصر يجرى من كتابى الموسوم بالتلويحات مجرى اللواحق، و فيه اصلاح ما يحتاج الى اصلاحه ممّا كان الأوّلون يرسلونه ارسالا و لم يتيسّر ايراده فى التلويحات لشدّة ايجازها فلم يكن يلامها ما يحتاج الى اقلّ‌ بسط‍‌، و الايجاز فى مواقع تدارك السهو فى العظيمات لا يفيد، فاوردناه هاهنا مضموما اليه نكتا مشهورة، و سمّيته المقاومات مستعينا باللّه و متوكّلا عليه» بر این اساس می‌توان سیر مطالعاتی حکمت اشراق را به پیشنهاد خود #سهروردی به این شکل بیان کرد: سیر سوم و کامل: اللمحات===» التلویحات اللوحیة و العرشیة===» المقاومات===» المشارع و المطارحات===» حکمة الاشراق البته این سیر مطالعاتی بدان معنا نیست که سیر تاریخی تدوین آنها نیز به همین شکل بوده است. زیرا آنگونه که از کتاب مطارحات اصطیاد می‌شود، حکمة الاشراق پیش از المشارع و المطارحات نوشته شده است. شیخ اشراق در مطارحات می‌نویسد: «و قد حرّرنا ما فتح اللّه علينا من هذه العلوم الشريفة خاصّة و ما اوتى من قبلنا اجماله، و اوتينا بسطه. و بيانه فى كتابنا الموسوم بحكمة الاشراق، و وضعنا له خطّا خاصّا لئلاّ يطلع عليه الاّ من يريد قيّم الكتاب بعد ان يجد فيه الشرائط‍‌ «وَ مَنْ‌ لَمْ‌ يَجْعَلِ‌ اللّهُ‌ لَهُ‌ نُوراً فَما لَهُ‌ مِنْ‌ نُورٍ» (۴۰/۲۴).» #فلسفه #سهروردی 🆔eitaa.com/ahmadhoseinsharifi 🌹