🏷
🔰 تضاد نگرش احمد سرهندی با محمد بن عبد الوهاب در تعریف عبادت
🖐 از جمله انحرافاتی که وهابیها با پیروی از امام خود محمّد بن عبدالوهّاب مرتکبت شدهاند، تفسیر غلطی است که از «عبادت» ارائه کردهاند. اما وهابیها در پوشش انحراف فکری خود و در راستای عقبه سازی برای انحراف خود در صدد هم سو جلوه دادن بزرگان اهل تسنن با نگرش وهابیت هستند. از جمله افرادی که وهابیان در تفسیر توحید عبادی با خود همسو جلوه دادهاند، احمد بن عبد الاحد سرهندی معروف با امام ربانی است. و این در حالی است که در مسائل حوزه توحید عبادی اختلاف عمیقی بین نگرش محمد بن عبد الوهاب با احمد سرهندی وجود دارد.
👈 امام وهابیها محمد بن عبد الوهاب عبادت را تفسیر به نهایت خضوع و تذلل و نهایت محبت و تعلق کرده است: «العبادة هي غاية الخضوع والتذلّل، وغاية الحبّ والتعلّق لمن فعل له ذلك»⁽¹⁾. همان طور که ملاحظه می گردد او در تفسیر عبادت هیچگاه اعتقاد به الوهیت و ربوبیت را دخالت نداده است و صرف انجام اعمالی چون: دعا، خوف، رجاء، توکل و ... را مصداق عبادت خوانده است: «وأنواع العبادة التي أمر الله بها مثل: الإسلام، والإيمان، والإحسان، ومنه: الدعاء، والخوف، والرجاء، والتوكل، والرغبة، والرهبة، والخشوع، والخشية، والإنابة، والاستعانة، والاستعاذة، والاستغاثة، والذبح، والنذر، وغير ذلك من أنواع العبادة التي أمر الله بها كلها لله تعالى»⁽²⁾.
👋 اما در مقابل احمد سرهندی (1034ق)، چنین تعریفی از عبادت را صحیح نمیداند. سرهندی اگرچه در یکی از مکتوبات خود از عبادت تعبیر به تذلّل و انکسار میکند: «عبادت، عبارت از تذلّل و انکسار است»⁽³⁾. اما در دیگر مکتوبات خود تعریف دقیقتری از عبادت ارائه کرده است. او در مکتوب دیگرش از عبادت تعبیر به کمال تذلل و انکسار در مقابل موجودی می کند که در آن اوصاف ربوبیت نهفته باشد. او در این باره می گوید:
🗣 عبادت که عبارت از کمال تذلّل وخضوع و انکساراست کسی است که جمیع کمالات او را ثابت است و جمیع نقائص از وی مسلوب است و همه اشیاء به وی در وجود وتوابع وجود محتاج اند. و او به هیچ چیز درهیچ امر محتاج نه. و نافع و ضارّ اوست. و هیچ چیز بی اذن او به هیچ یکی ضرر ونفع نمی تواند رسانید⁽⁴⁾.
👋 سرهندی بعد از بیان این تعریف از عبادت، در ادامه سخن بیان میدارد که لحاظ الوهیت در تحقق معنای عبادت دخالت دارد و در این باره افزود:
🗣 بی معنی الوهیّت استحقاق عبادت متصوّر نیست هرکه صلاحیت الوهیّت دارد مستحق عبادت است وهرکه را این صلاحیت نیست این استحقاق نیست وصلاحیت الوهیّت مربوط به وجوب وجود است پس آنکه وجوب وجود ندارد الوهیّت را نشاید ومستحق عبادت نبود⁽⁵⁾.
👌 همان طور که از مقایسه کلمات احمد سرهندی با محمد بن عبد الوهاب در تعریف عبادت به دست میآید، بین این دو دیدگاه تفاوت عمیقی وجود دارد، محمد بن عبد الوهاب چیزی را عبادت می خواند که در نگاه احمد سرهندی به طور مطلق تعریف عبادت بر آن صادق نمیباشد. سرهندی زمانی عملی که همراه با تذلل و خضوع و انکسار است را عبادی میخواند که با اعتقاد به الوهیت و ربوبیت صورت گرفته باشد که اگر چنین نباشد عمل عبادی محسوب نمیشود.
💬 #وهابیت
#احمد_سرهندی
#مفهوم_عبادت
#عبادت
#الوهیت
#ربوبیت
📚 منابع:
(1) محمد بن عبد الوهاب، تعلیم الصبیان التوحید، ص9.
(2) محمد بن عبد الوهاب، ثلاثة الأصول وأدلتها، ص10.
(3) احمد سرهندی، مکتوبات امام ربانی، ج1، مکتوب شماره 64.
(4) همان، ج3، مکتوب شماره3.
💠 @Jarayan_Shenasi