🌀 دستور روایات به شناسایی فقهای دنیا دوست
🖋 رضا حسینی
🔹 یکی از معضلات امروز، اجرای اصالت الصحة در تمام افعال کسانی است که به نحوی مجتهد (عالِم) شده‌اند؛ تا جایی که عده‌ای می‌گویند: «در هیچ‌یک از کار این افراد نباید تشکیک کرد و حتی اگر دست به اقداماتی هم زده‌اند که ظاهرا با دین یا اخلاق در تباین است باید ایشان را به خدا واگذار کرد؛ بدون آنکه تقابل و نقدی علیه ایشان صورت گیرد!!»
🔹 براستی مشی فوق برآمده از دین است و تمامی فقیهان به درجه‌ی عصمت یا مصونیت از نقد و نظارت می‌رسند؟! آن هم جایگاه فقاهت که پس از غیبت حضرت ولی عصر (عج)، عمده راه ارتباط مردم با معارف، رجوع به علما و فقها می‌باشد. حال اگر خدای نخواسته آفتی در یکی از علما پیدا شود، عالَمی به فساد کشیده می‌شود که «اذا فسد العالِم فسد العالَم».
🔹 اسلام به شدت در خصوص پیروی از #علمای_سوء هشدار داده است؛ بلکه در روایات متعددی ویژگی علمای سوء را بیان کرده است که مردم خدای نکرده به هیچ وجه دنبال اینگونه افراد نروند. شاید مهمترین ویژگی علمای سوء این است که عالم، «دنیا دوست» و در اصطلاح «مقبل علی الدنیا و مکبّ بر دنیا» نباشد. ویژگی‌های دیگر علمای سوء، نظیر حب ریاست، حب جاه، تکبر و... همه از این ویژگی دنیادوستی، نشأت می‌گیرد. به قدری این ویژگی اهمیت دارد که اگر عالمی، مجتهد افقه اعلم باشد اما مقبل بر دنیا باشد، تقلید از او جایز نیست (عروة الوثقی ج۱، ص۲۷) روایات بسیاری نیز از این ویژگی سخن گفته‌اند و تبعیت از عالم دنیا دوست را منع کرده‌اند.
روایت معروفی در کافی شریف از قول نبی مکرم می‌فرماید: «العلماء امناء الرسل ما لم یدخلو فی الدنیا!»
🔹 محل پرورش عالم دینی در حوزه‌های علمیه است. مگر می‌شود روایات، ما را از تبعیت عالم دنیا دوست منع کند، اما هیچ عالم دنیا دوستی در حوزه علمیه نداشته باشیم؟! اگر این امر "مبتلا به" حوزه‌های علمیه نبود این همه تحذیر بلا وجه می‌نمود!! پس باید حتما به نشانه‌های دنیا دوستی در علما توجه کرد.
در این مقام دو سؤال جدی مطرح است:
1⃣ ویژگی‌های عالم دنیا دوست چیست؟
2⃣ راه تشخیص این ویژگی‌ها در افراد چیست؟
🔹 ویژگی‌های عالم دنیا دوست:
برای حب دنیا در روایات، آثار و نشانه‌هایی ذکر شده است. در بخشی از روایت اصول کافی ویژگی‌های زیر برای افراد دنیا دوست بیان شده است: (کتاب ایمان و کفر، باب حب دنیا، حدیث ۸):
۱- حب ریاست:
حب ریاست به طور خاص در علما نکوهش شده است امام علی می‌فرمایند: آفت دانشمندان ریاست طلبی است (غررالحکم)
۲- حب راحت:
عافیت طلبی و کنارکشیدن از مسائل چالشی از دیگر ویژگی های دنیا دوستان است.
۳- حب کلام و صحبت
۴- حب برتری طلبی
۵- حب مال و ثروت
🔹 راه تشخیص این ویژگی‌ها در افراد:
جایی که شارع از مفاهیم عرفی سخن می‌گوید، مصادیق و نشانه‌ها را نیز احاله به عرف کرده است. پس اگر کاری در عرف نشانه‌ی واضح ریاست طلبی باشد، اگر خدای نکرده عالِمی این کارها را انجام داد، نشانه ریاست‌طلبی اوست.
برای مثال: اگر یک کاندیدای نمایندگی مجلس، تایید از شورای نگهبان را لازم نداند و قبل از تایید بگوید: «نماینده‌شدن آزاد است» و بعد ویژگی‌های ادعایی خود را مدام تکرار کند، از آن کلیپ بسازد، اسمش را روی بنرهای مختلف بزند و با سایر نماینده‌ها مدام مراوده داشته باشد تا نشان دهد آدم مهمی است، آیا از نظر عرف، ریاست‌طلب نیست؟!
🔹 اگرچه ما به درون افراد راه نداریم اما از نظر احتمالات عقلایی این شخص مشغول ریاست‌طلبی است و نباید به دنبال وی رفت و حتی باید با او برخورد شود! ولو اینکه در لوح محفوظ او فقط براساس وظیفه شرعی‌اش این کار را کرده باشد!
🔹 حال اگر کسی در حوزه علمیه بدون آنکه تالیفات متقن و عالمانه‌ای داشته باشد، بدون اینکه کرسی تدریسش جزو دروس برتر باشد و بدون اینکه نهادی او را تایید کرده باشد، خود را در تراز #مرجعیت معرفی کند، آیا وی در عرف، مشغول دنیاطلبی نیست؟! یک عالم، دیگر چه کار باید کند که وصف دنیا دوستی بر او صدق کند؟!
🔹 البته هنگام شک باید براساس اصالت صحت امر مسلم، کار وی را حمل به صحت کرد؛ لکن اگر قرائن عرفیه زیاد باشد، اجرای اصالت الصحة نه تنها عالمانه و شرعی نیست، بلکه خود را به نفهمی‌زدن، و به سخره‌گرفتن روایات است.
#سودای_مرجعیت
#مناهج
@Manahejj